Amsterdam, juni 2009 In opdracht van Elsevier Thema. Studie & werk Hbo ers en academici van studiejaar 2006/2007 op de arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Amsterdam, juni 2009 In opdracht van Elsevier Thema Studie & werk 2009 Hbo ers en academici van studiejaar 2006/2007 op de arbeidsmarkt Statistische bijlage: tabellen hbo ers E.E. Berkhout S.G. van der Werff

2 De wetenschap dat het goed is SEO Economisch Onderzoek doet onafhankelijk toegepast onderzoek in opdracht van overheid en bedrijfsleven. Ons onderzoek helpt onze opdrachtgevers bij het nemen van beslissingen. SEO Economisch Onderzoek is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam. Dat geeft ons zicht op de nieuwste wetenschappelijke methoden. We hebben geen winstoogmerk en investeren continu in het intellectueel kapitaal van de medewerkers via promotietrajecten, het uitbrengen van wetenschappelijke publicaties, kennisnetwerken en congresbezoek. Behorende bij SEO-rapport nr ISBN Copyright 2009 Elsevier/SEO Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Het is geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in artikelen en dergelijke, mits daarbij de bron (Elsevier/SEO) duidelijk en nauwkeurig wordt vermeld.

3 STUDIE EN WERK 2009 TABELLEN HBO Inhoudsopgave Leeswijzer voor de tabellenbijlage... i Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3 Tabel 4 Sociaal-economische kenmerken: geslacht, geboorteland en geboorteland ouders... ii Opleiding: werkervaring, studie in het buitenland, studentenvereniging en bestuurlijke ervaring... iv Opleiding: studieduur, verkort programma, tijd in het hoger onderwijs, studieschuld en oordeel over de studie... vi Arbeidsmarktpositie: huidige situatie... viii Tabel 5 Arbeidsmarktpositie: aantal sollicitaties, aantal banen en % werkzoekend... x Tabel 6 Tabel 7 Tabel 8 Tabel 9 Tabel 9 Tabel 10 Tabel 11 Tabel 12 Tabel 13 Tabel 13 Tabel 14 Arbeidsmarktpositie: dienstverband huidige baan... xii Arbeidsmarktpositie: bedrijfssector huidige baan... xiv Arbeidsmarktpositie: lengte werkweek, salaris en salarisverwachting over 5 jaar... xvi Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan... xviii Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan (vervolg)... xx Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: gebruikte kanalen bij het zoeken naar een baan... xxii Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: meest succesvol geachte methode bij het zoeken naar een baan... xxiv Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: wijze waarop men de huidige baan gevonden heeft... xxvi Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan...xxviii Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan (vervolg)... xxx Aansluiting studie en baan: overscholing en inhoudelijke aansluiting... xxxii

4

5 STUDIE EN WERK 2009 TABELLEN HBO i Leeswijzer voor de tabellenbijlage De tabellenbijlage bestaat uit twee delen: één met tabellen van hbo-opleidingen en één met tabellen van wetenschappelijke studies. In dit gedeelte worden de wetenschappelijke studies weergegeven. Elk deel bevat 14 tabellen waarin de volgende vijf hoofdthema s worden behandeld: sociaal economische kenmerken; opleiding; arbeidsmarktpositie; zoekgedrag en arbeidsmarktattitude; aansluiting studie en baan. In beide delen zijn de tabellen synchroon genummerd. Dat wil zeggen dat elke tabel in het hbodeel dezelfde onderwerpen behandelt als de tabel met hetzelfde nummer in het WO-deel. Voor een juiste interpretatie van de gegevens verzoeken wij u eerst kennis te nemen van de inhoud van het bijbehorende rapport.

6 ii Tabel 1 Sociaal-economische kenmerken: geslacht, geboorteland en geboorteland ouders % moeder % vader % allochtoon % man % geb in NL geb. in NL geb in NL (subjectief) Leraar basisonderwijs (PABO) 12% 98% 86% 90% 7% Lerarenopleiding talen 14% 84% 80% 80% 14% Academie lichamelijke opvoeding 54% 100% 97% 100% 4% Pedagogiek 6% 99% 94% 93% 1% Lerarenopleidingen maatschappij 51% 97% 97% 93% 8% Lerarenopleidingen exact 65% 89% 89% 89% 14% Lerarenopleidingen speciaal 4% 100% 100% 97% 5% Taal & Economie (inc Vertalen) 22% 88% 81% 78% 14% Journalistiek 37% 94% 92% 86% 3% Communicatie 27% 92% 94% 89% 4% Informatiestudies 30% 93% 89% 85% 7% Mediastudies 63% 96% 92% 89% 2% Communicatiesystemen 82% 92% 92% 94% 2% Kunstacademie 30% 90% 87% 87% 10% Muziek 53% 83% 75% 73% 7% Toneel 40% 100% 97% 89% 4% Dans 17% 76% 72% 72% 16% Ontwerpen 78% 95% 91% 90% 8% Management, Economie en Recht 57% 94% 89% 86% 6% Veiligheidskunde 71% 97% 100% 97% 4% HBO - Rechten 20% 96% 83% 81% 18% Vastgoed en Makelaardij 67% 99% 94% 92% 7% Bedrijfseconomie 73% 97% 93% 96% 5% Commerciële economie 73% 92% 77% 86% 5% Accountancy en fiscaal 64% 93% 91% 92% 8% Bedrijfskunde en management 74% 96% 97% 94% 0% Facility management 39% 96% 98% 93% 2% Hotelschool 31% 94% 89% 90% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 20% 95% 88% 88% 2% Small business 67% 100% 95% 91% 7% International Business & Management 43% 57% 52% 55% 24% Financial Services Management 66% 96% 79% 79% 15% Maatschappelijk werk 16% 95% 91% 92% 11% Cultureel Maatschappelijke Vorming 18% 90% 88% 91% 9% Personeel en arbeid 27% 97% 92% 93% 1% Sociaal pedagogische hulpverlening 7% 96% 94% 95% 2% Sociaal-juridische dienstverlening 20% 88% 70% 78% 19% Creatieve therapie 4% 91% 91% 89% 6% Verpleegkunde 8% 97% 96% 95% 3% Fysiotherapie 27% 95% 95% 97% 0% Ergotherapie en Beweging 16% 96% 96% 94% 4% Logopedie 0% 95% 94% 94% 9% Mondzorgkunde 7% 88% 80% 80% 6% Diagnostiek 38% 97% 90% 92% 6% Voeding en diëtiek 5% 95% 92% 96% 7% Milieustudies 77% 97% 97% 98% 3% Biologie en laboratoriumonderzoek 36% 91% 94% 91% 9% Landbouw 53% 98% 96% 97% 6% Voeding 50% 97% 93% 95% 5% Ruimtelijke ordening en planologie 78% 96% 96% 98% 3%

7 iii % moeder % vader % allochtoon % man % geb in NL geb. in NL geb in NL (subjectief) Technische natuurkunde 92% 94% 91% 91% 3% Informatica 96% 98% 90% 92% 6% Chemie en Chemische technologie 75% 92% 91% 91% 7% Elektrotechniek (inc AOT) 98% 92% 88% 86% 8% Werktuigbouwkunde 97% 100% 98% 99% 3% Bouwkunde 87% 100% 100% 98% 0% Vervoer en logistiek 88% 95% 93% 93% 4% Zee- en Luchtvaart 92% 94% 98% 90% 2% Civiele techniek 96% 94% 95% 92% 4% Constructiestudies 98% 98% 87% 90% 10% TOTAAL 44% 94% 90% 90% 6%

8 iv Tabel 2 Opleiding: werkervaring, studie in het buitenland, studentenvereniging en bestuurlijke ervaring Werkervaring tijdens studie geen stage studenten bijbaantje baan anders baan i.v.m. studie > 3 mnd in buitenland lid studentenvereniging bestuurlijk e ervaring Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 88% 39% 25% 25% 8% 10% 19% Lerarenopleiding talen 0% 83% 26% 37% 39% 49% 6% 20% Academie lichamelijke opvoeding 3% 83% 39% 25% 45% 15% 29% 39% Pedagogiek 1% 85% 36% 25% 47% 9% 8% 14% Lerarenopleidingen maatschappij 1% 90% 46% 37% 30% 1% 21% 28% Lerarenopleidingen exact 0% 75% 34% 29% 52% 12% 21% 32% Lerarenopleidingen speciaal 0% 86% 27% 32% 25% 13% 7% 19% Taal & Economie (inc Vertalen) 0% 89% 58% 27% 16% 86% 22% 18% Journalistiek 0% 83% 46% 26% 46% 13% 19% 27% Communicatie 0% 90% 52% 34% 22% 14% 11% 20% Informatiestudies 0% 86% 51% 33% 39% 5% 14% 16% Mediastudies 0% 90% 42% 27% 40% 21% 18% 24% Communicatiesystemen 2% 72% 35% 38% 51% 3% 9% 31% Kunstacademie 4% 81% 45% 13% 26% 15% 9% 20% Muziek 0% 56% 26% 18% 72% 14% 20% 32% Toneel 0% 91% 36% 18% 50% 17% 5% 26% Dans 0% 98% 30% 23% 29% 11% 9% 25% Ontwerpen 0% 86% 31% 28% 38% 11% 27% 20% Management, Economie en Recht 0% 78% 36% 31% 20% 12% 13% 41% Veiligheidskunde 0% 93% 48% 28% 18% 15% 24% 24% HBO - Rechten 2% 88% 40% 18% 30% 2% 17% 23% Vastgoed en Makelaardij 1% 70% 37% 32% 39% 19% 40% 33% Bedrijfseconomie 0% 90% 45% 16% 24% 4% 10% 22% Commerciële economie 0% 90% 52% 40% 27% 19% 23% 42% Accountancy en fiscaal 0% 85% 41% 22% 34% 7% 34% 27% Bedrijfskunde en management 0% 78% 45% 19% 34% 19% 42% 24% Facility management 0% 90% 51% 35% 23% 17% 13% 23% Hotelschool 0% 80% 56% 13% 51% 62% 53% 40% Toerisme en Vrijetijdskunde 0% 85% 52% 22% 20% 32% 15% 28% Small business 2% 68% 43% 20% 49% 12% 37% 27% International Business & Management 0% 83% 45% 24% 21% 90% 39% 31% Financial Services Management 0% 77% 35% 23% 43% 3% 25% 42% Maatschappelijk werk 0% 88% 42% 29% 38% 9% 4% 13% Cultureel Maatschappelijke Vorming 0% 89% 37% 20% 37% 23% 10% 32% Personeel en arbeid 0% 82% 56% 28% 29% 7% 15% 28% Sociaal pedagogische hulpverlening 1% 88% 28% 22% 50% 13% 13% 14% Creatieve therapie 0% 81% 38% 28% 34% 16% 17% 22% Verpleegkunde 0% 80% 18% 23% 70% 25% 15% 18% Fysiotherapie 0% 82% 37% 41% 29% 16% 29% 19% Ergotherapie en Beweging 0% 92% 39% 33% 32% 13% 25% 27% Logopedie 3% 86% 41% 29% 23% 7% 19% 21% Mondzorgkunde 0% 83% 26% 18% 69% 17% 51% 15% Diagnostiek 0% 86% 28% 29% 37% 30% 38% 22% Voeding en diëtiek 1% 86% 48% 31% 18% 18% 15% 12% Milieustudies 2% 88% 30% 24% 31% 33% 33% 30% Biologie en laboratoriumonderzoek 0% 89% 45% 19% 8% 13% 30% 15% Landbouw 0% 92% 32% 26% 39% 23% 33% 46% Voeding 0% 84% 40% 25% 41% 5% 35% 25% Ruimtelijke ordening en planologie 0% 94% 47% 24% 14% 9% 36% 19%

9 v Werkervaring tijdens studie geen stage studenten bijbaantje baan anders baan i.v.m. studie > 3 mnd in buitenland lid studentenvereniging bestuurlijk e ervaring Technische natuurkunde 3% 88% 45% 15% 6% 18% 59% 27% Informatica 0% 88% 30% 14% 41% 8% 13% 21% Chemie en Chemische technologie 0% 91% 38% 34% 12% 10% 25% 22% Elektrotechniek (inc AOT) 2% 86% 34% 27% 23% 10% 22% 26% Werktuigbouwkunde 2% 85% 36% 29% 34% 10% 37% 28% Bouwkunde 0% 84% 34% 29% 35% 5% 22% 27% Vervoer en logistiek 0% 85% 48% 33% 27% 14% 27% 22% Zee- en Luchtvaart 4% 80% 34% 18% 27% 41% 70% 40% Civiele techniek 2% 87% 29% 31% 28% 12% 32% 32% Constructiestudies 2% 89% 24% 45% 25% 23% 36% 36% TOTAAL 0% 85% 40% 26% 33% 17% 20% 25%

10 vi Tabel 3 Opleiding: studieduur, verkort programma, tijd in het hoger onderwijs, studieschuld en oordeel over de studie tijd in hoger onderwijs % verkort programma studieschuld gemiddelde schuld % geen schuld (x 1000 euro) oordeel kwaliteit studie Leraar basisonderwijs (PABO) % 77% 6.9 Lerarenopleiding talen 5.0 9% 45% Academie lichamelijke opvoeding % 67% Pedagogiek % 57% Lerarenopleidingen maatschappij % 60% Lerarenopleidingen exact % 52% Lerarenopleidingen speciaal 5.2 6% 72% Taal & Economie (inc Vertalen) % 50% Journalistiek % 46% Communicatie % 44% Informatiestudies % 51% Mediastudies % 52% Communicatiesystemen % 46% Kunstacademie 5.2 7% 39% Muziek 6.9 2% 46% Toneel 5.3 2% 32% Dans 4.9 3% 56% 7.1 Ontwerpen 5.7 5% 28% Management, Economie en Recht 4.9 3% 66% Veiligheidskunde % 54% 6.5 HBO - Rechten 5.2 4% 64% Vastgoed en Makelaardij % 56% Bedrijfseconomie % 78% 7.0 Commerciële economie % 62% Accountancy en fiscaal % 77% 6.9 Bedrijfskunde en management % 52% Facility management % 51% Hotelschool % 45% Toerisme en Vrijetijdskunde % 63% Small business % 51% International Business & Management % 53% Financial Services Management % 66% Maatschappelijk werk % 51% Cultureel Maatschappelijke Vorming % 47% Personeel en arbeid 4.8 8% 56% Sociaal pedagogische hulpverlening % 63% Sociaal-juridische dienstverlening % 49% Creatieve therapie 4.7 2% 38% Verpleegkunde % 78% Fysiotherapie % 59% Ergotherapie en Beweging 4.8 6% 70% Logopedie % 76% 6.9 Mondzorgkunde 4.6 4% 68% 6.7 Diagnostiek % 72% 6.8 Voeding en diëtiek 5.0 9% 69%

11 vii tijd in hoger onderwijs % verkort programma studieschuld gemiddelde schuld % geen schuld (x 1000 euro) oordeel kwaliteit studie Milieustudies % 54% Biologie en laboratoriumonderzoek % 70% 7.0 Landbouw % 70% Voeding % 73% 7.0 Ruimtelijke ordening en planologie 5.3 7% 52% Technische natuurkunde % 50% 7.2 Informatica % 62% Chemie en Chemische technologie % 67% Elektrotechniek (inc AOT) % 58% Werktuigbouwkunde % 66% Bouwkunde % 68% 6.7 Vervoer en logistiek % 62% Zee- en Luchtvaart % 58% Civiele techniek % 75% 6.5 Constructiestudies % 58% TOTAAL % 61%

12 viii Tabel 4 Arbeidsmarktpositie: huidige situatie eigen / familiebedrijf aio / oio / coassistent loon dienst free lance studerend werkzoekend anders Leraar basisonderwijs (PABO) 76% 4% 2% 1% 15% 0% 1% Lerarenopleiding talen 81% 6% 3% 0% 2% 2% 7% Academie lichamelijke opvoeding 80% 3% 2% 0% 15% 0% 0% Pedagogiek 73% 4% 0% 0% 15% 4% 3% Lerarenopleidingen maatschappij 81% 0% 2% 0% 12% 2% 3% Lerarenopleidingen exact 80% 0% 1% 0% 17% 1% 0% Lerarenopleidingen speciaal 86% 3% 4% 0% 6% 0% 2% Taal & Economie (inc Vertalen) 59% 1% 3% 0% 34% 2% 2% Journalistiek 50% 15% 3% 0% 28% 4% 0% Communicatie 62% 0% 4% 0% 24% 10% 0% Informatiestudies 69% 7% 2% 0% 17% 1% 5% Mediastudies 50% 6% 17% 0% 21% 4% 2% Communicatiesystemen 41% 12% 25% 0% 16% 2% 4% Kunstacademie 37% 19% 22% 0% 11% 4% 7% Muziek 19% 46% 28% 0% 6% 0% 0% Toneel 18% 50% 22% 0% 9% 0% 0% Dans 18% 40% 14% 0% 4% 10% 14% Ontwerpen 56% 16% 15% 0% 13% 0% 0% Management, Economie en Recht 71% 1% 1% 0% 27% 0% 0% Veiligheidskunde 86% 0% 5% 0% 9% 0% 0% HBO - Rechten 50% 0% 0% 0% 46% 0% 4% Vastgoed en Makelaardij 59% 0% 8% 0% 24% 8% 1% Bedrijfseconomie 76% 0% 1% 0% 23% 0% 0% Commerciële economie 66% 2% 3% 0% 27% 0% 2% Accountancy en fiscaal 85% 0% 1% 2% 8% 0% 4% Bedrijfskunde en management 70% 0% 11% 0% 10% 10% 0% Facility management 73% 0% 2% 0% 17% 8% 0% Hotelschool 66% 0% 3% 0% 22% 7% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 70% 2% 0% 0% 22% 7% 0% Small business 56% 3% 17% 0% 14% 6% 5% International Business & Management 61% 2% 2% 0% 19% 11% 5% Financial Services Management 78% 0% 4% 0% 16% 2% 0% Maatschappelijk werk 87% 0% 1% 0% 8% 2% 1% Cultureel Maatschappelijke Vorming 72% 9% 4% 0% 8% 7% 0% Personeel en arbeid 74% 1% 2% 0% 18% 3% 2% Sociaal pedagogische hulpverlening 81% 1% 0% 0% 13% 0% 5% Sociaal-juridische dienstverlening 63% 0% 5% 0% 29% 3% 0% Creatieve therapie 71% 2% 8% 0% 10% 5% 3% Verpleegkunde 82% 1% 2% 0% 12% 1% 2% Fysiotherapie 85% 3% 2% 2% 7% 0% 0% Ergotherapie en Beweging 78% 4% 1% 1% 13% 3% 1% Logopedie 83% 1% 0% 0% 14% 0% 1% Mondzorgkunde 78% 8% 3% 0% 11% 0% 0% Diagnostiek 78% 0% 0% 0% 20% 2% 0% Voeding en diëtiek 70% 6% 1% 2% 14% 3% 5% Biologie en laboratoriumonderzoek 74% 0% 0% 0% 26% 0% 0% Landbouw 63% 1% 10% 2% 17% 5% 3% Voeding 84% 0% 2% 5% 9% 0% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 59% 2% 0% 0% 35% 2% 2%

13 ix eigen / aio / oio / loon free familiebedrijassistent co- werkdienst lance studerend zoekend anders Technische natuurkunde 58% 0% 0% 0% 27% 12% 3% Informatica 73% 0% 11% 0% 16% 0% 0% Chemie en Chemische technologie 70% 0% 3% 0% 22% 2% 3% Elektrotechniek (inc AOT) 78% 2% 5% 0% 12% 1% 1% Werktuigbouwkunde 65% 0% 5% 0% 28% 0% 2% Bouwkunde 67% 0% 2% 0% 31% 0% 0% Vervoer en logistiek 73% 0% 3% 0% 18% 2% 4% Zee- en Luchtvaart 88% 2% 6% 0% 4% 0% 0% Civiele techniek 81% 0% 3% 0% 16% 0% 0% Constructiestudies 78% 2% 3% 0% 16% 1% 0% TOTAAL 70% 4% 5% 0% 17% 3% 2%

14 x Tabel 5 Arbeidsmarktpositie: aantal sollicitaties, aantal banen en % werkzoekend aantal banen tot op heden % op zoek naar aantal soll. aantal soll. gesprekken geen een twee drie of meer (ander) werk Leraar basisonderwijs (PABO) % 59% 15% 22% 12% Lerarenopleiding talen % 42% 31% 22% 16% Academie lichamelijke opvoeding % 30% 39% 25% 14% Pedagogiek % 34% 42% 17% 24% Lerarenopleidingen maatschappij % 56% 25% 9% 12% Lerarenopleidingen exact % 58% 19% 14% 8% Lerarenopleidingen speciaal % 43% 41% 15% 16% Taal & Economie (inc Vertalen) % 33% 38% 16% 19% Journalistiek % 41% 23% 22% 19% Communicatie % 31% 32% 22% 22% Informatiestudies % 38% 35% 21% 17% Mediastudies % 33% 46% 13% 14% Communicatiesystemen 8% 56% 26% 11% 8% Kunstacademie % 40% 29% 22% 25% Muziek % 35% 21% 24% 22% Toneel % 18% 14% 63% 37% Dans % 34% 8% 47% 52% Ontwerpen % 56% 21% 16% 12% Management, Economie en Recht % 57% 26% 6% 8% Veiligheidskunde % 69% 23% 5% 15% HBO - Rechten % 44% 17% 18% 5% Vastgoed en Makelaardij % 44% 31% 7% 19% Bedrijfseconomie % 54% 20% 9% 8% Commerciële economie % 43% 30% 12% 15% Accountancy en fiscaal % 76% 13% 5% 8% Bedrijfskunde en management % 50% 36% 10% 26% Facility management % 42% 35% 13% 27% Hotelschool % 31% 37% 22% 30% Toerisme en Vrijetijdskunde % 39% 39% 14% 20% Small business % 62% 22% 7% 15% International Business & Management % 38% 36% 10% 27% Financial Services Management % 47% 43% 5% 17% Maatschappelijk werk % 41% 35% 18% 25% Cultureel Maatschappelijke Vorming % 34% 37% 29% 29% Personeel en arbeid % 40% 44% 11% 16% Sociaal pedagogische hulpverlening % 49% 36% 13% 16% Sociaal-juridische dienstverlening % 45% 33% 7% 17% Creatieve therapie % 26% 37% 28% 30% Verpleegkunde % 44% 41% 11% 10% Fysiotherapie % 31% 25% 40% 17% Ergotherapie en Beweging % 30% 24% 35% 18% Logopedie % 29% 36% 31% 17% Mondzorgkunde % 22% 34% 44% 6% Diagnostiek % 74% 12% 4% 6% Voeding en diëtiek % 44% 22% 21% 19%

15 xi aantal banen tot op heden % op zoek naar aantal soll. aantal soll. gesprekken geen een twee drie of meer (ander) werk Milieustudies % 50% 28% 9% 19% Biologie en laboratoriumonderzoek % 53% 27% 6% 13% Landbouw % 48% 32% 6% 16% Voeding % 54% 31% 10% 7% Ruimtelijke ordening en planologie % 37% 20% 22% 9% Technische natuurkunde % 67% 12% 12% 15% Informatica % 75% 14% 3% 4% Chemie en Chemische technologie % 52% 22% 8% 9% Elektrotechniek (inc AOT) % 61% 30% 2% 12% Werktuigbouwkunde % 63% 17% 2% 6% Bouwkunde % 61% 19% 4% 13% Vervoer en logistiek % 50% 29% 13% 7% Zee- en Luchtvaart % 58% 26% 16% 6% Civiele techniek % 79% 8% 3% 5% Constructiestudies % 66% 21% 9% 9% TOTAAL % 48% 28% 15% 16%

16 xii Tabel 6 Arbeidsmarktpositie: dienstverband huidige baan tijdelijk met uitzendkrachbureau detacherings- vast uitzicht vast tijdelijk zelfstandig Leraar basisonderwijs (PABO) 40% 26% 29% 2% 2% 2% Lerarenopleiding talen 57% 35% 6% 3% 0% 0% Academie lichamelijke opvoeding 39% 39% 15% 1% 5% 0% Pedagogiek 42% 42% 14% 0% 0% 1% Lerarenopleidingen maatschappij 54% 36% 4% 0% 6% 0% Lerarenopleidingen exact 70% 24% 6% 0% 0% 0% Lerarenopleidingen speciaal 52% 24% 20% 3% 1% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 32% 40% 16% 2% 7% 2% Journalistiek 33% 33% 15% 17% 0% 2% Communicatie 34% 51% 6% 3% 6% 0% Informatiestudies 47% 31% 17% 4% 2% 0% Mediastudies 26% 47% 2% 17% 5% 3% Communicatiesystemen 51% 21% 7% 22% 0% 0% Kunstacademie 25% 29% 6% 35% 5% 0% Muziek 21% 18% 11% 50% 0% 0% Toneel 17% 16% 31% 36% 0% 0% Dans 10% 20% 28% 33% 8% 0% Ontwerpen 25% 38% 8% 27% 0% 2% Management, Economie en Recht 50% 35% 5% 4% 4% 3% Veiligheidskunde 44% 34% 10% 0% 7% 6% HBO - Rechten 51% 38% 7% 0% 0% 4% Vastgoed en Makelaardij 59% 26% 3% 3% 2% 7% Bedrijfseconomie 52% 41% 2% 2% 2% 2% Commerciële economie 67% 28% 2% 0% 0% 2% Accountancy en fiscaal 92% 8% 0% 0% 0% 0% Bedrijfskunde en management 58% 34% 3% 3% 2% 0% Facility management 44% 34% 14% 3% 6% 0% Hotelschool 47% 37% 11% 3% 0% 3% Toerisme en Vrijetijdskunde 31% 52% 7% 2% 5% 2% Small business 59% 21% 11% 6% 3% 0% International Business & Management 52% 28% 7% 3% 10% 0% Financial Services Management 44% 43% 8% 5% 0% 0% Maatschappelijk werk 49% 39% 9% 0% 1% 1% Cultureel Maatschappelijke Vorming 29% 59% 6% 2% 4% 0% Personeel en arbeid 48% 35% 8% 2% 6% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 66% 19% 12% 0% 3% 1% Sociaal-juridische dienstverlening 61% 29% 0% 4% 0% 6% Creatieve therapie 37% 50% 6% 5% 2% 0% Verpleegkunde 64% 25% 8% 2% 0% 0% Fysiotherapie 45% 45% 4% 6% 0% 0% Ergotherapie en Beweging 51% 36% 9% 2% 0% 1% Logopedie 38% 37% 17% 7% 2% 0% Mondzorgkunde 52% 29% 7% 13% 0% 0% Diagnostiek 74% 22% 5% 0% 0% 0% Voeding en diëtiek 36% 43% 11% 5% 5% 0% Milieustudies 62% 32% 2% 2% 0% 2% Biologie en laboratoriumonderzoek 37% 29% 28% 0% 3% 3% Landbouw 53% 34% 2% 9% 3% 0% Voeding 48% 36% 3% 0% 6% 8% Ruimtelijke ordening en planologie 48% 43% 0% 0% 0% 8%

17 xiii tijdelijk met uitzendkracht detacheringsvast uitzicht vast tijdelijk zelfstandig bureau Technische natuurkunde 49% 46% 0% 0% 5% 0% Informatica 80% 11% 0% 4% 0% 5% Chemie en Chemische technologie 54% 30% 9% 1% 5% 2% Elektrotechniek (inc AOT) 55% 29% 6% 5% 0% 4% Werktuigbouwkunde 68% 25% 0% 0% 0% 7% Bouwkunde 49% 46% 3% 0% 0% 2% Vervoer en logistiek 63% 34% 3% 0% 0% 0% Zee- en Luchtvaart 71% 25% 0% 2% 0% 2% Civiele techniek 75% 15% 2% 0% 0% 8% Constructiestudies 65% 30% 0% 1% 0% 4% TOTAAL 50% 32% 9% 5% 2% 2%

18 xiv Tabel 7 Arbeidsmarktpositie: bedrijfssector huidige baan zakelijke financiële overheid onderwijs dienstverl. instellingen zorg industrie overig Leraar basisonderwijs (PABO) 2% 87% 0% 0% 10% 0% 2% Lerarenopleiding talen 0% 86% 0% 0% 6% 0% 8% Academie lichamelijke opvoeding 4% 61% 6% 0% 2% 0% 27% Pedagogiek 0% 15% 2% 3% 74% 0% 6% Lerarenopleidingen maatschappij 6% 77% 2% 3% 8% 0% 4% Lerarenopleidingen exact 1% 59% 0% 4% 0% 19% 17% Lerarenopleidingen speciaal 0% 93% 1% 0% 5% 0% 1% Taal & Economie (inc Vertalen) 14% 9% 14% 2% 0% 11% 49% Journalistiek 4% 2% 69% 3% 2% 0% 20% Communicatie 7% 7% 38% 10% 7% 8% 24% Informatiestudies 4% 6% 61% 7% 0% 2% 19% Mediastudies 0% 6% 45% 0% 4% 0% 45% Communicatiesystemen Kunstacademie 0% 14% 10% 0% 7% 4% 64% Muziek 0% 21% 20% 0% 0% 0% 59% Toneel 0% 18% 3% 0% 0% 0% 80% Dans 0% 11% 4% 0% 4% 0% 80% Ontwerpen 0% 9% 32% 0% 0% 28% 32% Management, Economie en Recht 16% 5% 28% 26% 5% 0% 20% Veiligheidskunde 44% 3% 22% 3% 0% 0% 27% HBO - Rechten 37% 4% 26% 11% 0% 0% 22% Vastgoed en Makelaardij 11% 0% 32% 10% 5% 0% 42% Bedrijfseconomie 0% 0% 33% 22% 2% 11% 32% Commerciële economie 0% 3% 21% 17% 0% 7% 52% Accountancy en fiscaal 2% 0% 60% 31% 0% 2% 4% Bedrijfskunde en management 1% 0% 16% 0% 0% 27% 56% Facility management 9% 3% 41% 4% 3% 4% 36% Hotelschool 3% 2% 16% 16% 0% 0% 64% Toerisme en Vrijetijdskunde 12% 5% 12% 3% 3% 3% 63% Small business 9% 0% 13% 8% 3% 11% 56% International Business & Management 1% 0% 12% 28% 4% 28% 26% Financial Services Management 0% 0% 20% 64% 0% 0% 16% Maatschappelijk werk 5% 3% 6% 0% 77% 0% 9% Cultureel Maatschappelijke Vorming 2% 9% 12% 2% 47% 0% 29% Personeel en arbeid 5% 14% 33% 2% 5% 7% 35% Sociaal pedagogische hulpverlening 3% 4% 5% 0% 82% 0% 6% Sociaal-juridische dienstverlening 29% 4% 20% 14% 16% 0% 18% Creatieve therapie 2% 17% 0% 2% 70% 0% 9% Verpleegkunde 4% 0% 0% 0% 93% 0% 4% Fysiotherapie 0% 5% 0% 0% 94% 0% 1% Ergotherapie en Beweging 10% 4% 4% 0% 79% 0% 4% Logopedie 0% 17% 0% 0% 81% 0% 2% Mondzorgkunde 3% 7% 0% 0% 90% 0% 0% Diagnostiek 0% 2% 0% 0% 92% 1% 5% Voeding en diëtiek 0% 5% 7% 2% 70% 7% 10% Milieustudies 30% 0% 15% 0% 0% 3% 52% Biologie en laboratoriumonderzoek 3% 31% 0% 0% 54% 9% 3% Landbouw 3% 6% 15% 4% 4% 4% 64% Voeding 7% 8% 0% 0% 7% 48% 30% Ruimtelijke ordening en planologie 42% 4% 27% 0% 0% 3% 25%

19 xv zakelijke financiële overheid onderwijs dienstverl. instellingen zorg industrie overig Technische natuurkunde 5% 10% 5% 0% 0% 44% 36% Informatica Chemie en Chemische technologie 2% 13% 7% 0% 0% 54% 24% Elektrotechniek (inc AOT) 3% 3% 15% 0% 0% 41% 37% Werktuigbouwkunde 0% 0% 5% 0% 0% 68% 27% Bouwkunde 5% 0% 0% 0% 0% 0% 95% Vervoer en logistiek 6% 0% 6% 2% 2% 20% 65% Zee- en Luchtvaart 2% 3% 2% 0% 0% 6% 87% Civiele techniek 9% 0% 13% 0% 0% 0% 79% Constructiestudies 1% 3% 7% 0% 0% 50% 38% TOTAAL 4% 19% 14% 5% 21% 7% 29%

20 xvi Tabel 8 Arbeidsmarktpositie: lengte werkweek, salaris en salarisverwachting over 5 jaar aantal werkdagen aantal uren volgens contract aantal werkuren in praktijk netto maandsalaris verwacht netto maandsalaris 1 over 5 jaar Leraar basisonderwijs (PABO) Lerarenopleiding talen Academie lichamelijke opvoeding Pedagogiek Lerarenopleidingen maatschappij Lerarenopleidingen exact Lerarenopleidingen speciaal Taal & Economie (inc Vertalen) Journalistiek Communicatie Informatiestudies Mediastudies Communicatiesystemen Kunstacademie Muziek Toneel Dans Ontwerpen Management, Economie en Recht Veiligheidskunde HBO - Rechten Vastgoed en Makelaardij Bedrijfseconomie Commerciële economie Accountancy en fiscaal Bedrijfskunde en management Facility management Hotelschool Toerisme en Vrijetijdskunde Small business International Business & Management Financial Services Management Maatschappelijk werk Cultureel Maatschappelijke Vorming Personeel en arbeid Sociaal pedagogische hulpverlening Sociaal-juridische dienstverlening Creatieve therapie Verpleegkunde Fysiotherapie Ergotherapie en Beweging Logopedie Mondzorgkunde Diagnostiek Voeding en diëtiek Let op: dit betreft de verwachting van de respondenten zelf, niet van de onderzoekers! Lees voor meer toelichting s.v.p. het rapport.

21 xvii aantal werkdagen aantal uren volgens contract aantal werkuren in praktijk netto maandsalaris verwacht netto maandsalaris 2 over 5 jaar Milieustudies Biologie en laboratoriumonderzoek Landbouw Voeding Ruimtelijke ordening en planologie Technische natuurkunde Informatica Chemie en Chemische technologie Elektrotechniek (inc AOT) Werktuigbouwkunde Bouwkunde Vervoer en logistiek Zee- en Luchtvaart Civiele techniek Constructiestudies TOTAAL Let op: dit betreft de verwachting van de respondenten zelf, niet van de onderzoekers! Lees voor meer toelichting s.v.p. het rapport.

22 xviii Tabel 9 Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan onregel- winst- / deeltijd mogelijk flexibele werktijden kinderopvang matigh.- toeslag bonus bijz. prest. 13e maand eindejrsuitkering Leraar basisonderwijs (PABO) 48% 5% 5% 13% 5% 29% 39% Lerarenopleiding talen 66% 26% 2% 0% 7% 32% 48% Academie lichamelijke opvoeding 40% 11% 10% 3% 3% 28% 36% Pedagogiek 46% 51% 15% 45% 0% 23% 69% Lerarenopleidingen maatschappij 55% 15% 6% 3% 5% 33% 57% Lerarenopleidingen exact 52% 37% 6% 2% 11% 35% 46% Lerarenopleidingen speciaal 42% 11% 0% 0% 0% 31% 53% Taal & Economie (inc Vertalen) 28% 41% 6% 8% 26% 25% 48% Journalistiek 33% 48% 0% 15% 15% 15% 28% Communicatie 29% 41% 4% 6% 36% 19% 46% Informatiestudies Mediastudies 29% 64% 3% 0% 21% 10% 40% Communicatiesystemen 21% 48% 10% 2% 47% 24% 31% Kunstacademie 27% 44% 3% 2% 7% 18% 22% Muziek 36% 41% 3% 5% 9% 8% 19% Toneel 20% 48% 0% 0% 0% 0% 0% Dans 28% 26% 5% 13% 5% 18% 13% Ontwerpen Management, Economie en Recht 24% 42% 6% 3% 46% 28% 36% Veiligheidskunde HBO - Rechten Vastgoed en Makelaardij 21% 33% 4% 0% 29% 10% 40% Bedrijfseconomie 24% 45% 17% 3% 53% 30% 58% Commerciële economie 6% 16% 1% 5% 42% 12% 24% Accountancy en fiscaal 40% 39% 3% 0% 37% 25% 44% Bedrijfskunde en management 10% 30% 5% 3% 31% 15% 48% Facility management 23% 41% 0% 2% 40% 27% 38% Hotelschool 7% 34% 0% 10% 38% 9% 22% Toerisme en Vrijetijdskunde 13% 31% 3% 11% 15% 39% 25% Small business 10% 50% 7% 10% 43% 17% 30% International Business & Management Financial Services Management Maatschappelijk werk 37% 56% 5% 18% 5% 24% 63% Cultureel Maatschappelijke Vorming 23% 62% 4% 28% 9% 13% 48% Personeel en arbeid 49% 57% 9% 0% 31% 25% 74% Sociaal pedagogische hulpverlening 39% 62% 4% 59% 4% 26% 55% Sociaal-juridische dienstverlening 54% 54% 18% 6% 33% 15% 64% Creatieve therapie 37% 40% 0% 31% 3% 29% 31% Verpleegkunde 26% 32% 13% 97% 3% 20% 63% Fysiotherapie 37% 55% 2% 5% 10% 6% 30% Ergotherapie en Beweging 35% 36% 7% 3% 2% 15% 44% Logopedie 33% 39% 11% 5% 2% 24% 33% Mondzorgkunde Diagnostiek 44% 11% 9% 59% 8% 24% 77% Voeding en diëtiek 43% 43% 0% 11% 11% 18% 52%

23 xix deeltijd mogelijk flexibele werktijden winst- / eindejrsuitkering kinderopvang onregel- matigh.- toeslag bonus bijz. prest. 13e maand Milieustudies 45% 70% 8% 10% 33% 22% 66% Biologie en laboratoriumonderzoek 30% 56% 9% 30% 12% 26% 58% Landbouw 13% 44% 3% 12% 21% 27% 30% Voeding Ruimtelijke ordening en planologie Technische natuurkunde Informatica 21% 59% 10% 10% 39% 30% 47% Chemie en Chemische technologie 25% 61% 9% 11% 36% 41% 60% Elektrotechniek (inc AOT) 7% 45% 1% 11% 30% 28% 49% Werktuigbouwkunde 8% 33% 3% 11% 17% 18% 55% Bouwkunde 13% 28% 3% 0% 10% 27% 41% Vervoer en logistiek 19% 44% 2% 9% 29% 19% 43% Zee- en Luchtvaart Civiele techniek 19% 46% 5% 22% 11% 24% 54% Constructiestudies 8% 19% 4% 4% 23% 15% 27% TOTAAL 30% 38% 6% 14% 21% 24% 30%

24 xx Tabel 9 Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan (vervolg) spaarln. / bedrijfssparen aandelen / opties in bedrijf (ver)kopen vakantiedagen auto van de zaak pc / laptop mobiele telefoon Leraar basisonderwijs (PABO) 28% 0% 0% 0% 0% 5% Lerarenopleiding talen 39% 2% 0% 7% 7% 0% Academie lichamelijke opvoeding 32% 0% 0% 3% 4% 7% Pedagogiek 30% 0% 0% 0% 8% 4% Lerarenopleidingen maatschappij 46% 5% 2% 8% 3% 2% Lerarenopleidingen exact 38% 5% 2% 7% 7% 11% Lerarenopleidingen speciaal 42% 0% 0% 5% 0% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 36% 8% 4% 23% 31% 32% Journalistiek 33% 2% 2% 15% 33% 17% Communicatie 38% 8% 0% 16% 21% 44% Informatiestudies Mediastudies 27% 15% 3% 40% 37% 13% Communicatiesystemen 43% 47% 24% 35% 33% 52% Kunstacademie 11% 3% 3% 10% 7% 5% Muziek 5% 0% 0% 0% 5% 8% Toneel 4% 0% 4% 4% 4% 4% Dans 15% 0% 0% 0% 0% 8% Ontwerpen Management, Economie en Recht 46% 24% 7% 21% 17% 43% Veiligheidskunde HBO - Rechten Vastgoed en Makelaardij 38% 43% 2% 16% 58% 18% Bedrijfseconomie 64% 23% 14% 17% 39% 66% Commerciële economie 31% 26% 6% 29% 54% 11% Accountancy en fiscaal 60% 52% 8% 48% 31% 49% Bedrijfskunde en management 42% 27% 3% 33% 36% 30% Facility management 43% 22% 4% 26% 35% 53% Hotelschool 45% 40% 8% 32% 62% 18% Toerisme en Vrijetijdskunde 30% 4% 0% 11% 18% 22% Small business 34% 23% 10% 17% 27% 24% International Business & Management Financial Services Management Maatschappelijk werk 25% 0% 0% 13% 32% 13% Cultureel Maatschappelijke Vorming 26% 2% 0% 13% 27% 15% Personeel en arbeid 60% 17% 12% 26% 40% 44% Sociaal pedagogische hulpverlening 36% 2% 0% 2% 13% 22% Sociaal-juridische dienstverlening 52% 15% 0% 9% 15% 45% Creatieve therapie 20% 0% 0% 0% 0% 3% Verpleegkunde 35% 0% 0% 2% 5% 7% Fysiotherapie 17% 0% 2% 2% 0% 15% Ergotherapie en Beweging 38% 8% 0% 13% 23% 31% Logopedie 33% 0% 0% 12% 6% 8% Mondzorgkunde Diagnostiek 63% 0% 0% 0% 2% 8% Voeding en diëtiek 34% 0% 2% 7% 16% 20%

25 xxi (ver)kopen vakantie- dagen auto van de zaak aandelen / opties in bedrijf pc / laptop mobiele telefoon spaarln. / bedrijfssparen Milieustudies 47% 8% 12% 23% 31% 50% Biologie en laboratoriumonderzoek 51% 0% 0% 0% 2% 25% Landbouw 41% 21% 2% 31% 34% 22% Voeding Ruimtelijke ordening en planologie Technische natuurkunde Informatica 52% 52% 15% 54% 51% 50% Chemie en Chemische technologie 54% 5% 12% 9% 14% 42% Elektrotechniek (inc AOT) 41% 15% 14% 30% 45% 28% Werktuigbouwkunde 49% 11% 0% 19% 28% 22% Bouwkunde 63% 28% 3% 10% 31% 18% Vervoer en logistiek 47% 13% 4% 38% 32% 39% Zee- en Luchtvaart Civiele techniek 56% 44% 5% 41% 62% 43% Constructiestudies 27% 19% 0% 15% 31% 35% TOTAAL 38% 14% 4% 17% 23% 24%

26 xxii Tabel 10 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: gebruikte kanalen bij het zoeken naar een baan open sollicitatie advertentie intermediair open dag netwerk internet anders aantal Leraar basisonderwijs (PABO) 54% 63% 23% 3% 32% 53% 60% 2.1 Lerarenopleiding talen 66% 48% 33% 7% 28% 63% 27% 2.1 Academie lichamelijke opvoeding 64% 57% 26% 11% 48% 61% 36% 2.4 Pedagogiek 71% 59% 28% 10% 51% 77% 43% 2.6 Lerarenopleidingen maatschappij 70% 57% 27% 10% 37% 74% 48% 2.3 Lerarenopleidingen exact 71% 53% 23% 18% 19% 57% 47% 2.1 Lerarenopleidingen speciaal 78% 68% 7% 2% 42% 47% 60% 2.2 Taal & Economie (inc Vertalen) 80% 53% 74% 42% 56% 85% 16% 3.9 Journalistiek 69% 36% 34% 8% 47% 63% 31% 2.3 Communicatie 75% 63% 66% 37% 65% 86% 28% 3.7 Informatiestudies 64% 52% 43% 17% 48% 75% 31% 2.9 Mediastudies 57% 47% 29% 14% 53% 74% 39% 2.3 Communicatiesystemen 53% 44% 10% 29% 40% 67% 44% 2.1 Kunstacademie 60% 61% 40% 2% 57% 70% 45% 2.9 Muziek 46% 55% 32% 5% 40% 48% 34% 2.1 Toneel 37% 56% 18% 5% 60% 19% 56% 2.1 Dans 52% 25% 14% 0% 45% 53% 81% 1.5 Ontwerpen 34% 46% 39% 9% 28% 64% 28% 1.8 Management, Economie & Recht 53% 50% 41% 24% 26% 84% 24% 2.4 Veiligheidskunde 66% 42% 27% 34% 44% 91% 37% 2.4 HBO - Rechten 58% 48% 48% 9% 52% 66% 40% 2.4 Vastgoed en Makelaardij 43% 47% 42% 15% 43% 63% 38% 2.3 Bedrijfseconomie 43% 12% 38% 19% 19% 70% 18% 1.5 Commerciële economie 50% 37% 42% 18% 32% 73% 17% 2.1 Accountancy en fiscaal 31% 28% 12% 18% 21% 46% 39% 1.2 Bedrijfskunde en management 44% 32% 58% 22% 25% 71% 28% 2.3 Facility management 61% 31% 56% 20% 45% 84% 21% 2.6 Hotelschool 67% 60% 55% 25% 57% 81% 24% 3.3 Toerisme en Vrijetijdskunde 62% 62% 49% 16% 57% 81% 29% 3.1 Small business 53% 31% 55% 12% 37% 53% 26% 2.2 International Business & Managm. 48% 31% 55% 41% 46% 89% 31% 2.8 Financial Services Management 31% 32% 41% 26% 21% 57% 41% 1.7 Maatschappelijk werk 72% 66% 48% 12% 48% 78% 37% 2.9 Cultureel Maatschappelijke Vorming 79% 61% 48% 12% 54% 80% 33% 3.1 Personeel en arbeid 72% 46% 42% 14% 51% 73% 30% 2.7 Sociaal pedagogische hulpverlening 73% 56% 36% 9% 51% 70% 40% 2.5 Sociaal-juridische dienstverlening 67% 43% 57% 17% 29% 74% 29% 2.5 Creatieve therapie 89% 75% 54% 10% 70% 93% 26% 3.5 Verpleegkunde 68% 51% 13% 8% 30% 67% 42% 1.9 Fysiotherapie 72% 68% 34% 9% 54% 51% 48% 2.9 Ergotherapie en Beweging 80% 64% 35% 4% 47% 79% 51% 2.7 Logopedie 79% 48% 25% 0% 34% 54% 57% 2.1 Mondzorgkunde 35% 30% 18% 0% 30% 31% 38% 1.2 Diagnostiek 61% 59% 11% 10% 15% 58% 48% 1.7 Voeding en diëtiek 82% 53% 47% 7% 42% 84% 57% 2.7 Milieustudies 49% 40% 50% 10% 30% 68% 36% 2.1 Biologie en laboratoriumonderzoek 52% 37% 33% 12% 12% 61% 45% 1.6 Landbouw 68% 47% 49% 17% 46% 53% 49% 2.8 Voeding 68% 23% 47% 28% 18% 63% 40% 2.2 Ruimtelijke ordening en planologie 44% 42% 41% 22% 35% 69% 43% 2.2

27 xxiii open sollicitatie advertentie intermediair open dag netwerk internet anders aantal Technische natuurkunde 21% 32% 17% 17% 25% 58% 45% 1.4 Informatica 34% 31% 10% 32% 32% 60% 50% 1.5 Chemie en Chemische technologie 52% 19% 45% 15% 15% 67% 29% 1.8 Elektrotechniek (inc AOT) 29% 27% 40% 12% 26% 57% 36% 1.6 Werktuigbouwkunde 30% 33% 40% 39% 24% 59% 38% 2.1 Bouwkunde 14% 39% 18% 9% 19% 44% 59% 1.1 Vervoer en logistiek 44% 26% 31% 8% 38% 63% 44% 1.6 Zee- en Luchtvaart 24% 32% 15% 13% 5% 47% 37% 1.0 Civiele techniek 23% 46% 34% 9% 34% 37% 44% 1.7 Constructiestudies 34% 44% 34% 6% 22% 58% 46% 1.8 TOTAAL 57% 49% 36% 15% 39% 66% 39% 2.3

28 xxiv Tabel 11 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: meest succesvol geachte methode bij het zoeken naar een baan open sollicitatie advertentie intermediair open dag netwerk internet stage anders Leraar basisonderwijs (PABO) 23% 21% 7% 5% 0% 9% 16% 19% Lerarenopleiding talen 34% 27% 5% 0% 0% 3% 27% 3% Academie lichamelijke opvoeding 39% 7% 2% 0% 2% 14% 23% 14% Pedagogiek 35% 4% 0% 4% 0% 8% 28% 21% Lerarenopleidingen maatschappij 33% 9% 7% 5% 0% 3% 14% 30% Lerarenopleidingen exact 37% 17% 2% 5% 2% 2% 20% 15% Lerarenopleidingen speciaal 32% 18% 0% 6% 0% 8% 8% 28% Taal & Economie (inc Vertalen) 27% 6% 25% 8% 0% 3% 25% 6% Journalistiek 33% 5% 20% 5% 0% 1% 29% 7% Communicatie 27% 9% 25% 0% 3% 13% 12% 12% Informatiestudies 17% 9% 10% 2% 0% 10% 48% 4% Mediastudies 7% 10% 13% 3% 0% 20% 38% 9% Communicatiesystemen Kunstacademie 16% 25% 2% 0% 0% 22% 12% 22% Muziek 8% 19% 5% 11% 0% 18% 18% 20% Toneel 23% 20% 3% 14% 0% 32% 8% 0% Dans 8% 13% 0% 45% 0% 11% 2% 21% Ontwerpen 16% 21% 5% 3% 0% 3% 37% 14% Management, Economie en Recht 16% 6% 19% 2% 11% 2% 38% 6% Veiligheidskunde 38% 3% 3% 0% 3% 15% 34% 3% HBO - Rechten 36% 8% 23% 0% 0% 4% 21% 8% Vastgoed en Makelaardij 3% 15% 10% 7% 0% 16% 29% 20% Bedrijfseconomie 15% 11% 21% 3% 0% 10% 38% 2% Commerciële economie 20% 10% 12% 5% 5% 12% 29% 7% Accountancy en fiscaal 25% 10% 3% 0% 8% 4% 19% 31% Bedrijfskunde en management 25% 6% 20% 2% 5% 3% 36% 3% Facility management 29% 10% 19% 0% 2% 7% 27% 5% Hotelschool 12% 7% 20% 2% 10% 24% 24% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 17% 9% 17% 0% 5% 14% 34% 5% Small business 17% 13% 24% 0% 3% 24% 19% 0% International Business & Management 10% 0% 12% 0% 4% 18% 47% 8% Financial Services Management 4% 22% 20% 0% 0% 10% 28% 16% Maatschappelijk werk 40% 11% 3% 0% 0% 8% 25% 13% Cultureel Maatschappelijke Vorming 41% 9% 2% 2% 2% 20% 14% 10% Personeel en arbeid 23% 4% 7% 0% 2% 16% 39% 9% Sociaal pedagogische hulpverlening 45% 9% 6% 6% 0% 5% 18% 11% Sociaal-juridische dienstverlening 35% 4% 20% 0% 0% 11% 13% 17% Creatieve therapie 31% 9% 4% 2% 0% 14% 36% 4% Verpleegkunde 27% 16% 0% 0% 2% 4% 37% 14% Fysiotherapie 31% 15% 4% 0% 0% 12% 14% 24% Ergotherapie en Beweging 38% 5% 4% 0% 0% 5% 31% 18% Logopedie 37% 12% 2% 5% 0% 5% 18% 21% Mondzorgkunde 13% 17% 14% 0% 0% 26% 9% 21% Diagnostiek 27% 13% 0% 5% 1% 4% 25% 25% Voeding en diëtiek 36% 9% 7% 0% 0% 5% 21% 22% Milieustudies 27% 9% 16% 3% 0% 13% 17% 15% Biologie en laboratoriumonderzoek 20% 3% 14% 0% 6% 6% 20% 31% Landbouw 31% 13% 10% 6% 0% 15% 10% 15% Voeding 9% 7% 15% 0% 0% 15% 25% 29% Ruimtelijke ordening en planologie 12% 18% 10% 3% 0% 10% 33% 15%

29 xxv open sollicitatie advertentie intermediair open dag netwerk internet stage anders Technische natuurkunde 0% 8% 8% 0% 13% 13% 45% 13% Informatica 3% 9% 0% 0% 8% 11% 49% 20% Chemie en Chemische technologie 21% 3% 16% 5% 4% 7% 31% 13% Elektrotechniek (inc AOT) 5% 10% 13% 5% 0% 10% 34% 23% Werktuigbouwkunde 18% 9% 12% 0% 15% 0% 27% 20% Bouwkunde 4% 22% 11% 7% 0% 7% 22% 28% Vervoer en logistiek 12% 6% 10% 0% 2% 17% 33% 20% Zee- en Luchtvaart 9% 17% 5% 0% 8% 3% 33% 26% Civiele techniek 15% 27% 23% 0% 2% 9% 7% 16% Constructiestudies 6% 12% 16% 6% 4% 9% 26% 21% TOTAAL 23% 12% 10% 3% 2% 10% 26% 14%

30 xxvi Tabel 12 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: wijze waarop men de huidige baan gevonden heeft stage / gevraagd soll. op vacature open sollicitatie Intermediair netwerk promotie / interne soll. anders Leraar basisonderwijs (PABO) 26% 28% 6% 7% 9% 24% 0% Lerarenopleiding talen 21% 50% 11% 3% 3% 12% 0% Academie lichamelijke opvoeding 28% 37% 8% 5% 6% 16% 0% Pedagogiek 15% 49% 5% 2% 7% 18% 3% Lerarenopleidingen maatschappij 18% 39% 5% 6% 3% 28% 2% Lerarenopleidingen exact 19% 42% 6% 2% 5% 20% 6% Lerarenopleidingen speciaal 22% 41% 4% 1% 6% 21% 4% Taal & Economie (inc Vertalen) 26% 22% 5% 33% 5% 3% 6% Journalistiek 11% 31% 15% 9% 9% 14% 10% Communicatie 28% 27% 0% 19% 7% 16% 3% Informatiestudies 20% 36% 6% 12% 13% 9% 5% Mediastudies 30% 27% 6% 6% 13% 8% 12% Communicatiesystemen 17% 15% 0% 6% 13% 26% 22% Kunstacademie 20% 20% 7% 7% 8% 7% 32% Muziek 39% 16% 8% 4% 5% 6% 21% Toneel 55% 9% 5% 5% 5% 8% 13% Dans 24% 6% 0% 4% 14% 18% 33% Ontwerpen 31% 12% 6% 18% 4% 11% 19% Management, Economie en Recht 14% 33% 3% 24% 2% 20% 4% Veiligheidskunde 20% 46% 3% 24% 0% 0% 8% HBO - Rechten 18% 32% 0% 14% 7% 25% 4% Vastgoed en Makelaardij 24% 30% 5% 18% 5% 12% 5% Bedrijfseconomie 13% 25% 2% 32% 6% 21% 0% Commerciële economie 12% 31% 9% 19% 9% 11% 9% Accountancy en fiscaal 23% 18% 2% 6% 13% 38% 0% Bedrijfskunde en management 36% 25% 2% 19% 6% 3% 8% Facility management 14% 30% 0% 21% 14% 14% 6% Hotelschool 14% 33% 10% 18% 4% 5% 15% Toerisme en Vrijetijdskunde 10% 38% 0% 26% 7% 12% 7% Small business 33% 21% 3% 11% 5% 11% 17% International Business & Management 9% 35% 3% 26% 8% 14% 3% Financial Services Management 14% 27% 6% 20% 16% 10% 7% Maatschappelijk werk 13% 53% 9% 4% 8% 12% 2% Cultureel Maatschappelijke Vorming 23% 29% 5% 10% 18% 10% 6% Personeel en arbeid 21% 38% 6% 19% 9% 8% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 15% 44% 8% 4% 4% 21% 4% Sociaal-juridische dienstverlening 25% 33% 4% 14% 2% 8% 14% Creatieve therapie 18% 30% 7% 10% 17% 8% 10% Verpleegkunde 11% 55% 6% 1% 2% 18% 7% Fysiotherapie 20% 32% 8% 3% 11% 22% 5% Ergotherapie en Beweging 23% 49% 2% 6% 5% 12% 2% Logopedie 29% 39% 8% 0% 10% 7% 7% Mondzorgkunde 42% 32% 3% 7% 3% 6% 6% Diagnostiek 6% 57% 7% 2% 5% 21% 2% Voeding en diëtiek 15% 50% 10% 7% 3% 8% 7%

31 xxvii stage / gevraagd soll. op vacature open sollicitatie Intermediair netwerk promotie / interne soll. anders Milieustudies 20% 27% 9% 14% 7% 19% 5% Biologie en laboratoriumonderzoek 15% 44% 3% 18% 0% 20% 0% Landbouw 28% 17% 6% 12% 19% 8% 10% Voeding 3% 44% 7% 26% 0% 20% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 14% 24% 1% 20% 12% 22% 6% Technische natuurkunde 10% 34% 0% 30% 5% 20% 0% Informatica 20% 26% 4% 7% 13% 28% 2% Chemie en Chemische technologie 14% 24% 9% 32% 5% 13% 3% Elektrotechniek (inc AOT) 23% 14% 5% 24% 4% 25% 5% Werktuigbouwkunde 18% 26% 2% 20% 0% 29% 5% Bouwkunde 15% 21% 6% 12% 3% 33% 11% Vervoer en logistiek 26% 22% 6% 18% 5% 20% 3% Zee- en Luchtvaart 21% 27% 15% 4% 4% 21% 8% Civiele techniek 23% 11% 17% 22% 12% 12% 4% Constructiestudies 38% 12% 6% 22% 3% 15% 5% TOTAAL 21% 31% 6% 13% 8% 17% 6%

32 xxviii Tabel 13 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan affiniteit baanzekerheid salaris product/ dienst werken in buitenland carrièreperspectief gevarieerd werk Leraar basisonderwijs (PABO) 23% 9% 35% 0% 0% 21% Lerarenopleiding talen 15% 18% 37% 3% 2% 12% Academie lichamelijke opvoeding 14% 7% 44% 6% 4% 14% Pedagogiek 12% 8% 54% 0% 1% 9% Lerarenopleidingen maatschappij 21% 15% 29% 2% 2% 15% Lerarenopleidingen exact 10% 10% 29% 0% 10% 18% Lerarenopleidingen speciaal 29% 2% 42% 0% 3% 16% Taal & Economie (inc Vertalen) 7% 14% 30% 6% 20% 11% Journalistiek 10% 11% 35% 1% 1% 28% Communicatie 4% 11% 25% 2% 15% 30% Informatiestudies 7% 14% 42% 2% 10% 15% Mediastudies 4% 12% 33% 0% 7% 26% Communicatiesystemen 6% 12% 18% 0% 9% 14% Kunstacademie 2% 4% 56% 2% 4% 16% Muziek 12% 5% 49% 0% 1% 21% Toneel 0% 4% 86% 0% 2% 4% Dans 2% 6% 72% 3% 0% 9% Ontwerpen 9% 6% 52% 1% 11% 12% Management, Economie en Recht 12% 15% 14% 1% 14% 29% Veiligheidskunde 9% 3% 42% 0% 18% 21% HBO - Rechten 19% 8% 35% 2% 8% 12% Vastgoed en Makelaardij 4% 15% 21% 0% 28% 8% Bedrijfseconomie 10% 20% 15% 0% 20% 22% Commerciële economie 3% 14% 23% 0% 20% 19% Accountancy en fiscaal 15% 9% 19% 0% 24% 14% Bedrijfskunde en management 0% 5% 21% 1% 32% 9% Facility management 11% 9% 13% 0% 28% 28% Hotelschool 7% 2% 30% 3% 33% 16% Toerisme en Vrijetijdskunde 2% 4% 34% 3% 21% 22% Small business 12% 6% 6% 5% 21% 13% International Business & Management 6% 5% 6% 19% 40% 9% Financial Services Management 11% 21% 9% 0% 19% 25% Maatschappelijk werk 10% 9% 57% 1% 3% 8% Cultureel Maatschappelijke Vorming 1% 5% 59% 0% 4% 17% Personeel en arbeid 10% 8% 23% 0% 10% 18% Sociaal pedagogische hulpverlening 10% 5% 66% 1% 0% 14% Sociaal-juridische dienstverlening 12% 8% 25% 3% 15% 14% Creatieve therapie 2% 3% 73% 0% 0% 12% Verpleegkunde 10% 4% 52% 0% 14% 15% Fysiotherapie 11% 16% 42% 0% 1% 9% Ergotherapie en Beweging 8% 5% 52% 1% 3% 21% Logopedie 16% 6% 54% 0% 0% 15% Mondzorgkunde 11% 32% 6% 0% 0% 28% Diagnostiek 15% 15% 34% 0% 3% 29% Voeding en diëtiek 13% 5% 37% 1% 3% 21%

33 xxix salaris affiniteit product/ dienst werken in buitenland baanzekerheid carrièreperspectief gevarieerd werk Milieustudies 11% 7% 33% 0% 8% 24% Biologie en laboratoriumonderzoek 9% 11% 32% 0% 13% 24% Landbouw 8% 6% 46% 1% 1% 13% Voeding 21% 3% 21% 0% 6% 24% Ruimtelijke ordening en planologie 5% 12% 41% 0% 10% 16% Technische natuurkunde 9% 12% 39% 6% 9% 9% Informatica 9% 19% 14% 2% 20% 17% Chemie en Chemische technologie 13% 9% 23% 1% 12% 24% Elektrotechniek (inc AOT) 10% 10% 27% 0% 7% 25% Werktuigbouwkunde 11% 6% 33% 2% 15% 16% Bouwkunde 3% 0% 41% 2% 18% 20% Vervoer en logistiek 6% 13% 27% 3% 15% 10% Zee- en Luchtvaart 13% 8% 12% 6% 8% 33% Civiele techniek 7% 7% 23% 0% 19% 27% Constructiestudies 6% 10% 34% 3% 10% 17% TOTAAL 10% 9% 34% 1% 12% 18%

34 xxx Tabel 13 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan (vervolg) permanente training zelfst. indeling tijd/taken platte organisatie hiërarchische organisatie zelfstandig ondernemerschap thuiswerken Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 3% 4% 1% 1% 1% Lerarenopleiding talen 0% 3% 9% 0% 0% 0% Academie lichamelijke opvoeding 0% 3% 3% 4% 1% 0% Pedagogiek 0% 7% 2% 1% 3% 1% Lerarenopleidingen maatschappij 3% 6% 3% 3% 0% 0% Lerarenopleidingen exact 2% 7% 9% 0% 0% 5% Lerarenopleidingen speciaal 5% 1% 0% 0% 0% 1% Taal & Economie (inc Vertalen) 2% 2% 5% 2% 0% 2% Journalistiek 1% 9% 0% 0% 1% 1% Communicatie 0% 2% 8% 2% 0% 0% Informatiestudies 1% 3% 3% 0% 0% 3% Mediastudies 0% 5% 8% 0% 4% 0% Communicatiesystemen 3% 6% 12% 0% 12% 8% Kunstacademie 0% 6% 1% 0% 10% 0% Muziek 0% 5% 0% 0% 3% 3% Toneel 0% 2% 2% 0% 0% 0% Dans 2% 7% 0% 0% 0% 0% Ontwerpen 0% 3% 6% 0% 0% 0% Management, Economie en Recht 3% 2% 6% 3% 1% 0% Veiligheidskunde 2% 5% 0% 0% 0% 0% HBO - Rechten 0% 6% 8% 0% 0% 2% Vastgoed en Makelaardij 2% 4% 8% 4% 4% 1% Bedrijfseconomie 4% 6% 2% 0% 2% 0% Commerciële economie 2% 10% 3% 0% 7% 0% Accountancy en fiscaal 2% 0% 9% 4% 2% 3% Bedrijfskunde en management 0% 11% 7% 1% 12% 0% Facility management 2% 0% 9% 0% 0% 0% Hotelschool 0% 3% 4% 0% 2% 0% Toerisme en Vrijetijdskunde 5% 3% 5% 2% 0% 0% Small business 0% 9% 13% 4% 11% 0% International Business & Management 8% 6% 0% 0% 0% 0% Financial Services Management 2% 3% 6% 2% 0% 4% Maatschappelijk werk 0% 9% 3% 0% 0% 0% Cultureel Maatschappelijke Vorming 3% 3% 6% 0% 1% 0% Personeel en arbeid 5% 8% 13% 3% 2% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 0% 1% 1% 1% 0% 1% Sociaal-juridische dienstverlening 4% 0% 8% 3% 3% 5% Creatieve therapie 0% 5% 3% 0% 2% 0% Verpleegkunde 2% 1% 1% 0% 0% 0% Fysiotherapie 3% 8% 4% 0% 5% 1% Ergotherapie en Beweging 0% 5% 4% 0% 1% 0% Logopedie 0% 6% 0% 1% 0% 1% Mondzorgkunde 0% 12% 3% 0% 8% 0% Diagnostiek 2% 0% 1% 2% 0% 0% Voeding en diëtiek 3% 11% 0% 0% 5% 1%

35 xxxi permanente training zelfst. indeling tijd/taken platte organisatie hiërarchische organisatie zelfstandig ondernemerschap thuiswerken Milieustudies 1% 11% 0% 1% 2% 1% Biologie en laboratoriumonderzoek 2% 6% 0% 2% 0% 0% Landbouw 1% 7% 3% 2% 8% 5% Voeding 0% 9% 14% 0% 3% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 2% 0% 6% 0% 5% 3% Technische natuurkunde 6% 3% 3% 0% 3% 0% Informatica 4% 3% 9% 0% 2% 0% Chemie en Chemische technologie 1% 10% 1% 1% 2% 0% Elektrotechniek (inc AOT) 2% 4% 6% 4% 5% 2% Werktuigbouwkunde 4% 3% 5% 1% 3% 0% Bouwkunde 0% 2% 8% 0% 4% 2% Vervoer en logistiek 0% 4% 15% 4% 2% 0% Zee- en Luchtvaart 2% 2% 10% 4% 2% 0% Civiele techniek 2% 2% 9% 0% 5% 0% Constructiestudies 1% 4% 9% 1% 5% 0% TOTAAL 2% 5% 5% 1% 3% 1%

36 xxxii Tabel 14 Aansluiting studie en baan: overscholing en inhoudelijke aansluiting Overgekwalificeerd voor huidige baan Baan is te vervullen met alleen de gevolgde studie beoordeling aansluiting objectief subjectief een soortgelijke studie elke studie Leraar basisonderwijs (PABO) 15% 17% 5% 26% 69% 6.9 Lerarenopleiding talen 9% 12% 14% 42% 44% 6.6 Academie lichamelijke opvoeding 18% 13% 14% 25% 61% 7.0 Pedagogiek 24% 18% 7% 88% 5% 7.0 Lerarenopleidingen maatschappij 6% 8% 13% 54% 33% 6.8 Lerarenopleidingen exact 9% 13% 8% 64% 28% 6.8 Lerarenopleidingen speciaal 0% 0% 8% 22% 70% 7.3 Taal & Economie (inc Vertalen) 18% 30% 31% 69% 0% 6.8 Journalistiek 20% 17% 32% 58% 10% 6.5 Communicatie 24% 24% 43% 51% 6% 6.4 Informatiestudies 13% 22% 14% 80% 6% 6.4 Mediastudies 15% 22% 18% 68% 14% 6.4 Communicatiesystemen 10% 11% 21% 72% 7% 6.9 Kunstacademie 25% 25% 13% 47% 41% 6.1 Muziek 21% 17% 8% 40% 52% 7.2 Toneel 11% 12% 5% 45% 50% 7.4 Dans 30% 23% 19% 30% 51% 6.2 Ontwerpen 6% 6% 14% 64% 22% 6.8 Management, Economie en Recht 23% 30% 35% 59% 6% 6.4 Veiligheidskunde 26% 29% 43% 40% 17% 5.8 HBO - Rechten 11% 15% 22% 64% 14% 6.5 Vastgoed en Makelaardij 12% 14% 14% 77% 9% 6.6 Bedrijfseconomie 9% 14% 6% 79% 15% 6.8 Commerciële economie 12% 21% 32% 65% 2% 6.6 Accountancy en fiscaal 6% 4% 8% 64% 28% 7.2 Bedrijfskunde en management 11% 22% 9% 80% 12% 7.0 Facility management 23% 35% 36% 59% 6% 6.7 Hotelschool 15% 33% 42% 54% 4% 6.9 Toerisme en Vrijetijdskunde 22% 24% 33% 67% 0% 6.6 Small business 32% 20% 25% 66% 8% 6.4 International Business & Management 8% 33% 24% 61% 15% 6.8 Financial Services Management 14% 17% 20% 66% 13% 6.8 Maatschappelijk werk 26% 17% 14% 68% 18% 6.4 Cultureel Maatschappelijke Vorming 36% 39% 33% 56% 11% 6.1 Personeel en arbeid 15% 27% 26% 52% 23% 7.0 Sociaal pedagogische hulpverlening 40% 33% 11% 85% 4% 6.9 Sociaal-juridische dienstverlening 22% 20% 22% 71% 8% 6.8 Creatieve therapie 40% 34% 24% 56% 20% 6.1 Verpleegkunde 29% 31% 2% 51% 47% 6.9 Fysiotherapie 8% 2% 5% 11% 84% 6.7 Ergotherapie en Beweging 7% 6% 4% 36% 61% 6.4 Logopedie 2% 5% 3% 2% 95% 6.7 Mondzorgkunde 0% 0% 0% 3% 97% 7.3 Diagnostiek 2% 7% 5% 33% 63% 7.4 Voeding en diëtiek 25% 29% 21% 17% 62% 6.7