Algemeen Pedagogisch Beleid

Transcriptie

1 Algemeen Pedagogisch Beleid 2018

2 Inleiding Ludens staat voor goede kinderopvang in de buurt. De missie 1 ) van Ludens is om samen met ouders aan de kinderen een goede jeugd te bieden in een plezierige omgeving en in een klimaat van onderling vertrouwen. Een integraal aanbod van voorzieningen, toegankelijk voor alle ouders en kinderen biedt een meerwaarde aan de maatschappij: it takes a village to raise a child. In 2017 is het algemeen pedagogisch beleid van Ludens aangevuld met de kwaliteitseisen voortvloeiend uit de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang die gelden per 1 januari De overtuigingen behorend bij dit algemeen pedagogisch beleid worden binnen de gehele organisatie gehanteerd. Het belang van de opvoeding komt binnen alle afdelingen van Ludens tot uiting en vormt de basis voor het handelen. Het algemeen pedagogisch beleid van Ludens is opgenomen in het Kwaliteitshandboek en is richtinggevend voor de pedagogische werkplannen per locatie of gebied. 1. Pedagogische doelen en uitgangspunten Ludens biedt verantwoorde opvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige omgeving. Het pedagogisch beleid van Ludens is opgesteld met behulp van de opvoedingsdoelen zoals die zijn opgesteld door prof. Riksen-Walraven en opgenomen in de wet kinderopvang. De ontwikkeling van het kind staat centraal en wij stellen ons ten doel² om kinderen emotionele veiligheid te bieden, ze mogelijkheden te bieden om hun persoonlijke en sociale competenties te ontwikkelen en de kans zich de waarden en normen van onze samenleving eigen te maken. In bijlage 2 en in de pedagogische werkplannen per locatie zijn de basisdoelen per item uitgewerkt in concreet waarneembaar gedrag. Op de achterkant van de Groeimeter 3 ) verwoorden we wat onze pedagogische uitgangspunten zijn: Bij Ludens kijken we naar de kinderen die voor ons staan Ludens ziet kinderen als uniek, competent, krachtig en creatief: kinderen hebben van oorsprong al heel veel in huis! Onze pedagogiek gaat uit van wat een kind allemaal al is en kan, rijk aan mogelijkheden om zichzelf uit te drukken. Wij bieden de kinderen een veilige omgeving waarin zij zelf, in hun eigen tempo, de wereld kunnen ontdekken. Een plek om te kijken naar die wereld, hierover na te denken en zelf te komen tot oplossingen voor problemen die zich in hun wereld voordoen. Wij denken dat het heerlijk is voor een kind om te experimenteren, te ervaren, te spelen, te onderzoeken en vooral ook om te doen. Om te merken dat je als kind gezien wordt en dat er echt naar je geluisterd wordt. Dat er veel positieve aandacht voor je is en dat er ook duidelijke grenzen worden gesteld. En dat we steeds zoeken naar win-win-oplossingen. Wij bieden een plek waarin kinderen met elkaar zijn, waarin ze leren om samen besluiten te nemen en respect te hebben voor iedereen die anders is. Waarin ze verantwoordelijkheid leren nemen en zich verbonden voelen met elkaar. Een omgeving waarin kinderen begeleid worden door pedagogisch medewerkers 4 ) die vertrouwen in hen hebben en een voorbeeld zijn waar ze van kunnen leren en die hun werk doen met hart en ziel. En die de kinderen iedere dag weer stimuleren: Probeer het maar, jullie kunnen het best! Algemeen Pedagogisch Beleid

3 2. Pedagogisch handelen Op de voorkant van de Groeimeter hebben we in 12 items samengevat hoe wij werken aan onze pedagogische doelen en uitgangspunten: 1. Samen kun je meer: We werken aan verbondenheid, doen het samen 2. Je vliegt!: We werken met plezier 3. Bij ons mag je vies worden: We geven ruimte aan kinderen, laten kinderen zoveel mogelijk zelf ontdekken 4. Goed gedaan!: We geven kinderen veel positieve aandacht 5. Probeer het maar!: We hebben vertrouwen in kinderen 6. Zo kan het ook!: We hebben aandacht voor ieders eigen wijze 7. Fijn dat je vertelt wat er is: We communiceren respectvol 8. Wij lossen het samen wel op!: We zoeken naar win- win oplossingen 9. Mmm, lekker appeltje!: We geven het goede voorbeeld 10. Spring maar, ik vang je op!: We bieden uitdaging en geven grenzen 11. Wat heb je gevonden?: We kijken en luisteren goed naar wat kinderen bezig houdt 12. Wat vinden jullie ervan?: We nemen kinderen serieus en geven ze een stem Het werken met baby s vraagt om speciale aandacht. Voor pedagogisch medewerkers die met baby s werken hebben we de Groeimeter vertaald naar praktisch pedagogisch handelen met baby s (zie Handreiking praktisch pedagogisch handelen met baby s, Kwaliteitshandboek 3.1.b, in te zien op locatie via de teamleider. 2.1 Met elkaar Kinderopvang is iets wat je doet met elkaar. Wij zien onze kindercentra als een democratische samenleving in het klein. Wij vinden het belangrijk om een sfeer van verbondenheid te creëren: kinderen samen in een groep, ouders en pedagogisch medewerkers die samenwerken, contacten in de wijk en samenwerking met scholen. Het belang van de groep (1) Op een kinderdagverblijf of BSO verblijven kinderen samen in een groep. In de ruim 45 jaar dat Ludens (en haar fusie-voorgangers) kinderopvang verzorgt in de stad Utrecht, hebben wij ervaren dat kinderen in de eerste plaats van elkaar leren. Zij zijn elkaars eerste pedagoog. Al heel jong hebben kinderen met elkaar een sociaal leven waarin ze samen spelen en leren, plezier hebben, elkaar uitdagen en ook elkaar storen. De groep biedt de kinderen een veelheid aan informatie en ervaringsmogelijkheden die maken dat kinderen zich bewust worden van zichzelf, wat ze doen en het effect daarvan op anderen. Het werk dat de pedagogisch medewerkers verrichten, de Algemeen Pedagogisch Beleid

4 manier waarop de ruimtes zijn ingericht en het activiteitenaanbod zijn er op gericht om de kinderen optimaal de gelegenheid te geven om met elkaar samen te spelen en zo van elkaar te leren. Wij begeleiden de interactie tussen de kinderen 14 ). Kinderen leren zo met elkaar en met steun van de pedagogisch medewerkers basale sociale vaardigheden. Samenwerken met ouders Ouders en pedagogisch medewerkers zijn elkaars partner in de opvoeding. Een goede band en wederzijds vertrouwen zijn belangrijk. Daarom streven we naar een goede samenwerking met ouders. Wederzijdse positieve benadering draagt bij aan het gevoel van veiligheid van kinderen. Onderlinge uitwisseling over pedagogische standpunten zorgt voor een beter begrip voor elkaar. Bij die uitwisseling hoort ook het inzicht krijgen in verschillen van opvatting en daar op een respectvolle manier mee omgaan. Wij vinden het belangrijk om tijd te investeren in het opbouwen en onderhouden van zo n band met ouders 5 ). Diversiteit (6) We hebben oog en respect voor individuele en culturele verschillen tussen kinderen en ouders en laten dat door ons gedrag zien 6 ). Het gaat dan om verschillen die te maken hebben met sekse, gezinsachtergrond, cultuur, etniciteit, karakter, geestelijke of lichamelijke beperkingen en verschillen door leeftijd en ontwikkelingsfase van kinderen. We leren kinderen om positief om te gaan met genoemde verschillen en respecteren de autonomie van de kinderen 14 ). Samen problemen oplossen (8) Wij leren kinderen dat ze een ruzie kunnen oplossen door te praten. Als kinderen er niet zelf uit kunnen komen, bemiddelt een pedagogisch medewerker bij het conflict en stimuleert de kinderen om zelf met een oplossing te komen. Dit sluit aan bij de uitgangspunten van de Vreedzame School. Veel scholen waar wij via onze BSO s mee samenwerken, maken gebruik van de werkwijze van de Vreedzame School, waar kinderen o.a. worden begeleid bij het constructief oplossen van conflicten. Kinderen uit groep 7 of 8 kunnen op de Vreedzame School worden opgeleid tot mediator. Binnen onze BSO s kunnen deze mediators deze vaardigheid ook inzetten. Algemeen Pedagogisch Beleid

5 Democratisch burgerschap (12) Ludens onderschrijft het maatschappelijk belang van de kinderopvang. De beste voorbereiding op leven in een democratie is het daadwerkelijk ervaren van democratie in de groep 7 ). In onze groepen leren jonge kinderen democratische waarden als: samen meedoen, samen verantwoordelijk zijn voor de groep en voor elkaar, samen conflicten oplossen en samen omgaan met verschillen. Pedagogisch medewerkers hebben een open houding voor de ideeën van kinderen en de bereidheid om die samen met kinderen vorm te geven. Kinderparticipatie 8 ) zien wij als een kans voor alle kinderen om zich het democratische gedachtegoed eigen te maken en dat ook in andere situaties toe te passen. Wij denken dat het leidt tot functioneren in verbondenheid met anderen. Kinderen in de kinderopvang maken deel uit van de samenleving. Zij zijn inwoners van de stad waarin zij leven. Hun wijk biedt vele mogelijkheden om de wereld te verkennen. Vanuit deze gedachte werkt Ludens gericht aan het meedoen in de samenleving. Meedoen met de samenleving betekent dat Ludens samenwerkingsrelaties aangaat met de scholen in de wijk van een kinderopvanglocatie. Ook kunnen er contacten zijn met andere organisaties in de wijk, zoals een verzorgingshuis, een speeltuin of een buurthuis. De Vreedzame Wijk Veel locaties van Ludens liggen in een Vreedzame Wijk. De Vreedzame Wijk komt voort uit de Vreedzame School.Het doel van de Vreedzame Wijk is om mensen en organisaties met elkaar in verbinding te brengen en te zorgen voor een omgeving waarin kinderen veilig kunnen opgroeien. Er wordt gestreefd naar een eenduidig pedagogisch klimaat in de wijk, waardoor kinderen overal dezelfde regels leren: thuis, op school, bij de kinderopvang en op straat. Vreedzaam werken bij Ludens Ludens werkt op een vreedzame wijze. Kinderen kunnen in het kinderdagverblijf en de buitenschoolse opvang oefenen en ervaring opdoen met het vreedzaam oplossen van conflicten, verantwoordelijkheid nemen en samenwerken. Zo ervaren kinderen bij ons dat ze ertoe doen en groeien ze op tot democratische burgers, met het kindercentrum als oefenplaats. Samen met scholen en andere partners in de wijk dragen wij deze vreedzame gedachte uit: op een positieve en zorgzame manier met elkaar omgaan en op een democratische manier beslissingen nemen. Hierdoor ontstaat verantwoordelijkheid voor de gemeenschap. Meer informatie over de vreedzame methode vindt u op de website van de Vreedzame School ( Medewerkers van Ludens worden regelmatig getraind in Vreedzaam werken. Algemeen Pedagogisch Beleid

6 2.2 Communicatie In onze benadering van de kinderen is de manier waarop wij communiceren essentieel. Wij staan model voor respectvolle communicatie. Wij zorgen ervoor dat kinderen zich veilig en vertrouwd voelen bij ons en met elkaar en kiezen daarbij voor een actieve, positieve houding. Interactie (7) Pedagogisch medewerkers beschouwen wij als de tweede pedagoog. Zij spelen een belangrijke rol in het leven van kinderen op een kinderdagverblijf of BSO. Wij bieden kinderen emotionele ondersteuning 14 ). Wij vangen kinderen op in vaste stam- of basisgroepen. Een vaste pedagogisch medewerker biedt emotionele veiligheid aan kinderen. Aan kinderen(1-4 jaar) op het kinderdagverblijf wijzen we per week drie vaste en vertrouwde gezichten toe. Een baby (0-1 jaar) krijgt twee vaste pedagogisch medewerkers per week toegewezen. Op de dagen dat het kind komt is altijd minimaal een van deze twee of drie pedagogisch medewerkers aanwezig. Dit is uitgewerkt in de pedagogische werkplannen en te zien op de roosters per locatie. Omdat pedagogisch medewerkers geen 10 uur per dag mogen werken zetten we op het kinderdagverblijf voor maximaal 3 uur per dag minder pedagogisch medewerkers in (bv. aan het begin en aan het eind van de dag of tijdens pauzes). Op de BSO wijken we hooguit een half uur per reguliere middag af van de beroepskracht-kind-ratio. In de pedagogische werkplannen is vastgelegd hoe deze drie-uursnorm wordt ingevuld en dit is ook te zien op de roosters per locatie Wij communiceren respectvol: wij besteden in onze communicatie aandacht aan zowel de gevoelens en behoeften van de ander als aan die van onszelf. Als onze behoeften met elkaar botsen, gaan we op zoek naar een oplossing waar we ons allebei in kunnen vinden. Positieve aandacht (4) Wij geven kinderen zoveel mogelijk concrete aanwijzingen over wat ze wel kunnen doen i.p.v. wat niet mag. Wij reageren met concrete suggesties en zeggen wat we positief verwachten van een kind. We leggen uit waarom we iets goed of niet goed vinden. Als we gedrag niet goedkeuren, leggen we uit waarom we dat gedrag niet ok vinden maar wijzen niet het hele kind af. Door een goede basiscommunicatie scheppen pedagogisch medewerkers een warme, positieve Algemeen Pedagogisch Beleid

7 sfeer van wederzijdse betrokkenheid in de groep. Voor kinderen met lastig gedrag letten we extra op dat we ook aandacht blijven besteden aan positief gedrag van deze kinderen. We zorgen ervoor dat ieder kind een eigen mentor heeft. De mentor werkt op de groep waar het kind is geplaatst. De mentor houdt in de gaten hoe het met het kind gaat en is het vaste aanspreekpunt voor ouders en bij oudere kinderen op de BSO ook voor het kind. De mentor kent het kind goed, volgt het welbevinden en de ontwikkeling en bespreekt dit periodiek met de ouder. Via het ouderportaal kunnen ouders zien wie de mentor is van hun kind. In het pedagogisch werkplan van de bso-locaties staat waar ouders kunnen zien wie de mentor is van hun kind. Met plezier (2) Wij werken met warmte en betrokkenheid met de kinderen. Wij geven om kinderen en vinden het leuk om met hen om te gaan. Wij hebben plezier in ons werk en kiezen voor een actieve houding. Wij stellen ons iedere keer weer de vraag of we ons werk goed doen en staan open voor nieuwe ideeën van collega s en kinderen. We vernieuwen ons werk steeds, we zijn bezig met permanent leren. Het goede voorbeeld geven (9) We geven bewust het goede voorbeeld en staan model ten aanzien van gewenst gedrag. Wij zijn ons bewust van onze waarden en normen, praten hierover met de kinderen, geven informatie, leggen uit en handelen daarnaar 14 ). Wij zeggen wat we doen en doen wat we zeggen. 2.3 Het spelende kind Wij gaan ervan uit dat spelen de natuurlijke manier is van jonge kinderen om te leren en hun omgeving te verkennen. Door te spelen, oefenen kinderen alle sociale, emotionele, cognitieve, motorische, morele en communicatieve vaardigheden die ze nodig hebben. Het tempo van de ontwikkeling van bovengenoemde vaardigheden wordt door het kind zelf bepaald. Algemeen Pedagogisch Beleid

8 Een rijke omgeving (3) Ludens ziet de ruimte als derde pedagoog. De ruimte, de fysieke omgeving heeft een belangrijke opvoedkundige functie. Een goed ingerichte ruimte draagt bij aan de ontwikkeling van kinderen. De ruimtes van onze kindercentra hebben gedifferentieerde speelplekken, dat zijn plaatsen in de groepsruimte die duidelijk herkenbaar zijn, bedoeld voor bepaalde soorten spel. Door de groepsruimte in te delen in hoeken met een duidelijke functie wordt de groep overzichtelijk en aantrekkelijk en kunnen kinderen keuzes maken. De indeling van de ruimte en het aanbod van de materialen zijn dienstbaar aan het ontdekken en onderzoeken van de kinderen 9 ). Kinderen zelf laten ontdekken Wij sluiten aan bij de manier waarop jonge kinderen leren. Met een beperkt aantal regels en grenzen kunnen kinderen zelf aan de slag. Kinderen krijgen de gelegenheid om te voelen, proeven, ruiken, horen en ervaren. Ze mogen doen en kijken wat dat teweeg brengt. Kinderen laten we zoveel mogelijk zelf ontdekken. Wij volgen de intenties en belangstelling van kinderen. Wij helpen hen deze te realiseren en stimuleren hiermee de ontwikkeling 14 ) van de kinderen. Wij kijken naar mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. Het uitgangspunt hierbij is altijd het beschermen van kinderen tegen grote risico s en kinderen leren omgaan met kleine risico s. Per locatie is een actueel veiligheidsplan opgesteld waarbij alle grote risico s in kaart zijn gebracht. De inschatting van veiligheid en gezondheid is een continu proces. De pedagogisch medewerkers ondersteunen dit proces, zijn zich bewust van deze visie en kennen het verschil tussen aanvaarbare risico s en onveilige situaties. (zie veiligheids-en gezondheidsbeleid op de locatie, in te zien via de teamleider) Algemeen Pedagogisch Beleid

9 Uitdaging en houvast (10) Kinderen ontwikkelen zich optimaal als ze zich op hun gemak voelen. Dan zijn ze ontspannen, nieuwsgierig, tevreden en vol zelfvertrouwen. Als kinderen weten waar ze aan toe zijn en als ze kunnen overzien wat er gaat gebeuren en wat er van hen verwacht wordt, zal dat bijdragen aan een gevoel van veiligheid. Dat bereiken we door duidelijk en respectvol structuur te bieden en grenzen te stellen 14 ). Kinderen maken deel uit van een eigen, vaste stamgroep. Binnen deze stamgroep vinden binnen het dagritme de dagelijkse momenten van rust, eten en drinken plaats. Daarnaast gaan de deuren tussen de stam- en/of de basis-groepen regelmatig open om kinderen meer ruimte en uitdaging te bieden om te spelen, te onderzoeken en uit te proberen. In de pedagogische werkplannen beschrijven we de aard en de organisatie van de activiteiten op de locaties waarbij kinderen de stamgroep/basisgroep verlaten Goed kijken en luisteren (11) Wij kijken en luisteren goed naar wat de kinderen bezig houdt. We nemen signalen van een kind waar en reageren daarop. We laten merken dat we het kind gezien hebben en waken ervoor niet zelf in te vullen wat het kind denkt of voelt. We laten ons leiden door de initiatieven van het kind. Wij volgen en dagen uit. We benaderen kinderen als actieve ontdekkers. We bieden een aantrekkelijke, uitdagende omgeving waarbij de kinderen zoveel mogelijk zelf mogen kiezen tussen de verschillende materialen die ze ook op allerlei verschillende manieren mogen gebruiken. We bieden balans tussen georganiseerde activiteiten en vrij spel, tussen drukke en rustige activiteiten, tussen houvast en uitdaging en er is variatie in aanbod. Vertrouwen (5) Wij hebben vertrouwen in kinderen. Kinderen mogen regelmatig op zichzelf zijn en we helpen of corrigeren niet te snel. We geven kinderen keuzes en verantwoordelijkheden (op hun niveau), stimuleren kinderen om te durven en laten kinderen zoveel mogelijk zelf doen. We doen zelf regelmatig een stapje terug: Probeer het maar, jullie kunnen het best! Algemeen Pedagogisch Beleid

10 3. Spelen en ontwikkelen 3.1 Ontwikkelingsgericht werken 10 ) Elke kind heeft een aangeboren drang tot spelen en ontdekken. Kinderen zijn nieuwsgierig en hebben een enorm doorzettingsvermogen. Vallen en weer opstaan, blijven proberen tot het lukt. Spelenderwijs leren ze met hun handen, hoofd en hart. Jonge kinderen hebben een combinatie nodig van een voorspelbare omgeving en ruimte om te ontdekken en te experimenteren. Herhalingen maken de wereld voorspelbaar en veilig. Vaste gewoonten en rituelen dragen daartoe bij. En vanuit deze veiligheid gaan kinderen spelen en ontwikkelen ze zich. Er bestaan nogal wat verschillen in het tempo, waarin kinderen zich ontwikkelen. Waar de een vlot is met praten, kan de ander eerder fietsen. Wie intensief op een gebied leert, houdt minder energie over voor groei op andere gebieden. Een kind kan niet alles tegelijk, ieder kind heeft talenten en voorkeuren. Om een optimaal ontwikkelingsklimaat te scheppen kijken we waar het kind in de ontwikkeling aan toe is en passen daar de omgeving en het activiteitenaanbod op aan. We motiveren en stimuleren de kinderen om zich al spelend te ontwikkelen op hun eigen, unieke wijze en in hun eigen tempo. Pedagogisch medewerkers zijn heel bepalend voor het succes van het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen. Wij gebruiken hiervoor de volgende interactievaardigheden: 1. Sensitieve responsiviteit Hierbij gaat het om warme en ondersteunende aanwezigheid en dit past bij het Groeimeter item Fijn dat je vertelt wat er is (respectvolle communicatie). We tonen een warme belangstelling voor de kinderen en geven emotionele steun wanneer kinderen die nodig hebben. Wij reageren tijdig en adequaat op signalen van de kinderen en fungeren daardoor als een veilige haven. 2. Respect voor autonomie Dit correspondeert met de Groeimeter-items Zo kan het ook (omgaan met verschillen, diversiteit) en Bij ons mag je vies worden Wij erkennen en waarderen de kinderen als individuen met hun eigen ideeën en perspectieven. Wij laten deze erkenning en waardering expliciet blijken door de kinderen te stimuleren om zoveel mogelijk zelf te doen, op hun eigen manier en zoveel mogelijk zelf hun eigen keuzes te maken. Wij verwoorden het perspectief van het kind en spreken waardering uit voor hun ideeën. 3. Structureren en grenzen stellen Wij maken de kinderen duidelijk wat wij van hen verwachten en zorgen ervoor dat zij zich daar ook aan houden. Dit is terug te vinden onder het Groeimeteritem Spring maar, ik vang je op (uitdaging en houvast bieden) Wij structureren situaties, activiteiten en taken voor de kinderen zodanig dat zij ze kunnen overzien en met succes kunnen voltooien. Wij stellen voldoende grenzen en doen dit ook tijdig. 4. Praten en Uitleggen Wij praten veel en leggen vaak uit aan kinderen. Wij geven het goede voorbeeld. Dit past bij het Groeimeter-item Mmmm, lekker appeltje (het goede voorbeeld geven). Wij begeleiden op een vanzelfsprekende manier Algemeen Pedagogisch Beleid

11 onze interacties met de kinderen met taal. Wij leggen bv. steeds uit wat er gaat gebeuren en wat wij doen, luisteren naar en reageren op vragen van kinderen en verwoorden hun intenties en gevoelens als kinderen dat zelf (nog) niet kunnen. 5. Begeleiden van Sociale Interacties Wij besteden aandacht aan positieve interacties tussen kinderen en proberen deze te bevorderen. Dit is beschreven onder het Groeimeter-item Samen kun je meer (We doen het samen, creëren verbinding) Wij reageren positief op positieve interacties tussen kinderen die zich spontaan voordoen en bevorderen zelf actief positieve interacties tussen kinderen. Dit doen we door kinderen actief op elkaar te richten en hen aan te moedigen tot positieve interacties wanneer zich een gelegenheid voordoet. Bij een conflict begeleiden we kinderen bij het oplossen hiervan. We leren dat ze een ruzie kunnen oplossen door te praten en te zoeken naar een win-win-oplossing We lossen het samen wel op 6. Ontwikkelingsstimulering Wij zien dat elk moment van de dag een ontwikkelingskans biedt, terug te vinden onder het Groeimeter-item Wat heb je gevonden (goed kijken en luisteren naar wat kinderen bezig houdt) Wij stimuleren de persoonlijke competentie van kinderen, beschreven bij het Groeimeter-item Bij ons mag je vies worden (ruimte geven, kinderen zelf laten ontdekken). Wij bieden niet alleen veel extra stimulering maar stemmen die stimulering ook goed af op de aandacht, het ontwikkelingsniveau en de beleving van de kinderen waardoor wij de interesse van de kinderen prikkelen terwijl we over-stimulering voorkomen. We zorgen voor een rijke omgeving waarin voor elk kind wat te ontdekken valt. Wij grijpen kansen door op veel momenten van de dag kinderen te stimuleren in hun actieve, nieuwsgierige, onderzoekende houding. Wij spelen in op de grote hoeveelheid initiatieven die de kinderen laten zien binnen en buiten en gebruiken de verzorgingsmomenten als gouden ontwikkelingsmoment. Wij creëren kansen door te zorgen voor een verzorgde, rijke, stimulerende omgeving waarin veel te ontdekken en te experimenteren valt voor de kinderen zodat de kinderen zich al spelend kunnen ontwikkelen. Kinderen mogen veel aanraken, voelen en concreet ervaren. Wij volgen kinderen in de dagopvang structureel aan de hand van een digitaal kindvolgsysteem. De basis van ons kindvolgsysteem is altijd de vraag: Hoe gaat het met dit kind, zit het kind lekker in zijn vel (welbevinden) en hoe geboeid is hij bezig (betrokkenheid)?. Als een kind zich goed voelt en intens bezig kan zijn weten we dat een kind het goed maakt en volop in ontwikkeling is. De mentor observeert structureel het welbevinden, de (spel) betrokkenheid en acht ontwikkel-gebieden. Hierdoor krijgen we een breed beeld van kinderen, volgen we ze in hun ontwikkeling en kunnen we onze aanpak nog beter afstemmen op wat kinderen nodig hebben om zich verder te ontwikkelen. Jaarlijks, rond de verjaardag, registreren we de observaties en Algemeen Pedagogisch Beleid

12 bespreken we de kinderen in een kindbespreking. Eventuele vervolgacties brengen we in kaart en ouders worden uitgenodigd voor een gesprek over de observaties. In het kader van een doorlopende ontwikkellijn dragen we bij vertrek van een kind de laatste observatie over aan de basisschool en aan de BSO (altijd met toestemming van ouders). De overige observaties geven we aan de ouders en vervolgens vernietigd. Op de BSO volgt de mentor structureel het welbevinden van de kinderen en registreert dit jaarlijks De observaties worden besproken in de kindbespreking, eventuele vervolgacties brengen we in kaart en ouders worden uitgenodigd voor een oudergesprek. 3.2 De wijze waarop bijzonderheden in de ontwikkeling van kinderen of andere problemen worden gesignaleerd Signalering Als in de kindbespreking blijkt dat er zorgen zijn over een kind, omdat het kind niet lekker in zijn vel zit, er bijzonderheden in de ontwikkeling zijn en/of dat het kind opvallend gedrag laat zien waarbij pedagogische medewerkers behoefte hebben aan wat extra handvatten, kan de pedagoog van Ludens ingeschakeld worden (altijd met toestemming van de ouders van het desbetreffende kind, in overleg met de teamleider van de locatie) De pedagoog doet dan een of meerdere (aanvullende) observaties. Ouders kunnen zelf ook een verzoek voor een gesprek of een extra observatie bij de pedagoog aanvragen als het verzoek verband houdt met de kinderopvang. Daarnaast hanteren wij de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling als er signalen zijn die kunnen duiden op huiselijk geweld of kindermishandeling 11 ). Verheldering De aanvullende observaties resulteren in een aantal aanbevelingen en tips om met het kind en/ of de situatie om te gaan. Deze worden door de pedagoog ook weer besproken met de pedagogisch medewerkers en de ouders. Handeling Naar aanleiding van de aanbevelingen van de pedagoog en de gesprekken met de ouders hierover, stellen pedagogisch medewerkers een actieplan op en voeren dit uit. Bij onvoldoende ontwikkeling en blijvende zorg schakelt de pedagogisch medewerker met toestemming van ouders de pedagoog weer in. De pedagoog observeert, indien nodig, nog een keer en komt met aanvullende aanbevelingen. Deze aanvullende aanbevelingen worden wederom besproken met pedagogisch medewerkers en ouders. Advisering Als blijkt dat na bovengenoemde procedure het kinderdagverblijf of de bso niet kan bieden wat het kind nodig heeft om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, als meer specialistische begeleiding nodig is die pedagogisch medewerkers in Algemeen Pedagogisch Beleid

13 betreffende situatie niet kunnen bieden en naar verwachting ook niet elders bij Ludens, gaan ouders, teamleider en pedagoog met elkaar op zoek naar passende instanties die hierbij ondersteuning kunnen bieden. 3.3 Implementatie en ondersteuning 12 ) Om pedagogisch medewerkers toe te rusten op de implementatie en ondersteuning van het pedagogisch beleid (waaronder het ontwikkelingsgericht werken) heeft Ludens twee pedagogen, 14 pedagogisch specialisten en drie video-interactiebegeleiders in dienst die pedagogisch medewerkers en teamleiders ondersteunen door middel van trainingen, gesprekken, observaties, mee werken op de groepen en videointeractiebegeleiding. We zetten beperkt beroepskrachten in opleiding en stagiaires in. Zij worden ondersteund door praktijkbegeleiders. Bij formatieve inzet van beroepskrachten in opleiding en stagiaires houden we rekening met de opleidingsfase. Maximaal 33% van de formatief benodigde inzet bestaat uit beroepskrachten in opleiding en stagiaires. Taken van pedagogisch medewerkers in opleiding en stagiaires en hun begeleiding daarbij staan uitgebreid beschreven in ons beroepspraktijkvormingsbeleid. Dit is opgenomen in ons kwaliteitshandboek en ter inzage bij de teamleider op de locatie. Gordontraining effectief omgaan met kinderen en ouders in de kinderopvang Alle pedagogisch medewerkers volgen deze training met als doel het ontwikkelen en verbeteren van communicatievaardigheden van pedagogisch medewerkers gebaseerd op wederzijds respect. Pedagogisch medewerkers leren door kennis en vaardigheden, die ze zich in deze training eigen maken, op een positieve manier om te gaan met kinderen, ouders en collega s. Het gaat hierbij met name om luisteren en sensitief zijn. Door het aanleren van vaardigheden voor het werken vanuit een democratische opvoedingsstijl ( winwin-methode ) leren pedagogisch medewerkers kinderen om problemen op te lossen met respect voor elkaar Workshops Werken volgens de Gordonmethode Deze workshops richten zich op de pedagogisch medewerkers die de basistraining gevolgd hebben. De herhaling en verdieping activeert de al opgedane kennis en vaardigheden en gaat in op de thema s die op dat moment bij pedagogisch medewerkers de aandacht vragen. Kennis wordt versterkt en deskundigheid vergroot Video Interactie Begeleiding (VIB) Video-interactie-begeleiding maakt de communicatie tussen de pedagogisch medewerkers en kinderen inzichtelijk door video-opnamen te maken van pedagogisch medewerkers tijdens de werkzaamheden op de groep. Van alle pedagogisch medewerkers wordt drie keer een opname gemaakt van een Algemeen Pedagogisch Beleid

14 pedagogische situatie met daaraan gekoppeld een feedback gesprek. Gekeken wordt naar interactiepatronen tussen medewerkers en kinderen om deze vervolgens te analyseren en bespreekbaar te maken 13 ). Pedagogisch Specialisten Bij Ludens werken 14 pedagogisch specialisten. Deze specialisten werken mee op de groep en geven het goede voorbeeld. Zij maken pedagogisch handelen bespreekbaar en ondersteunen pedagogisch medewerkers in het uitvoering geven aan het pedagogisch beleid van Ludens. Pedagogische werkgroepen Deze werkgroepen zijn ingesteld per gebied met als doel om het pedagogisch beleid levend te houden. De werkgroep bestaat uit de teamleiders en de pedagogisch specialisten uit het betreffende gebied, de pedagoog, 2 pedagogisch medewerkers en minimaal 2 keer per jaar een ouder uit de oudercommissie. De gebiedsmanager neemt deel op agenda. Pedagogische thema s die op dat moment bij pedagogisch medewerkers de aandacht vragen worden hierin besproken. Trainingen en workshops voor ouders Ludens organiseert ook voor ouders regelmatig workshops en trainingen. Deze worden aangeboden via onze website. Deze trainingen worden Ludensbreed aangeboden en gegeven door een gecertificeerde Gordon-trainer. De 8 bijeenkomsten worden gehouden op een locatie van Ludens. In deze training leren ouders (nog) beter te communiceren met hun kind, gebaseerd op wederzijds respect. Algemeen Pedagogisch Beleid

15 Noten 1) De Missie van Ludens staat beschreven in het Kwaliteitshandboek I - 1.c. 2) Deze doelen staan vermeld in de Wet Kinderopvang In de Wet Kinderopvang (2005) zijn vier opvoedingsdoelen gesteld om de basis kwaliteit van de kinderopvang te waarborgen: -emotionele veiligheid bieden -persoonlijke competenties ontwikkelen -sociale competenties ontwikkelen -normen en waarden overbrengen In de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang, Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en Ministeriële regeling zijn een aantal aanvullende kwaliteitseisen opgenomen. Per 2018 moet elk kindercentrum een pedagogisch beleidsplan/pedagogisch werkplan hebben dat voldoet aan de nieuwe eisen. De wijzigingen per 1 januari 2018: Concretisering pedagogische doelen in beleid en uitvoering Elk kind een mentor Structureel volgen van de ontwikkeling van kinderen in de dagopvang en een doorlopende ontwikkellijn met basisonderwijs en bso Bijzonderheden in de ontwikkeling van het kind of problemen worden gesignaleerd en ouders worden doorverwezen naar passende instanties voor verdere ondersteuning (ook voor de bso) Tijden waarop wordt afgeweken van de BKR ( 3 -uursregeling ) en tijden waarop niet wordt afgeweken Taken die pm in opleiding, stagiaires en vrijwilligers uitvoeren en hun begeleiding daarbij Beschrijven van de aard en de organisatie van de activiteiten waarbij kinderen de stamgroep/basisgroep verlaten 3) De zogeheten Ludens Groeimeter is in 2009 ontstaan uit de behoefte aan een tastbaar en herkenbaar instrument waarop onze pedagogische visie en uitgangspunten staan verwoord en verbeeld. Zie bijlage 1. 4) We noemen in dit beleidstuk de opvoeders in onze kindercentra pedagogisch medewerkers. Hiermee bedoelen we zowel vrouwelijke als mannelijke medewerkers. 5) Zie Werkwijze Ludens Kindercentra Onze Spelregels. 6) Zie ook ons Extra zorg beleid, Kwaliteitshandboek II a, b en c en Pestprotocol 3.1.g. 7) Ludens heeft van mei 2011 tot maart 2015 meegedaan met het kindwijzer project Samen Goed Voor Later, een project over democratisch burgerschap in de kinderopvang. 8) Zie map Kinderinspraak. Algemeen Pedagogisch Beleid

16 9) Zie voor meer informatie ons inrichtings- en speelgoedbeleid en bijbehorende werkinstructies, Kwaliteitshandboek II a. 10) Aan de hand van de items van de Groeimeter beschrijven we concreet hoe kinderen bij Ludens gestimuleerd worden in hun ontwikkeling. In de pedagogische werkplannen per locatie/gebied worden de Groeimeter items uitgewerkt in concreet waarneembaar gedrag. Zie bijlage 2. 11) Zie Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling, Kwaliteitshandboek II ) Zie Ludens Kader deskundigheidsbevordering, Kwaliteitshandboek III b. 13) Zie VIB-beleid, Kwaliteitshandboek II ) Het NCKO (Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek) heeft een kwaliteitsmodel ontwikkeld waarin zes interactievaardigheden worden onderscheiden in de omgang met kinderen waarover pedagogisch medewerkers moeten beschikken om de pedagogische basisdoelen optimaal te kunnen realiseren, namelijk: emotionele ondersteuning bieden; autonomie respecteren; structureren en grenzen stellen; praten en uitleggen; ontwikkeling stimuleren; begeleiden van interacties tussen kinderen. BIJLAGE 1 De Groeimeter BIJLAGE 2 Uitwerking Groeimeter in concreet waarneembaar gedrag Algemeen Pedagogisch Beleid

17 Bijlage 1: De Groeimeter Algemeen Pedagogisch Beleid

18 Bijlage 2: Concreet waarneembaar gedrag 1. SAMEN KUN JE MEER Een pm-er van Ludens doet het samen, creëert een sfeer van verbondenheid en beseft dat it takes a village to raise a child. Dit doet zij door: De kinderen elke dag persoonlijk te verwelkomen en aan het eind van de dag ook weer persoonlijk afscheid te nemen De kinderen elkaars namen te leren Met elkaar op te merken als kinderen er niet zijn Samen met de kinderen omgangsafspraken te maken Deze omgangsregels zichtbaar te maken Regelmatig een groepsgesprek te houden Ieder kind regelmatig een taakje te geven ten behoeve van de hele groep De kinderen te betrekken bij haar werkzaamheden Vaste gewoontes en rituelen te ontwikkelen die dagelijks terugkeren Met de kinderen te praten over wat ze samen hebben beleefd Foto s te maken van gezamenlijke belevenissen en deze op kindhoogte op te hangen Een verbinding te maken tussen thuis en kdv/bso door bv. een fotomuur te maken De kinderen regelmatig met elkaar te laten samenwerken De kinderen te stimuleren om aan elkaar vragen te stellen De kinderen te steunen om elkaar te helpen Elke dag een overdracht te hebben met de ouders/verzorgers van het kind 2. JE VLIEGT Een pm-er van Ludens doet haar werk met plezier. Dit laat zij zien door: Veel te (glim)lachen Regelmatig grapjes te maken Om de grappen van de kinderen te lachen Ontspannen te zijn Alle aandacht te geven Spelletjes of activiteiten te verzinnen waar zij zelf en de kinderen zichtbaar plezier in hebben Haar plezier of dat van een kind te verwoorden Vaak ja te zeggen Zich te verwonderen over wat de kinderen allemaal al kunnen Te zeggen wat ze allemaal leuk aan ze vindt Te vertellen hoe trots ze op hen is Hun ontdekkingen leuk te vinden Hun opwinding te delen Algemeen Pedagogisch Beleid

19 3. BIJ ONS MAG JE VIES WORDEN Een pm-er van Ludens geeft kinderen ruimte om zelf te ontdekken door: Kinderen zelf te laten kiezen Kinderen ook te laten spelen met spelmaterialen als deze op een andere manier gebruikt worden dan waar het voor bedoeld lijkt te zijn Enthousiast te reageren op ontdekkingen die een kind heeft gedaan Waardering uit te spreken voor de ideeën van een kind Bij een activiteit of (spel) materiaal kinderen vrij te laten in hoe zij die activiteit doen of het (spel) materiaal gebruiken Meer aandacht te hebben voor het proces dan voor het product van een activiteit Te kijken naar: wat houdt de kinderen bezig in plaats van: hoe houd ik de kinderen bezig De nadruk te leggen op spelend leren De ruimte binnen en buiten zo in te richten dat er voor de kinderen wat te ontdekken valt Heel vaak met de kinderen naar buiten te gaan De kinderen heel veel zintuiglijke ervaringen op te laten doen 4. GOED GEDAAN Een pm-er van Ludens geeft ieder kind veel positieve aandacht door: Het gedrag te benoemen van de kinderen waar ze van geniet Kinderen op te merken Veel te glimlachen naar de kinderen Kinderen te bevestigen Naar ze te luisteren Te zeggen dat hun gevoelens ok zijn Bij de kinderen te blijven als ze bang of verdrietig zijn Met de kinderen op ooghoogte te praten Hun vragen te beantwoorden Hen regelmatig te vertellen dat ze hen geweldig vindt Te zeggen wat ze leuk aan hen vindt Aandacht te hebben voor als de kinderen iets goed doen Veel ja te zeggen tegen kinderen i.p.v. nee Hen te ondersteunen als kinderen dit vragen Beschikbaar te zijn voor de kinderen Op te merken als ze groeien Algemeen Pedagogisch Beleid

20 5. PROBEER HET MAAR Een pm-er van Ludens laat zien dat zij vertrouwen heeft in kinderen door: Een kind regelmatig bemoedigend toe te lachen Kinderen regelmatig taakjes en verantwoordelijkheden te geven die het aan kan Het spelmateriaal zo neer te zetten dat de kinderen het zelf kunnen pakken Een kind op verzoek te helpen als het iets moeilijks wil proberen Stimulerende opmerkingen te maken Positief te reageren op ideeën of initiatieven van kinderen Kinderen regelmatig te laten helpen in de groep Kinderen heel veel en vaak zelf iets te laten uitproberen alvorens in te grijpen Te geloven wat de kinderen zeggen Hen regelmatig te vragen te helpen Kinderen de tijd geven (om zelf iets te doen, zelf iets te maken) Kinderen zelfstandig laten doen wat ze zelfstandig kunnen 6. ZO KAN HET OOK Een pm-er van Ludens heeft aandacht voor ieders eigen wijze door: Aandacht te besteden aan verschillen in gewoonten tussen de kinderen Ervoor te zorgen dat er speelgoed is waar alle kinderen zich mee kunnen identificeren Met de kinderen te praten over verschillen tussen kinderen Ervoor te zorgen dat er boekjes zijn waarin ieder kind elementen uit zijn cultuur kan terug vinden De oplossing van een kind te volgen, ook al lijkt haar eigen oplossing beter De waardering uit te spreken voor de ideeën van een kind Een kind ook laten spelen met (spel) materiaal als deze op een andere manier gebruikt wordt dan waar het voor is bedoeld Kinderen keus te geven in wat ze gaan doen; te zorgen dat er elke dag iets te kiezen valt Niet altijd nee te zeggen als een kind vraagt of hij iets op een andere manier mag doen Te zorgen dat de verschillende achtergronden van de kinderen terug te vinden zijn in de groep De kinderen over zichzelf te laten vertellen Zich te realiseren dat niet alle kinderen dezelfde behoeftes en dezelfde aanpak nodig hebben Te zorgen dat kinderen met speciale behoeften of lastig gedrag ook hun plek krijgen in de groep De verschillen te waarderen als zij ze ziet Ook de overeenkomsten te benadrukken Zich bewust te zijn van haar eigen oordelen Kinderen vaak de gelegenheid te geven om elkaar te helpen Algemeen Pedagogisch Beleid

21 7. FIJN DAT JE VERTELT WAT ER IS Een pm-er van Ludens staat model voor respectvolle communicatie door: Te praten in ik-taal vanuit haar eigen gevoelens en behoeften Te luisteren naar de achterliggende behoeften en gevoelens van een kind en deze te verwoorden Ieder kind dagelijks een complimentje te geven Het gedrag te benoemen van een kind waar ze last van heeft en uit te leggen waarom Oogcontact te maken met ieder kind Tijdens een groepsgesprek te vragen naar elkaar te luisteren Op een rustige toon te praten Zelf regelmatig haar eigen gevoelens en behoeften onder woorden te brengen Te stimuleren dat kinderen hun gevoelens onder woorden brengen Te accepteren dat er ook negatieve gevoelens zijn Kinderen te stimuleren elkaar te ondersteunen als iemand iets niet durft of bang is Kinderen te stimuleren oog te hebben voor elkaar.. 8. WIJ LOSSEN HET SAMEN WEL OP Een pm-er van Ludens zoekt bij conflicten samen met de kinderen naar win-win-oplossingen door: niet gelijk in te grijpen bij een conflict maar de kinderen stimuleren hun conflict zelf op te lossen bij ruzies tussen kinderen te bemiddelen volgens de volgende stappen in te grijpen als kinderen elkaar pijn of verdriet doen de gevoelens te benoemen van de kinderen te vragen wat er aan de hand is, de kinderen te vragen tegen elkaar te praten, elkaar aan te kijken het probleem te formuleren de kinderen om ideeën te vragen voor mogelijke oplossingen en hen er 1 laten kiezen waar ze zich allebei goed bij voelen de kinderen te helpen zo nodig om zich aan hun afspraken te houden.. 9. MMM, LEKKER APPELTJE Een pm-er van Ludens geeft het goede voorbeeld door: Het gedrag te vertonen dat zij graag bij de kinderen wil zien De kinderen bij ongewenst gedrag laten zien hoe het ook anders kan Algemeen Pedagogisch Beleid

22 10. SPRING MAAR, IK VANG JE OP! Een pm-er van Ludens biedt kinderen uitdaging en stelt grenzen door: Een duidelijke dagindeling te volgen die past bij het ritme van de kinderen Gebruik te maken van rituelen Te vertellen wat er gaat gebeuren Uit te leggen wat de regels zijn Kinderen duidelijk te maken wat er van hen wordt verwacht, wat er wel mag (ipv wat er allemaal niet mag) Duidelijke ik-boodschappen te gebruiken (gedrag, gevolg, gevoel) De groep regelmatig een activiteit aan te bieden op het gebied van spel en sport, creativiteit, muziek of drama De kinderen zelfstandig toegang te geven tot spelmaterialen De kinderen (spel) materialen aan te bieden die op veel verschillende manieren te gebruiken zijn De kinderen te wijzen op nieuwe mogelijkheden van (spel) materiaal Kinderen regelmatig ander (spel) materiaal aan te bieden Kinderen steeds weer nieuwe ervaringen op te laten doen 11. WAT HEB JE GEVONDEN? Een pm-er van Ludens kijkt en luistert goed naar wat kinderen bezig houdt door: Een paar keer per dag alleen maar te kijken naar de kinderen Op dezelfde hoogte te zitten als de kinderen Te verwoorden wat kinderen aan het doen zijn Zich te bewegen tussen de kinderen Initiatieven van kinderen te zien Kinderen te volgen WAT VINDEN JULLIE ERVAN? Een pm-er van Ludens neemt kinderen serieus door: Kinderen een stem te geven, hen te laten meedenken Regelmatig aan de kinderen te vragen wat zij ervan vinden, wat hun behoeftes zijn Actief naar de kinderen te luisteren Te verwoorden en terug te geven wat het kind zegt Te kijken en te luisteren wat kinderen bezig houdt Kinderen actief laten participeren bij zaken die de kinderen aangaan De kinderen te betrekken bij het opstellen van regels waardering en respect te tonen voor elk kind te laten zien dat zij ook van de kinderen wil leren de kinderen uit te dagen tot zelfstandigheid een groot vertrouwen te tonen in de competentie van kinderen een hoge verwachting te tonen t.a.v. de kinderen Algemeen Pedagogisch Beleid

23 af en toe de handen op de rug te houden: kinderen de gelegenheid te geven te oefenen en fouten te kunnen maken niet bang te zijn om de controle te verliezen Algemeen Pedagogisch Beleid

24 Algemeen Pedagogisch Beleid Ludens Vastgesteld in bestuursoverleg Ludens: 18 juni 2015 Opgenomen in Handboek II. onder nrs. 3.1.a en 3.1.b Uitgave deze versie: juli 2015