EEN BREDERE RESECTIE EN SENTINELKLIERPROCEDURE - NUTTIGE INFORMATIE

Transcriptie

1 EEN BREDERE RESECTIE EN SENTINELKLIERPROCEDURE - NUTTIGE INFORMATIE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_dermato_005

2 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Waarom een bredere resectie? 3 03 Het verloop van een bredere resectie 3 04 Wat is een sentinelklier-procedure? 4 05 Hoe wordt de sentinelklier opgespoord? 5 06 Het verloop van de sentinelklierbiopsie 6 07 Het weefselonderzoek 8 08 Aandachtspunten thuis 9 09 Bespreking van de resultaten Veel gestelde vragen Memo 11 Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 2

3 01 INLEIDING Deze brochure beschrijft het verloop van een biopsie van de sentinelklier, een operatie die u binnenkort ondergaat. Het team van dermato-oncologie staat steeds voor u klaar. Hebt u nog vragen, noteer ze. Bij een volgende consultatie zullen we ze samen bespreken. De artsen en verpleegkundigen geven u graag meer uitleg, dus aarzel niet om hen te contacteren. 02 WAAROM EEN BREDERE RESECTIE? U hebt al een excisiebiopsie achter de rug. De resultaten tonen aan dat het letsel een melanoom is. De verdere behandeling is afhankelijk van volgende factoren: de specifieke microscopische kenmerken van de tumor; de plaats waar het melanoom voorkomt; en de diepte (de Breslow-dikte) van het melanoom. 03 HET VERLOOP VAN EEN BREDERE RESECTIE De basisbehandeling van een melanoom bestaat uit bredere resectie. Bij deze operatie wordt een veiligheidsmarge rondom het initiële letsel weggenomen. De exacte marge hangt af van de diepte (Breslow-dikte) van het melanoom en bedraagt ongeveer 0,5 tot 2 cm. Deze operatie heeft als doel de kans op een terugkeer van het melanoom op dezelfde plaats zo klein mogelijk te maken. Het weggenomen weefsel wordt opnieuw gestuurd naar het laboratorium voor microscopisch onderzoek. Hierbij wordt nagegaan of er nog melanoomcellen aanwezig zijn in dit resectiestuk en of de snijranden ruim vrij zijn van melanoomcellen. Dit wil zeggen dat er voldoende gezond weefsel aanwezig moet zijn rond het oorspronkelijke melanoom. Bij een kwaadaardig gezwel (kanker) kan een tumorcel zich verplaatsen via de lymfebanen in het lichaam. De kans dat een melanoom dit doet is sterk afhankelijk van de dikte van het melanoom (ook wel de Breslow-dikte genoemd). Door een sentinelklierprocedure uit te voeren, kunnen we onderzoeken of dit bij u het geval is. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 3

4 04 WAT IS EEN SENTINELKLIER- PROCEDURE? De sentinelklier, ook wel de schildwachtklier genoemd, is de eerste lymfeklier waarnaar de melanoomcellen draineren en waar dus in principe de eerste uitzaaiende kankercellen kunnen terecht komen. Deze klier ligt in een lymfeklierstation (bijvoorbeeld in de oksel, lies of hals) dichtbij de plaats van het weggenomen melanoom. Door deze klier op te sporen en te verwijderen kan ze microscopisch onderzocht worden. Zo wordt er onderzocht of er sprake is van een uitzaaiing via de lymfebaan. Als dit het geval is, is een bijkomende operatie noodzakelijk waarbij alle klieren van het klierstation weggenomen worden. Als dit niet het geval is, moet er geen verdere operatie gebeuren. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 4

5 05 HOE WORDT DE SENTINELKLIER OPGESPOORD? De sentinelklier wordt opgespoord door middel van een specifiek onderzoek met name een lymfoscintigrafie. Dit onderzoek vindt plaats bij het begin van uw opname en dus vóór de operatie. Dit gebeurt op de afdeling Nucleaire Geneeskunde (Ingang 12, route 238). Bij dit onderzoek wordt een kleine hoeveelheid radioactieve stof onderhuids ingespoten rond de plaats waar het melanoom zit of verwijderd werd. Deze inspuitingen kunnen wat pijnlijk zijn. De radioactieve stof zal vervolgens met het lymfevocht afgevoerd worden naar het lymfeklierstation. De eerste klier van dit station zal de radioactieve stof grotendeels opnemen; dit is de sentinelklier of de schildwachtklier. Soms komt het voor dat er 2 of 3 klieren kleuren. Dan worden deze allemaal verwijderd. De afvoer van het lymfevocht vanaf het moment van de inspuiting tot de aankomst in het klierstation kan enkele uren in beslag nemen. Met een camera wordt deze afvoer in beeld gebracht. Wanneer de sentinelklier gevonden is, wordt de plaats van deze klier op de huid afgetekend met een zilvernitraatstift (dit is moeilijk afwasbaar). Er wordt tenslotte nog een foto genomen van de sentinelklier, die meegegeven wordt voor de operatie. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 5

6 06 HET VERLOOP VAN DE SENTINELKLIERBIOPSIE Praktische info U meldt zich eerst aan voor opname aan de kassa van K1 - K2 (Ingang 50, route 500) Daarna gaat u naar de dienst Nucleaire geneeskunde (Ingang 12, route 238) voor het sentinelklieronderzoek. Na het onderzoek gaat u naar de afdeling waar u opgenomen wordt. Na de inspuiting krijgt u te horen wanneer u terug op de dienst Nucleaire geneeskunde verwacht wordt voor de foto s. De operatie kan door dit noodzakelijke onderzoek pas in de namiddag plaatsvinden. Het is belangrijk dat u nuchter blijft tot na de operatie. De operatie verloopt steeds onder algemene verdoving. Wanneer de arts de goedkeuring geeft en alles vlot verlopen is, kan u de dag na de operatie naar huis. Het verblijf in het ziekenhuis Opname Na het onderzoek gaat u naar de afdeling. De verpleegkundige of secretaresse van de afdeling verwelkomt u en begeleidt u naar uw kamer. De verpleegkundige stelt u nog enkele vragen om de zorg zo goed mogelijk op uw wensen af te stemmen. U geeft de resultaten van onderzoeken - die de arts u eventueel vooraf heeft laten ondergaan - aan de verpleegkundige of secretaresse. U wordt meestal de dag van de operatie op de hospitalisatieafdeling verwacht. Op vraag van de arts kan dat ook de avond voor de ingreep zijn. U verneemt op welk tijdstip de ingreep vermoedelijk zal plaatsvinden. Komt u de avond voor de ingreep binnen, dan is het tijdstip meestal rond 19 uur bekend. Omdat u onder algemene narcose wordt gebracht mag u vanaf middernacht voor de ingreep niets meer eten of drinken (u moet nuchter zijn). De ingreep Wanneer u naar de operatiezaal vertrekt, geeft de verpleegkundige u een operatiehemd. U trekt dan alle andere kleding uit en doet uw juwelen, kunstgebit, hoorapparaat en/of bril uit. U kan waardevolle voorwerpen achter slot bewaren, of in bewaring geven. Scheren gebeurt op de afdeling. De verpleegkundige brengt u met uw bed naar de bedhold, de wachtzaal voor patiënten die geopereerd zullen worden. Voor de narcose stelt de anesthesist u enkele vragen. Het is mogelijk dat u de chirurg niet ziet omdat hij pas komt wanneer u al slaapt. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 6

7 De duur van de greep is afhankelijk van een aantal factoren: welk klierstation wordt geopereerd? Hoe vlot vindt de chirurg de klieren? Hoeveel klieren moeten er verwijderd worden? Een okselklier- of liesklieruitruiming duurt ongeveer 1.5 uur. Een halsklieruitruiming duurt ongeveer 2 à 3 uur, afhankelijk van de uitgebreidheid van de ingreep. De chirurg weet aan de hand van de foto, de markering op de huid en de blauwe verkleuring van de klier exact waar hij de sentinelklier kan bereiken. De sentinelklier heeft op dat moment ook nog een verhoogde radioactiviteit en de chirurg gebruikt een toestel dat de radioactiviteit in de klier meet (een probe genoemd) tijdens de operatie. De klier met de meeste radioactiviteit wordt verwijderd. Tijdens de operatie kan ook een blauwe vloeistof (methyleenblauw) ingespoten worden op dezelfde plaats als de radioactieve stof om de sentinelklier te kleuren zodat ze meer zichtbaar is en makkelijker kan verwijderd worden. Deze blauwe kleur kan zichtbaar blijven op de plaats van de inspuiting. De weefsels worden tenslotte terug hersteld en gehecht. Afhankelijk van de grootte van het letsel is het niet altijd mogelijk om de wonde gemakkelijk te sluiten. In dit geval zal de chirurg samen met u bespreken welke opties mogelijk zijn. U zal dus 2 wondnaden hebben. Eén ter hoogte van het melanoom en één ter hoogte van de sentinelklier. Er kan ook een redon (slangetje t.h.v. de huid verbonden met een fles) geplaatst worden om het bloed en wondvocht te laten draineren na de operatie. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 7

8 Na de ingreep De PACU (Post Anasthesia Care Unit) Na de ingreep wordt u naar de PACU of de ontwaakruimte gebracht. Verpleegkundigen volgen u strikt op tijdens het ontwaken. U bent verbonden met een monitor die uw bloeddruk, pols en ademhaling volgt. De verpleegkundigen geven u ook de voorgeschreven pijnstilling. Wanneer de anesthesist beslist dat het veilig is om u terug naar de hospitalisatieafdeling te brengen, komen de verpleegkundigen van de afdeling u halen. Het is mogelijk dat u zich achteraf niets meer herinnert van het verblijf op de Post-anesthesie zorgafdeling. Terug op de kamer Wanneer u terug op uw kamer bent, helpt de verpleegkundige u uw nachtkledij aan te trekken. U mag nog niet uit bed. Als dat wel mag vraagt u het best aan een verpleegkundige om u de eerste keer te begeleiden. U zal de eerste uren niets mogen drinken of eten. De verpleegkundige laat u weten wanneer dat wel mag. U krijgt een infuus met vocht en pijnstilling. Wanneer u opnieuw vlot kan eten en drinken, zal het infuus verwijderd worden en kan u de pijnmedicatie in tabletten innemen. Naast het litteken kan u een drain of redon hebben om het overtollige vocht en bloed vanuit de operatiezone op te vangen. Die blijft er plaatse zolang als nodig. Ontslag De arts beslist wanneer u naar huis kan gaan. Voor uw ontslag geeft de secretaresse of verpleegkundige u een controleafspraak bij de chirurg. Zonder complicaties kan u de dag na de ingreep terug naar huis nadat de arts bij u is langs geweest. 07 HET WEEFSELONDERZOEK De anatoom-patholoog onderzoekt de sentinelklier samen met het weefsel van de bredere resectie nauwkeurig onder de microscoop op aanwezigheid van melanoomcellen. Wanneer er GEEN melanoomcellen terug te vinden zijn in de sentinelklier, kan men er vanuit gaan dat de andere lymfeklieren ook vrij zijn van melanoomcellen. Wat dus wil zeggen dat er geen operatie meer moet plaatsvinden. Wanneer er in de sentinelklier WEL melanoomcellen terug te vinden zijn, betekent dit dat er best een volledige uitruiming gebeurt van dit klierstation. U moet dus nog een bijkomende operatie ondergaan. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 8

9 08 AANDACHTSPUNTEN THUIS Wat kan ik verwachten en waarop moet ik letten? Wanneer er een blauwe kleurstof gebruikt wordt tijdens de operatie, zal u die afscheiden via uw urine. Uw urine kan dus blauw-groen kleuren. Dit is volledig normaal en verdwijnt vanzelf. Wanneer er een rode, harde en pijnlijke verdikking is opgetreden t.h.v. de wondnaad die er voordien niet was, kan dit wijzen op een infectie. Meestal zal u zich ook algemeen minder goed voelen. U kan ook koorts hebben. Raadpleeg uw behandelend arts, uw verpleegkundig consulent of de afdeling waar u opgenomen was. U hebt hiervoor meestal een extra behandeling nodig. Het duurt 3 tot 6 weken voor de wonde volledig genezen is. Meestal wordt er tijdens de operatie een soort lijm op de wonde gedaan. Dit is te vergelijken met een steriel verband. Het is dan ook belangrijk dat de lijm blijft zitten. Ze zal na verloop van tijd vanzelf afpellen. Let er wel op dat u de lijm er niet afwrijft. Wanneer de lijm er af is, hoeft er geen verband meer aangebracht te worden. U mag douchen. U gaat de eerste twee weken best niet in bad zodat de huid niet teveel verweekt. De eerste weken kan de wonde gevoelig zijn en wat tegentrekken. De huid rond de wonde kan wat verkleurd zijn en soms is het littekengebied wat gezwollen. Naarmate de wonde geneest, zullen deze klachten afnemen. Het is niet abnormaal als de zone van het litteken hard aanvoelt. Dit komt door de vorming van littekenweefsel. Dit kan blijvend zijn. Uitzonderlijk kan er vocht ophopen op de plaats waar de sentinelklier werd verwijderd. Dit is lymfevocht. Wanneer deze vochtopstapeling toeneemt, hinderlijk is of wanneer u koorts krijgt, neemt u het best contact op met de poli waar u op consultatie bent geweest om uw operatie te bespreken. Er zal dan vermoedelijk een punctie op die plaats uitgevoerd worden om het vocht te draineren. Dit is normaal gezien niet pijnlijk. Afhankelijk van de plaats waar de sentinelklier is weggenomen, kan u een soort verdoofd of tintelend gevoel ervaren. Dit is volledig normaal en komt omdat een deel van de gevoelszenuwen in het wondgebied zijn doorgesneden. Dit geeft aanleiding tot een slapend of prikkelend gevoel, wat vaak na verloop van enkele maanden verdwijnt. De geopereerde zone dikwijls aanraken en oefeningen doen met het lidmaat kunnen deze klachten verminderen. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 9

10 Wanneer moet ik contact opnemen met het ziekenhuis? Bij volgende klachten neemt u best contact op met uw behandelend arts of verpleegkundig consulent: als de wonde rood, warm en pijnlijk is; als u last hebt van vochtophoping (een zwelling) ter hoogte van de wonde of in de oksel- of liesholte; bij koorts. 09 BESPREKING VAN DE RESULTATEN Het weggenomen weefsel en de sentinelklier(en) worden opgestuurd naar de anatoom-patholoog voor verder microscopisch onderzoek. Het duurt ongeveer twee weken voor de resultaten gekend zijn. Deze resultaten zijn belangrijk om te bepalen welke nabehandeling u moet krijgen. Als u nog geen afspraak hebt bij uw arts na de operatie, krijgt u die bij het ontslag uit het ziekenhuis. Op deze consultatie controleert de arts de wonde. De verpleegkundige zal indien nodig de hechtingen verwijderen. Als de resultaten reeds gekend zijn, zal de arts ze met u bespreken. 10 VEEL GESTELDE VRAGEN Hoelang zal ik hinder ondervinden van de operatie? Dit hangt sterk af van patiënt tot patiënt. De plaats van de operatie speelt hierbij een belangrijke rol. Mag ik sporten? Dit hangt ook af van patiënt tot patiënt en van welke sport u beoefent. De eerste 2 weken kan u beter niet sporten, om niet teveel tractie te krijgen op de wonde. Mag ik zwemmen? De eerste 4 weken liever niet. Het risico op besmetting en verweking van de wonde is te groot. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 10

11 Is er wondzorg nodig? Dit is individueel, maar wordt besproken bij ontslag. Mag ik in de zon met mijn litteken? Neen. Draag beschermende kledij of gebruik steeds een SUNBLOCK. Dit is vrij te verkrijgen bij uw apotheek. 11 MEMO! Bij een sentinelklierprocedure wordt de eerste drainerende klier opgespoord om mogelijke uitzaaiende tumorcellen op te sporen. Voor de operatie gebeurt een radioactief onderzoek waarbij de sentinelklier wordt opgespoord. De chirurg zal de klier zorgvuldig wegnemen tijdens de operatie. Controleer en verzorg de wonde goed, neem contact op bij het vermoeden van een infectie. U moet minimaal 2 weken wachten op het resultaat. Vragen? Noteer ze hier Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Kankercentrum UZ Gent. Het UZ Gent kan op geen enkele wijze verantwoordelijk worden gesteld bij gebruik van deze brochure/dit protocol buiten het UZ Gent. Een bredere resectie en sentinelklierprocedure 11