Feitenfiche gemeentelijke verordeningen

Transcriptie

1 Feitenfiche gemeentelijke verordeningen November 2017 Verordeningen zijn één van de instrumenten die een overheid kan gebruiken om regels vast te leggen om een bepaald grondgebied te ordenen. Aan de hand van geactualiseerde gegevens over gemeentelijke verordeningen, is het mogelijk om in te gaan op de aantallen verordeningen en de inhoud ervan. Wat is een verordening? Een verordening bevat voorschriften die gelden op het gehele grondgebied of op een deel van dat grondgebied. Het instrument is van vóór de inwerkingtreding van de stedenbouwwet op 22 april 1962 in gebruik. Verordeningen beogen algemeen de vrijwaring van de gezondheid (waterhuishouding, leefbaarheid van steden, bewoonbaarheid van woningen, ) en veiligheid (beveiliging tegen brand en overstroming, gebruiksveiligheid van publiek toegankelijke goederen, ) van de inwoners. Ze handelen ook over de algemene onder- en bovengrondse inrichting (publiciteitsinrichtingen, antennes, parkeren van voertuigen buiten de openbare weg, leidingen, ). Het spreekt voor zich dat de verordeningen enkel de ruimtelijke aspecten van de betrokken materie pogen te regelen. Sinds 1 mei 2000 kunnen er verordeningen op de drie overheidsniveaus opgemaakt worden: gemeente, provincie en Vlaamse gebieden. De inhoud die verordeningen bestrijken, is op de drie niveaus gelijkaardig (zie VCRO artikel voor de inhoud van stedenbouwkundige verordeningen en de procedure voor de opmaak van gewestelijke verordeningen, artikel voor de opmaak van provinciale en gemeentelijke stedenbouwkundige vergunningen en voor de hiërarchie tussen ruimtelijke uitvoeringsplannen en ermee strijdige verordeningen). Methodiek De volgende resultaten zijn gebaseerd op een eigen inventaris (dd november 2017) van goedgekeurde, nog geldende gemeentelijke verordeningen zoals ze gepubliceerd werden in het Belgisch Staatsblad. Evolutie in de tijd Er zijn 3 grote periodes te onderscheiden bij de opmaak van verordeningen: 1. Verordeningen opgemaakt voor de inwerkingtreding van de stedenbouwwet op 22 april Deze (gemeentelijke) verordeningen werden opgemaakt in toepassing van de gemeentewet. Er bestond geen uitdrukkelijke goedkeuringsprocedure; 1/6

2 2. Verordeningen opgemaakt tussen 1962 en Deze bouw- en verkavelingsverordeningen werden goedgekeurd door de Koning (en na de regionalisering door de Vlaamse regering, in casu de minister); de gemeenteraad kon verordeningen vaststellen die deze algemene verordeningen aanvullen 3. Verordeningen opgemaakt na 1 mei 2000, zoals bepaald in artikels tot en met van de VCRO. Er zijn 3 bestuursniveaus die stedenbouwkundige verordeningen kunnen opstellen. Er zijn in totaal 756 gemeentelijke verordeningen gekend sinds Deze gemeentelijke verordeningen werden goedgekeurd doorheen de drie perioden Periode verordeningen Periode verordeningen Periode verordeningen Figuur 1: Gemeentelijke verordeningen winnen vanaf de jaren 70 aan populariteit: iedere periode kent een stijgend aantal gemeentelijke verordeningen. Er zijn 13 gemeentelijke verordeningen die dateren van vóór de inwerkingtreding van de stedenbouwwet. Er zijn 338 gemeentelijke bouw- of verkavelingsverordeningen, goedgekeurd tussen de inwerkingtreding van de stedenbouwwet en 1 mei Er 405 gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen, goedgekeurd na 1 mei Geografische spreiding. Van de 756 gemeentelijke verordeningen zijn de meeste gelegen in West-Vlaamse gemeenten (246), dan Oost-Vlaanderen (192), dan Antwerpen (148), vervolgens Vlaams- Brabant (98) en tenslotte Limburg (72). Er zijn 46 gemeenten die geen gemeentelijke (stedenbouwkundige) verordening hebben op hun grondgebied. 2/6

3 West-Vlaanderen 246 Oost-Vlaanderen 192 Antwerpen 148 Vlaams-Brabant 98 Limburg 72 Figuur 2: De provinciale verdeling van de gemeentelijke verordeningen toont aan dat het vooral een West-Vlaams instrument is. Inhoud van de verordeningen. Veruit de meeste verordening (25%) handelen over aanleg van groenvoorzieningen en kappen van bomen. Op ruime afstand volgen gemeentelijke stedenbouwkundige die handelen over hemelwater en afvalwater of overwelven van baangrachten (20%). Bijna 10% van de gemeentelijke verordeningen handelen over parkeren. De 756 gemeentelijke verordeningen handelen over onderstaande thema s (geclusterd): groen 190 water 149 algemene verordening parkeren woonkwaliteit elementen (lokaal) beleid horeca en detailhandel nutsvoorzieningen inplanting en afmeting gebouwen meergezinswoningen publiciteit vergunningsplicht verkavelen functiewijziging procedure en dossier 6 8 Figuur 3: Het aantal verordeningen volgens de meest voorkomende thema s sinds Vooral de thema s groen (beplanting) en water (hemelwater en baangrachten) komen het meest voor. 3/6

4 "Water". Eind jaren 70 komt water in de aandacht met 40-tal verordeningen. Thema water wordt opnieuw populair vanaf "Woonkwaliteit". Vanaf jaren 2000, stabiel rond de 2 à 3 verordeningen per jaar 2004 "Meergezinswoningen "doet zijn intrede. Thema stabiel rond 1 à 2 verordeningen per jaar "Beplanting".Piek in jaren 1970 met 100-tal verordeningen voor dat decennium "Algemene verordening". Tot 1970 zijn de meeste verordeningen van algemene aard "Parkeren". Midden jaren 80 verschijnt parkeren voor het eerst als thema. het aantal neemt doorheen de jaren toe Figuur 4: Weergave van enkele veelvoorkomende gemeentelijke verordeningen, volgens het jaar dat ze voor het eerst aan bod komen. Thema Water Het thema water is aanwezig in twee groepen van verordeningen, namelijk in verordeningen die handelen over het overwelven van baangrachten, en in verordeningen die handelen over opvang, gebruik en afvoer van hemelwater. Het thema water is steeds aanwezig geweest in verordeningen, maar kende eind jaren 70 en opnieuw na 2000 een stijgende populariteit. Thema Parkeren Vanaf 1986 komt parkeren voor in verordeningen, maar in bepekte mate. Vóór het jaar 2000 werden er in totaal slechts 8 gemeentelijke verordeningen over parkeren goedgekeurd. Pas vanaf 2005 is er een merkbare stijging van de parkeerverordening. Sindsdien stijgt het aantal jaarlijks goedgekeurde parkeerverordeningen, met het jaar 2015 als hoogtepunt (13 goedgekeurde parkeerverordeningen). Thema Woonkwaliteit en meergezinswoningen Vanaf 1996 zijn er verordeningen over de woonkwaliteit, terwijl dit onderwerp voordien nog niet aan bod was gekomen. Sindsdien worden er enkele verordeningen per jaar goedgekeurd, een aantal dat vrij stabiel blijft. 32 gemeenten stelden zo n verordening vast, waarvan 14 in West-Vlaanderen. Vanaf 2004 worden ook verordeningen opgesteld die specifiek handelen over de oprichting van nieuwe meergezinswoningen, en over het opdelen van bestaande woningen. Sindsdien 4/6

5 worden er enkele verordeningen per jaar goedgekeurd, een aantal dat vrij stabiel blijft. 22 gemeenten stelden zo n verordening vast. Thema Beplantingen Beplantingen is veruit het populairste thema van gemeentelijke verordeningen, vooral in de jaren 1970, toen er maar liefst 107 verordeningen met dat thema werden goedgekeurd. Nadien bleef het thema nog sterk aanwezig in de verordeningen, weliswaar in mindere mate en in neerdalende trend. Het laatste decennium lijkt het thema in populariteit in te boeten. 133 gemeenten stelden zo n verordening vast. Thema Vergunningsplicht Provinciale en gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen kunnen onder bepaalde voorwaarden de vergunnings- en meldingsplicht (al dan niet in een bestemmingsplan) lokaal regelen. 16 gemeenten stelden zo n verordening vast, waarvan 8 Oost-Vlaamse gemeenten. Bronnen : TROS 54: Ruimtelijke ordening anno 2009: nieuwe regels, nieuwe vragen. Memorie van Toelichting, Parl. St. 489 ( ), nr. 1. Memorie van Toelichting, Parl. St ( ), nr. 1. Memorie van Toelichting, Parl. St ( ), nr. 1. Hubeau, B.(Ed.) (1999), Het nieuwe decreet op de ruimtelijke ordening. Brugge: Die Keure Vekeman, R. (2004), Ruimtelijke ordening en stedenbouw. Planologie, verordeningen en vergunningen. Mechelen: Kluwer. website 5/6

6 6/6