LESBRIEF. Uitgave voor vso en praktijkonderwijs

Transcriptie

1 LESBRIEF Uitgave voor vso en praktijkonderwijs

2

3 LESBRIEF Uitgave voor vso en praktijkonderwijs 3

4 INHOUDSOPGAVE Over deze lesbrief 5 De gereedschapskist 6 Je rol 8 Overzicht opdrachten 9 A1 Beroepeninbeeld.nl demonstreren 10 A2 Ontdek de filmpjes 11 B1 Droomomgeving 12 B2 Dat vind ik leuk 13 C1 Kwaliteiten 14 C2 Test je talent 15 D1 Al een keuze gemaakt? 16 D2 Het interview 17 Overige opdrachten 18 Project Boris brengt je bij n baan Binnen Boris brengt je bij n baan begeleiden vso-scholen en de kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven leerlingen op weg naar een baan. De belangrijkste doelstellingen zijn: Efficiënte en effectieve route van vso naar de arbeidsmarkt creëren (voor ministerie van OCW); Meer economisch zelfstandige jongeren, minder uitkeringen (voor ministerie van SZW); Extra mogelijkheid voor bedrijven om jongeren te werven; Optimale inzet van infrastructuur mbo en vo op weg van kwalificatie naar arbeid; Betere positie van vso-leerlingen in de maatschappij. Meer informatie: Colofon Dit is een uitgave van stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), augustus De inhoud is samengesteld door Savant Learning Partners. 4

5 OVER DEZE LESBRIEF Deze lesbrief ondersteunt je bij je lessen rondom loopbaanoriëntatie en beroepskeuze en is bedoeld om het gebruik van de website BeroepeninBeeld.nl te bevorderen in het proces van loopbaanoriëntatie en beroepskeuze die de leerlingen doormaken. Deze website geeft veel informatie over mbo-opleidingen en bijbehorende beroepen, en is daarmee een handige website om leerlingen te helpen in hun beroepsoriëntatie. LOOPBAANORIËNTATIE EN BEROEPSKEUZE BINNEN HET VOORTGEZET SPECIAAL ONDERWIJS EN PRAKTIJKONDERWIJS Het ideale proces van loopbaanoriëntatie en beroepskeuze dat elke vmbo-leerling zou moeten doorlopen, verloopt via een aantal stappen: oriëntatie op passende beroepen en beroepen bekijken via kans op werk en kans op stage van gewenste beroepen bekijken via de studieroute van gewenste beroepen bekijken via gewenste beroepen en bedrijven van dichtbij bekijken via oriënterende bedrijfsbezoeken een passende stage of leerbaan zoeken via Ook binnen de Boris systematiek die veel scholen van het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs volgen, zijn deze stappen opgenomen. Zie daarvoor stap 2 en 3 in het schema over de Boris-systematiek. Deze kan je downloaden van de website Borisbaan.nl ( Deze lesbrief helpt je om de leerlingen in stap 2 te begeleiden. Het geeft je hopelijk voldoende inspiratie om je lessen rondom loopbaanoriëntatie en beroepskeuze vorm te geven en ze logisch op te bouwen. De lesbrief laat de leerlingen: kennismaken met veel verschillende werkomgevingen en te onderscheiden beroepstaken ontdekken wat ze kunnen, wat ze willen en welke beroepen daar goed bij passen een realistisch beroepsbeeld (cluster 3 en 4 en praktijkonderwijs) en een reëel zelfbeeld (alleen cluster 4 en praktijkonderwijs) krijgen Allemaal belangrijk om daarna in de volgende stap gericht met de beroepsoriëntatie in de praktijk aan de slag te gaan. De website BeroepeninBeeld.nl is een initiatief van de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). SBB richt zich op de aansluiting tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Het doel van de website is het bundelen en toegankelijk maken van actuele informatie over de arbeidsmarkt en beroepen. Op de website staat informatie over ruim 600 beroepen waarvoor het mbo opleidt. Per beroep zijn er onder andere beschrijvingen, illustratieve filmpjes en opleidingsinformatie te vinden. Ook zijn per beroep de kansen op de stage- en arbeidsmarkt in kaart gebracht. en kunnen op verschillende manieren zoeken naar beroepsomgevingen die aansluiten bij hun interesses en kwaliteiten. In het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs zijn de beroepsmogelijkheden voor de leerlingen veelal beperkt. Om teleurstellingen te voorkomen focust de lesbrief niet zozeer op beroepen maar meer op werkomgevingen (bijvoorbeeld de mode of een bakkerij) en werkprocessen, taken en elementen van werk die wél haalbaar zijn voor de leerlingen. Het is belangrijk dat je deze focus ook overneemt voor je lessen. Zo kan de website ook de leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs ondersteunen bij hun zoektocht naar een geschikte werkomgeving of beroepstaak. De leerlingen zullen veelal wel begeleiding nodig hebben bij het ontdekken van de website. 5

6 DE GEREEDSCHAPSKIST Deze lesbrief is bedoeld als gereedschapskist: je gebruikt eruit wat past bij jouw manier van lesgeven en bij jouw leerlingen. Je vindt in deze kist enerzijds inspiratieopdrachten voor jezelf om je les mee te vullen. Anderzijds vind je er concrete opdrachten waarmee je de leerlingen zelfstandig aan het werk kunt zetten. De gereedschapskist bestaat uit veertig opdrachten. De opdrachten kennen elk hun eigen doel en hun eigen werkvorm. In het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs zijn de leerlingen erg divers en de problematieken uiteenlopend. Het is daarom onmogelijk om een precies passende lesbrief te ontwikkelen, die geheel geschikt is voor alle soorten leerlingen op het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. Je expertise en kennis van je leerlingen, heb je dus hard nodig om de opdrachten goed te kunnen inzetten en te laten aansluiten op je leerlingen. Je hebt dus alle vrijheid om die (elementen van) opdrachten uit te kiezen die je het beste vindt passen bij je leerlingen en bij jouw manier van lesgeven. Je bepaalt dus zelf hoe je de lessen inricht en welke opdrachten je daarbij wel en niet gebruikt. VIER CATEGORIEËN De lesbrief bestaat uit vier categorieën met elk tien opdrachten. Deze indeling geeft je handvatten om als coach de leerlingen stap voor stap te begeleiden in hun keuzeproces. Van het ervaren van en kennismaken met beroepen naar het ontdekken wat de leerlingen willen en kunnen en naar het maken van eerste (of oriënterende) loopbaankeuzes. Dit zijn de categorieën: Wat is er te beleven? De opdrachten uit deze categorie laten de leerlingen kennis maken met veel verschillende beroepen, werkomgevingen en met taken die bij beroepen horen. Hierdoor krijgen leerlingen een beeld van het brede scala aan beroepen, werkomgevingen en taken dat er is en krijgen ze een realistisch beroepsbeeld. Wat kan ik? De opdrachten uit deze categorie laten de leerlingen ontdekken wat ze goed kunnen. Hun inzicht in de eigen talenten wordt met de opdrachten gestimuleerd, waarbij een realistisch zelfbeeld net zo belangrijk is. Hier door ontdekken en benoemen de leerlingen domeinen en beroepen die goed bij hun capaciteiten passen. Wat wil ik? De opdrachten uit deze categorie laten de leerlingen vanuit een breed perspectief ontdekken welke voorkeuren en motieven ze zoal hebben. Hierdoor ontdekken en benoemen ze welke voorkeuren voor domeinen en beroepen ze hebben. Waar ga ik voor? De opdrachten uit deze categorie zorgen ervoor dat de leerlingen de kennis uit voorgaande opdrachten met elkaar combineren en er zo achter komen welk(e) beroep(en) zowel aansluit(en) bij hun voorkeuren als bij hun capaciteiten. Hierdoor kunnen de leerlingen eerste keuzes gaan maken in de richting die ze op willen. OPDRACHTEN VOOR JEZELF EN VOOR DE LEERLING De lesbrief bevat inspiratieopdrachten voor jezelf. Dit zijn concrete werkvormen om je les mee te vullen. Je wordt ondersteund met suggesties voor klassikale gespreksonderwerpen, voor vragen voor de leerlingen en voor filmpjes. Ongeveer 40% van de lesbrief bestaat uit deze docenteninspiratie. De overige 60% van de gereedschapskist is gevuld met leerlingenopdrachten. Deze opdrachten zijn geschikt om direct uit te delen aan de leerlingen. Ze kunnen hier veelal zelfstandig mee aan de slag. Bij de opdrachten staan symbolen: 6

7 Dit symbool geeft aan hoe veel tijd de opdracht ongeveer in beslag neemt. Dit symbool geeft handvatten voor de invulling van je rol als docent bij de opdracht. Gegeven tijd Dit symbool geeft aan of de opdracht klassikaal, in tweetallen, in groepjes of individueel is. Coaching Dit symbool geeft aan dat er iets in het logboek moet worden ingevuld. Groepsopdrach Let op! Dit symbool geeft praktische tips, bijvoorbeeld wat een goede vervolgopdracht zou zijn en welke bijlage er bij de opdracht hoort. In dossier OPDRACHTEN KIEZEN Om opdrachten voor je lessen te kiezen, kun je gebruik maken van de tabel in de bijlage. Hierin is een overzicht van alle opdrachten weergegeven: wat het doel en de duur van de opdracht is, of het logboek ingevuld kan worden en of er een bijlage bij hoort. Ook staat er bij een aantal opdrachten vermeld voor welk cluster deze niet geschikt is. Bij sommige opdrachten, bijvoorbeeld bij het demonstreren van de website, is het handig dat de leerlingen kunnen volgen wat je op de computer doet, bijvoorbeeld via de docentstand of een beamer. Verder is het voor een aantal opdrachten nodig dat de leerlingen individueel achter de computer kunnen werken of iets kunnen printen. HET LOGBOEK Bij deze lesbrief hoort een papieren logboek voor de leerlingen (te vinden in de bijlagen en geschikt om te printen). Het doel ervan is dat leerlingen zoveel mogelijk inzichten over zichzelf, beroepstaken, werkomgevingen, beroepen, voorkeuren en kwaliteiten kunnen vastleggen. Door het maken van de opdrachten doen de leerlingen immers veel inzichten op die de moeite waard zijn om vast te houden en mee te nemen in hun gehele proces van loopbaanoriëntatie en beroepskeuze. Met het logboek hebben ze de kans om dat kort en overzichtelijk te doen. Een symbool bij de leerlingenopdracht geeft aan of er naar aanleiding van deze opdracht iets in het logboek geschreven kan worden. Het logboek wordt dus naast de lesbrief gebruikt. 7

8 JE ROL Als docent ken je je leerlingen als geen ander. Elke klas met leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs heeft zijn eigen benadering nodig. Jij weet het beste welke opdrachten geschikt zijn voor je leerlingen, welke instructie ze nodig hebben en hoe je ze begeleidt bij hun beroepskeuze. Deze lesbrief gaat er vanuit dat je daarnaast als docent in het proces van loopbaanoriëntatie en beroepskeuze nog twee belangrijke taken hebt: JE COACHT HET KEUZEPROCES VAN DE LEERLINGEN Het is aan jou om de leerlingen goed door het keuzeproces te begeleiden en ze naar een eerste keuze te leiden. De indeling in categorieën biedt hier ondersteuning bij. Als coach van het keuzeproces stimuleer je de leerlingen om na te denken over wie ze zijn, om dat te verwoorden, om te ontdekken wat ze kunnen en om toekomstbeelden te schetsen. Als je hier van bewust bent, kun je deze rol concreet invullen door goede vragen te stellen aan de leerlingen die uitnodigen tot nadenken. In de lesbrief vind je regelmatig suggesties voor de invulling van deze rol. Als docent van het voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs is het belangrijk om net als de lesbrief te focussen op de reële mogelijkheden (en onmogelijkheden) voor de leerlingen. Probeer ze dan ook op deze manier te begeleiden in hun keuze: vraag goed door naar waar ze goed in zijn en hoe ze dat eventueel kunnen inzetten in werk. De website is met name gericht op beroepen. De lesbrief helpt je om in je lessen en begeleiding van deze indeling in beroepen af te stappen en de leerlingen te laten zien wat voor hen nu interessante elementen van de beroepen zijn. JE FACILITEERT DE REFLECTIE IN DIALOOG Reflecteren is een belangrijk onderdeel van de loopbaanoriëntatie en beroepskeuze van de leerlingen. Voor veel leerlingen is dat lastig, vooral als dat op papier moet gebeuren. Je kunt de leerlingen ondersteunen door veel te reflecteren in dialoog. Dat kun je bijvoorbeeld doen door: leerlingen gerichte en open vragen te stellen over zichzelf, hun voorkeuren en hun keuzes naar au en wow ervaringen te vragen (wat vind je leuk en wat vind je niet leuk?) goed door te vragen: waarom vind je dat wel of niet leuk? steeds de koppeling te maken met mogelijke beroepenstaken/domeinen/werkomgevingen mét de leerlingen te praten en niet tegen ze In de lesbrief worden er op het gebied van reflectie concessies gedaan vanwege praktische redenen: er is veel klassikale reflectie terwijl juist individuele reflectie essentieel is in de loopbaanontwikkeling. Het blijft dus belangrijk om naast deze klassikale reflectie ook individueel met de leerling in gesprek te gaan. 8

9 OVERZICHT OPDRACHTEN Opdracht Voor Omschrijving Doel Logboek? Tijd wie? A - Wat is er te beleven? A1 Beroepeninbeeld.nl demonstreren Je laat de leerlingen zien hoe de website werkt. Klassikaal de website bekijken. 15 min. A2 Filmpjes introduceren Je introduceert de filmpjes bij de leerlingen en laat ze kennis maken met beroepstaken. Klassikaal de website bekijken 25 min. B - Wat wil ik? B1 Droomomgeving Je denkt met de leerlingen na over werkomgevingen. Ideale werkomgeving ontdekken (op basis van droombeeld). B2 Dat vind ik leuk De leerling vertelt wat hij leuk vindt. Voorkeuren ontdekken. 10 min. C - Wat kan ik? C1 Talenten Je geeft de leerlingen een introductie op talenten. Inzicht krijgen in talenten. 15 min. C2 Talentenposter De leerling laat zien wat zijn talenten zijn. Inzicht krijgen in talenten (input omgeving en jezelf) D - Waar ga ik voor? D1 Al een keuze gemaakt? Je bespreekt klassikaal hoe ver de leerlingen al zijn in hun keuzeproces. Ontdekken wat past bij de motieven. 15 min. D2 Werk gevonden? Vertel het! De leerling vertelt anderen over het werk dat hij misschien wel wil gaan doen. Omgeving betrekken bij keuze 30 min. MEER OPDRACHTEN? Download ze via docent.beroepeninbeeld.nl 9

10 A1 BEROEPENINBEELD.NL DEMONSTREREN Je laat de leerlingen zien hoe de website werkt. 15 minuten Klassikaal Een goede opdracht om mee te starten De website die je hier demonstreert, is de basis van de lesbrief. Daarom is het belangrijk dat je de leerlingen er een goed beeld van geeft. DEMONSTREER DE WEBSITE Leg het doel van de website uit. Laat de startpagina zien en demonstreer de drie manieren van zoeken: Via de knop rechtsboven: Wat is jouw droomberoep. Hier kunnen leerlingen vrijuit zoeken. Als je begint te typen komen er tekstsuggesties in beeld die je kunt selecteren. Bijv. type bakker en er verschijnt als suggesties: bakkerij, bakker, uitvoerend bakker. Via ik kan iets : hier kunnen de leerlingen een beroepentest doen. Het is een beroepentest bestaande uit 55 twee-keuzenvragen. De resultaten van de test helpen de leerling bij het keuzeproces. Via ik wil iets met : hier kunnen de leerlingen beroepen zoeken aan de hand van een aantal interessegebieden. Maak de leerlingen bewust dat hier ook niveau 3 en 4 beroepen uit komen. Via ik weet wat ik wil : hier kunnen de leerlingen vrijuit beroepen zoeken of ze kunnen zoeken op een van de domeinen of niveau. Het mbo is ingericht via domeinen. Leg het verschil uit tussen de domeinen en laat zien hoe je hiervan gebruik kunt maken bij het zoeken. Geef zo nodig een toelichting op de verschillende niveaus binnen het mbo om goed te kunnen zoeken. Laat zien dat hoe je ook zoekt, je altijd terecht komt bij een beroep dat het meest voldoet aan de zoekopdracht. Vaak staan er ook nog andere beroepen genoemd die passen bij de zoekopdracht. Demonstreer wat er gebeurt als je de knop lees meer aanklikt: Je vindt een omschrijving van het beroep. Rechts bovenin het scherm staat een percentage dat aangeeft in hoeverre het beroep matcht met de zoekopdracht. Dit percentage komt in beeld als de leerling de test heeft gedaan. Ook is daar te zien hoe groot de kans op werk en op een stage is. Bij veel beroepen is het mogelijk om een filmpje te bekijken. Laat zien dat het mogelijk is om zoekresultaten te bewaren. De leerling kan zich daarvoor aanmelden (rechtsboven in). 10 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

11 A2 FILMPJES INTRODUCEREN Je introduceert de filmpjes bij de leerlingen en laat ze kennis maken met beroepstaken. 25 minuten Klassikaal Reflecteer aan het einde van de les in dialoog met de leerlingen. Maak ze bewust dat beroepen uit verschillende taken bestaan. LAAT 3 FILMPJES ZIEN Vertel de leerlingen dat de website veel filmpjes bevat van allerlei werk dat je kunt doen en dat die filmpjes veel informatie geven. Spoor ze aan om deze filmpjes te gaan bekijken. Laat drie filmpjes zien: Selecteer de optie een diploma praktijkonderwijs onder ik heb straks. Kies drie filmpjes uit over uiteenlopende beroepen en bekijk ze samen met de leerlingen. INTRODUCEER TAKEN Vertel dat jullie vandaag gaan nadenken over taken. m het voorbeeld van een hobby, bijvoorbeeld muziek maken. Dat bestaat ook uit verschillende taken (zingen, dansen, rappen, muziek monteren op de computer, muziek verkopen). Vraag naar de hobby s van de leerlingen. Leg uit dat een beroep ook uit verschillende taken bestaat. (Bijvoorbeeld: als medewerker in een fabriek maak je schoon, sta je achter een machine en help je collega s met spullen aangeven.) Zoek het filmpje op van de assistent voeding en voedingsindustrie en laat het de leerlingen zien. Geef de leerlingen de opdracht om goed op te letten en te onthouden wat ze de persoon in het filmpje allemaal zien doen. De volgende taken zijn in de video assistent voeding en voedingsindustrie te zien en/of te horen: Voor je hygiëne zorgen (handen wassen) Vlees verplaatsen Opruimen Vlees inpakken Voorraad bijhouden Orders verwerken Collega s assisteren Ga een kort reflecterend groepsgesprek aan met behulp van de volgende vragen: Wat doet de assistent voeding en voedingsindustrie in het filmpje precies? Welke taken voert hij uit? Lijken die taken je leuk? Waarom wel, waarom niet? Welke van deze taken zou je wel een dag lang willen doen? Welke absoluut niet? Waarom komen er in elk beroep leuke en minder taken voor? 11 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

12 B1 DROOMOMGEVING Je denkt met de leerlingen na over werkomgevingen. 20 minuten Klassikaal en in tweetallen Deze opdracht is een goed vervolg op de opdracht domeinen. De leerlingenopdracht een haalbaar droombeeld? (D9) kan goed op deze opdracht volgen. Download Domeinen-en-beroepen.pdf met de opsomming van domeinen van de website docent.beroepeninbeeld.nl. Deze opdracht doet aanspraak op je rol van coach van het keuzeproces. Help de leerlingen om van hun ideale droomberoep een droomomgeving af te leiden. Veel leerlingen hebben immers een niet-realistisch droomberoep (bijv. piloot, dokter of acteur). Help ze om te zoeken naar haalbare beroepen in hun droomomgeving. Gebruik het logboek VRAAG NAAR HET DROOMBEROEP Vertel deze anekdote: Job wil piloot worden omdat hij veel van de luchtvaart houdt. Hij spaart modelvliegtuigen, heeft een echte pilotenbril en is vaak op Schiphol te vinden. Maar de kans om piloot te worden is klein. Je moet daar veel voor leren. Weinig mensen kunnen piloot worden. Nu heeft Job iets anders bedacht. Toen hij weer een keer op Schiphol was, zag hij daar veel schoonmakers. Zij zorgen ervoor dat Schiphol er elke dag netjes en opgeruimd uitziet. Nu gaat Job een opleiding tot schoonmaker doen. Hij wil op Schiphol gaan werken. Zo is hij toch elke dag op een vliegveld te vinden. Bespreek wat de leerlingen wilden worden toen ze klein waren. Schets eerst kort de situatie. Hoe waren de leerlingen als klein kind? Zijn daar beelden van? Vraag daarna goed door: Waarom vind je juist dat beroep zo leuk? Welke onderdelen van dat beroep spreken je vooral aan? Wat moet je goed kunnen of weten voor dat beroep? Is het haalbaar? In wat voor omgeving kun je dat beroep doen? Welke andere taken kun je in die omgeving doen? BESPREEK DE DROOMOMGEVING Laat de leerlingen naar aanleiding van het klassikale gesprek in tweetallen twee keer vijf minuten vragen stellen over hun droomomgeving. Schrijf de volgende vragen op het bord: In welke domein wil je graag werken? In wat voor soort omgeving wil je werken? Wat lijkt je zo leuk aan die omgeving? Welke beroepstaken komen er voor in die omgeving? Denk je dat je die taken kan doen? Waarom? Laat de leerlingen de uitkomsten van hun gesprek opschrijven in hun logboek bij de wegwijzer dit is mijn droomomgeving. 12 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

13 B2 DAT VIND IK LEUK Je vertelt wat je leuk vindt. 10 minuten Alleen OPDRACHT 1 1. Teken jezelf in het poppetje hiernaast. 2. Denk na over wat je allemaal leuk vindt om te doen. Bijvoorbeeld je hobby, een sport, je bijbaan of een vak op school. 3. Schrijf dit op in de gedachtenwolkjes. Dit vind ik leuk! 4. Wat wil je ook graag doen in je werk later? Kies 1 ding uit de wolkjes en schrijf het hieronder op 5. In wat voor werkomgeving zou je dit kunnen doen denk je? OPDRACHT 2 1. Omcirkel wat het beste bij je past. Ik ben graag buiten Ik ben graag binnen Ik wil met mijn hoofd ideeën uitwerken Ik wil met mijn handen dingen maken Ik werk graag met mensen samen Ik werk graag alleen Ik wil iets moois maken Ik wil carrière maken Ik houd van afwisseling Ik wil graag zekerheid hebben Ik wil doorleren Ik wil direct aan de slag Ik ben graag bezig met cijfers Ik houd van reizen Ik wil met dieren werken Ik wil iets betekenen voor andere mensen Ik wil dat andere mensen er goed uit zien Ik wil iets moois maken 2. Welke 3 omcirkelde dingen wil je graag in je werk later? 13 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

14 C1 TALENTEN Je geeft de leerlingen een introductie op talenten. 15 minuten Klassikaal Deze opdracht is minder geschikt voor leerlingen van cluster 3. Reflectie in dialoog is in deze opdracht belangrijk. Maak de leerlingen bewust dat het niet erg is als je niet overal goed in bent. Hoewel dit een klassikale opdracht is, is het goed om leerlingen individuele aandacht te geven. Help de leerlingen bij het bedenken van andermans talenten. VOER EEN ONDERWIJSLEERGESPREK OVER TALENTEN Geef de klas een introductie op wat een talent is. Laat een YouTube filmpje zien van Holland s Got Talent. Bijvoorbeeld het filmpje: Holland s Got Talent Amira Willighagen (9): Voer een onderwijsleergesprek over talenten. Gebruik eventueel de volgende handvatten: In het filmpje komt er heel duidelijk een talent naar voren. Maar niet altijd hoeven talenten zo bijzonder te zijn. Talenten kunnen op het oog simpel zijn, bijvoorbeeld goed met kinderen kunnen omgaan of iets moois met je handen kunnen maken. Een talent is iets wat je van nature hebt: iets waar je goed in bent, wat je makkelijk af gaat. Veel mensen hebben talenten waar ze zelf niet vanaf weten. Het is goed om juist in je werk je talenten in te zetten, omdat je dan goed in je werk kan worden en je je werk met plezier kan doen. Ga dus op zoek naar werk dat past bij je talenten. Laat leerlingen talenten opnoemen en noteer deze talenten op het bord. MAAK TALENTVELLEN Geef handvatten hoe de leerlingen talenten bij anderen kunnen zien: als je die ander ziet, wat is dan het eerste waar je aan denkt? Maak groepjes van vier leerlingen. Geef een vel papier aan alle leerlingen en laat ze hun naam hierop schrijven. Laat de leerlingen hun vel papier binnen hun groepje doorgeven zodat iedereen in het groepje een talent van de betreffende leerling op het vel kan schrijven. Ze kunnen hier eventueel de lijst talenten die op het bord staat bij gebruiken. Laat de leerlingen hun eigen talentvel mooi versieren en geef het een prominente plek in de klas. Alternatief: als je genoeg tijd hebt en het sluit aan bij je leerlingen, kun je er ook voor kiezen om de talentvellen de hele klas door te laten gaan. 14 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

15 C2 TALENTENPOSTER Je laat zien wat je talenten zijn. 20 minuten Alleen Gebruik het logboek OPDRACHT 1. Denk na over waar je allemaal goed in bent. Bijvoorbeeld: In welke sport ben je goed? Waar geven je ouders je wel eens een compliment over? Wat is je hobby? 2. Open een Word-document op de computer. 3. Zoek op internet allemaal plaatjes die passen bij waar je goed in bent. 4. Bijvoorbeeld: als je sterk bent, zoek je een foto van een bodybuilder. Als je goed met kinderen kan omgaan, zoek je een foto waar kinderen op staan. Als je er goed in bent om dingen met je handen te maken, zoek je een plaatje van een hamer. Het kunnen natuurlijk meerdere dingen zijn waar je goed in bent. 5. Maak van alle plaatjes die je hebt gevonden een mooie postercollage. Zoek voor voorbeelden van collages in Google op collage van foto s. 6. Print de poster uit en hang hem op in de klas of stop de poster in je logboek. 15 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

16 D1 AL EEN KEUZE GEMAAKT? Je bespreekt klassikaal hoe ver de leerlingen al zijn in hun keuzeproces. 15 minuten Klassikaal Deze opdracht is een goede inleiding op de stap waar ga ik voor?. Probeer in je rol als coach van het keuzeproces aan te voelen in hoeverre de leerlingen al toe zijn aan het maken van keuzes. Vraag goed door en dwing geen keuzes af. BESPREEK DE TOEKOMSTPLANNEN Sommige leerlingen hebben nu misschien al een duidelijk beeld bij wat ze gaan doen als ze van school afkomen. Anderen zullen nog minder ver zijn en zich nog op meerdere mogelijkheden willen oriënteren. Ga een onderwijsleergesprek aan over wat de leerlingen gaan doen als ze van school af zijn. Eventueel met behulp van de volgende vragen: Weet je al wat je wilt doen als je van school af komt? Ga je straks een opleiding doen? Ga je straks werk zoeken? Ga je iets anders doen, bijvoorbeeld naar de dagbesteding? Als je wilt gaan werken: in welke omgeving wil je gaan werken? Waar moet je goed in zijn om daar te kunnen werken? Welke twijfels heb je nog? Wat wil je nog verder uitzoeken? WIJS OP ALTERNATIEVEN Het kan zo zijn dat leerlingen nog niet goed weten of ze willen doorleren of gaan werken en wat voor werk of opleiding ze dan zouden willen gaan doen. Stimuleer de leerlingen om mogelijkheden te blijven onderzoeken. Door ze kennis te laten maken met meerdere (onbekende) beroepen of werkomgevingen, komen ze er steeds meer achter wat ze wel en wat ze niet willen. Bespreek dit klassikaal of met de individuele leerling aan de hand van de volgende vragen: Welke kenmerken van de werkomgeving vind je leuk? Zouden er in die omgeving nog meer leuke beroepstaken te vinden zijn? Wat voor ander werk zou je wel willen doen? 16 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

17 D2 WERK GEVONDEN? VERTEL HET! Je vertelt anderen over het werk dat je misschien wel wilt gaan doen. 30 minuten Alleen OPDRACHT 1 Welk werk wil je misschien wel gaan doen? Of in welke omgeving wil je gaan werken? Beantwoord daarover de vragen. Vragen 1. Het werk dat ik wil gaan doen: 2. Dit werk kan ik goed omdat Dit werk vind ik leuk omdat... OPDRACHT 2 1. Zoek op de computer foto s van het werk. 2. Print de foto s uit en laat ze zien aan bijvoorbeeld je vader en moeder. 17 Meer opdrachten? Download ze van docent.beroepeninbeeld.nl

18 OVERIGE OPDRACHTEN De overige opdrachten zijn terug te vinden op de website docent.beroepeninbeeld.nl: A - Wat is er te beleven? Voor wie? Logboek? Tijd A3 Inspiratie: een oud-leerling A4 Inspiratie: leerbedrijven A5 Bijbaantjes A6 Wat doe je in een beroep? A7 Ontdek de filmpjes A8 Taken ontdekken in filmpjes A9 Er op uit! A10 Wat doen de mensen in je omgeving? 25 min. 70 min. 15 min. 10 min. Variabel 30 min. B - Wat wil ik? B3 Domeinen B4 Praktijklessen B5 In beeld wat je wilt B6 Werkomgevingen B7 Ik wil iets B8 Leuk, leuker, leukst B9 De tijdmachine B10 Wat wil je klasgenoot? 30 min. 10 min. 15 min. C - Wat kan ik? C3 Kenmerken van werk C4 Takenbingo C5 Voor- en nadelen van werk C6 Taken in de praktijk C7 Wie ben je? C8 Ik kan iets C9 Mijn paspoort C10 Beroepsportfolio 50 min. 25 min. 25 min. 15 min. 30 min. 15 min. 10 min. D - Waar ga ik voor? D3 Verder oriënteren D4 Wat moet ik nog leren? D5 Leerbedrijven D6 Kaartjes combineren D7 Een haalbaar droombeeld? D8 Werk gevonden? D9 De praktijk D10 Wat vindt mijn omgeving passen? 15 min. 15 min. 30 min. 18

19

20 3e herziene uitgave. Deze lesbrief is als digitale versie terug te vinden op docent.beroepeninbeeld.nl