ROUTE ROOD 1. Van klagen naar kracht

Transcriptie

1 ROUTE ROOD 1 STAP 1 Wat zijn de energievreters en -gevers? Inventariseren wat energie geeft of vreet in het werk. voor elkaar nemen. Een groep collega s, liefst een voltallig team. Post-its, stiften. Je heet iedereen welkom en geeft iedere deelnemer een stapeltje post-its. Je vraagt ieder voor zich in stilte na te denken over wat in het werk energie geeft en energie vreet. Gebruik je liever andere termen? Wat je lastig vindt, wat irriteert, wat plezier geeft, leuk is, dat kan evengoed. Je vraagt hen op te schrijven wat energie geeft/vreet, op elk blaadje een apart punt. Je vraagt hen om hun initialen even op elk papiertje te zetten. Je vraagt deelnemers de blaadjes op grote vellen papier te hangen (links energievreters, rechts energiegevers). En dan, heel belangrijk: Je neemt ten minste 5 minuten, gezamenlijk, om in stilte naar de punten te kijken. Erna vraag je zo nodig om toelichting. Wat bedoel je met. Ga in deze fase (nog) niet analyseren. Dus geen gesprek beginnen waarom bepaalde dingen spelen, of je het er wel of niet mee eens bent, et cetera. Gewoon alles wat er is accepteren. Als anderen wel een discussie willen beginnen, stop deze dan, bij volgende stappen is daar nog voldoende tijd voor. Je rondt af met een opmerking die de ervaringen erkent en geeft aan wanneer je een volgende stap zet. Je bewaart de flappen met de blaadjes! Zo mogelijk laat je ze in de ruimte hangen, anders neem je ze de volgende keer mee. Let op Als je bij deze werkvorm erachter komt dat er veel speelt, dan is het verstandig om snel erna de volgende rode stappen in te zetten. Nu je zegje doen en merken dat er niks mee gebeurt kan contraproductief werken. Na de eerste stap Na stap 1 heb je alles in kaart gebracht wat energie geeft en kost. Iedereen heeft daarbij zijn eigen briefjes opgehangen. Deze energiekaart vormt de basis en het middelpunt van alle rode vervolgstappen. Onder de energiekaart hangen lege vellen papier. Bij en na alle vervolgstappen mogen deelnemers zelf de post-its verplaatsen. Daarbij gelden drie regels: Hoe hoger je een post-it hangt hoe belangrijker die voor je is. Je mag alleen je eigen post-its verplaatsen, niet die van een ander. Als je post-its verplaatst moet je die verplaatsing aan minstens twee collega s uitleggen. Afscheid nemen van post-its? Het is ook mogelijk dat je van post-its afscheid neemt. Bijvoorbeeld als je geen last meer hebt van een energievreter (bijvoorbeeld omdat je die hebt opgelost of als gewoonweg accepteert als nou eenmaal horend bij het werk). Verplaats dergelijke post-its naar de afscheidvellen onder de energiekaart.

2 ROUTE ROOD 2 STAP 2 Op energiesafari Begrip voor elkaars energie. Er is werkdruk Stap 1 erandering 30 minuten. Een groep collega s, liefst een voltallig team. Begrip, echt begrip Inzicht, echt inzicht Ideeën Uitproberen Inspiratie In groepen van drie à vier neem je elkaar om beurten mee langs je eigen geeltjes en legt uit wat je ermee bedoelt. Je krijgt 5 minuten waarin je niet wordt onderbroken. De rest luistert aandachtig. Na 5 minuten geeft iedere luisteraar een korte samenvatting (let op, een samenvatting, niet een mening). Van de samenvatting is het de bedoeling dat de presentator het gevoel heeft dat de luisteraars hem echt hebben begrepen. Switch drie keer zodat iedereen zijn verhaal kan doen (30 min totaal). Dit kun je eventueel in twee keer doen: eerst de energievreters en een tweede keer juist de energiegevers.

3 ROUTE ROOD 3 STAP 3 Verdiepende dialoog Wederzijds begrip en inzicht. Stap 1 Een groep collega s, liefst een voltallig team. Twee luisteraars stellen steeds open, nieuwsgierige vragen aan 1 verteller. De vragen gaan over energie van de verteller. De briefjes uit stap 1 vormen het vertrekpunt, de vragen hoeven zich niet tot school te beperken. De luisteraars proberen zich helemaal in te leven in de verteller. Ze hoeven geen oplossingen te verzinnen, of de spreker te helpen. Alleen maar echt te leren kennen. Aan het einde van het gesprek geven de vragers wat terug: wat was verrassend? Interessant, boeiend, leuk of juist pijnlijk? De deelnemers bedanken elkaar. Daarna nog kort napraten. Is het fijn om te spreken? Om te luisteren? Wat is prettig? Wat ging goed? TIPS voor de vragenstellers 1. Probeer open vragen te stellen. Open: Wat vind je daarvan? Gesloten: Vind je dat vervelend? 2. Laat je eigen mening achterwege. 3. Probeer echt nieuwsgierig te zijn. Hoe voelt dat? Wat vind je daarvan? Wanneer is dat begonnen? Wat doet het met je? 4. Probeer ook over de energiegevers vragen te stellen en niet alleen op de energievreters te focussen.

4 ROUTE ROOD 4 STAP 4 Zelfinzicht Zelfinzicht: hoe werkt energie voor mij? Hoe ga ik daarmee om? 30 minuten. Kijk naar je eigen geeltjes (uit stap 1). En vraag jezelf: Wat zeggen die geeltjes over mij? Over mijn normen en waarden. Mijn verlangens. Wat vind ik blijkbaar belangrijk? Schrijf alle antwoorden of beelden die in je opkomen op. Stel jezelf bij die antwoorden steeds weer de vraag: Wat zegt dat over mij? Vertel twee collega s wat je aan inzichten opdoet.

5 ROUTE ROOD 5 STAP 5 Zoeken naar diepere betekenis Ontdekken van de kern van wat je bezighoudt 30 minuten. Maak groepen van 3: spreker, vragensteller, luisteraar/schrijver. De spreker wordt uitgenodigd in stilte zijn eigen geeltjes (uit stap 1) te bekijken. Uit die briefjes destilleert hij/zij één thema (of vraag). De vrager vraagt: Waarom is dit (vraag/thema) belangrijk? En luistert aandachtig naar het antwoord. Waarna de vrager dezelfde vraag herhaalt: waarom is dat (antwoord) belangrijk? Zo een paar keer herhalen tot er zicht komt op de kern van de zaak. De schrijver schrijft dat op en geeft het terug aan de spreker. Die plakt, eventueel met commentaar het briefje erbij op het vel papier.

6 ROUTE ROOD 6 STAP 6 Balans Ontdekken van de waarde die je aan je werk en presteren hecht. Maak groepen van drie: ieder beoordeelt zijn eigen werk met een cijfer (0-10) op de vraag: hoe fijn vind ik mijn werk? Ieder legt de anderen uit waarmee hij zijn cijfer verdient. Anderen luisteren en vragen naar het gevoel dat de spreker bij het cijfer heeft. Tevreden/ontevreden, blij/boos, opgeruimd, gefrustreerd. Het gesprek eindigt met twee vragen waar ieder zelf in stilte even over nadenkt. Met welk cijfer ben ik tevreden? en Wat zegt dat over mij?

7 ROUTE ROOD 7 STAP 7 Taal van macht (of kracht) en onmacht Inzicht in het gebruik van taal van macht en onmacht. Ga in drietallen je eigen energievreters langs. Vertel om beurten 5 minuten lang wat er zou moeten gebeuren om een energievreter weg te werken. De andere twee luisteren goed, zonder het gesprek aan te gaan. Een van de luisteraars let op taal van macht of juist onmacht. Na de vijf minuten geeft de luisteraar terug of hij meer macht of meer onmacht heeft gehoord. Let op, het gaat om een feitelijke contatering, niet om een oordeel. Het kan volledig terecht zijn dat iemand in taal van onmacht over een probleem praat. Niets is dan vervelender dat een ander je het gevoel geeft dat je er toch iets zelf aan zou moeten (kunnen ) doen. Als er veel onmacht is tonen de luisteraars daarvoor begrip. Daarna ga je samen bekijken of er toch mogelijkheden zijn om zelf iets aan het probleem te doen. Probeer daarbij twee vragen uit: o Is er iets te bedenken waarmee je zelf toch invloed kunt uitoefenen op het oplossen van het probleem? (sleutelen aan het probleem) o Is er iets te bedenken dat je zelf kunt doen om minder last te hebben van het probleem (sleutelen aan jezelf). Accepteren van delen van het probleem of maatregelen die niet het probleem zelf oplossen, maar wel iets doen aan de situatie. De spreker krijgt drie minuten om daar iets over te zeggen. Als alle drie sprekers zijn geweest eindigt het gesprek met een vraag waar ieder drie minuten in stilte over nadenkt. Kan ik accepteren dat ik niet alles naar mijn hand kan zetten? Wat is de taal van macht en onmacht? De manier waarop iemand over een probleem praat geeft meestal al aan of een oplossing mogelijk is (of niet). Je kunt het horen in de macht of onmacht die de spreker gebruikt. Taal van macht: De spreker gebruikt actieve taal en ziet zichzelf als onderdeel van de oplossing. Ik ga, ik doe., ik zorg ervoor dat. Taal van onmacht Als je veel de woorden moeten, worden, zouden hoort is er vast sprake van onmacht. Ze zouden toch moeten zien dat.., dat zou toch niet zo mogen zijn., er moet gewoon meer.. Er zit meestal verwijt in de zinnen en een negatief oordeel (de ander snapt het niet, ziet het niet, hoort het niet, kan het niet).

8 ROUTE ROOD 8 STAP 8 Het eigen aandeel Ontdekken van drijfveren. Maak drietallen: spreker, vrager, schrijver. Spreker kijkt in stilte een paar minuten naar alle briefjes op de vellen. Vrager doet alsof hij voor het eerst op een school komt. Eerste vraag: Wat is jouw aandeel in het vraagstuk dat daar hangt? Vervolgvragen: Welke bijdrage lever je bij het instandhouden van het vraagstuk, waarom eigenlijk, wat is je belang, waarom doe je dat zo, wat levert het je op? Ben je er tevreden mee? Zijn er alternatieven mogelijk?