Conjunctuurnotitie. 2 e kwartaal 2012

Transcriptie

1 Conjunctuurnotitie 2 e kwartaal 212 Dit is de tweede conjunctuurnotitie van het OCD, de opvolger van de crisismonitor. In deze conjunctuurnotitie, die vier keer per jaar verschijnt, is het aantal indicatoren ingeperkt en zijn meer economische indicatoren dan in de crisismonitor opgenomen, ook al zijn die indicatoren soms alleen voor Nederland als geheel beschikbaar. Met elkaar geven de in deze notitie opgenomen indicatoren een actueel beeld van de economische conjunctuur in Nederland en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de Drechtsteden. In de elk najaar te verschijnen Monitor Economie en Arbeidsmarkt wordt dieper ingegaan op (verklaringen voor) structurele ontwikkelingen. De conjunctuurnotitie heeft naast een puur informatieve functie ook een signaalfunctie. Door vier keer per jaar de vinger aan de pols te houden kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan zullen we die duidelijk in de conclusies weergeven. Landelijke ontwikkelingen De Nederlandse economie (bruto binnenlands product) is - net als in het 1 e kwartaal - in het 2 e kwartaal van 212 met,2% gegroeid. T.o.v. hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie met,5%. De investeringen, de productie in de bouw en de consumptieve bestedingen liepen verder terug. Net als in het 1 e kwartaal groeiden export en consumptie van de overheid wel. Het aantal banen nam verder af en ligt nu,7% lager dan een jaar geleden en,2% lager dan in het 1 e kwartaal. De werkloze beroepsbevolking liep op tot 495., 6,3% van de beroepsbevolking. Alles bij elkaar verkeert de Nederlandse economie weliswaar niet meer officieel in een recessie, maar zitten we nog wel middenin een periode van laagconjunctuur. Economische groei (bbp) Nederland 3% 2% 1% % -1% -2% -3% t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder t.o.v. vorig kwartaal Werkloze beroepsbevolking Nederland (x1.), seizoengecorrigeerd dec '1 Vooruitzichten De vooruitzichten zijn niet rooskleurig. Wel is het CPB voor heel 212 inmiddels iets optimistischer. Over heel 212 verwacht het CPB nu een krimp van het bruto binnenlands product (bbp) met,5%, bij een gelijkblijvend aantal werkzame personen. Of dit laatste het geval zal zijn is nog maar de vraag. We zien ook in het 2 e kwartaal een voortgaande daling van het aantal gewerkte uitzenduren, een goede indicator voor komende ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. En het totaal aantal banen daalde verder. De Europese Commissie verwacht voor Nederland voor 212 een grotere krimp (-,9%). In beide ramingen zijn de effecten van de nieuwe aanstaande bezuinigingen nog niet meegenomen. Recent (juni) kwam De Nederlandse Bank in haar nieuwe raming tot,6% krimp in 212, gepaard gaande met een daling van de werkgelegenheid met,4%. En het UWV verwacht voor 212 een daling van het aantal banen van werknemers met,5% en een (verdere) daling van het aantal ontstane vacatures met 2%. In 213 trekt de economie dan wat aan met een groei van,75% van het bbp. Het aantal werkzame personen daalt dan naar verwachting echter wel met,25%. In alle vooruitzichten loopt de werkloosheid fors op. Wel verwacht het UWV in 213 weer een toename van het aantal ontstane vacatures.

2 Situatie in de regio De ongunstige ontwikkelingen in de Nederlandse economie en arbeidsmarkt zien we ook in de Drechtsteden in diverse indicatoren terug. De WW steeg in het 2 e kwartaal van 212 verder. Dit overigens in tegenstelling tot een geringe afname landelijk gemiddeld. En het aantal openstaande vacatures ligt net als in de grotere regio en landelijk gemiddeld ver onder het niveau van een jaar geleden. In andere indicatoren komt het effect van de laagconjunctuur minder eenduidig tot uiting. De Wwb en de Nww daalden in het 2 e kwartaal licht, het aantal nieuw ingediende vacatures nam wat toe en het aantal faillissementen stabiliseerde. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen: De Wwb (/WIJ) ontwikkelde zich in 211 met een behoorlijke daling duidelijk gunstiger dan landelijk gemiddeld en dan de benchmark-sdd. Ook in het 2 e kwartaal van 212 is dat het geval: een afname van 1,5% in de regio ten opzichte van een stijging van,5% bij de benchmark-wwb met 14 grote gemeenten. Ook de Wwb <27 jaar blijft dalen, mede als gevolg van de strengere regels om instroom van jongeren te beperken. Per 1 juli is voor jongeren de scholingsverplichting van kracht, waardoor eind juni de uitkering van veel jongeren is beëindigd. De (instroom in de) WW blijft groeien en ontwikkelt zich ongunstiger dan het landelijk beeld. Als dit zich ook in het 3 e kwartaal voortzet begint zich wel een structurele negatieve afwijking af te tekenen. De Nww daalt in het 2 e kwartaal weer (-4%) na lang stabiel te zijn geweest. Landelijk zien we een overeenkomstige afname (-3%). Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Er zijn in het 2 e kwartaal 212 7% meer vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar ervoor. Dit is een duidelijk gunstigere ontwikkeling dan in Rijnmond, West-Brabant en Nederland totaal, waar nog sprake is van minder nieuw ingediende vacatures dan 2 e kwartaal vorig jaar. Het aantal openstaande vacatures bij Werkplein Dordrecht ligt 25% onder het niveau van een jaar geleden. Al met al lijken de ontwikkelingen in de Drechtsteden wat ongunstiger dan in de regio Gorinchem. Van een structurele afwijking is echter nog geen sprake. Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor chauffeurs, commercieel employees en verzorgend personeel zijn er in de grotere regio nog veel vacatures. In de Drechtsteden verwacht 25% van de ondernemers in het 3 e kwartaal 212 een afname van de personeelssterkte, tegen 6% een toename. Dit is een verslechtering ten opzichte van het 2 e kwartaal. Ondernemers in de Drechtsteden zijn pessimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland en Nederland. Het UWV verwacht voor de arbeidsmarktregio Drechtsteden (Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem) voor 212 en 213 een nog wat ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld: banen werknemers gemiddeld -,8% per jaar (landelijk -,3%) en Nww gemiddeld +12,5% per jaar (landelijk +9%). Conclusies De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich uiteraard niet aan de economische malaise. De regio loopt grosso modo in de pas met de landelijke ontwikkelingen. De ontwikkelingen verschillen hier en daar wel, maar dat is niet meer dan logisch. Vooralsnog zijn er geen tekenen van structurele afwijkingen, zij het dat de WW al enige maanden meer toeneemt dan landelijk gemiddeld. Ook zijn de verwachtingen van ondernemers in de Drechtsteden pessimistischer dan gemiddeld in Z-Holland en Nederland. Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor de rest van dit jaar en voor 213 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig arbeidsmarktbeleid. Belangrijk in dit geheel is dat er, ondanks de economische crisis, op het niveau van Werkplein Dordrecht nog steeds maandelijks zo n 7 à 9 nieuwe vacatures op Werk.nl worden ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem gaat het om gemiddeld zo n 1.15 nieuwe vacatures per maand. Deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en lager niveau. Er lijken zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor te doen om ook laaggeschoolde werkzoekenden aan een baan te helpen.

3 1 Werkloosheid Wwb/(WIJ) Figuur 1 Wwb/WIJ Drechtsteden, benchmark 1 en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar dec '1 4 dec '1 juni '12 Drechtsteden Nederland benchmark SDD Drechtsteden Nederland In het 2 e kwartaal 212 is een eind gekomen aan de groei van de totale bijstand van de afgelopen periode: een afname van 71 personen (-1%) in het 2 e kwartaal tot aan eind juni. De Wwb <27 toont al sinds het 2 e kwartaal vorig jaar een afname. Zo ook in het 2 e kwartaal 212, maar alleen dankzij de forse afname in juni tot aan 331 personen (afname van 19% in 2 e kwartaal 212. Sinds begin van het jaar is de WIJ afgeschaft en zijn strengere regels van kracht die de instroom van jongeren moet beperken. Per 1 juli is voor jongeren de scholingsverplichting van kracht, waardoor eind juni de uitkering van veel jongeren is beëindigd. De strengere regels zien we ook terug in het verloop van de instroom in 212 (figuur 2). De ontwikkeling van de totale bijstand is in 211 duidelijk gunstiger (-8%) dan landelijk gemiddeld (+3%) en de benchmark-sdd (+3%). Het 1 e kwartaal 212 week de ontwikkeling in de Drechtsteden (+3%) tijdelijk ongunstig af van het benchmarkgemiddelde ((+,5%) (waarschijnlijk door een combinatie van een inhaaleffect bij de andere gemeenten en een inregeleffect van de reorganisatie bij de SDD). In het 2 e kwartaal laat de Drechtsteden weer een gunstigere ontwikkeling zien (-1,5%) dan de benchmark (+,5%). Ook de bijstand <27 jaar ontwikkelde zich in 211 in de regio duidelijk gunstiger dan landelijk. In het 1 e kwartaal 212 komen de regionale (-6%) en landelijke ontwikkeling (-8%) meer met elkaar overeen. Er zijn nog geen cijfers over het 2 e kwartaal beschikbaar bij het CBS. Figuur 2 Wwb/WIJ instroom Drechtsteden, per maand, absolute aantallen totaal <27 jaar dec '1 dec '1 Het aantal nieuwe instromers per maand nam in het 1 e kwartaal nog toe met 9%, maar in het 2 e kwartaal vond een afname plaats van 3%: eind juni stroomden er nog 153 personen nieuw in. De instroom <27 jaar daalde in het 2 e kwartaal (-4%) onder invloed van het van kracht worden van de scholingsverplichting tot 25 personen in juni. 1 De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten

4 WW Figuur 3 WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar en dec '1 6 dec '1 Drechtsteden Nederland <27 jaar 5+ Sinds juni vorig jaar stijgt het aantal WW-uitkeringen. In het 2 e kwartaal 212 ontwikkelt de regio zich ongunstiger dan landelijk: in de regio een toename van 14 uitkeringen (+3%), landelijk juist een afname (-1,7%). Het is overigens gebruikelijk dat de WW in januari wegens seizoensinvloeden elk jaar flink toeneemt en daarna wat stabiliseert. Dit keer blijft de toename in de regio echter aanhouden. De WW <27 jaar is in het 2 e kwartaal 212 met 4% toegenomen (per eind juni 322 uitkeringen). De laatste maand van het 2 e kwartaal laat echter wel een daling zien. Het is afwachten of deze daling zich in het 3 e kwartaal zal voortzetten of niet. Ook de WW 5+ stijgt vanaf medio 211 weer geleidelijk. In het 1 e kwartaal 212 was sprake van een groeiversnelling (+1%). In het 2 e kwartaal 212 blijft het aantal uitkeringen weer stabiel (per eind juni uitkeringen). Figuur 4 Instroom WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder totaal Werkplein Dordrecht naar leeftijd I 212-II 212-I 212-II Drechtsteden Nederland <27 jaar jaar 5+ De instroom in de WW in de Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) was in het 2 e kwartaal van 212 bijna 3% hoger dan in het 2 e kwartaal van 211. Dat is een grotere toename dan landelijk gemiddeld (+2%). In het 1 e kwartaal lag de groei juist ruim onder het landelijk gemiddelde. Over het 1 e halfjaar is de toename van de instroom ten opzichte van het 1 e halfjaar 211 met 17% nog iets kleiner dan landelijk gemiddeld (+19%). Naar leeftijdsgroep zien we geen heel grote verschillen. Wel is de groeiversnelling in het 2 e kwartaal groter onder jongeren. Naar sector nam de instroom in de WW in de Drechtsteden in het 1 e halfjaar vooral toe in de sectoren zorg/ welzijn/cultuur (alle leeftijdsgroepen), onderwijs (idem) en openbaar bestuur (vooral ouderen). Daarnaast is in de handel de instroom van jongeren en in de industrie en het transport de instroom van ouderen relatief sterk gegroeid. Nww Figuur 5 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar en dec '1 4 dec '1 Drechtsteden Nederland Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+

5 In het 2 e kwartaal 211 daalde de Nww sterk. Vanaf juli vorig jaar is de Nww nagenoeg stabiel t/m het 1 e kwartaal 212. In het 2 e kwartaal daalt de Nww echter weer (-4%), met name in april en mei. Landelijk zien we een overeenkomstige afname (-3%). De Nww <27 jaar daalde eveneens sterk in het 2 e kwartaal vorig jaar. Na een toename in de tweede helft vorig jaar, toont 212 weer een afname: -6% in het 1 e kwartaal en maar liefst -2% in het 2 e kwartaal. Ook landelijk daalt de Nww <27 in het 2 e kwartaal flink (-1%), maar minder sterk dan in de regio. Zowel de ontwikkeling totale Nww als Nww <27 jaar (t.o.v. eind december 21) zijn vanaf halverwege vorig jaar in de regio gunstiger dan landelijk. De Nww 45+ is na een aanvankelijke lichte stijging in 1 e kwartaal 211, gevold door een lichte daling in 2 e en 3 e kwartaal, sinds november 211 nagenoeg stabiel. Dit laatste geldt ook voor Nederland als geheel. Figuur 6 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland naar opleidingsniveau, eind maart 212 totaal < 27 jaar Drst 27% 2% 13% 26% 14% Drst 21% 24% 21% 27% 7% Ned 27% 21% 13% 24% 15% Ned 22% 31% 17% 23% 7% % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/vwo % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/wo Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van Nederland gemiddeld. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. Training on the job telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de Drechtsteden steekt dit nog gunstig af tegen het landelijk gemiddelde. Niettemin hebben hier in de regio nog twee op de tien jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. 2 Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Werkplein Dordrecht en Nederland nieuw ingediend openstaand april '11 april '11 Werkplein Dordrecht Nederland (x1) Werkplein Dordrecht Nederland (x1)

6 Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio s Drechtsteden, Rijnmond en West- Brabant nieuw ingediend openstaand april '11 april '11 Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Het aantal nieuw ingediende en openstaande vacatures fluctueert. In de Drechtsteden (zowel Werkplein Dordrecht als hele arbeidsmarktregio 2 ) zien we tot januari 212 (vanaf april 211) 3 een dalende trend en vanaf februari weer herstel. Het aantal ingediende vacatures toont in het 2 e kwartaal 212 wel een klein dipje, maar ook weer herstel waardoor er nog wel sprake is van groei in het gehele 2 e kwartaal (+17%). Het aantal ingediende vacatures groeide in het 2 e kwartaal in de Drechtsteden sterker (+17%) dan in Rijnmond (+5%) en West-Brabant (+4%). Per eind juni staan bij Werkplein Dordrecht in totaal 1.29 vacatures open, inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er Er zijn in de regio in het 2 e kwartaal 212 meer vacatures ingediend dan in dezelfde periode van het jaar ervoor: voor Werkplein Dordrecht 7% meer, voor Arbeidsmarktregio Drechtsteden (Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem) 12% meer. Dit is gunstiger dan de situatie in Rijnmond, West-Brabant en Nederland gemiddeld (figuur 8). Het aantal openstaande vacatures nam in Werkplein Dordrecht ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar relatief sterk af. Wel stonden er wat meer vacatures open dan gemiddeld in het 1 e kwartaal. Al met al lijken de ontwikkelingen in de Drechtsteden wat ongunstiger dan in de regio Gorinchem. Van een structurele afwijking is echter nog geen sprake. Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, gem 2 e kwartaal 212 t.o.v. gem 2 e kwartaal 211 nieuw ingediend openstaand Werkplein Dordrecht 7% Werkplein Dordrecht -25% Drechtsteden 12% Drechtsteden -18% Rijnmond -16% Rijnmond -2% West-Brabant -7% West-Brabant -32% Nederland -14% Nederland -22% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% Toelichting: Drechtsteden = Werkplein Dordrecht + Werkplein Gorinchem In het 2 e kwartaal van 212 zijn in de grote regio Rijnmond/Drechtsteden/West-Brabant 1.4 vacatures meer nieuwe bij het UWV ingediend dan in het 1 e kwartaal. Vooral in de technische & industrieberoepen (monteurs, aannemers en installateurs, elektromonteurs, bouwvakkers), de transportberoepen (chauffeurs) en de informaticaberoepen was sprake van een toename. Er staan per eind juni vooral veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook veel openstaande vraag naar chauffeurs, (technisch) commercieel employees en verzorgend personeel. In Rijnmond is ook veel vraag naar lager medisch en paramedisch personeel. 2 3 Werkplein Dordrecht komt overeen met de Drechtsteden. Arbeidsmarktregio Drechtsteden omvat daarnaast ook Werkplein Gorinchem (Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en een enkele kleine gemeente in Gelderland en N-Brabant). De vacature-informatie van UWV WERKbedrijf is per januari 212 met terugwerkende kracht vanaf april 211 gebaseerd op alle vacatures die op Werk.nl geplaatst worden. Dit aantal is een stuk hoger dan voorheen weergegeven. Verder terugkijken kan derhalve niet meer.

7 Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl Tabel 1 Ingediende vacatures 1 e en 2 e kwartaal 212 en openstaand Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, maart 212, per juni 212, Drechtsteden/Rijnmond/West-Brabant, naar beroep Drechtsteden, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroep Drst/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand 212- I nieuw open Drst Rijnm West- Br 212- II juni 12 technische & industrie elementaire beroepen monteurs technisch en industrie aannemers en installateurs transport elektromonteur verzorgend en dienstverlenend productiemedewerkers agrarisch bouwvakkers bankwerkers en lassers lagere beroepen weg- en waterbouwkundige arb technisch en industrie metaalarbeiders transport verzorgend en dienstverlenend economisch-administratief agrarisch commercieel employees medisch en paramedisch techn commercieel employees boekhouders en secretaressen middelbare beroepen technisch en industrie verzorgen & dienstverlenend transport verzorgend personeel verzorgend en dienstverlenend hulpkrachten horeca en verzorg economisch en administratief juni 12 juni 12 juni 12 transport hogere en wetensch beroepen chauffeurs technisch en industrie economisch en administratief agrarisch informatica medisch en paramedisch informatica openbare orde en veiligheid sociaal-cultureel pedagogisch totaal totaal Toelichting: Drechtsteden: Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem Nederland (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) totaal (x 1.) 2 e kwartaal 212 t.o.v. 2 e kwartaal industrie/bouw transport handel/horeca/persdie* zakelijke diensten -3% -28% -22% -15% 1 8 overheid/onderwijs -8% zorg -13% 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II totaal -19% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% * persdie:persoonlijke dienstverlening Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind juni 212 stonden bij UWV-Werk.nl 58.4 vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête bijna op het dubbele (19.1). Na een forse daling in 29 liep het aantal openstaande vacatures in 21 weer op, om vervolgens na het 1 e kwartaal 211 te stabiliseren. Vanaf het 3 e kwartaal 211 daalt het aantal weer flink. Anders dan bij UWV-Werk.nl zien we recent niet weer een toename. Het totaal aantal openstaande vacatures lag in het 2 e kwartaal % onder dat in dezelfde periode van het jaar ervoor. Deze afname komt wel redelijk overeen met de geconstateerde afname bij de UWV-Werk.nl vacatures.

8 In industrie/bouw (-3%) en transport (-28%) is de recente daling duidelijk groter dan gemiddeld. Maar dat neemt niet weg dat er in de industrie/bouw al vier kwartalen achter elkaar sprake is van daling. In de transport betreft het met name de laatste twee kwartalen. De daling is duidelijk kleiner dan gemiddeld bij overheid/onderwijs (-8%) en zorg (-13%). Bij overheid/onderwijs was na de grote daling in 29 echter geen sprake van herstel: het aantal vacatures daar ligt al negen kwartalen op een zeer laag niveau. 3 Bedrijvendynamiek (nog geen cijfers over 2 e kwartaal) Figuur 1 Bedrijvendynamiek Drechtsteden, per kwartaal Starters Oprichtingen I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 6 Opheffingen 6 Saldo I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I Het aantal starters (nieuwe ondernemingen) was vooral in 29 laag. Daarna - met fluctuaties - tot 1 e kwartaal 211 gestage toename. Daarna weer een afname, gevolgd door een lichte toename in het 1 e kwartaal van 212. In het 1 e kwartaal 212 zijn er 9% minder starters dan in het 1 e kwartaal 211, maar nog wel meer dan in het 1 e kwartaal 21 en 29. Het aantal oprichtingen (filialen en dochterondernemingen) daalt afgezien van een enkele uitschieter gestaag tot aan 1 e kwartaal 211. Daarna is er wel enig herstel. Het aantal oprichtingen is in het 1 e kwartaal 212 flink hoger dan in het 1 e kwartaal 211 (+64%). Maar ook nog flink lager dan in het 1 e kwartaal 29. Per kwartaal zijn er zo n 3 opheffingen, met pieken in het 4 e kwartaal. In het 4 e kwartaal 211 zijn er 14% minder opheffingen dan in het 4 e kwartaal 21. Het saldo nam vooral af in 29, om daarna tussen de 2 en 3 te blijven. In het 4 e kwartaal 211 daalt het saldo echter door tot onder de 2. Het 4 e kwartaal 211 is 21% lager dan het 4 e kwartaal 21. Figuur 11 Faillissementen bedrijven Drechtsteden I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II In 21 en 211 zijn er in de Drechtsteden volgens cijfers van de KvK al schommelend zo n 25 faillissementen per kwartaal, met pieken in het 1 e kwartaal. Het aantal faillissementen in het 1 e kwartaal 212 is nagenoeg gelijk aan het 1 e kwartaal 211, in het 2 e kwartaal 212 exact gelijk aan dezelfde periode vorig jaar. Volgens cijfers van het CBS lag het landelijk aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) in het 1 e kwartaal van 212 2% boven het 1 e kwartaal van 211 en in het 2 e kwartaal 3% boven dezelfde periode een jaar eerder. In de industrie (+45%) en de bouw (+88%) nam het aantal faillissementen het 2 e kwartaal (t.o.v. dezelfde periode vorig jaar) relatief sterk toe.

9 Ook Graydon rapporteert een sterke toename (21%) van het aantal faillissementen in het 2 e kwartaal ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Vooral in de metaal, de chemie en farmacie en de bouw nam het aantal faillissementen sterk toe. Volgens cijfers van failissementendossier.nl nam het totaal aantal faillissementen in de 1 e helft van % toe, het aantal faillissementen in de bouw met 45%. Hierbij zij wel aangetekend dat volgens een recent krantenbericht met name in de bouw en de transport sprake is van veel dubieuze faillissementen om van werknemers en schuldeisers af te komen. Een en ander neemt echter niet weg dat het landelijk totaal aantal faillissementen de laatste kwartalen sterk toeneemt. Hoewel het om verschillende bronnen gaat, lijkt de ontwikkeling in de Drechtsteden daarbij vooralsnog gunstig af te steken. 4 Nederland: banen van werknemers en uitzenduren Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., totaal en naar sector totaal industrie I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II bouw I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II handel, transport, horeca I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II zakelijke diensten I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II zorg I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1-III 1-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II In 29 daalde het totaal aantal banen in Nederland sterk. Vanaf begin 21 was er tot halverwege/eind 211 weer een stijgende trend. In 212 daalt het aantal banen van werknemers juist weer: gecorrigeerd voor seizoensinvloeden een daling van,4% in het 1 e kwartaal en,2% in het 2 e kwartaal. Per sector zijn er duidelijk verschillende ontwikkelingen: o Zakelijke dienstverlening en handel, transport en horeca volgen de ontwikkeling van het totaalgemiddelde o Bouw en industrie tonen een voortdurend dalende trend o In de zorg juist een voortdurende toename vanaf begin 29. In het 2 e kwartaal van 212 zien we vooral een krimp in de bouw (-1,4%) en de financiële dienstverlening (-,8%). Overigens ontwikkelde de werkgelegenheid in de Drechtsteden zich in de periode flink gunstiger dan landelijk gemiddeld: het aantal werkzame personen in de Drechtsteden nam in die twee jaar met 1% toe, tegen een landelijke daling met,8%.

10 Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, totaal en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 211 totaal industrie techniek administratief medisch Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 211 was sprake van afnemende groei, in november overgaand in een daling. Na een opleving in periode 13 zet de daling zich 212 voort. Eind 2 e kwartaal 212 werden er 5% minder uitzenduren gewerkt dan een jaar eerder. De daling ten opzichte van het jaar ervoor doet zich in alle sectoren voor. In de medische sector is de afname verreweg het grootst. In de administratieve sector het kleinst. 5 Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen en producentenvertrouwen, saldi % pos en neg antwoorden Het consumentenvertrouwen bevond zich in eind 2 e kwartaal 212 met -4 op een historisch dieptepunt. Het producentenvertrouwen is in 211 sterk afgenomen. In december flink herstel, maar het 1 e kwartaal 212 toch weer verder in de min. In het 2 e kwartaal liep het producentenvertrouwen verder terug.

11 6 Vooruitzichten 3 e kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland (CBS/KvK) o 25% ondernemers Drechtsteden verwacht dat personeelssterkte in 3 e kwartaal zal afnemen, 6% verwacht een toename; per saldo verwacht dus 19% een afname o voor provincie Zuid-Holland is dat saldo 12% (23% verwacht afname, 11% toename); voor geheel Nederland is het saldo 15% o ondernemers in de Drechtsteden zijn daarmee dus pessimistischer dan in de gehele provincie en Nederland als geheel; o in Zuid-Holland zijn vooral ondernemers in bouw en transport negatief. Manpower Employment Outlook Survey o voor het 3 e kwartaal verwacht 3% van de werkgevers een afname van het personeel en 2% een toename; hiermee heeft het cijfer zijn zwakste punt bereikt sinds het tweede kartaal van 21 o positieve verwachtingen zijn er per saldo nog in de landbouw, transport en overheid/maatschappelijke diensten o negatieve verwachtingen zijn er vooral bij productiebedrijven en in mindere mate bij bedrijven in de bouw, handel en horeca en zakelijke diensten Tabel 3 Vooruitzichten , procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor 212 CPB CEP 212 CPB MEV 213* - bruto binnenlands product -,75 -,5 -,6 -,9 - werkgelegenheid 1 -,25 -,4 -,5 - werkloosheid ontstane vacatures -2 DNB EC UWV bruto binnenlands product +1,25 +,75 +,6 - werkgelegenheid 1 -,25 -,5 -,1 - werkloosheid ontstane vacatures +8 * voorlopige cijfers 1 CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers 2 CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww) De vooruitzichten voor 212 zijn ronduit slecht. Alleen in de zorg neemt de werkgelegenheid nog substantieel toe. De werkloosheid groeit fors. CPB verwacht in het Centraal Economisch Plan (CEP) 212 een toename van de werkloze beroepsbevolking met 28% (+11. personen). Inmiddels (voorlopige cijfers) is men iets optimistischer. De Nww groeit in de raming van het UWV met 13% (+62. personen). In 213 wordt een bescheiden herstel verwacht. De werkgelegenheid groeit dan echter nog niet of nauwelijks. Wel ontstaan er weer meer vacatures. De werkloosheid neemt naar verwachting nog verder toe. Arbeidsmarktregio Drechtsteden, gemiddelde UWV De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (arbeidsmarktregio Drechtsteden) zijn slechter dan voor Nederland als geheel: o banen werknemers: regio -,8% gemiddeld per jaar; landelijk -,3% o nww: regio +12,5% gemiddeld per jaar; landelijk +9%

12 Bronnen: Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen Drechtsteden: t/m 211-4: faillissementen.com, vanaf 212-1: KvK faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie Lijst met afkortingen: BBP Bruto Binnenlands Product Wwb Wet werk en bijstand WIJ Wet Investeren in Jongeren (per afgeschaft) WW Werkloosheids Wet Nww Niet werkende werkzoekenden SDD Sociale Dienst Drechtsteden UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Centraal Planbureau CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) DNB De Nederlandse Bank EC Europese Commissie KvK Kamer van Koophandel ILO International Labour Organization Frans Winterwerp en Ingrid Soffers Postbus 619, 33 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl augustus 212 (78)