TOEGANG TOT DE GEZONDHEIDSZORG VOOR MENSEN ZONDER WETTIG VERBLIJF

Transcriptie

1 TOEGANG TOT DE GEZONDHEIDSZORG VOOR MENSEN ZONDER WETTIG VERBLIJF Vreemdelingen zonder wettig verblijf hebben recht op dringende medische hulp. In zéér uitzonderlijke situatie hebben ze recht op een ziekteverzekering. 1. Vreemdelingen zonder wettig verblijf hebben recht op Dringende Medische Hulp (artikel 57 2 van de organieke OCMW-wet van 8/7/1976) Op basis van het Koninklijk Besluit van 12/12/1996 inzake Dringende Medische Hulp (B.S. 31/12/1996) kunnen mensen zonder wettig verblijf gezondheidszorgen bekomen: medische zorgen van zowel preventieve als curatieve aard; deze medische hulp mag zowel ambulant (bv. door een huisarts of kinesist) als in een verplegingsinstelling (bv. een ziekenhuis) worden gegeven; kosten van voeding, kleding en huisvesting vallen hier niet onder; dit met uitzondering van de hospitalisatiekosten.. Het woord dringend doet vermoeden dat het enkel gaat om hulp in heel dringende gevallen, bv. als iemand een ongeval heeft gehad. Dat is echter niet zo (in deze gevallen spreekt men over de Wet op de 100 ). Ook als iemand gewoon ziek is, heeft hij of zij recht op medische zorgen. De overheid heeft niet bepaald op welke zorgen men wél of niet recht heeft en het is enkel aan de arts of tandarts om dit te bepalen. Als deze zegt dat die zorgen nodig zijn, dan zal de overheid de kosten ervan betalen als de zorgvrager zelf onvoldoende middelen heeft. Het is van belang om mensen die niet vertrouwd zijn met het Belgische systeem uitleg te verschaffen over het principe dat men eerst naar de huisarts gaat en slecht in hoogdringendheid of op doorverwijzing naar de spoedgevallendienst van een ziekenhuis. Slechts indien het hoogdringend is, gaat iemand best meteen naar het ziekenhuis 1. i Als deze daar niet meer op eigen kracht naartoe kan, kan men de 100 (ziekenwagen) bellen. Zowel het fonds van de 100-dienst, als de regelgeving dringende medische hulp voorziet dat deze kosten door de overheid kunnen gedragen worden indien de betrokkene over onvoldoende financiële middelen beschikt en aan de andere voorwaarden voldoet. Het OCMW moet de kosten van deze dringende medische hulp aan de zorgverstrekker terugbetalen als aan drie voorwaarden is voldaan: de persoon verblijft onwettig in België; de persoon zonder wettig verblijf papieren is behoeftig: er wordt tijdig 2 een medisch getuigschrift voorgelegd waarin de dringende noodzakelijkheid van de verstrekkingen wordt vastgesteld. Zo'n medisch getuigschrift moet opgemaakt worden door een (door het RIZIV) erkende medische zorgverstrekker; sommige OCMW s vragen dat de zorgvrager zelf zijn aanvraag ondertekent. De zorgverstrekker of zijn instelling vraagt deze dmh dan in naam van de patiënt aan. 1 Nieuwe regelgeving (1 maart 2003) maakt het bovendien mogelijk dat ziekenhuizen een contante boete van 12,50 op kunnen leggen bij misbruik van hun spoedgevallendienst. Het valt nog af te wachten in hoeverre en op welke manier dit effectief zal worden toegepast. 2 Het OCMW moet binnen de 45 dagen te tellen vanaf de opname kennis geven aan het ministerie. Dit heeft als gevolg dat OCMW s vragen dat de zorgverstrekker of zijn instelling tijdig (soms via samenwerkingsovereenkomsten bepaald) het OCMW op de hoogte stellen van de zorgverstrekking.

2 Op basis van het medisch getuigschrift kan het OCMW op zijn beurt de terugbetaling van de kosten verkrijgen van het Ministerie van Volksgezondheid. De aanvraag dient binnen de 45 dagen bij het Ministerie toe te komen, te tellen vanaf de dag dat de zorgen werden verstrekt. Deze termijn wordt zeer strikt gehanteerd. Daarom is het van groot belang dat de arts zo spoedig mogelijk na de zorgverlening het OCMW contacteert. De kostenstaat moet achteraf, binnen het jaar, worden ingezonden. Elk OCMW hanteert binnen deze 45 dagen nog een termijn die hen de marge geeft om alle documenten op tijd door te sturen naar het Ministerie. Om de juiste termijn te kennen, belt u best op voorhand naar het OCMW. Het OCMW dient er overigens structureel voor te zorgen dat DMH wordt voorzien en ook toegankelijk is. Om tot die effectieve implementatie van de voorziene wetgeving te komen, kunnen OCMW s en zorgverstrekkers conventies afsluiten. Deze mogelijkheid houdt vooral een systematisering van een bestaande procedure in door praktische afspraken te maken omtrent de procedure van terugbetaling. Dringende medische hulp kan verstrekt worden door bijvoorbeeld huisartsen, artsenspecialisten, tandartsen, apothekers, vroedvrouwen, para-medici, orthopedisten, bandagisten, logopedisten, (psychiatrische) ziekenhuizen, revalidatiecentra, dagcentra voor behandeling van toxicomanie, rust- en verzorgingstehuizen, MPI s en initiatieven van beschut wonen worden niet beschouwd als verpleeginstelling. Voor verblijf in deze instellingen is er tot op heden geen terugbetaling mogelijk. Indien een medisch getuigschrift wordt opgemaakt waaruit de dringende noodzakelijkheid van de verstrekkingen blijkt, kunnen onder andere volgende situaties onder dringende medische hulp vallen: onderzoeken die noodzakelijk zijn om tot een juiste diagnose te komen (echografie, RX, Scanner); behandelingen (bijvoorbeeld chemotherapie bij kanker); medicatie ; nazorg en revalidatie na een (zware) ingreep (bijvoorbeeld kinesitherapie); Men mag evenwel niet uit het oog verliezen dat het bedrag van terugbetaling steeds afhangt van wat de RIZIV-nomenclatuur voorschrijft. Bij een ziekenhuisfactuur is er bijvoorbeeld geen terugbetaling van de persoonlijke TV- of telefoonrekeningen of het supplement indien men op een privé-kamer ligt. Voor medisch materiaal b.v.: bril, (tand-)protheses, krukken, rolstoel, is er eveneens geen terugbetaling via deze regelgeving voorzien. Dit belet niet dat een OCMW kan kiezen om dit vanuit haar eigen budget terug te betalen. Artsen dienen erop te letten dat zij voor elke voorgeschreven behandelingenreeks een apart attest van dringende noodzakelijkheid opmaken. Apothekers, kinesisten of radiologen bijvoorbeeld kunnen geen attest schrijven. Indien de zorgvrager het OCMW geen document van zijn behandelend geneesheer bezorgt, riskeert de zorgverstrekker de gemaakte kosten niet terug te kunnen vorderen van het bevoegde OCMW. Als iemand naar een huisarts gaat en over onvoldoende middelen beschikt om de consultatie te betalen, is het belangrijk om meteen duidelijkheid te brengen over de onwettige verblijfsstatus. Dat kan gerust, vermits een dokter gebonden is aan het beroepsgeheim. Voor ziekenhuizen geldt ook dat zij bij de Dienst Vreemdelingenzaken geen melding mogen maken van het illegale verblijf van hun patiënt. Ook het OCMW hoeft de adresgegevens van de betrokkene niet door te geven. Een juist gespelde naam, geboortedatum, en gemeente van aanvraag moeten volstaan.

3 Toch is het van groot belang om zoveel als mogelijk voorafgaand het OCMW te contacteren opdat men met een betalingsverbintenis van het OCMW naar een (door hen aangewezen) geneesheer of instelling gaan. Indien de zorgvrager in de mogelijkheid is om voorafgaand zijn OCMW te contacteren, kan hij met een betalingsverbintenis van het OCMW naar zijn geneesheer gaan. De zorgverstrekker weet dan meteen dat hij zijn kosten terugkrijgt en van wie. Sommige OCMW s nemen reeds een principiële beslissing om dringende medische hulp toe te kennen indien er een attest van dmh wordt geleverd. Het is steeds nuttig om zich vooraf te informeren, vermits de praktijk van gemeente tot gemeente kan verschillen. Iemand die (geregeld) moet terugkomen op consultatie gaat in kwestie best eerst langs bij de sociale dienst van het OCMW van zijn feitelijke verblijfplaats. Op basis van een attest waaruit blijkt dat er dringende medische hulp verstrekt moet worden, kan het OCMW een betalingsverbintenis voor de medische kosten afleveren indien aan de voorwaarden voldaan zijn. 2. Medicatie Als de geneesheer geneesmiddelen voorschrijft, moet hij/zij bij dit voorschrift een attest dringende medische hulp toevoegen. Sommige OCMW s vragen om ook op het geneesmiddelenvoorschrift de vermelding dringende medische hulp te schrijven. Vervolgens gaat de zorgvragende met het voorschrift en attest naar het OCMW. Het OCMW zal hiervoor ook een betalingsverbintenis afleveren indien aan de voorwaarden zijn voldaan. Sommige OCMW 's doen dit door het afleveren van een medische kaart en/of een stempel op het voorschrift zodat de apotheker weet dat de kosten zullen worden terugbetaald door het OCMW. Men kan dan de medicatie gratis afhalen bij elke apotheek. Ook hier stelt men vast dat sommige OCMW s nog een kleine symbolische financiële bijdrage vragen. Dit mag echter de effectieve toegang tot de gezondheidszorg niet in de weg staan. Kan de patiënt niet meer langs het OCMW gaan (bv. de medicamenten zijn meteen nodig en het OCMW is al gesloten), dan kan men in sommige gemeenten met het attest en het voorschrift meteen naar de apotheek. Dit is echter niet overal van toepassing, men kan zich best vooraf informeren. Let echter op! Enkel de medicatie van de categorie A, B en C worden terugbetaald. Daarnaast ook enkele producten zoals (verbanden, zalven, ). Gezien sommige OCMW s (autonoom beslissen) om enkel tussen te komen voor medicatie van hun specifieke lijst, is het aangewezen dat de geneesheer voorafgaand contact opneemt met het OCMW indien er minder evidente medicatie wordt voorgeschreven. 3. Ziekenhuisopname Indien men voorafgaand het OCMW kan contacteren, b.v. bij een doorverwijzing, schrijft de geneesheer een attest waaruit blijkt dat er dringende medische hulp zal verstrekt moeten worden. De zorgvrager gaat dan met dit attest naar het OCMW van zijn feitelijke verblijfplaats dat na sociaal onderzoek en indien aan de voorwaarden voldaan is een betalingsverbintenis aflevert. In de meeste gevallen zal het OCMW de zorgverstrekker of instelling aanduiden waar de betrokkene naar toe kan. Indien men niet in staat was om voorafgaand het OCMW te contacteren, is het van belang dat men bij de ziekenhuisopname direct de sociale dienst op de hoogte brengt van zijn of haar onwettig verblijf en behoeftigheid! Men vraagt best of de sociale dienst de

4 procedure DMH effectief (en tijdig) heeft opgestart. Dit bespaart onnodig hoge facturen (bv. voor verwittigingen, ) die uiteindelijk onbetaald kunnen blijven vermits veel mensen zonder wettig verblijf onvermogend zijn. Gezien de bevoegdheidsregeling (zie verder) in deze situatie onduidelijker wordt en er minder garanties zijn inzake de terugbetaling, is het steeds aangewezen om zoveel als mogelijk voorafgaand het OCMW van uw feitelijke verblijfplaats te contacteren. 4. Bevoegdheidsverdeling (omzendbrief omzendbrief ) In regel is het OCMW van de plaats waar de persoon zonder wettig verblijf gewoonlijk verblijft bevoegd. Bijvoorbeeld: de zorgvrager gaat naar de huisarts en krijgt een attest DMH mee voor een consultatie bij een specialist, een verder onderzoek, een opname in het ziekenhuis, enz. Met dit attest gaat de zorgvrager naar het OCMW van de plaats waar hij feitelijk verblijft. Het OCMW zal dan, na controle van de behoeftigheid en het illegaal verblijf een betalingsverbintenis meegeven voor de zorgverstrekker (waarmee bijvoorbeeld een aantal consultaties bij een welbepaalde huisarts, kinesist of een ingreep in een welbepaald ziekenhuis kan gebeuren). Deze laatste heeft dan de garantie dat de verstrekte zorgen zullen worden terugbetaald. Als men niet in de mogelijkheid verkeert om vooraf contact op te nemen met het OCMW (bijvoorbeeld bij een ongeval waarbij onmiddellijk hospitalisatie is aangewezen) én de tussenkomst van het OCMW is dringend noodzakelijk, dan is via een spoedprocedure het OCMW van de plaats waar de hulp verstrekt wordt bevoegd indien de aanvraag gebeurde wanneer de betrokkene nog in het ziekenhuis verblijft. Wordt een persoon zonder wettig verblijf die behoeftig is bijvoorbeeld dringend opgenomen of verzorgd in een ziekenhuis, dan moet onmiddellijk op die dag het OCMW bevoegd voor het grondgebied waar het ziekenhuis zich bevindt, gecontacteerd worden. De zorgvrager moet onmiddellijk de zorgverstrekker of het ziekenhuis verwittigen van het feit dat de regeling DMH moet worden toegepast, en zijn persoonsgegevens en verblijfsadres doorgeven. Zo kan de administratie of de sociale dienst van het ziekenhuis het OCMW contacteren (eventueel met volmacht van de zorgvrager). De behandelende geneesheer moet een attest DMH opmaken. Nadien zal het OCMW dan eventueel nog een sociaal onderzoek van de behoeftigheid komen doen op het verblijfsadres (of bij hospitalisatie eventueel in het ziekenhuis). Opgelet voor volgende uitzondering! Voor diegenen die een beroep tot vernietiging (en eventueel tot schorsing) hebben ingediend bij de Raad van State tegen een afgewezen asielaanvraag door het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen of de Vaste Beroepscommissie is het OCMW (oude dossiers) of het opvangcentrum (nieuwe dossiers) bevoegd dat staat bij de code 207 in het wachtregister. Deze mensen hebben nog recht op het gehele pakket van hulpverlening, inclusief de medische zorgen. In de andere situaties moet men geen rekening houden met de code 207.

5 5. Nazorg Via het K.B. van 13/01/2003 wordt artikel 1 van het bestaande K.B. van 12/12/1996 aangevuld met een vierde lid. In geval van erkende besmettelijke ziekten moet de nazorg die noodzakelijk is voor de algemene volksgezondheid verstrekt worden. Erkende besmettelijke ziekten zijn ziekten die door de bevoegde overheden als zodanig erkend zijn en onderworpen zijn aan profylactische maatregelen. In alle andere gevallen blijft de bestaande regeling ongewijzigd, met andere woorden ook daar kan de medische nazorg nog steeds onder het begrip dringende medische hulp vallen. De arts moet immers geval per geval nagaan of de gevraagde zorgen preventieve of curatieve dringende medische hulp zijn in de zin zoals bedoeld in artikel 57 2 OCMW-wet en het K.B. van 12/12/1996. De arts moet dit bevestigen in een medisch attest waarmee betrokkene het OCMW kan vragen de kosten te betalen. Het OCMW krijgt deze kosten volledig terugbetaald van de federale overheid, voorzover het gaat om verstrekkingen die door het RIZIV erkend zijn voor terugbetaling. Zowel het remgeld als het bedrag dat normaal door het ziekenfonds terugbetaald wordt, betaalt de Staat terug. Conclusie: dit nieuwe K.B. zegt expliciet dat nazorg bij besmettelijke ziekten moet verstrekt worden, maar sluit de nazorg in andere situaties niet uit. 6. Conclusie Zorgvragers trachten best voorafgaand het OCMW te contacteren en een betalingsverbintenis voor de medische zorgen te vragen. De moeilijkheid is echter een attest DMH te bekomen om deze aanvraag te doen. In feite is het de taak van het OCMW de zorgvrager in de mogelijkheid te stellen om deze zorgen te bekomen, zij moeten eveneens regelen dat deze in dit systeem kan instappen. Sommige OCMW s betalen dan ook de zorgvertrekkers terug die een eerste consultatie dringende medische hulp gaven. Zorgverstrekkers en hun instellingen kunnen best voorafgaand contact opnemen met het OCMW van hun grondgebied. Het is sterk aangewezen om een conventie (= samenwerkingsovereenkomst) af te sluiten met dit OCMW, op deze wijze weet elke partner waaraan hij zich dient te houden en hoe deze procedure zo efficiënt mogelijk wordt uitgevoerd. OCMW s sluiten best conventies (= samenwerkingsovereenkomsten) af met de zorgverstrekkers op hun grondgebied. Zij kunnen uniforme documenten aanmaken, op deze wijze loopt hun administratie vlot en vermijden zij dat onduidelijkheden lijden tot onnodig tijdverlies of onnodige rechtszaken. Het is hun opdracht om voor de effectieve verwezenlijking van DMH op hun grondgebied in te staan. Naast de individuele toekenning van de DMH moeten ze dit ook structureel vormgeven. Dit betekent o.a. dat zij het mogelijk moeten maken dat iemand makkelijk in deze procedure DMH kan instappen, of dat er een vlotte regeling is om b.v. medicatie af te leveren. 7. De belangrijkste rechtsbronnen - Artikel 57 2 van de organieke OCMW-wet van 8/7/ K.B. 12/12/1996 inzake de dringende medische hulp verstrekt aan vreemdelingen die onwettig in het Rijk verblijven. - K.B. 13/01/2003 Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 12 december 1996 betreffende de dringende medische hulp die door de openbare centra voor

6 maatschappelijk welzijn wordt verstrekt aan vreemdelingen die onwettig in het Rijk verblijven. - O.B. 16/10/2003 inzake de bevoegdheidsregeling: wijziging art. 54 van de vreemdelingenwet (code 207) geen invloed op aanduiding van bevoegd OCMW. - O.B. 09/07/2002 inzake de dringende medische hulp verstrekt aan vreemdelingen die onwettig in het Rijk verblijven bevoegdheidsregeling - O.B. 27/01/1997 betreffende de steun aan vreemdelingen die illegaal in het Rijk verblijven. - O.B rondschrijven aan artsen, tandartsen, vroedvrouwen en aan de verpleeginstellingen betreffende de dringende medische hulpverlening aan vreemdelingen die illegaal in ons land verblijven. Februari 2004 Ellen Druyts