DE WERELD VAN Pieter. de Oude

Transcriptie

1 DE WERELD VAN Pieter de Oude

2 Pieter Bruegel Erfgenaam van Jheronimus Bosch

3 Pieter Bruegel van Breda, trouw navolger van de stijl en van de grillige fantasieën van Jeroen Bosch, zodat hij de bijnaam de tweede Bosch kreeg Lodovico Guicciardini, Beschryvinghe van alle de Nederlanden, 1567

4 Dominicus Lampsonius (Dominique Lampsoons), Pictorum aliquot celebrium Germaniae inferioris effigies, Antwerpen, Een reeks van drieëntwintig geëtste portretten van enkele beroemde schilders uit de Nederlanden, vergezeld van Latijnse gedichten

5 Wie is doch desen Bos? Ieroon van nieuws ghecomen Ter Weerelt, die ons bootst zijns Meesters cloecke droomen, Ervaren met t'pinceel, en stijl soo abel daer, Dat hy hem ondertusch nochtans te boven gaet? Neemt Petre toe in moedt, soo ghy in Const doet vruchtigh, In dijn oudt Meesters wijs, van schild'ren bootsen cluchtigh, Wel lacchens weerdt, ghy doch verdient te zijn eenpaer Heerlijck ghelooft, niet min als eenigh Constenaer.

6 Wie is hier op aarde de nieuwe Jeroen Bosch? Wie weet de knappe fantasieën van zijn meester zo kunstzinnig met penseel en stift na te bootsen dat hij hem meer dan eens overtreft? Bravo voor uw kracht en kunde, Pieter! Met uw schilderkunst gekruid met de geestigheid en grappen van uw oude meester verdient u alom van iedereen niet minder eer en lof dan enig ander kunstenaar.

7 Hij had de manier van Jeroon van den Bosch goed bestudeerd en maakte zelf ook veel van dergelijke spookachtige teferelen en grappen Karel van Mander, Schilderboek (1604)

8

9

10 Frans Floris I, Val van de opstandige engelen (1554)

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20 De zeven hoofdzonden zijn: - Ira (woede - toorn - wraak - gramschap ) - Superbia (hoogmoed - hovaardigheid - ijdelheid) - Luxuria (onkuisheid - lust - wellust) - Acedia (gemakzucht - traagheid - luiheid - vadsigheid) - Gula (onmatigheid - gulzigheid - vraatzucht) - Avaritia (hebzucht - gierigheid) - Invidia (nijd - jaloezie - afgunst)

21 Luxuria (wellust)

22

23 Acedia (luiheid)

24 Ira (woede)

25 Superbia (ijdelheid)

26 Gula (gulzigheid)

27 Avaritia (gierigheid)

28 Invidia (jaloezie)

29

30 1562

31

32 Openbaring van Johannes, 12: 3-9. Het beschrijft het gevecht in de hemel tussen engelen aangevoerd door de aartsengel Michaël en de opstandige engelen en demonen aangevoerd door Satan: Er verscheen een teken aan de hemel; een grote vuurrode draak, met zeven koppen en tien horens, en op elke kop een kroon. Met zijn staart sleepte hij een derde van de sterren mee en smeet ze op de aarde ( ) Toen brak er oorlog uit in de hemel: Michael en zijn engelen bonden de strijd aan tegen de draak. De draak en zijn engelen boden tegenstand, maar zij werden verslagen; sindsdien is er voor hen in de hemel geen plaats meer. De grote draak werd op de aarde gegooid. Hij is de slang van weleer, die de duivel en satan wordt genoemd en die de hele wereld misleidt. Samen met zijn engelen werd hij op de aarde gegooid

33

34 Het Museum van Ferrante Imperato (anoniem), 1599 NATURALIA In De Val van de opstandige engelen stelt Bruegel zijn gevallen engelen samen uit naturalia (door de natuur geschapen voorwerpen). Hun natuurgetrouwe weergave veronderstelt een uitgebreide studie van de zichtbare wereld, alsof hij ze in curiositeitenkabinetten had geobserveerd

35

36

37

38 ARTIFICIALIA In zijn monsterlijke schepsels verwerkt Bruegel niet alleen naturalia maar ook artificialia (door de mens gemaakte voorwerpen). De gedetailleerde voorstelling die hij van deze voorwerpen geeft, getuigt van Bruegels diepgaande kennis van dit soort verzamelobjecten. Zo beeldt hij verscheidene gevallen engelen af met instrumenten uit de wereld van de muziek en de wetenschap, wapens en wapenuitrustingen, etnografische voorwerpen en zelfs kunstwerken

39

40

41

42

43

44 Margaretha van Parma kardinaal de Granvelle Willem van Oranje

45

46 Pieter Bruegel van Breda, trouw navolger van de stijl en van de grillige fantasieën van Jeroen Bosch, zodat hij de bijnaam de tweede Bosch kreeg Lodovico Guicciardini, Beschryvinghe van alle de Nederlanden, 1567

47

48

49

50 Bonnefantenmuseum, 13 oktober februari 2002

51

52

53

54

55

56

57

58

59