6,5. Werkstuk door een scholier 2492 woorden 12 maart keer beoordeeld. 1. Wat is IVF?

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2492 woorden 12 maart ,5 23 keer beoordeeld Vak Biologie 1. Wat is IVF? IVF is de afkorting van In Vitro Fertilisatie: in vitro betekent in glas en fertilisatie betekent bevruchting. IVF betekent dus letterlijk bevruchting in glas, de Nederlandse naam hier voor is reageerbuisbevruchting. Indicaties voor deze behandeling zijn: *niet functionerende eileiders *ernstige endometriose *hormonale stootnissen *verminderde zaadkwaliteit *onverklaarde verminderde vruchtbaarheid. De vrouw mag niet ouder zijn dan 40 jaar. De behandeling gaat als volgt: De vrouw krijgt vanaf het begin van haar cyclus hormoontabletten of injecties toegediend die ervoor zorgen dat er een eisprong plaats vindt. Deze hormonen zorgen ervoor dat de follikels(eiblaasjes) zich beter ontwikkelen. Als de follikels groot genoeg zijn, wordt het laatste hormoon toegediend dat ervoor zorgt voor het loslaten van de eicellen in de follikels. De punctie moet nu plaatsvinden, voordat de follikels springen en de eicellen loslaten. Tijdens de punctie worden de follikels, meestal onder lichte plaatselijke verdoving, leeggezogen met een holle naald. In het laboratorium worden nu de eicellen en de zaadcellen samengebracht. Als alles goed gaat vindt er binnen 48 uur bevruchting plaats. Er vindt celdeling plaats en de bevruchte eicel kan uitgroeien van een vier- tot achtcellige embryo. Drie of vier pré-embryo s worden nu pijnloos terug geplaatst met een kunststof slangetje dat door de schede in de baarmoeder wordt geschoven. Natuurlijk loop je dan wel een vrij grote op een meerlingzwangerschap. Na een dag of 15 wordt een zwangerschaptest gedaan. Daarna verloopt de zwangerschap net als iedere andere zwangerschap(vooropgesteld dat je echt zwanger bent geworden). 15to20% van de behandelingen is succesvol. Van dit kleine aantal krijgt ook nog eens 15 tot 20% van de vrouwen een spontane miskraam. IVF wordt meestal driemaal toegepast. De derde keer wordt vaak ICSI toegepast. Bij 50% van de mensen lijdt IVF nooit tot een zwangerschap. 2. De geschiedenis van IVF (voorafgaande experimenten en de betrokken wetenschapppers) De eerste onderzoeker, die een levende menselijke zygote heeft geobserveerd, was Allen C.S. in 1930, dit gebeurde na het uitspoelen tijdens operaties van de baarmoeders van patiënten.. De kennis omtrent het tijdstip van ovulatie bij de mens was al sinds 1923 bekend. De embryologie was als wetenschap nog maar in een begin stadium. Pagina 1 van 5

2 Het was Gregory Pincus in 1935 gelukt bij een konijn IVF en verdere ontwikkelingen tot en met de geboorte te realiseren. In 1944 hadden John Rock en Miriam Menkin in zes jaar tijd 138 levende menselijke folliculaire oöcyten geïnsemineerd in reageerbuizen. Het was hun gelukt om drie keer bevruchting en klieving tot stand te brengen in een horloge-glas-kweek. Deze eerste klievingstadia bij de mens (twee en driecellig) waren nooit eerder bij de mens beschreven. John Roch heeft bij zijn experimenten veel steun gehad van Gregory Pincus Rock en Menkin waren medici die verbonden waren aan gynaecologische klinieken. In juni 1947 hield Rock een lezing over zijn experimenten voor de Amerikaanse gynaecologische society. In 1948 werd in Genève de Declaration opgesteld door toedoen van de World Medical Association, waarvan veel vooraanstaande Amerikaanse medici lid waren. Tot aan 1953 lijken er niet veel nieuwe ontwikkelingen te zijn, totdat de gynaecoloog Landrum Shettles een embryo tot aan een tweecellig stadium in een reageerbuis kweekte. In 1957 hield Shettles een inleiding voor de Obstetrical Society van New York, dit was naar aanleiding van een nieuwe kweek die ze hadden gemaakt tot in het morula-stadium(72 uur), hij ging ook in discussie met de inmiddels gepensioneerde Rock. In 1958 lukte het de Engelsen McLaren en Biggers bij muizen IVF tot stand te brengen. In 1952 ontdekte C.R. Austin het verschijnsel van de capacitatie van spermatozoa. De kennis hiervan is essentieel gebleken voor de reproduceerbaarheid van IVF en lag ten grondslag aan de latere successen van Edwards. Diens eigen vroegere studies in de jaren 60 betroffen de rijping van de oöcyten van zoogdieren en mensen in een reageerbuis. In 1965 deed Edwards proeven samen met het echtpaar Jones tijdens een verblijf in Baltimore, waarbij ze probeerden met menselijke gameten conceptie tot stand brengen in de baarmoeder van een konijn en een aap, dit was echter zonder succes. In 1967 werd in Engeland de Abortion Act aangenomen, dit had enkele gevolgen: Vele ongewenste kinderen komen niet meer ter wereld, waar door de mogelijkheden voor het adopteren van een kind uit eigen land (of ander blank kind) kleiner worden. Omdat adoptie als vervulling van de kinderwens steeds minder haalbaar word kiezen steeds meer mensen voor IVF De liberalisatie van abortus ging gepaard met de trend om te spreken van relatieve beschermingswaardigheid van het menselijke embryo Als de embryo s die ontstonden via IVF misvormd waren konden ze makkelijk geaborteerd worden. Tussen 1973 en 1977 werd er door Edwards en Steptoe bij 77 vrouwen IVF uitgevoerd met als resultaat 1 zwangerschap die moest worden afgebroken en 2 zwangerschappen die eindigden in een miskraam. Daarna ging het beter, de eerste IVF baby, Louise Brown werd in 1978 geboren. Eerst was de indicatie vooral onvruchtbaarheid van de vrouw door afgesloten eileiders, maar later werd de methode ook bij andere vormen van onvruchtbaarheid toegepast. In 1988 werd IVF zo vaak toegepast dat 1 op de 100 kinderen als resultaat van IVF werd geboren. 3. De behandeling In een normale cyclus komt meestal maar één eitje tot vollede rijping. Voor een IVF behandeling is het nodig om meerdere eicellen tot volledige rijpheid te laten komen om de kans op succes te vergroten. Om meer eicellen te laten rijpen wordt het hormoon FSH (follikel stimulerend hormoon ofwel gonadotrofinen) Pagina 2 van 5

3 toegediend. In grote lijnen is een IVF behandeling in alle ziekenhuizen het zelfde, maar er kunnen kleine verschillen zijn per ziekenhuis en eventueel per patiënt. Hieronder hebben we een IVF behandeling globaal weergegeven. In de maand die aan de eigenlijke IVF behandeling vooraf gaat wordt begonnen met een LHRH-analoog, dit is een hormoon dat inwerkt op de hormoonproductie van de hypofyse. Het LHRH-analoog onderdrukt de eigen hormoonactiviteit en maakt de kans op storing bij de rijping van de eitjes tijdens IVF zo klein mogelijk. Het LHRH-hormoon wordt dagelijks onder de huid geïnjecteerd of via een neusspray opgesnoven. LHRH kan een aantal bij werkingen hebben, zoals bijvoorbeeld: opvliegers, nachtelijk zweten en andere overgangsklachten. Ook depressieve gevoelens zijn mogelijk. Gelukkig zijn deze bijwerkingen maar tijdelijk, na enige tijd na de behandeling verdwijnen ze weer. Omdat het enige tijd duurt voordat de LHRHanalogen de hormoonproductie onderdrukken moeten deze hormonen zo n twee tot drie weken worden gebruikt. In de meeste gevallen wordt na tien tot veertien dagen (lang protocol) of soms op de tweede dag (kort protocol) na aanvang van het toedienen van de LHRH-analoog degelijks het FSH-hormoon toegediend. Dit hormoon wordt toegediend door middel van een injectie in de spier of onderhuids. In het ziekenhuis geeft prikinstructies, zodat de vrouw of haar partner de injecties zelf kan toedienen. Onderhuidse injecties worden met een kort naaldje in de huid, meestal in de buik, gespoten en zijn goed zelf te geven. Als de injectie in een spier moet worden geïnjecteerd gebeurt dit meestal in de been- of bilspier gedaan. Ook deze injectie is goed zelf te doen als er goede instructies zijn gegeven. Voor mensen die het echt zelf niet durven is er natuurlijk altijd de mogelijkheid om afspraken met een bevoegd iemand te maken. Maar dit kost meer tijd en organisatie en dus meestal ook meer geld. Voordat de arts overgaat tot simulatie van de follikelgroei met het hormoon FSH, wordt een inwendige echoscopie gedaan; via de schede wordt een apparaat/ staaf met een echokop ingebracht. Dit onderzoek is over het algemeen niet pijnlijk. Deze eerste echoscopie wordt gedaan om te zien of er sprake is van cyste vorming, een ophoping van vocht in de eierstok. Als er cysten aanwezig zijn zal de behandeling uitgesteld moeten worden, of de cyste wordt aangeprikt en leeggezogen. Als alles in orde is kan worden gestart met de FSH-injecties. De groei en ontwikkeling van de follikels ( dit zijn eiblaasjes waarin zich een eicel kan bevinden) wordt gedurende de dagelijkse toediening van FSH regelmatig gevolgd door middel van echoscopie. Ook worden geregeld de hormoonwaarden in het bloed of urine onderzocht. Afhankelijk van de uitslagen kan eventueel de hoeveelheid FSH worden aangepast. Als de follikels groot genoeg zijn (ongeveer 20 mm), wordt een ander hormoon, hcg, toegediend. Deze injectie dient om de eirijping en het loslaten van de eicellen in de follikels te bevorderen. De punctie vindt dan binnen 36 uur plaats, wanneer men langer wacht kunnen de follikels al zijn gesprongen en de eicellen op weg zijn naar de eileider. De eicellen kunnen dan niet meer voor de IVF behandeling worden verzameld. De punctie: Pagina 3 van 5

4 De punctie wordt uitgevoerd met hetzelfde echoapparaat als bij de eerdere controles, maar nu zit hier een naaldgeleider aan bevestigd. Met een holle naald prikt de IVF arts door de vagina wand heen de rijpe follikels in de eierstokken aan. De follikels waarin de eicellen zich bevinden worden leeggezogen, dit duurt meestal tussen de 10 en 20 minuten. Voor de punctie wordt meestal een infuus met pijnstillers toegediend en soms wordt ook de vaginawand plaatselijk verdoofd, maar dit kan per ziekenhuis iets anders zijn. Van de pijnstillers kan men de hele dag suf zijn, ondanks de pijnstillers kan het aanprikken van de follikels pijnlijk zijn. Het komt vrij vaak voor dat vrouwen nog enkele dagen last hebben van een zeurende buikpijn. De punctie is te zien op een monitor, als het paar dat wil kan het op de monitor mee kijken. Na de punctie wordt de man gevraagd om zaad te produceren. In het laboratorium wordt de kwaliteit van het zaad meteen bekeken en wordt er gekeken hoeveel eicellen de punctie heeft opgeleverd. Nadat het paar dit te horen heeft gekregen kunnen ze gewoon naar huis. In het laboratorium worden de eivellen en zaad bij elkaar gebracht en in een broedstoof geplaatst. Na twee dagen is duidelijk of er embryo s ontstaan. Het komt wel eens voor dat er in de broedstoof geen bevruchting plaats vindt. Het kan een kwestie van pech zijn, maar soms blijkt dit de verklaring te zijn van het probleem om zwanger te worden. Als bij twee IVF pogingen geen bevruchting is opgetreden kan men desgewenst voor een ICSI behandeling kiezen. ICSI staat voor: Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie. ICSI is bijna het zelfde als IVF, behalve dat bij de bevruchting in het laboratorium één zaadcel direct in de eicel wordt geïnjecteerd. Embryotransfer: Als er wel bevruchting is opgetreden worden na twee tot vijf dagen één of twee embryo s in de baarmoeder geplaatst met behulp van een kunststof slangetje. Deze embryotransfer is over het algemeen pijnloos. Zijn er meer embryo s ontstaan dan bestaat de mogelijkheid deze in te vriezen voor een volgende poging. Omdat de eigen hormoon huishouding is onderdrukt, wordt na de terug plaatsing hcg voorgeschreven. Een vrouw kan kiezen of ze om de paar dagen een injectie wil of elke dag vaginale tabletten. HCG moet er voor zorgen dat het baarmoederslijmvlies dik genoeg wordt voor de innesteling van de embryo s. Na de terug plaatsing is hoef je niet bang te zijn dat de embryo er weer uit komt. Hierna kan men alleen maar afwachten of de behandeling succesvol is geweest. Als er na ongeveer twee weken geen menstruatie is opgetreden kan er een zwangerschaptest gedaan worden. In Nederland worden er maximaal twee embryo s teruggeplaatst. Als je wilt dat er maar één embryo wordt terug geplaatst dat kan dat in overleg met de behandelende arts. Meestal ontstaan er meerdere embryo s en blijven er dus embryo s over. De overgebleven embryo s worden ingevroren, de embryo s moeten dan wel van goede kwaliteit zijn. Het invriezen van embryo s heet cryopreservatie. De ingevroren embryo s overleven het invriezen lang niet altijd. Op dit moment is de kans op een zwangerschap na een cryoterugplaatsing ongeveer 10%. Dit lage percentage is onder andere aan de verhoogde kans op een miskraam na een cryo-terugplaatsing. Een voordeel van deze behandeling is dat het voor de mensen die Pagina 4 van 5

5 het willen niet zo belastend is. Zeker voor een vrouw maakt dit veel uit, ze hoeft niet nog een keer heel veel dingen te slikken en er hoeven ook niet opnieuw eicellen uit haar eileiders gehaald te worden. Als iemand voor deze manier kiest wordt op de 16e dag van de cyclus de embryo s ontdooid en teruggeplaatst. Een ander voordeel van deze behandeling is dat de baby s meestal niet te vroeg en met een laag gewicht geboren worden, wat meestal wel het geval is met de gewone reageerbuisbaby s. Het ziekenhuis stelt meestal een contract op waarin een aantal afspraken staan over wat er met de embryo s moet gebeuren in geval van scheiding, overlijden of als men de embryo s zelf niet meer wil laten terugplaatsen. In sommige ziekenhuizen moet een klein bedrag per jaar betaald worden voor het bewaren van de embryo s. 4. Risico s en gevolgen Een IVF behandeling kan bijwerkingen hebben hieronder staan er een paar: Bij ongeveer 2% van de behandelingen komt het Ovarieel Hyper Simulaties Syndroom (OHSS) voor. Dit wordt ook wel oversimulatie genoemd. OHSS is meestal erg pijnlijk, de buik is erg pijnlijk en opgezwollen door ophoping van vocht in de eiblaasjes. De meeste gevallen van oversimulatie gaan met rust en veel drinken vanzelf over. In het ergste geval kan een ziekenhuis opname nodig zijn waarbij een vochtinfuus zal worden toegediend. Het vocht dat zich ophoopt in de eierstokken wordt namelijk onttrokken aan het lichaam, waardoor het bloed kan indikken. Gelukkig komt deze ernstige vorm maar zelden voor. Er is ook een klein risico op infectie gevaar. Vroeger werd voor de terugplaatsing van de embryo s de vagina schoongemaakt met jodium. Dit bleek niet goed te zijn voor de embryo s. De vagina wordt nu gespoeld met water, waardoor de kans op infectie is toegenomen tot ongeveer 2%. Het is mogelijk dat een arts tijdens de punctie een bloedvat raakt, waardoor een bloeding optreedt. Soms lukt het niet om de eicellen te laten rijpen. Soms verandert de hormonale situatie zo ongunstig, dat de ingreep niet kan doorgaan omdat ze van tevoren al weten dat er geen goede eicellen meer aanwezig zijn. Bij driekwart van de vrouwen moet de behandeling vroegtijdig gestaakt worden om op een later tijdstip een nieuwe poging te doen. Ook het aanprikken van de eiblaasjes kan mislukken, of het aanprikken lukt wel, maar er worden geen eicellen terug gevonden. De bevruchting in het laboratorium kan mislukken. De moeilijke fase is het innestelen van het embryo nadat dit is teruggeplaatst in de baarmoeder. Als het zich wel ingenesteld heeft is de kans op een miskraam nog groter als bij een spontane zwangerschap. De kans dat een zwangerschap die ontstaan is na IVF in een miskraam eindigt is vrij groot. Van een IVF zwangerschap eindigt ongeveer twee van de tien in een miskraam. De kans op een gezonde baby licht per poging ongeveer op 15%. Reageerbuisbaby s worden meestal te vroeg en met een laag geboortegewicht geboren. De kans hierop is 5 keer zo hoog als bij een normale bevruchting. De kans dat er een meerlingzwangerschap ontstaat is groter, omdat er vaak meer dan één embryo wordt teruggeplaatst. Er worden bij IVF zwangerschappen is ongeveer 75-80% een eenling en 20-25% tweeling of soms zelfs een drieling. Drielingen kunnen ontstaan doordat een bevrucht eitje zich na de terugplaatsing spontaan deelt, of als er bijwijze van uitzondering drie embryo s zijn terug geplaatst. Enkele jaren geleden was het normaal dat er drie of vier embryo s werden teruggeplaatst. Maar hierdoor ontstonden zoveel meerling zwangerschappen dat de Nederlandse ziekenhuizen een terughoudender beleid zijn gaan voeren ten aanzien van het terugplaatsen van embryo s Pagina 5 van 5