Dwaaldetectie bij personen met dementie in de thuiszorg

Transcriptie

1 Dwaaldetectie bij personen met dementie in de thuiszorg Prof Dr Nele Van Den Noortgate Dienst Geriatrie Universitair Ziekenhuis Gent Advies nr December 2013 Raadgevend Comité voor Bio-ethiek

2 Inhoud Achtergrond Juridische aspecten Ethische beschouwingen Aanbevelingen

3 Dementieplan Vlaanderen 65% van personen met dementie verblijven in thuisomgeving Verhogen zelfredzaamheid in thuisomgeving Belang van fysieke activiteit en participatie in sociale omgeving stimuleren Implementatie van technologische toepassingen om thuiszorg te ondersteunen Rook/brandalarm; valpreventie; PAS; cameracontrole; dwaaldetectie Dementieplan Vlaanderen

4 Dwaaldetectie Dwalen is frequent probleem Initiatieven uitgaande van politiezones voor snelle detectie Systemen obv GPS die persoon kunnen lokaliseren

5 Adviesvraag door dhr Vandeurzen Ethische randvoorwaarden voor aanwenden van dwaaldetectiesystemen In kader van de thuiszorg Die als doel hebben de persoon te lokaliseren, niet in zijn vrijheid te beperken

6 Inhoud Achtergrond Juridische aspecten Ethische beschouwingen Aanbevelingen

7 Juridische aspecten Eerbiediging van het privéleven Recht op afzondering dwz intimiteit Recht op zelfstandigheid, constructie van een eigen identiteit Maatregel die inbreuk doet op privéleven: Legitimiteit en noodzakelijkheid Proportionaliteit en subsidiariteit Art 8 Europees Verdrag Rechten van de Mens Art 7, 21, 25, 26 Handvest grondrechten Europese Unie 2007 Art 22 Grondwet

8 Juridische aspecten Legitimiteit en geoorloofdheid van inmenging in het privéleven berust op nastreven van evenwicht (en voorzien in controle procedures) Tussen privébelangen en belangen van maatschappij Tussen de soms strijdige privébelangen van betrokken persoon Proportionaliteit en subsidiariteit Gerechtvaardigd, relevant om doel te dienen, binnen de grenzen om doel te bereiken Minst invasieve oplossing met grootste respect voor autonomie van persoon

9 Juridische aspecten Consequenties van deze beginselen en wet op beschermingsstatus van 1 juni 2014: Grote betrokkenheid van kwetsbare persoon bij besluitvormingsproces afhankelijk van zijn vermogens onbekwaamheid is de uitzondering- Rol van begeleidende persoon ( vertrouwenspersoon ) Vertegenwoordiging garanderen op juridisch gebied

10 Inhoud Achtergrond Juridische aspecten Ethische beschouwingen Aanbevelingen

11 Ethische beschouwingen Privacy Vrijheid Autonomie Veiligheid Uniciteit en waardigheid Kwaliteit van zorg Bedreigende karakter van technologie

12 Ethische beschouwingen Privacy / Individuele vrijheid Behoud van onze publieke identiteit Privaat gedrag = ons gedrag dat niet voor publiek bestemd is; onze publieke identiteit kan schaden; recht om ons te onttrekken aan controle van medeburgers en overheden Moet in bescherming genomen worden bij personen met ernstige dementie

13 Ethische beschouwingen Autonomie : Zelfbeschikking (abstractie van omgeving) Wordt aangetast bij personen met dementie Dwaaldetectie is problematisch, staat zelfbeschikking in de weg Relatie met systemen waarin we participeren Respecteren van particuliere wensen en gewoonten die vorm hebben gekregen binnen intermenselijke relaties; kunnen door iemands proxy appear bepaald worden Dwaaldetectie kan helpen om gewoonten te respecteren en autonomie van persoon te verhogen

14 Ethische beschouwingen Veiligheid Verhinderen van lichamelijke schade Risico van dwaaldetectie is niet goed gekend bij personen met dementie Vaak prioritair voor zorgverleners owv de wettelijke aansprakelijkheid bij beschadiging van de integriteit

15 Ethische beschouwingen Uniciteit en waardigheid Zelfstandigheid zoveel mogelijk stimuleren Zolang mogelijk deel laten uitmaken van eigen omgeving, sociale en familiale netwerken Zingeving bv zorg voor huisdieren Stigmatisering Gebruik van enkel-, polsbanden hebben negatief symbolische betekenis Traceable object

16 Ethische beschouwingen Kwaliteit van zorg Specifieke situaties erkennen en aanpakken kan gebruik van dwaaldetectie overbodig maken Personele middelen noodzakelijk maar schaars Bedreigende karakter van technologie Persoon met dementie kan angstig zijn worden door veranderingen in zijn dagelijks functioneren

17 Ethische afwegingen Privacy en vrijheid van persoon versus veiligheid en stress bij zorgverlener Autonomie versus bevoogding Stigmatisering versus waardigheid/uniciteit Dwaaldetectie versus kwaliteit van zorg Technologische vernieuwing versus normale gang van zaken

18 Inhoud Achtergrond Juridische aspecten Ethische beschouwingen Aanbevelingen

19 Aanbevelingen: Randvoorwaarden Onderscheid tussen dwaaltechnologie als hulpmiddel voor detectie of als beperking in bewegingsvrijheid. Vroegtijdige diagnose en zorgplanning waarbij persoon met dementie mee beslist in multidisciplinair overleg; indien persoon niet langer bekwaam is, wordt de beslissing genomen door de persoon die geschikt is om kwetsbare persoon te vertegenwoordigen.

20 Aanbevelingen: Randvoorwaarden Respect voor beginselen van noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit in functie van de mate waarin de vrijheid, privéleven en waardigheid van een persoon met dementie wordt beperkt of aangetast. Hierbij wordt ook rekening gehouden met belang van de mantelzorger. Pluridisciplinaire opvolging is noodzakelijk.

21 Aanbevelingen: Randvoorwaarden Vertrouwdheid met gebruikte dwaaldetectiesysteem is noodzakelijk Breed bruikbaar materiaal noodzakelijk Aanvaardbare kostprijs noodzakelijk; terugbetaling door sociale zekerheid te overwegen Alternatieve oplossingen blijven aangewezen Bv project politie Aandacht voor alternatieven

22