Global Investor Study 2017

Transcriptie

1 Global Investor Study 2017 Lessen van de oudere generaties Global Investor Study

2 Inhoud Overzicht Veel respondenten denken dat een comfortabel pensioen er voor hen niet in zit Vrije tijd en tijd voor de familie zijn de meest gewaardeerde aspecten na pensionering Gepensioneerden stopten eerder met werken dan verwacht, maar zouden willen dat ze meer hadden gespaard 6 Millennials sparen meer dan verwacht, maar nog niet genoeg 13 Plannen om na pensioen geld te verdienen zijn niet realistisch 19 Spaargeld en beleggingen zijn de belangrijkste bron van pensioeninkomen 8 Het besef meer te moeten sparen leidt tot de verwachting later met pensioen te gaan 15 De voornaamste reden waarom mensen beleggen is aanvulling van hun pensioeninkomen Mensen sparen niet genoeg voor hun pensioen De meerderheid hoopt in deeltijd te werken voordat ze volledig met pensioen gaan Global Investor Study

3 Overzicht Hoe bereid ik me financieel voor op de toekomst? Dat is een vraag die veel mensen bezighoudt, en beleggen speelt daarbij een belangrijke rol. Er zijn allerlei bronnen waaruit mensen na hun pensioen inkomen kunnen krijgen, maar om straks zo comfortabel te kunnen leven als gewenst is het cruciaal voldoende geld opzij te zetten. In de Global Investor Survey 2017 werd onderzocht op welke manieren mensen zich voorbereiden op hun pensioen en wat de ervaringen zijn van degenen die al gepensioneerd zijn. Uit de resultaten blijkt dat spaargeld en beleggingen weliswaar de belangrijkste bron van pensioeninkomen zijn, maar dat mensen onvoldoende sparen. Dit kan betekenen dat meer beleggen een manier zou kunnen zijn om het gat tussen wat mensen nu sparen en wat ze zouden moeten sparen voor hun pensioen, te dichten. Een korte samenvatting van onze bevindingen Gepensioneerden stopten eerder met werken dan verwacht, maar zouden willen dat ze meer hadden gespaard. Gemiddeld waren ze 59,4 jaar toen ze stopten met werken. Maar liefst 33% van hen vindt niet dat zijn pensioeninkomen voldoende is om comfortabel te leven en twee derde zegt: ik wou dat ik van tevoren meer had gespaard. Spaargeld en beleggingen zijn de belangrijkste bron van pensioeninkomen. Mensen verwachten een vijfde van hun pensioeninkomen uit spaargeld en beleggingen te halen. Verder rekenen ze voor 19% op het staatspensioen en voor 1 op bedrijfsgerelateerde pensioenen. Het meest optimistisch over het staatspensioen zijn Europeanen, die verwachten dat dit 26% van hun inkomen zal uitmaken. Mensen sparen niet genoeg voor hun pensioen. Niet-gepensioneerde beleggers zetten gemiddeld 11,4% van hun jaarlijks inkomen opzij voor hun pensioen, maar denken dat dit eigenlijk 13,7% zou moeten zijn om comfortabel te leven. Het verschil is het grootste in Chili (8,2%), Hongkong (5,7%) en Zuid- Afrika (5,5%). Wereldwijd denkt een derde (34%) van de respondenten niet dat ze voldoende pensioeninkomen zullen hebben om comfortabel te leven. Millennials sparen meer dan verwacht, maar nog niet genoeg. Gemiddeld sparen millennials 11,2% van hun inkomen een respectabel bedrag. Dat is minder dan ze verwachten nodig te hebben, 13,2%, wat maar 1% minder is dan wat oudere generaties verwachten nodig te hebben. Ruim een kwart (26%) van de millennials denkt niet dat zijn pensioeninkomen voldoende zal zijn voor een comfortabele levensstijl. Over dit onderzoek In juni 2017 voerden we een onafhankelijk online-onderzoek uit onder personen die beleggen, uit 30 landen in alle delen van de wereld waaronder Australië, Brazilië, Canada, China, Duitsland, Frankrijk, India, Italië, Japan, Nederland, België, Spanje, het VK en de VS. Alle ondervraagden waren actieve beleggers: ze hebben de afgelopen 10 jaar veranderingen in hun beleggingen aangebracht en zullen de komende 12 maanden minstens (of het equivalent daarvan) beleggen. De meeste respondenten hopen in deeltijd te werken voordat ze volledig met pensioen gaan. Wereldwijd geeft 63% aan in deeltijd te willen werken voordat ze helemaal stoppen, en dat voor gemiddeld 3,4 jaar. Deze periode is het langst in Noord-/, 3,9 jaar, gevolgd door (3,4 jaar) en (3,2 jaar). Krap 7% is helemaal niet van plan volledig te stoppen met werken. Meer vrije tijd en meer tijd voor familie zijn de meest gewaardeerde aspecten van pensionering. Drie vijfde (59%) van de ondervraagde personen kijken het meest uit naar, of genieten het meest van, de extra vrije tijd die ze hebben. Dit geldt voor 72% van de gepensioneerden; aanzienlijk meer dan de 57% van degenen die nog niet met pensioen zijn. 30% van de niet-gepensioneerden ziet er vooral naar uit om een hobby tot bron van inkomsten te maken; bij de gepensioneerden geniet echter slechts hier het meeste van. De voornaamste reden waarom mensen beleggen is aanvulling van hun pensioeninkomen. Wereldwijd vindt 66% van de gepensioneerden het belangrijk te beleggen om hun huidige pensioen aan te vullen, en van de niet-gepensioneerden vindt 75% het belangrijk te beleggen om geld voor hun toekomstige pensioen te sparen. Het is de belangrijkste reden om te beleggen in alle regio s en alle generaties. Global Investor Study

4 Gepensioneerden stopten eerder met werken dan verwacht, maar zouden willen dat ze meer hadden gespaard Volgens het onderzoek stopten degenen die al gepensioneerd zijn, gemiddeld bijna twee jaar vóór hun gewenste pensioenleeftijd met werken. Bijna een tiende (9%) wilde niet met pensioen, en 33% van de gepensioneerden vindt niet dat zijn inkomen voldoende is om comfortabel van te leven. Maar liefst 66% zou willen meer gespaard te hebben voor zijn pensioen. telt het hoogste percentage gepensioneerden die achteraf gezien meer hadden willen sparen, 89%, terwijl Europeanen aanzienlijk tevredener zijn want slechts 52% zou willen meer gespaard te hebben. Verwachte / werkelijke bronnen van pensioeninkomsten Naar regio (gepensioneerd) Leeftijd waarop gepensioneerden wilden stoppen Leeftijd waarop gepensioneerden stopten Wilde niet met pensioen 10% Daarbij is er een klein verschil tussen mannen en vrouwen: van de vrouwen zou 70% willen dat ze meer hadden gespaard, bij de mannen was dat slechts 64%. 10% Het VK was het percentage dat wilde dat ze meer hadden gespaard, het kleinst: 5 geeft aan dat ze niet meer hadden willen sparen. In Thailand daarentegen zou maar liefst 9 willen dat ze in elk geval een beetje meer hadden gespaard. Wereldwijd 9% Gepensioneerden die zouden willen dat ze meer hadden gespaard voor hun pensioen Regiovergelijking Ja, veel meer Ja, een beetje meer Nee Wereldwijd 4 31% 40% 49% 11% 40% 4 22% 44% 34% Global Investor Study

5 Zou u willen dat u meer geld had gespaard voor uw pensioen? Basis: alle niet-gepensioneerden. Land Brazilië Ja, veel meer Ja, een beetje meer Nee 4 31% 22% 57% 22% Canada Chili VS 14% 31% 25% 44% 42% 5 11% 43% 32% 40% 49% 11% China Hongkong India Indonesië Japan Singapore Zuid-Korea* Taiwan Thailand 42% 29% 61% 67% 26% 32% 42% 27% 3 53% 6% 66% 5% 31% 26% 7% 49% 24% 55% 14% 5 0% 6 5% 60% 2% 40% 4 Oostenrijk België Denemarken Frankrijk Duitsland Italië 6% 9% 10% 39% 56% 45% 41% 42% 49% 42% 50% 33% 57% 44% 41% Nederland 9% 36% 54% Polen Portugal Rusland* Spanje Zweden Zwitserland VK 24% 50% 26% 9% 57% 19% 41% 41% 3 49% 24% 41% 50% 42% 44% 34% 5 Overige 2 47% 25% Australië Zuid-Afrika 24% 50% 49% 27% 35% VAE N/A N/A N/A *Waarschuwing: kleine basis (n<30) uitkomsten geven alleen een tendens aan. Global Investor Study

6 Spaargeld en beleggingen zijn de belangrijkste bron van pensioeninkomen Verwachte / werkelijke bronnen van pensioeninkomsten 5 belangrijkste bronnen naar regio Ander spaargeld en beleggingen Bedrijfspensioenregeling Staatspensioen Persoonlijk pensioen Deeltijdbaan Inkomsten uit vastgoed, b.v. huurinkomsten 7% 22% De voornaamste bron waaruit mensen hun levensstijl na pensionering denken te bekostigen of daadwerkelijk bekostigen, is spaargeld en beleggingen (20% van het pensioeninkomen), gevolgd door diverse pensioenregelingen. 1 24% is de enige regio waar een staatspensioen wordt genoemd als belangrijkste vorm van pensioeninkomen (26%); in en Noord- en komt het op de derde plaats, na bedrijfspensioenen en ander spaargeld/beleggingen. Het staatspensioen vormt het hoogste aandeel van het verwachte of feitelijke pensioeninkomen voor de volgende Europese landen: 6% 19% 26% Oostenrijk 43% Duitsland 34% Polen 32% Wereldwijd 7% 20% 19% 1 Portugal 32% De landen in waar spaargeld en beleggingen naar verwachting of in werkelijkheid het grootste deel van pensioeninkomen uitmaken, zijn: Singapore 3 Verwachte / werkelijke bronnen van pensioeninkomsten 5 belangrijkste bronnen naar generatie Ander spaargeld en beleggingen Bedrijfspensioenregeling Staatspensioen Persoonlijk pensioen Deeltijdbaan Hongkong 31% Taiwan 29% Mensen in Singapore geven aan dat ze slechts 5% van hun pensioeninkomen uit bedrijfspensioenregelingen (verwachten te) krijgen, tegen 34% in zowel Japan als Nederland. In Hongkong zien mensen slechts 5% hun pensioeninkomen uit een staatspensioen komen. In Chili maken persoonlijke pensioenen het grootste deel van het pensioeninkomen uit, 25%. Millennials en generatie X verwachten ongeveer hetzelfde als het gaat om de uitsplitsing naar inkomensbronnen, terwijl babyboomers veel sterker op staatspensioenvoorzieningen rekenen. Millennials Generatie X Babyboomers 5% 7% 9% 19% 14% 1 24% 22% Global Investor Study

7 Als u denkt aan uw inkomen in de periode na uw pensioen, welk percentage van het totaal komt / komt te zijner tijd dan van de volgende bronnen? Land Brazilië Bedrijfspensioenregeling Staatspensioen Ander spaargeld en beleggingen Persoonlijk pensioen Deeltijdbaan Inkomen uit vastgoed, bijvoorbeeld huurinkomsten 22% 7% 7% 22% 19% 20% 7% Overige* 9% 22% Canada 23% 24% 5% 5% Chili 25% 10% VS 10% 22% 11% 7% 27% 1 24% 6% 19% China 22% 16% 4% 7% 1 Hongkong 1 5% 31% 6% 16% India 20% 11% 11% 2 Indonesië 6% 24% 7% 25% Japan 34% 26% 6% 5% 9% Singapore 5% 11% 3 10% 9% 19% Zuid-Korea* 1 14% 16% 9% 9% 23% Taiwan 14% 16% 29% 5% 5% Thailand 27% 6% 9% 24% 19% 26% 5% 6% 16% Oostenrijk 11% 43% 1 3% 6% 11% België 29% 16% 14% 5% 6% 1 Denemarken 1 6% 6% 23% Frankrijk 25% 10% 5% 19% Duitsland 34% 9% 4% 6% 1 Italië % 4% 5% Nederland 34% 16% 10% 3% 4% Polen 32% 20% 11% 4% 7% Portugal 32% 6% 6% 7% 1 Rusland* 9% 26% 23% 10% 10% 9% Spanje 9% 26% 20% 4% 6% 14% Zweden 20% 11% 6% 5% 24% Zwitserland 24% 20% 19% 10% 5% 5% 16% VK 30% 16% 11% 5% 6% 16% Overige 10% 6% 9% Australië 16% 20% 16% 7% Zuid-Afrika 24% 5% 22% 5% 10% 1 VAE 14% 7% 23% 10% 7% 27% *Omvat geld uit verkoop van de eigen woning, geld van familie of partner, erfenis en overige Global Investor Study

8 Mensen sparen niet genoeg voor hun pensioen Gemiddeld jaarlijkse inkomen zetten voor pensioen Regiovergelijking Gemiddeld % van huidig jaarinkomen dat wordt gespaard voor pensioen Gemiddeld % dat men denkt te moeten sparen voor een comfortabel pensioen 12.5% 15.0% Niet-gepensioneerde beleggers zetten gemiddeld 11,4% van hun jaarlijkse inkomen opzij voor hun pensioen: een bemoedigend cijfer. Er is echter een gemiddeld verschil van 2,3% tussen hoeveel ze nu sparen en hoeveel ze denken dat ze zouden moeten sparen om na hun pensioen comfortabel te kunnen leven. Van de 30 onderzochte landen komen de Denen momenteel het dichtst bij het percentage dat ze denken nodig te hebben voor een comfortabel pensioen. De grootste kloof tussen wat mensen nu opzij zetten en denken voor een comfortabel pensioen nodig te hebben, werd gevonden in Chili (8,3%), Hongkong (5,) en Zuid- Afrika (5,6%). 13.0% 15.3% 9.9% 12.0% 11.4% Wereldwijd 13.7% Global Investor Study

9 Gemiddeld jaarlijkse inkomen zetten voor pensioen Land Brazilië Gemiddeld % van huidig jaarinkomen dat wordt gespaard voor pensioen 12.7% Gemiddeld % dat men denkt te moeten sparen voor een comfortabel pensioen Verschil 12.5% 15.0% 2.5% 16.2% 3.5% Canada Chili VS 11.2% 10.7% 13.5% 13.1% 1.9% 19.0% 8.3% 14.4% 0.9% 13.0% 15.3% 2.3% China Hongkong India Indonesië Japan Singapore Zuid-Korea* Taiwan Thailand 12.9% % 15.4% 13.9% 14.6% 10.2% 13.1% 12.7% 13.3% 0.4% 16.6% % 2.3% 17.0% 1.6% 14.6% 0.7% 17.7% 3.1% 12.5% 2.3% 17.3% 4.2% 16.3% 3.6% 9.9% 12.0% 2.1% Oostenrijk België Denemarken Frankrijk Duitsland Italië 10.3% 9.0% 11.6% 9.4% 10.5% 9.0% 12.2% 1.9% 11.1% 2.1% 12.0% 0.4% 11.0% 1.6% 12.0% 1.5% 12.6% 3.6% Nederland 9.0% 9.7% 0.7% Polen Portugal Rusland* Spanje Zweden Zwitserland VK 10.5% 9.4% 8.6% 8.6% 11.5% % 14.3% % 3.5% 12.5% 3.9% 12.0% 3.4% 12.6% 1.1% 12.0% 1.2% 12.4% 1.1% Overige 12.1% % Australië Zuid-Afrika VAE 12.1% 12.2% 11.7% 13.6% 1.5% % 15.1% 3.4% Global Investor Study

10 Denkt u dat uw pensioeninkomen voldoende is/zal zijn om comfortabel te leven? Regiovergelijking Ja Nee Wereldwijd 66% 34% 66% 34% 63% 37% 74% 26% Veel respondenten denken dat een comfortabel pensioen er voor hen niet in zit Wereldwijd denkt een derde (34%) niet dat zijn pensioeninkomen voldoende zal zijn voor een comfortabele levensstijl. In denkt zelfs 37% dat. In de VS zijn ze minder pessimistisch met slechts 26%. Dit gevoel leeft ongeveer even sterk bij gepensioneerden (33%) en niet-gepensioneerden (34%). Het lijkt toe te nemen rond de middelbare leeftijd, maar daalt weer bij het bereiken van de gebruikelijke pensioenleeftijd. Percentage dat niet denkt dat zijn pensioeninkomen voldoende is/zal zijn om comfortabel te leven Naar leeftijdsgroep % 29% % In sommige landen maken respondenten zich aanzienlijk meer zorgen over hun pensioen dan in andere. Zo denkt twee derde van de respondenten uit Chili (66%) niet dat zijn inkomen voldoende is of zal zijn voor een comfortabel pensioen, gevolgd door die uit Hongkong en Japan (beide 59%) en Rusland (54%). Daar tegenover staat Indonesië, waar slechts pessimistisch is, gevolgd door de VS (14%) en Zweden (19%). Global Investor Study

11 Denkt u dat uw pensioeninkomen voldoende is/zal zijn om comfortabel te kunnen leven? Land Brazilië Ja Nee 74% 26% 72% 2 Canada Chili VS 71% 34% 86% 29% 66% 14% 63% 37% China Hongkong India Indonesië Japan Singapore Zuid-Korea* Taiwan Thailand 73% 41% 77% 8 41% 54% 56% 54% 7 27% 59% 23% 59% 46% 44% 46% 22% 66% 34% Oostenrijk België Denemarken Frankrijk Duitsland Italië 6 54% 79% 63% 72% 52% 32% 46% 37% 2 4 Nederland 75% 25% Polen Portugal Rusland* Spanje Zweden Zwitserland VK 55% 60% 46% 62% 81% 64% 74% 45% 40% 54% 3 19% 36% 26% Overige 6 32% Australië Zuid-Afrika VAE 73% 53% 66% 27% 47% 34% Global Investor Study

12 Millennials misschien een beetje naïef zijn over hoeveel ze moeten sparen voor hun pensioen Percentage van jaarlijks inkomen dat opzij gezet wordt voor pensioen Naar generatie (niet-gepensioneerd) Spaart nu 12.7% Denkt dat zou moeten sparen 13.7% 10.9% 11.2% 11.3% 13.3% Millennials sparen meer dan verwacht, maar nog niet genoeg Denkt u dat uw pensioeninkomen voldoende is/zal zijn om comfortabel te leven? Naar generatie Ja Millennials (18-35) Nee Millennials Generatie X Babyboomers Generatie X (36-50) 74% Babyboomers (51-69) % 60% Millennials zetten een iets kleiner deel van hun inkomen voor hun pensioen opzij dan generatie X en babyboomers. Ze denken echter ook iets minder nodig te hebben om comfortabel te leven dan de oudere generaties. Daardoor is het verschil tussen wat ze nu sparen en wat ze denken eigenlijk te moeten sparen, iets kleiner dan bij de generaties vóór hen: 2% tegen 2,7% voor generatie X en 2,2% voor babyboomers. Hun optimisme in dit opzicht wordt weerspiegeld in hun antwoord op de vraag of hun verwachte pensioeninkomen voldoende zal zijn om comfortabel te leven (74%) en op welke leeftijd ze verwachten te stoppen met werken (61,5 jaar). Dit optimisme is in strijd met de mening van degenen die al met pensioen zijn (66%, gepensioneerd met 62,5 jaar), en doet vermoeden dat millennials misschien een beetje naïef zijn over hoeveel ze moeten sparen voor hun pensioen. 26% 39% 40% Global Investor Study

13 Het besef meer te moeten sparen leidt tot de verwachting later met pensioen te gaan Pensioenleeftijd Naar generatie (niet-gepensioneerd) Gemiddelde leeftijd waarop ze willen stoppen met werken Gemiddelde leeftijd waarop ze verwachten te stoppen met werken Wereldwijd is er gemiddeld een verschil van drie jaar tussen de leeftijd waarop niet-gepensioneerden zouden willen stoppen met werken (60,2 jaar) en de leeftijd waarop ze verwachten dat te doen (63,0 jaar). In is de gemiddelde verwachte pensioenleeftijd het hoogst: 64,5 jaar, ruim drie jaar later dan gewenst. Mensen in twijfelden het sterkst of hun pensioeninkomen voldoende zal zijn, maar verwachten gemiddeld ook het jongst met pensioen te gaan, op hun 61ste. Per land bekeken is het verschil tussen de gewenste en de verwachte pensioenleeftijd het grootste in Italië: bijna 5 jaar. Italië is ook het land in het onderzoek waar de verwachte pensioenleeftijd het hoogste is: 67,5 jaar. Millennials Gen X Baby Boomers In China en Zuid-Korea is het gemiddelde voor de gewenste en verwachte pensioenleeftijd vrijwel gelijk, en Thailand en Japan zijn de enige andere landen waar het verschil minder dan een jaar is. Pensioenleeftijd Naar regio Australië springt eruit vanwege het relatief hoge percentage van 36% dat helemaal niet met pensioen wil. Gemiddelde leeftijd waarop mensen willen stoppen met werken Gemiddelde leeftijd waarop mensen verwachten te stoppen met werken Verwacht niet volledig met pensioen te gaan Millennials willen zes jaar eerder stoppen met werken dan babyboomers, die dichter bij de pensioenleeftijd zitten, maar babyboomers verwachten ruim een jaar na de gewenste leeftijd met pensioen te kunnen, terwijl millennials verwachten ruim drie jaar langer te moeten doorwerken dan hun gewenste pensioenleeftijd % 60.2 Wereldwijd 16% 63.0 Global Investor Study

14 Pensioenleeftijd Land Gemiddelde leeftijd waarop mensen willen stoppen met werken Gemiddelde leeftijd waarop mensen verwachten te stoppen met werken Verschil Verwacht niet volledig met pensioen te gaan Brazilië Canada Chili % VS % China % Hongkong India % Indonesië % Japan % Singapore % Zuid-Korea* % Taiwan % Thailand % % Oostenrijk België Denemarken Frankrijk Duitsland Italië Nederland Polen Portugal Rusland* % Spanje % Zweden Zwitserland VK Overige % Australië Zuid-Afrika % VAE % *Basis: alle respondenten (% dat belangrijk of zeer belangrijk antwoordt). Global Investor Study

15 Hoopt u in deeltijd te werken voordat u volledig met pensioen gaat? Regiovergelijking Nee, ik wil fulltime werken totdat ik volledig met pensioen ga 2 jaar of minder 2-4 jaar 4-7 jaar 7-10 jaar Ja, langer dan 10 jaar Niet van toepassing: ik ben niet van plan helemaal met werken te stoppen 2 20% 16% 5% 9% 5% 31% 1 6% 6% 32% 4% 6% 6% 30% 19% 5% 7% 7% Wereldwijd Hoopt u in deeltijd te werken voordat u volledig met pensioen gaat? Naar generatie Nee, ik wil fulltime werken totdat ik volledig met pensioen ga 2 jaar of minder 2-4 jaar 4-10 jaar Langer dan 10 jaar Niet van toepassing: ik ben niet van plan helemaal met werken te stoppen 4% 7% 25% De meerderheid hoopt in deeltijd te werken voordat ze volledig met pensioen gaan Millennials Generatie X 7% 19% 22% 24% 32% Maar liefst 63% van de niet-gepensioneerde beleggers wereldwijd hoopt in deeltijd te kunnen werken voordat ze volledig met pensioen gaan, en dat gemiddeld 3,4 jaar. Dit gemiddelde was het hoogst in Noord-/, met 3,9 jaar, gevolgd door (3,4) en (3,2). Parttime werken vóór pensionering zou mensen er langer van kunnen weerhouden hun spaargeld aan te spreken. Andere kant zal het waarschijnlijk tot gevolg hebben dat ze een kleiner deel van hun inkomen voor het pensioen opzij zetten dan wanneer ze voltijds zouden blijven werken. Babyboomers 3% % 39% De niet-gepensioneerde millennials en generatie X hopen beide gemiddeld 3,6 jaar in deeltijd te werken, de nietgepensioneerde babyboomers slechts 2,5 jaar. Een relatief hoog percentage babyboomers () is niet van plan helemaal te stoppen met werken, terwijl slechts een kwart van de millennials voltijds wil blijven doorwerken totdat ze volledig met pensioen gaan. Ook dit verschil duidt erop dat oudere generaties realistischere verwachtingen hebben dan de millennials. Global Investor Study

16 Waar kijkt u het meest naar uit als u denkt aan uw pensioen? Waarvan geniet u het meest nu u gepensioneerd bent? Regiovergelijking Meer vrije tijd Meer tijd voor familie / geliefden Van mijn hobby een bron van inkomsten maken Niet meer werken Vrijwilligerswerk In deeltijd werken Overige 56% 54% 27% 24% 23% 19% Vrije tijd en tijd voor de familie zijn de meest gewaardeerde aspecten na pensionering Wereldwijd 59% 59% 41% 22% 20% 60% 50% 27% 22% 1 11% 59% 53% 29% 23% 16% 11% Gevraagd naar de drie activiteiten na pensionering waarvan ze het meest genieten of het meest verwachten te genieten, antwoordde het merendeel van de ondervraagden ofwel meer vrije tijd hebben (59%) of meer tijd doorbrengen met familie/ geliefden (53%). Deze twee stonden in alle regio s bovenaan. In en Amerika worden ze gevolgd door van mijn hobby een bron van inkomsten maken (respectievelijk 41% en 27%), en in door niet meer werken (27%). telt het hoogste percentage (32%) respondenten die tot hun pensioen fulltime willen blijven werken en het laagste percentage (11%) dat na pensionering nog gedeeltelijk wil werken. Het heeft ook het laagste gemiddelde aantal jaren dat mensen in deeltijd willen werken vóór pensionering; dit alles wijst erop dat een flink deel van de Europeanen op hun pensioenleeftijd echt willen breken met het werkende leven. De landen waar mensen er het meest naar uitzien dat ze van hun hobby een inkomstenbron kunnen maken, zijn: Indonesië 5 Thailand 57% Taiwan 46% India 45% Mensen verheugen zich meest dat ze niet hoeven werken in: Duitsland 34% Rusland 33% Spanje 33% VK 32% India valt op doordat maar liefst 40% ernaar uitkijkt in deeltijd te werken. Global Investor Study

17 Waar kijkt u het meest naar uit als u aan uw pensioen denkt?/waarvan geniet u het meest nu u met pensioen bent? Land Brazilië Niet meer werken 16% In deeltijd werken Van mijn hobby een bron van inkomsten maken Meer vrije tijd Meer tijd voor geliefden Vrijwilligerswerk 23% 19% 27% 56% 54% 24% 16% 34% 62% 59% Andere antwoorden Canada 31% 20% 62% 51% 25% 16% Chili 29% 20% 31% 40% 69% 16% 6% VS 24% 26% 52% 49% 27% 20% 41% 59% 59% 22% China 14% 14% 39% 70% 70% 23% 4% Hongkong 1 39% 71% 56% 1 7% India 10% 40% 45% 44% 62% 26% 10% Indonesië 16% 5 61% 79% 20% 5% Japan 29% 9% 32% 60% 44% Singapore 19% 20% 32% 64% 5 34% Zuid-Korea* 2 31% 44% 37% 16% 10% Taiwan 22% 46% 69% 59% 27% 6% Thailand 16% 57% 56% 72% 24% 3% 27% 11% 22% 60% 50% 1 Oostenrijk 23% % 65% 54% 16% 20% België 1 61% 47% Denemarken 14% 44% 44% 22% Frankrijk 27% 11% 20% % Duitsland 34% 22% 63% 51% 11% Italië 23% 10% 24% 65% 53% 9% Nederland 23% 22% 62% 39% 24% Polen 29% 24% 53% 53% 11% 11% Portugal 20% 27% 60% 56% 25% Rusland* 33% 32% 54% 52% 11% Spanje 33% 6% 19% 63% 59% 16% Zweden 23% 24% 52% 39% 11% Zwitserland 26% 22% 67% 50% 19% 16% VK 32% 16% 59% 49% 1 14% Overige 1 29% 55% 54% 27% Australië 25% 23% 55% 47% 27% Zuid-Afrika 19% 37% 59% 66% 26% VAE 2 41% 52% 67% 2 Global Investor Study

18 Waar kijkt u het meest naar uit als u denkt aan uw pensioen? Niet-gepensioneerd naar generatie Niet meer werken In deeltijd werken Van mijn hobby een bron van inkomsten maken Meer vrije tijd Meer tijd voor familie / geliefden Vrijwilligerswerk Overige 63% 53% 55% 5 53% 50% 35% 29% 20% 1 23% 19% 11% 24% 14% 23% 22% 16% Millennials Generatie X Babyboomers Plannen om na pensioen geld te verdienen zijn niet realistisch Waar kijkt u het meest naar uit als u denkt aan uw pensioen? / Waarvan geniet u het meest nu u gepensioneerd bent? Gepensioneerd vs niet-gepensioneerd Niet-gepensioneerd Meer vrije tijd Meer tijd voor familie / geliefden Gepensioneerd 53% 57% 56% 72% Uitgesplitst naar wel en niet gepensioneerden wordt er een interessant verschil in houding zichtbaar als het gaat om het plan om van een hobby een bron van inkomsten te maken. Niet meer werken 22% 35% Bijna een derde (30%) van de niet-gepensioneerden kijkt ernaar uit na zijn pensioen een hobby tot inkomstenbron te maken, terwijl slechts van de gepensioneerden dit noemt als een van de activiteiten waar ze het meest van genieten. In het algemeen genieten gepensioneerden meer van het feit dat ze niet meer werken, want dit zegt 35%, terwijl slechts 22% van de nog niet gepensioneerden zegt daar naar uit te kijken. Kijkend naar de niet-gepensioneerden in de verschillende generaties, voelen millennials (35%) en generatie X (29%) zich meer dan gemiddeld (22%) aangetrokken door het vooruitzicht van een hobby een inkomstenbron te maken. Opmerkelijk is dat meer vrije tijd door mensen hoger gewaardeerd wordt naarmate ze dichter bij de pensioenleeftijd komen, aangezien het in stappen van 5% stijgt van 53% naar 5 naar 63%. Vrijwilligerswerk Van mijn hobby een bron van inkomsten maken Overige In deeltijd werken Mijn pensioen is te ver weg om over na te denken 20% 24% 30% 7% 16% 16% 10% 4% 0% Global Investor Study

19 In Thailand en Taiwan bestaat er bijna unaniem overeenstemming over het belang van beleggen om het pensioeninkomen De voornaamste reden waarom mensen beleggen is aanvulling van hun pensioeninkomen Als het gaat om de redenen om te beleggen, is er opmerkelijk weinig verschil tussen de regio s. Of ze nu al gepensioneerd zijn of niet, de allerbelangrijkste reden waarom mensen beleggen is dat ze hun pensioeninkomen willen aanvullen (in totaal beoordeelt 74% dit als belangrijk of zeer belangrijk ). Betalen voor gezondheidszorg komt op de tweede plaats in Noord-/ (72%) en (75%), terwijl dat in aanvulling van het huidige inkomen uit werk (61%) of pensioeninkomen (62%) is. In Thailand en Taiwan bestaat er bijna unaniem overeenstemming over het belang van beleggen om het pensioeninkomen aan te vullen: respectievelijk 90% en 89%. Daar staat tegenover dat in Denemarken slechts 53% aanvulling van het pensioeninkomen als belangrijke reden om te beleggen noemt, gevolgd door 57% in zowel Zweden als Nederland. Dit is nog steeds een aanzienlijk percentage, en duidt erop dat beleggen een belangrijk middel is om de kloof te dichten tussen hoeveel mensen sparen voor hun pensioen en wat ze denken nodig te hebben. Als u denkt aan de redenen om te beleggen, hoe belangrijk zijn dan de onderstaande redenen voor u? Drie belangrijkste redenen naar regio Huidig pensioen aanvullen OF sparen voor toekomstig pensioen Huidig loon of inkomen uit werk aanvullen Betalen voor gezondheidszorg / doktersrekeningen voor uzelf of familielid 80% 72% 70% 79% 75% 6 69% 74% 66% 65% 61% 56% Wereldwijd Global Investor Study

20 Als u denkt aan de redenen om te beleggen, hoe belangrijk zijn dan de onderstaande redenen voor u? Land Huidig pensioen aanvullen OF sparen voor toekomstig pensioen Betalen voor gezondheidszorg / doktersrekeningen voor uzelf of familielid Huidig loon of inkomen uit werk aanvullen Studiekosten van uw kinderen of kleinkinderen betalen In staat zijn mijn kinderen in de toekomst financieel te ondersteunen 80% 72% 70% 62% 64% Brazilië 83% 80% 80% 72% 72% Canada 76% 57% % Chili 80% 69% 74% 6 61% VS 80% 7 71% 64% 66% 79% 75% 6 61% 61% China 84% 79% 73% 73% 74% Hongkong 86% 70% 64% 52% 46% India 66% 85% 7 80% 80% Indonesië 79% 83% 82% 87% 89% Japan 60% 59% 4 32% 32% Singapore 79% 77% 69% 57% 54% Zuid-Korea* 60% 57% 55% 47% 46% Taiwan 89% 81% 69% 52% 54% Thailand 90% 85% 84% 74% 75% 69% 56% 61% 51% 56% Oostenrijk 69% 50% 59% 42% 4 België 66% 5 62% 44% 50% Denemarken 53% 40% 3 37% 3 Frankrijk 69% 59% 60% 57% 63% Duitsland 73% 52% 57% 45% 47% Italië 74% 67% 69% 61% 65% Nederland 57% 44% 54% 41% 47% Polen 74% 65% 69% 62% 71% Portugal 7 71% 70% 6 6 Rusland* 82% 76% 82% 73% 75% Spanje 74% 55% 67% 64% 63% Zweden 57% 46% 55% 35% 4 Zwitserland 67% 49% 57% 45% 42% VK 75% 56% 5 47% 60% Overige 76% 74% 65% 5 61% Australië 73% 72% 60% 49% 54% Zuid-Afrika 84% 79% 76% 6 65% VAE 75% 79% 72% 80% 82% Global Investor Study

21 Aanvulling van het huidige of toekomstige pensioeninkomen is de belangrijkste reden om te beleggen. Drie belangrijkste drie redenen om te beleggen Naar generatie Huidig pensioen aanvullen of extra sparen voor toekomstig pensioen Huidig loon of inkomen uit werk aanvullen Betalen voor gezondheidszorg/ doktersrekeningen voor uzelf of familielid De millennium-generatie en generatie X denken hetzelfde over de drie belangrijkste redenen om te beleggen, namelijk: huidig pensioen aanvullen of meer sparen voor toekomstig pensioen, huidig inkomen uit werk aanvullen en betalen voor gezondheidszorg/ doktersrekeningen. 73% 79% 74% Dit babyboomers noemen dezelfde redenen, alleen in andere volgorde: bij hen komt gezondheidszorg/ doktersrekeningen op de tweede plaats. Aanvulling van het huidige of toekomstige pensioeninkomen is in alle regio s en voor alle generaties de belangrijkste reden om te beleggen. Dit veronderstelt dat het beleggingsrendement voor de meeste beleggers rechtstreeks invloed heeft op hun pensioeninkomen. Betere beleggingsbeslissingen zouden daarom wel eens cruciaal kunnen zijn om mensen die beleggen te helpen het gat te dichten tussen wat ze nu voor hun pensioen sparen en wat ze verwachten nodig te hebben. 69% % 5 62% Millennials Generatie X Babyboomers Basis: alle respondenten (% dat belangrijk of zeer belangrijk antwoordt). Global Investor Study

22 In opdracht van Schroders voerde Research Plus Ltd tussen 1 en 30 juni 2017 een onafhankelijk online onderzoek uit onder beleggers uit 30 landen in alle delen van de wereld, waaronder Australië, Brazilië, Canada, China, Duitsland, Frankrijk, India, Italië, Japan, Nederland, Spanje, het VK en de VS. Beleggers wordt in dit onderzoek gedefinieerd als mensen die de komende 12 maanden minstens (of het equivalent daarvan) willen beleggen en die de laatste vijf jaar veranderingen in hun beleggingen hebben aangebracht. Deze personen vertegenwoordigen de opvattingen van beleggers in de landen waarop het onderzoek betrekking heeft. Dit materiaal is alleen bedoeld ter informatie en is niet bedoeld als promotiemateriaal. Het materiaal is niet bedoeld als aanbod of uitnodiging om een financieel instrument te kopen of te verkopen. Ook is het niet bedoeld en mag het niet worden gebruikt als basis voor financieel, juridisch, fiscaal of beleggingsadvies. De opvattingen en informatie in dit document mogen niet worden gebruikt als basis voor individuele beleggingsbeslissingen en/of strategische beslissingen. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De waarde van beleggingen en de daaruit verkregen inkomsten kunnen zowel dalen als stijgen en het is mogelijk dat beleggers het oorspronkelijk geïnvesteerde bedrag niet terugkrijgen. Beleggen brengt altijd risico s mee, waaronder het risico op verlies van de hoofdsom. De vermelde informatie wordt geacht betrouwbaar te zijn, maar de juistheid of volledigheid wordt door Schroders niet gegarandeerd. De opvattingen en informatie in dit document mogen niet worden gebruikt als basis voor individuele beleggingsbeslissingen en/of strategische beslissingen. Indien u in Noord-Amerika woont, wordt deze informatie uitgegeven door Schroder Investment Management North America Inc., een indirecte volledige dochteronderneming van Schroders plc en bij de SEC geregistreerde adviseur die vermogensbeheerproducten en -diensten levert in de VS en Canada. Voor alle andere gebruikers wordt deze informatie uitgegeven door Schroder Investment Management Limited, 31 Gresham Street, London EC2V 7QA. Geregistreerd in Engeland onder nr Goedgekeurd en gereguleerd door de Financial Conduct Authority. Global Investor Study