Vriendschap, een digitale dimensie. De docent aan het. Social media in de les Wat willen leerlingen?

Transcriptie

1 Vriendschap, een digitale dimensie De docent aan het woord Social media in de les Wat willen leerlingen?

2 I like! Wanneer iemand zegt, I like, legt eigenlijk de grootste groep mensen toch wel de link met Facebook of andere social media. Waar dit begrip 15 jaar geleden zo goed als niet voor kwam in het dagelijks taalgebruik. Terwijl het in het huidige straatbeeld en de communicatie met elkaar niet meer weg te denken is. Overal zie je mensen en jongeren met hun telefoon of tablet in de weer. Vaak om foto s of belevenissen van een ander te liken. Of door zelf iets online te zetten waarbij andere kunnen laten weten dat ze het leuk vinden. De komst van social media heeft dit automatisch effect op het onderwijs van nu. Immers leerlingen maken hier veel gebruik van. Een groot deel van de communicatie vindt via de media plaats. Vrienden zijn niet alleen de mensen die je treft op school of bij verenigingen. Nee, als jongere kun je meer dan 100 vrienden hebben op Facebook. Daarnaast is de jeugd volop bezig met het vastleggen van gebeurtenissen via Pinterest of Instagram. Op een school zie je dan ook een beeld van studenten met een mobiel, laptop of tablet aan hun hand gekluisterd. Vraag is dan, hoe gaan wij hier als docenten mee om? Moeten wij ons onderwijs hier op aanpassen? Kunnen we er überhaupt nog omheen? En wat verwachten leerlingen eigenlijk van ons als docenten als het gaat om het integreren van social media in de les? Allemaal vragen waar we in dit nummer van Onderwijs van nu! antwoord op proberen te krijgen en te geven. Want wat doe je met social media in het onderwijs van nu? 2

3 Inhoudsopgave Vriendschap, een digitale dimensie 4 De docent aan het woord 7 De leerling aan het woord 9 Social media in de les Wat willen leerlingen? 10 Social media in de praktijk! 13 Literatuur 15 3

4 Vriendschap, een digitale dimensie We kunnen er niet meer omheen, het gebruik van social media. Wanneer je een school binnen loopt of in de bus zit is het algemene beeld toch wel mensen met telefoons, laptops, oordopjes in en koptelefoons op. Met name onder jongeren is het gebruik van social media erg hoog. Oosterveer vertelt in zijn artikel Het social media gebruik van jongeren: Snapchat is hot twitter is not (2014) dat gemiddeld genomen 98% van de jongeren (tussen de 15 en 19 jaar) gebruik maakt van social media. Jongeren maken volgens Oosterveer gemiddeld genomen gebruik van zo n 5 platforms. Vrijwel alle jongeren gebruiken Facebook. De socialmedia-apps Instagram en SnapChat zijn erg populair: zo n 0,4 jongeren maken er gebruik van. (Oosterveer, 2014, para.4) Maar hoe kan dat nou, dat internet zo populair is onder de jongeren? Algemene ontwikkeling Om antwoord te vinden op de bovenstaande vraag is het handig om eerst te kijken naar een stukje ontwikkeling van de adolescent. Kijkend naar de levenslooptheorie van Erikson (Van der Wal & De Wilde, 2011) is de belangrijkste taak voor de adolescent (12-22 jaar) het verwerven van een gevoel van identiteit. Dit gevoel van identiteit is volgens hem juist belangrijk omdat er al zoveel voor de adolescenten veranderd. Dit heeft niet alleen te maken met de lichamelijke veranderingen die in de vroege adolescentie ontstaan, maar ook doordat jongeren gaan experimenteren (midden adolescentie), zich losmaken van ouders en proberen zichzelf te ontwikkelen en hun positie te vinden in de maatschappij en persoonlijke relaties (late adolescentie)(van der Wal & De Wilde,2011). Erikson onderscheidt dan ook vier aspecten in het vormen van die identiteit, namelijk: 1. Het besef van continuïteit (gevoel dat je voor jezelf dezelfde persoon blijft, dit ben ik!) 2. Het besef van herkenning en erkenning (invloed sociale omgeving) 3. Het besef van innerlijke vrijheid en afhankelijkheid (wat zijn mijn mogelijkheden en beperkingen) 4. Het besef van een zinvolle toekomst (Van der Wal & De Wilde, 2011) Daarnaast zijn een er aantal andere factoren van invloed op de ontwikkeling van de adolescent. Van der Wal en De Wilde(2011) benoemen er drie, namelijk de biologische factor (nature), de sociale factor (nurture), de historische factor 4

5 (nature en nurture) en de bijzonderheden uit de individuele geschiedenis (nature en nurture). Onder de sociale factor kunnen we dan ook de invloed van de peergroup noemen. In de adolescentie hebben leeftijdsgenoten toch een bepaalde betekenis. De sociale factor gaat immers over de interactie met de sociale omgeving. Zo zeggen Van der Wal en De Wilde (2011) het volgende over het gedrag van adolescenten: Als je het gedrag van adolescenten wilt begrijpen moet je naar de (sub) cultuur en sociale structuren van die persoon kijken. Adolescenten nemen leeftijdsgenoten als referentiekader, ze kijken bij elkaar af als het gaat om uitgaan, uiterlijk, taal, muziek en seksualiteit. Vriendengroep is een persoonlijke factor voor de persoonlijke ontwikkeling. (p en ). Daarnaast zegt Van der Wal en De Wilde Volgens Rubin (1983) neemt de rol van vrienden toe bij de strijd om afhankelijkheid van het gezin en is vriendschap zelfs doorslaggevend voor het streven naar een eigen identiteit. (p. 129). Vriendschap en Social Media Kijkend vanuit de adolescentiepsychologie is een vriendgroep een belangrijke factor voor de persoonlijke ontwikkeling. Volgens het artikel van Eimers, 289 vrienden: chatten, tweaken en seksen op de pc (zoals geciteerd in Van der Wal & De Wilde, 2011) is internet, anno 2010, voor jongeren het belangrijkste medium om contact met vrienden te onderhouden. Eimers (zoals geciteerd in Van der Wal & De Wilde, 2011) zegt hierin dat voor sommige jongeren internet de plek is om makkelijk in contact te komen met mensen die hun speciale voorkeur delen. Kijkend naar de adolescentiepsychologie is het immers belangrijk voor jongeren om aansluiting te vinden bij een peergroup. Ze zoeken herkenning en erkenning en kunnen dit vinden bij leeftijdsgenoten die dezelfde idealen als hun delen. Daarnaast nemen jongeren leeftijdsgenoten als referentiekader. Sociale media dient hierbij als een grote bron. Er zijn immers vele apps die een rol spelen in het delen van interesses. Dit kan zijn op het gebied van kledingstijl, filmpjes of muziek. Volgens Eimers (Zoals geciteerd in Van der Wal & De Wilde, 2011) kan social media bijdragen aan het vergroten van het zelfvertrouwen van een jongere. Van der Wal en De Wilde (2011) sluiten daarop 5

6 aan Activiteiten als het maken van een profiel kunnen heel stimulerend zijn voor de identiteitsontwikkeling, het verhoogt je zelfbewustzijn en je krijgt feedback over hoe je jezelf neerzet. (p. 132). Social media speelt dus een grote rol als het om vriendschappen gaat. Dit doordat vriendschappen niet alleen kunnen ontstaan via het internet, maar doordat vriendengroepen ook interesses delen via al de verschillende media als Facebook en Instagram. Daar komt bij dat door de door de meningen die jongeren elkaar geven via deze media, dit een bijdrage levert aan de ontwikkeling van het zelfbeeld en de eigen identiteit. Dit kan positief werken, jongeren kunnen meer zelfvertrouwen krijgen door de bevestiging die ze ervaren door liken van hun foto s door anderen. Het kan daarentegen juist ook onzekerheid oproepen doordat er weinig positief gereageerd wordt op een zelf aangemaakt profiel. Een groot deel van de vriendschappen vinden dan ook via internet en social media plaats. Hier wordt met elkaar gecommuniceerd en interesses gedeeld. Van de Wal en De Wilde(2011) zeggen dan ook heel mooi Vriendschap heeft onder invloed van de socialmediasites een digitale dimensie gekregen. (p.132). zouden we kunnen zeggen dat dit te maken heeft met de sociale factor. Jongeren zitten in de fase van experimenteren, daarnaast zijn zij opgegroeid in een maatschappij waarin de social media in opkomst is. Doordat zij hier mee in aanraking komen gaan ze hier mee experimenteren. Daarnaast is het voor de jongere een goed middel om leeftijdsgenoten te vinden met gelijke interesses, maar ook om die interesses te delen. Voor jongeren kan het een uitkomst bieden als het gaat om het opdoen van zelfvertrouwen. Hij kan immers de mooiste foto van zichzelf online zetten en zijn profiel aanpassen aan de hand van de feedback van anderen. Doordat het zo gaat leven onder jongeren, een digitale dimensie van vriendschap, willen ze elkaar blijven volgen en met elkaar blijven delen. Immers, vrienden spelen een belangrijke rol als het gaat om het streven naar identiteit. Natuurlijk heeft het internet ook genoeg valkuilen als het gaat om het vormen van een identiteit (denk aan cyberpesten). Maar over het algemeen kunnen we toch wel stellen dat social media onder jongeren zo populair is vanwege het sociale aspect en het kunnen vormen van hun eigen identiteit! Waarom is internet zo populair? Om terug te komen op de vraag waarom internet zo populair is onder jongeren 6

7 De docent aan het woord.. Deze maand een interview aan de hand van het onderwerp social media in de les. Dit keer vertelt Yudi Hoekstra, docent en coach aan het Friesland College bij de opleiding Mediavormgeving, over zijn mening wat betreft het gebruik van social media in de les. Aan de hand van een aantal vragen kwamen we tot het volgende gesprek. Wat vind jijzelf eigenlijk van het algemene gebruik van social media? Ik vind het een prima instrument om kwantitatief en kwalitatief te netwerken. social media zorgt ervoor dat mensen kunnen communiceren rond bepaalde thema s. Dit kan zijn over hobby s als muziek, maar ook gerichter als het netwerken en contacten leggen, denk aan Linkdin. Wat voor invloed heeft social media op jongeren volgens jou? Door het gebruik van de social media zijn jongeren volgens mij snel afgeleid. Er wordt veel waarde aan gehecht. Het is voor de jongere immers belangrijk om in contact te staan met de rest van de wereld. Daarnaast heeft social media volgens mij een positieve invloed. Ze kunnen snel informatie uitwisselen met elkaar. Daar komt bij dat het ervoor zorgt dat ze mee gaan met de huidige technologie. Door het gebruik van social media blijven ze goed op de hoogte van wat er speelt in de wereld en van elkaar. Als je dan kijkt naar de invloed van social media op het onderwijs? Als het onderwijs mee wil gaan met de huidige technologie en maatschappelijke ontwikkelingen heeft het zeker invloed. Zowel in de les als het vormgeven van de stages, het studeren met elkaar, de omgang et elkaar en de omgang met studenten in de klas. Als docent wil je aansluiten bij de leefwereld. Dus de vraag is hoe je dit als docent inzet in je lessen, want je kunt er bijna niet meer omheen. Belangrijk daarbij is wel dat je het inzet als middel. Soms als doel om de technologie goed te leren gebruiken. Voorop moet staan dat het de student verder helpt ontwikkelen in dit geval de studie en de persoonlijke ontwikkeling. Wat is dan jouw mening als het gaat om het gebruik van social media in de les? Ik vind dat als je als docent goed wilt aansluiten bij de maatschappelijke ontwikkeling en dat waar studenten nu mee te maken hebben, je daar gebruik van moet maken. 7

8 Welke social media gebruik jij nu in je lessen? Dat zijn er toch best veel. Ik maak gebruik van LinkdIn, Facebook, Layar en andere apps op de telefoons. Layar gebruik ik bijvoorbeeld voor het ophalen van je les. Of de app camscanner. Hier kun je gemakkelijk papieren werkbladen digitaal mee maken. Zo hebben de leerlingen hun werk dat ze op papier maken meteen digitaal, dan kunnen ze dat in ieder geval niet kwijtraken. Daarnaast maak ik gebruik van Dropbox, Cloudservice, het Zwarte netwerk en Wetransfer. Ik gebruik de media en apps vooral om kennis, betstanden en informatie uit te wisselen. Voor mindmaps bijvoorbeeld zijn er hele handige programma s, denk aan Padlet. Zijn er social media die je nog graag een keer in je lessen zou willen toepassen? Zelf zou ik graag iets meer willen doen met Instagram en Pinterest. Dit zou je bijvoorbeeld heel goed kunnen gebruiken voor de stages. Leerlingen zouden dan een blog kunnen maken over hun stage. Opdracht aan de leerlingen is dan om via deze programma s bijvoorbeeld 6 foto s te maken op je stage. Zodat ze daarmee kunnen laten zien wat ze doen. Beeld vormen en inzichtelijk maken. Zou je terug willen naar een wereld waarin social media niet zo n grote rol speelt? Nee, dat is niet mogelijk. Jouw leerlingen zijn een aantal stellingen voorgelegd wat betreft social media. Wat is jouw mening hierover, ben jij het eens met de volgende stellingen? Door social media te gebruiken in de les wordt je snel afgeleid. Ja. Door social media te gebruiken in de les, wordt de les een stuk interessanter. Nee, behalve als je het op de juiste en een zinvolle manier gaat inzetten. Ik zou een week zonder social media kunnen. Nee, ik zou niet zonder telefoon kunnen. Wil je nog iets kwijt over het onderwerp social media in het onderwijs? Wat ik zelf mis is het stukje social media gebruik in de opleiding van docenten. Hier zou veel meer aandacht aan moeten worden besteed. Je ziet in de huidige opleidingen dat beginnende docenten daar nog te weinig kennis hebben omdat er binnen de opleiding te weinig de juiste aandacht aan wordt besteed. Ik vind dat tijdens de opleiding je als didacticus, vanuit pedagogisch en didactisch perspectief, mee moet krijgen hoe je het concreet in kunt zetten in het onderwijs. 8

9 De leerling aan het woord.. Vandaag de dag is het beeld van jongeren en mobieltjes niet meer weg te denken. Het lijkt alsof de jeugd van tegenwoordig niet meer zonder al die social media kan. Het gaat er steeds meer op lijken dat we er in ons onderwijs niet meer omheen kunnen. Social media integreren in ons onderwijs, en er optimaal gebruik van maken. Maar is dit echt nodig? Hoe denkt de jeugd zelf eigenlijk over het gebruik van social media in de les? We hebben de eerstejaars van de opleiding Mediavormgeving aan het Friesland College te Leeuwarden een aantal stellingen voorgelegd over het gebruik van social media. Alle vrienden die ik heb via social media, zijn echte vrienden waar ik altijd terecht kan. Eens 6% Oneens 94 % Social media zorgt ervoor dat je gemakkelijker met elkaar kunt praten.. Eens 94% Oneens 6% Door social media leer je een ander goed kennen.. Eens 36% Oneens 64% Ik zou een week zonder social media kunnen.. Eens 53% Oneens 47% Sociale media is een verslaving.. Eens 71% Oneens 29% Door social media te gebruiken in de les wordt de les een stuk interessanter.. Eens 67% Oneens 36% Door social media te gebruiken in de les word je snel afgeleid.. Eens 57% Oneens 43% 9

10 Social media in de les Wat willen leerlingen? Als docenten willen wij graag aansluiten bij de leefwereld van onze studenten. We zien dat ze veelal bezig zijn met het gebruik van hun telefoon, Facebook, Youtube etc.. Als docenten willen we ons graag mee ontwikkelen met de moderne tijd, ook als het op lesgeven aankomt. Hoe kun je nou beter aansluiten bij de leefwereld van de studenten dan door ook gebruik te gaan maken van die social media. Vraag is dan, welke media gebruik je en hoe? We hebben deze vragen dan ook aan dezelfde groep eerstejaars studenten, mediavormgeving van het Friesland College, voorgelegd. We hebben ze gevraagd om een aantal ideeën. Omdat het een creatieve opleiding betreft hebben ze voor ons posters gemaakt met de social media die zij gebruiken en welke ze graag terug willen zien in de les. De leerlingen maken gebruik van de volgende media 10

11 Social media die leerlingen zelf gebruiken en die ze terug willen zien in de les. 11

12 Opvallend tijdens deze opdracht was dat de leerlingen dit best lastig vonden. Bedenken welke media zij graag terug willen zien in hun lessen. Veel voorkomende apps zijn dan ook Facebook (voor het delen van werk en berichten plaatsen), Whatsapp (voor het houden van contact, bijvoorbeeld ziekmelding, of als je wat later bent), Instagram (om opdrachten te delen) en Youtube (voor het afspelen van filmpjes). Een aantal leerlingen gaven aan het niet nodig te vinden om social media in de les te gebruiken. Het is meer voor privé gebruik en contact hebben met elkaar. Ze zijn wel voorstander voor het delen van werk via Facebook. Maar meer dan dat hoeft dan ook niet. Een leerling zij zelf Geef mij gewoon maar les. We betalen toch instellingsgeld. Ik wil gewoon een docent die vertelt over de stof en die lesgeeft. social media kan mij dan niet zoveel schelen. Dus stel, jij als docent bent niet zo heel erg gesteld op social media, of bent er niet handig mee. Geen paniek! De leerlingen lijken het namelijk helemaal niet erg te vinden als er gewoon zonder les wordt gegeven. Mocht je het toch graag onder de knie krijgen, en willen weten hoe en waar je welke media precies voor kunt gebruiken? Kijk dan op pagina 13, daar worden nog een aantal tips gegeven! 12

13 Social media in de praktijk! Brouwer en Karssenberg (z.j.) hebben een aantal social media praktijkvoorbeelden uit het onderwijs verzameld. Leuk ter inspiratie voor de invulling van je onderwijs met social media! Tip! Neem eens een kijkje op hun website socialmediainhetmbo.nl voor meer inspiratie! Bovenstaa Bovenstaande praktijkvoorbeelden zijn overgenomen van Brouwer en Karssenberg (z.j). 13

14 Bovenstaande praktijkvoorbeelden zijn overgenomen van Brouwer en Karssenberg (z.j). 14

15 Literatuur Brouwer, A., Karssenberg, W. (z.j.) social media Praktijk voorbeelden uit het onderwijs. Geraadpleegd op Oosterveer, D. (2014, februari 3). Het socialmediagebruik van jongeren: SnapChat is hot, Twitter not. Geraadpleegd op Van der Wal, J., De Wilde, J., m.m.v. de Mooij, I. (2011) Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Bussum: uitgeverij Coutinho. 15