JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD

Transcriptie

1 JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD GEMEENTERAPPORTAGE

2 JONGERENENQUÊTE NOORD-HOLLAND NOORD GEMEENTE GRAFT-DE RIJP Auteurs: Corrien Waardenburg, epidemioloog Esther Duin-de Boer, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Miriam Levijn, epidemioloog Judith Sinnige, epidemiologisch onderzoeksmedewerker Bettina de Leeuw den Bouter, epidemioloog Gea Breebaart, beleidsmedewerker gezondheidsbevordering Correspondentie: GGD Hollands Noorden, sector GBO (epidemiologie) Postbus AH Schagen Kenmerk: U Oplage: 6 Datum: Juni 2011

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING 3 1 INLEIDING EMOVO Gemeente Leeswijzer 6 2 ACHTERGRONDKENMERKEN Onderwijs Etnische herkomst Woon- en gezinssituatie Religie 8 3 LICHAMELIJKE GEZONDHEID Ervaren gezondheid Chronische aandoeningen Allergie Mondgezondheid Ongevallen Samenvatting lichamelijke gezondheid 13 4 WELZIJN Psychische gezondheid Kwaliteit van leven Psychosociale gezondheid Mishandeling Zelfdoding Samenvatting welzijn 18 5 VOEDING EN BEWEGEN Voeding Bewegen Sporten bij een sportvereniging Inactiviteit Samenvatting voeding en bewegen 22 6 GENOTMIDDELEN Roken Alcohol Drugs Samenvatting genotmiddelen 27 7 SEKSUALITEIT Seksuele activiteit Onveilig vrijen Ongewenste seksuele ervaring Houding ten aanzien van homoseksualiteit Samenvatting seksualiteit 32 1

4 8 OMGEVING Ouders en vrienden Veiligheid Slachtoffer strafbaar feit Woonomgeving Samenvatting omgeving 35 9 CONCLUSIES, AANBEVELINGEN EN ADVIES VAN DE GGD Conclusies Aanbevelingen Advies van de GGD 39 BIJLAGE 1 ACHTERGRONDINFORMATIE 41 BIJLAGE 2 TABELLEN 43 2

5 SAMENVATTING Tussen oktober 2009 en maart 2010 hebben ruim jongeren uit de regio Noord-Holland Noord (NHN) meegedaan aan een vragenlijstonderzoek uitgezet door de GGD Hollands Noorden: EMOVO. EMOVO staat voor Elektronische Monitoring en Voorlichting. Leerlingen van de 2e en 4e klassen van zo n 40 scholen voor voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. De GGD Hollands Noorden heeft bij dit onderzoek samengewerkt met de vier andere Noord-Hollandse GGD-en. In totaal deden ruim scholieren mee. Voor de gemeente Graft-De Rijp waren vragenlijsten van 104 jongeren bruikbaar voor analyse. Het gaat om jongeren die in Graft-De Rijp wonen en buiten Graft-De Rijp op school zitten; in totaal zaten deze jongeren op 11 verschillende scholen in Noord-Holland Noord. Resultaten: Lichamelijke gezondheid 80% van de jongeren in Graft-De Rijp ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed, 16% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 4% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht. 35% van de jongeren heeft één of meer chronische aandoeningen. Dit komt overeen met NK (39%) en NHN (39%). Meisjes hebben vaker een chronische aandoening dan jongens. 33% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft één of meer allergieën; dit wijkt niet af van NK of NHN. De meest jongeren zijn allergisch voor pollen/stuifmeel of bepaald voedsel. In Graft-De Rijp bezoekt 19% van de jongeren minder dan 2 keer per jaar de tandarts en 22% poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag. Deze percentages komen overeen met de percentages in NK en NHN. Jongens poetsen hun tanden minder vaak dan meisjes. 31% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft een ongeval gehad waarvoor medische behandeling nodig was. Dit percentage komt overeen met NK en NHN (beiden 33%). Welzijn 18% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft een lage score voor psychische gezondheid (psychisch minder gezond en/of psychische klachten); meisjes (29%) zijn vaker psychisch ongezond dan jongens (8%) en havo/vwo-leerlingen (27%) vaker dan vmbo-leerlingen (8%). In Graft-De Rijp heeft 28% van de jongeren een lage kwaliteit van leven. Dit komt overeen met NK en NHN. Meisjes (37%) en havo/vwo-leerlingen (36%) hebben vaker een lage kwaliteit van leven dan jongens (19%) en vmbo-leerlingen (19%). Op basis van de SDQ is bij 8% van de jongeren in Graft-De Rijp sprake van psychosociale problematiek. In NK is dit 4% en in NHN is dit 5%. 27% van de jongeren geeft aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. In NK en NHN geeft 22% aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 16% het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage komt overeen met NK (17%) en NHN (19%). 2% van de jongeren heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. Voeding en bewegen 16% van de jongeren in Graft-De Rijp slaat regelmatig het ontbijt over. Dit komt overeen met NK (15%) en NHN (16%). Meisjes slaan vaker het ontbijt over dan jongens. 69% van de jongeren in Graft-De Rijp eet niet dagelijks groente en 74% eet niet dagelijks fruit. Jongeren in Graft-de Rijp (26%) eten minder vaak dagelijks fruit dan jongeren in NK (37%) of NHN (36%). Van de jongeren beweegt 24% onvoldoende; dit wijkt niet significant af van NK (31%) en NHN (32%). 4 e klassers bewegen vaker onvoldoende dan 2 e klassers. Bijna een derde van de jongeren (31%) is geen lid van een sportvereniging. Dit komt overeen met NK (27%) en NHN (30%). 64% van de jongeren in Graft-De Rijp zit dagelijks 2 uur achter de computer of tv. 3

6 Genotmiddelen 11% van de jongeren in Graft-De Rijp rookt regelmatig; dit komt overeen met de regio. Meisjes in Graft-De Rijp roken vaker dan jongens (18% versus 4%). Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 71% wel eens alcohol gebruikt (in NHN 62%) en 66% heeft actueel alcohol gebruikt; het zijn veel vaker 4 e klassers (91%) die drinken dan 2 e klassers (36%). Bijna de helft van de jongeren (49%) heeft in de afgelopen maand overmatig alcohol gebruikt (> 5 glazen op een gelegenheid); dit wijkt in negatieve zin af van NK (35%) en NHN (37%). 55% van de jongeren in Graft-De Rijp is ooit aangeschoten of dronken geweest; 34% in de afgelopen maand. In NK en NHN zijn minder jongeren aangeschoten of dronken geweest. 22% van de jongeren heeft wel eens softdrugs (hasj of wiet) gebruikt en 11% heeft in de afgelopen maand softdrugs gebruikt; deze percentages komen overeen met NK en NHN. 7% van de jongeren gebruikt wel eens op één avond zowel alcohol als drugs. Seksualiteit Ruim een kwart van de jongeren in Graft-De Rijp (26%) heeft geslachtsgemeenschap gehad; dit wijkt niet af van de (sub)regio. Van deze jongeren is 67% met meerdere partners naar bed geweest. 48% van de jongeren vrijt niet altijd met een condoom. Meisjes vrijen vaker onveilig dan jongens (69% versus 29%). In NK vrijt 45% niet altijd veilig, in NHN is dit 46%. 4% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft een ongewenste seksuele ervaring gehad. In NK en NHN is dit 7%. Bijna de helft van de jongeren (49%) staat negatief ten opzichte van homoseksualiteit. Ook regionaal is 50% negatief over homoseksualiteit. Omgeving 13% van de jongeren in Graft-De Rijp denkt dat zijn/haar ouders niet van hem/haar houden, 3% voelt zich niet begrepen door zijn of haar ouders en 3% vindt dat hij/zij onvoldoende vrienden heeft. Van de jongeren in Graft-De Rijp voelt 30% zich wel eens onveilig. Regionaal voelen meer jongeren zich wel eens onveilig, namelijk 40% in NHN en 39% in NK. 35% van de jongeren is het afgelopen jaar slachtoffer geworden van één of meer strafbare feiten. Dit percentage komt overeen met NK (29%) en NHN (30%). In Graft-De Rijp vindt 56% van de jongeren dat er onvoldoende wordt georganiseerd en 59% mist een ontmoetingsplek in de buurt. Conclusies, aanbevelingen en advies Hoewel de meerderheid van de jongeren in Graft-De Rijp zich overwegend gezond gedraagt, is de leefwijze van de jongeren in Graft-De Rijp voor verbetering vatbaar. Vooral waar het gaat om het gebruik van genotmiddelen (roken, alcoholgebruik en druggebruik), seksueel risicogedrag, psychische gezondheid, voedingsgewoonten en beweging. Er is een aanzienlijke gezondheidswinst te boeken met preventie, onder andere via het bevorderen van gezond gedrag. Uit de resultaten van EMOVO voor de jongeren in Graft-De Rijp volgen de volgende aanbevelingen waar aandacht aan kan worden besteed om de gezondheidstoestand van de jongeren te verbeteren: het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen, met name het alcoholgebruik en het gebruik van softdrugs; het stimuleren van een gezond voedingspatroon en voldoende beweging; het terugdringen van seksueel risicogedrag door het stimuleren van veilig vrijen en condoomgebruik; het verbeteren van de relatief ongunstige psychische gezondheid, met name bij meisjes. 4

7 1 Inleiding 1.1 EMOVO Tussen oktober 2009 en maart 2010 hebben ruim jongeren uit de regio Noord-Holland Noord (NHN) meegedaan aan een vragenlijstonderzoek uitgezet door de GGD Hollands Noorden: EMOVO. EMOVO staat voor Elektronische Monitoring en Voorlichting. Leerlingen van de 2e en 4e klassen van zo n 40 scholen voor voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om scholen, gemeenten en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd. De leerlingen zelf konden na het invullen van de vragenlijst hun persoonlijke gezondheidsprofiel lezen via internet en eventueel doorklikken naar websites met meer informatie over de onderwerpen uit hun profiel. Dit persoonlijke gezondheidsprofiel met voorlichting en advies is alleen op te vragen door de leerling zelf en is toegesneden op de situatie van de leerling. De GGD Hollands Noorden heeft bij dit onderzoek samengewerkt met de vier andere GGD-en in de provincie Noord-Holland. In totaal zijn ruim scholieren uit de provincie Noord-Holland in dezelfde periode gevraagd de vragenlijst in te vullen. Een soortgelijk onderzoek is in een groot deel van Noord-Holland 4 jaar geleden ook via scholen uitgevoerd. Naast de schoolrapporten, de gemeenterapporten en het regiorapport is naar aanleiding van EMOVO een aantal themarapporten verschenen, onder andere over alcoholgebruik, seksualiteit en psychische gezondheid. In de themarapporten en het regiorapport worden de resultaten, waar mogelijk, vergeleken met landelijke cijfers en met het EMOVO-onderzoek uit GEMEENTE In dit rapport worden de resultaten van de jongeren uit de gemeente Graft-De Rijp beschreven. In deze rapportage zijn vooral die onderwerpen opgenomen die relevant zijn voor de gemeente. Voor de gemeente Graft-De Rijp waren de vragenlijsten van 104 jongeren bruikbaar voor analyse. Het gaat om jongeren die in Graft-De Rijp wonen en zowel in als buiten de regio Noord-Holland Noord op school zitten; 57 van deze jongeren zaten op 11 scholen in de regio Noord-Holland Noord en 47 jongeren zaten op een school buiten de regio. In de gemeente Graft-De Rijp wonen 590 jongeren in de leeftijd van 12 tot 19 jaar. Dit betekent dat 18% van alle jongeren bereikt is met dit onderzoek. 5

8 1.3 LEESWIJZER In dit rapport worden de resultaten van de gemeente Graft-De Rijp weergegeven, uitgesplitst naar geslacht, klas en schooltype van de jongeren. Ter vergelijking worden de resultaten van de gemeente Graft-De Rijp afgezet tegen de resultaten van alle jongeren woonachtig in Noord-Kennemerland die hebben meegedaan aan EMOVO en tegen de resultaten van alle jongeren woonachtig in Noord-Holland Noord. In de tabellen en figuren worden deze resultaten aangegeven met Graft-De Rijp, NK en NHN. In de analyses is telkens onderzocht of er verschillen zijn tussen jongens en meisjes, tussen leerlingen van de 2 e klas en de 4 e klas, tussen leerlingen van het vmbo en het havo/vwo en tussen jongeren uit Graft-De Rijp en jongeren uit andere gemeenten in NHN. Indien in dit rapport wordt aangegeven dat er een verschil bestaat tussen verschillende groepen jongeren, dan duidt dit op een statistisch significant (p<0,05) verschil. Dit betekent dat de kans klein is (in dit geval maximaal 5%) dat een gevonden verschil op toeval berust. In bijlage 2 zijn alle resultaten weergegeven in tabellen. In de hoofdstukken 2 t/m 8 worden de resultaten beschreven en hoofdstuk 9 behandelt de conclusies, aanbevelingen en het advies van de GGD aan de gemeente. In de bijlagen zijn alle resultaten in tabelvorm weergegeven en vindt u achtergrondinformatie over EMOVO. 6

9 2 Achtergrondkenmerken 2.1 ONDERWIJS De ingevulde vragenlijsten van 104 jongeren uit Graft-De Rijp waren bruikbaar voor analyse. De verdeling jongens/meisjes van deze jongeren wijkt niet af van Noord- Kennemerland (NK) of van Noord-Holland Noord (NHN). De verdeling van de jongeren over de 2 e en 4 e klas wijkt wel af van de regio. In de gemeente Graft-De Rijp hebben naar verhouding iets meer 4 e klassers meegedaan dan regionaal, namelijk 54% in Graft-De Rijp versus 50% in NK en 51% in NHN. Van de jongeren in Graft-De Rijp die hebben meegedaan aan EMOVO volgt 54% een havo/vwo-opleiding en 46% volgt een vmbo-opleiding. In NK volgt 59% een havo/vwo-opleiding en in NHN 49%. Achtergrondkenmerken Gemeente Graft-De Rijp Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % jongens meisjes ,0 49, ,7 50, ,8 50,2 2 e klas 4 e klas ,2 54, ,2 49, ,6 51,4 vmbo havo/vwo ,2 53, ,8 59, ,1 48,9 12 jaar 0 0,0 35 0,8 62 0,6 13 jaar 30 28, , ,9 14 jaar 18 17, , ,4 15 jaar 36 34, , ,4 16 jaar 18 17, , ,2 17 jaar 2 1, , ,2 >17 jaar 0 0,0 9 0,2 30 0,3 totaal ETNISCHE HERKOMST Voor een indeling naar etnische herkomst van de jongeren is gebruik gemaakt van de standaarddefinitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) *. Van de jongeren in de gemeente Graft-De Rijp is 90% van Nederlandse afkomst en 10% van de jongeren heeft een allochtone herkomst; 4% van de jongeren heeft een nietwesterse achtergrond en 6% van de jongeren is afkomstig uit een westers land. In NK is 84% van de jongeren van Nederlandse afkomst, 9% van niet-westerse allochtone afkomst en 7% van westerse allochtone herkomst. In NHN is 85% van de jongeren van Nederlandse afkomst, 9% van niet-westerse allochtone afkomst en 6% van westerse allochtone herkomst. * Een jongere is van Nederlandse herkomst als beide ouders in Nederland zijn geboren. Een jongere is van niet- Nederlandse herkomst als tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Ontbreekt informatie over het geboorteland van beide ouders dan wordt aangenomen dat het geboorteland van deze ouders hetzelfde is als van de jongere. 7

10 Etnische herkomst Gemeente Graft-De Rijp Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Autochtoon 94 90, , ,3 Niet-westerse allochtoon 4 3, , ,9 Westerse allochtoon 6 5, , ,8 2.3 WOON- EN GEZINSSITUATIE 81% van de jongeren in Graft-De Rijp woont bij zijn of haar twee eigen (biologische) ouders. 7% van de jongeren woont in een gezin met twee ouders waarvan één van de twee ouders een stiefouder is. 9% van de jongeren woont bij één ouder. Bij 4% van de jongeren is er sprake van co-ouderschap. Woon- en gezinssituatie Gemeente Graft-De Rijp Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Eenoudergezin 9 8, , ,9 Geen eenoudergezin 95 91, , ,1 2.4 RELIGIE 74% van de jongeren in Graft-De Rijp geeft aan geen geloof te hebben; dit percentage komt overeen met dat in NK (74%), maar is hoger dan dat in NHN (70%). Van de jongeren in Graft-De Rijp is 19% rooms-katholiek, 2% is protestants christelijk en 1% is islamitisch. 4% heeft een ander geloof. Religie Gemeente Graft-De Rijp Noord-Kennemerland Noord-Holland Noord aantal % aantal % aantal % Geen 77 74, , ,4 Rooms katholiek 20 19, , ,4 Protestants christelijk 2 1, , ,3 Islam 1 1, , ,4 Anders 4 3, , ,5 8

11 3 Lichamelijke gezondheid 3.1 ERVAREN GEZONDHEID De ervaren gezondheid, ook wel gezondheidsbeleving genoemd, geeft een samenvattend oordeel over de eigen algemene gezondheid. De meerderheid van de jongeren in Graft-De Rijp ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed (80%), 16% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 4% vindt zijn of haar gezondheid niet zo best of slecht. In NHN vindt 3% zijn of haar gezondheid niet zo best of slecht en in NK is dit 2%. Vanwege te kleine aantallen is het niet mogelijk om verder uit te splitsen naar geslacht, klas en schooltype. 3.2 CHRONISCHE AANDOENINGEN Het voorkomen van ziekten en aandoeningen is nagevraagd aan de hand van een lijst met tien ziekten en aandoeningen. 35% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft één of meer chronische aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts; dit percentage wijkt niet af van het percentage in NK (39%) of in NHN (39%). Zowel in Graft-De Rijp als in NHN hebben meisjes vaker een chronische aandoening dan jongens. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 47% van de meisjes ten opzichte van 23% van de jongens één of meer chronische aandoeningen; regionaal is dit respectievelijk 46% en 32%. In NHN hebben 4 e klassers (42%) en vmbo-leerlingen (41%) vaker één of meer chronische aandoeningen dan 2 e klassers (35%) en havo/vwo-leerlingen (36%); dit verschil is in Graft-De Rijp niet waarneembaar. De meest voorkomende chronische aandoeningen van jongeren in Graft-De Rijp zijn: migraine (12%) buikklachten (11%) astma (11%) eczeem (8%) chronische vermoeidheid (9%) ADHD (4%) In NHN wordt migraine (14%) het meest genoemd, gevolgd door astma (11%), eczeem (10%), chronische vermoeidheid (8%), buikklachten (6%) en ADHD (5%). 9

12 Eén of meer chronische aandoeningen (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK 3.3 ALLERGIE In EMOVO is nagevraagd of jongeren allergisch zijn voor pollen of stuifmeel, huisstof of huismijt, bepaalde huisdieren, bepaalde medicijnen en voor bepaald voedsel. Een derde van de jongeren in Graft-De Rijp (33%) heeft één of meer allergieën, al dan niet vastgesteld door een arts. Dit percentage wijkt niet af van het percentage in NK (34%) of in NHN (32%). In Graft-De Rijp is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft het vóórkomen van een allergie. Van alle jongeren in NHN hebben meisjes (34%) echter vaker een allergie dan jongens (31%). Zowel in Graft-De Rijp als in NHN is er geen verschil tussen 2 e klassers en 4 e klassers of tussen vmbo-leerlingen en havo/vwoleerlingen wat betreft het hebben van één of meer allergieën De meest voorkomende allergieën bij jongeren in Graft-De Rijp zijn: pollen/stuifmeel (14%) voedsel (13%) huisstof/huismijt (10%) huisdieren (8%) medicijnen (7%) In NHN is 17% van de jongeren allergisch voor pollen of stuifmeel, 12% is allergisch voor huisstof of huismijt, 11% voor bepaald voedsel, 11% voor huisdieren en 5% voor medicijnen. 10

13 Allergieën (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK 3.4 MONDGEZONDHEID Door tandartsen wordt aanbevolen om één à twee keer per jaar een controlebezoek aan de tandarts te brengen. Van de jongeren in Graft-De Rijp bezoekt 19% minder dan 2 keer per jaar de tandarts; dit wijkt niet significant af van het percentage in NK en NHN (beiden 15%). Er is bij de jongeren in Graft-De Rijp geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen wat betreft het regelmatig naar de tandarts gaan. Regionaal gaan jongens (17%), 4 e klassers (17%) en vmboleerlingen (18%) minder vaak naar de tandarts dan meisjes (14%), 2 e klassers (14%) en havo/vwo-leerlingen (13%). Ruim één op de vijf jongeren in Graft-De Rijp (22%) poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag; dit komt overeen met NK (22%) en NHN (24%). In Graft-De Rijp is er geen verschil in poetsgedrag tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. In NHN poetsen jongens, 4 e klassers en vmbo-leerlingen hun tanden minder vaak dan meisjes, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. 11

14 3.5 ONGEVALLEN In Nederland worden jaarlijks jongeren in de leeftijd 13 tot 25 jaar behandeld op een spoedeisende eerste hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis als gevolg van letsel door een ongeval, geweldpleging of door zelfverwonding. In Graft-De Rijp heeft 31% van de jongeren het afgelopen jaar één of meer ongevallen gehad waarvoor medische behandeling noodzakelijk was. Dit percentage wijkt niet af van het percentage in NK of NHN (beiden 33%). In Graft-De Rijp is er geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen wat betreft ongevallen in het afgelopen jaar. In NHN hebben meer 4 e klassers (34%) dan 2 e klassers (32%) en meer vmbo-leerlingen (36%) dan havo/vwo-leerlingen (30%) een ongeval gehad in het jaar voorafgaand aan het onderzoek. Oorzaak ongeval (%) sporten anders verkeer betaald werk geweld zelfverwonding NK Graft-De Rijp NHN Zowel in Graft-De Rijp als in NK en NHN gebeuren de meeste ongevallen tijdens het sporten. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 21% een sportongeval gehad; in NK en NHN heeft eveneens 21% van de jongeren een sportongeval gehad. Na sporten vinden de meeste ongevallen plaats in het verkeer (4% Graft-De Rijp en 2% NHN). Enkele jongeren in Graft-De Rijp zijn het afgelopen jaar gewond geraakt tijdens betaald werken of door zelfverwonding. 12

15 3.6 SAMENVATTING LICHAMELIJKE GEZONDHEID 80% van de jongeren in Graft-De Rijp ervaart de eigen gezondheid als goed tot heel goed, 16% van de jongeren noemt zijn of haar gezondheid gaat wel en 4% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht. 35% van de jongeren heeft één of meer chronische aandoeningen. Dit komt overeen met NK (39%) en NHN (39%). Meisjes hebben vaker een chronische aandoening dan jongens. 33% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft één of meer allergieën; dit wijkt niet af van NK of NHN. De meest jongeren zijn allergisch voor pollen/stuifmeel of bepaald voedsel. In Graft-De Rijp bezoekt 19% van de jongeren minder dan 2 keer per jaar de tandarts en 22% poetst zijn of haar tanden minder dan 2 keer per dag. Deze percentages komen overeen met de percentages in NK en NHN. Jongens poetsen hun tanden minder vaak dan meisjes. 31% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft een ongeval gehad waarvoor medische behandeling nodig was. Dit percentage komt overeen met NK en NHN (beiden 33%). 13

16 14

17 4 Welzijn 4.1 PSYCHISCHE GEZONDHEID In EMOVO is de psychische gezondheid gemeten door gebruik te maken van de Mental Health Inventory-5 (MHI-5). De MHI-5 is een internationaal gebruikte vragenlijst met vijf vragen waarmee de psychische gezondheidstoestand in de algemene bevolking kan worden gemeten. De uitslag wordt bepaald door de balans tussen de mate van negatieve en positieve gevoelens. Voor de MHI-5 geldt dat een hogere score een betere psychische gezondheid weergeeft. De meeste jongeren in Graft-De Rijp hebben een goede psychische gezondheid, namelijk 82%. 18% heeft een lage score voor psychische gezondheid; dit wil zeggen dat deze jongeren psychisch minder gezond zijn en psychische klachten hebben. Het percentage jongeren in Graft-De Rijp met psychische klachten komt overeen met NK (17%) en NHN (18%). Psychisch ongezond/psychische klachten (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK Net als in de regio hebben meisjes in Graft-De Rijp vaker een minder goede psychische gezondheid dan jongens (29% versus 8%). Er is in Graft-De Rijp geen verschil tussen 2 e en 4 e klassers. In NHN hebben 4 e klassers (20%) vaker psychische klachten dan 2 e klassers (15%). In Graft-De Rijp hebben jongeren van het havo/vwo (27%) vaker een minder goede psychische gezondheid dan jongeren van het vmbo (8%). In NHN is het tegenovergestelde gevonden; van de havo/vwo-leerlingen heeft 15% een minder goede psychische gezondheid en van de vmbo-leerlingen 20%. 15

18 4.2 KWALITEIT VAN LEVEN Kwaliteit van leven is een belangrijke indicator ten behoeve van een brede diagnostiek van gezondheid en welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen ervaring van personen over hun functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Kwaliteit van leven in EMOVO is gemeten met de KIDSCREEN, een vragenlijst bestaande uit 10 vragen. De vragenlijst is gebaseerd op de WHO definitie van kwaliteit van leven. Ruim een kwart van de jongeren in Graft-De Rijp (28%) heeft een lage kwaliteit van leven, 43% heeft een gemiddelde kwaliteit van leven en 29% heeft een hoge kwaliteit van leven. Dit is gelijk aan het percentage in NK en NHN. Lage kwaliteit van leven (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK In Graft-De Rijp hebben meisjes en havo/vwo-leerlingen vaker een lage kwaliteit van leven dan jongens en vmbo-leerlingen. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 37% van de meisjes en 36% van de havo/vwo-leerlingen ten opzichte van 19% van de jongens en 19% van de vmbo-leerlingen een lage kwaliteit van leven. Regionaal is er geen verschil in kwaliteit van leven tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. Wel hebben meisjes (36%) en 4 e klassers (34%) vaker een lage kwaliteit van leven dan jongens (21%) en havo/vwo-leerlingen (20%). 16

19 4.3 PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID In EMOVO is de psychosociale gezondheid gemeten door gebruik te maken van de SDQ. De SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire) is een betrouwbaar instrument bedoeld om jongeren met een hoog risico op psychosociale problemen te signaleren. De SDQ bestaat uit 25 vragen over emotionele problemen, gedragsproblemen, problemen met leeftijdsgenoten, hyperactiviteit en pro-sociaal gedrag (onder andere hulp bieden, vriendelijk zijn en delen met anderen). Een hoge totaalscore op de SDQ betekent dat een jongere (zeer waarschijnlijk) psychosociale problemen heeft. Op basis van de SDQ is bij 8% van de jongeren in Graft-De Rijp sprake van een verhoogd risico op psychosociale problematiek. In NHN scoort 5% ongunstig en in NK 4%. Vanwege te kleine aantallen is het niet mogelijk om verder uit te splitsen naar geslacht, klas en schooltype. 4.4 MISHANDELING Een goed overzicht van het vóórkomen van kindermishandeling, zowel thuis als buitenshuis, is moeilijk te geven. Het is lastig om via een vragenlijst een betrouwbaar beeld van dit gevoelige onderwerp te krijgen. De onderstaande gegevens moeten daarom worden beschouwd als een indicatie. Ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK 17

20 27% van de jongeren in Graft-De Rijp geeft aan dat hij/zij ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld is. Dit percentage is vergelijkbaar met NK en NHN; zowel in NK als NHN geeft 22% van de jongeren aan ooit te zijn mishandeld. In Graft-De Rijp is er geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers en tussen leerlingen van de verschillende schooltypen wat betreft lichamelijke of geestelijke mishandeling. In NHN zijn meisjes (25%) en vmbo-leerlingen (25%) vaker mishandeld dan jongens (20%) en havo/vwo-leerlingen (20%). 4.5 ZELFDODING Ernstige psychische problemen kunnen leiden tot (een poging tot) zelfdoding. Zelfdoding bij adolescenten hangt vaak samen met drie factoren: een algemeen gevoel van hopeloosheid en uitzichtloosheid een verstoorde communicatie en conflicterende relaties in het gezin de voorbeeldwerking van andere suïcides, met name door leeftijdsgenoten Bij jongeren moet suïcidaal gedrag vooral worden gezien als een schreeuw om hulp: de verhouding poging: suïcide is ongeveer 40:1. In EMOVO zijn twee vragen gesteld over zelfdoding. Er is gevraagd naar serieuze gedachten over zelfdoding en naar daadwerkelijke pogingen tot zelfdoding in het voorafgaande jaar. 2% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft het afgelopen jaar een poging gedaan tot zelfdoding. In NK en NHN heeft respectievelijk 2% en 3% en poging tot zelfdoding ondernomen. 16% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage wijkt niet af van NK (17%) of NHN (19%). Meisjes in Graft-De Rijp (28%) hebben vaker serieus nagedacht over zelfdoding dan jongens (6%). Tussen 2 e en 4 e klassers en vmbo- en havo/vwoleerlingen zijn geen verschillen gevonden. Ook in NHN denken meisjes en vmboleerlingen vaker serieus na over zelfdoding dan jongens en havo/vwo-leerlingen. 4.6 SAMENVATTING WELZIJN 18% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft een lage score voor psychische gezondheid (psychisch minder gezond en/of psychische klachten); meisjes (29%) zijn vaker psychisch ongezond dan jongens (8%) en havo/vwo-leerlingen (27%) vaker dan vmbo-leerlingen (8%). In Graft-De Rijp heeft 28% van de jongeren een lage kwaliteit van leven. Dit komt overeen met NK en NHN. Meisjes (37%) en havo/vwo-leerlingen (36%) hebben vaker een lage kwaliteit van leven dan jongens (19%) en vmbo-leerlingen (19%). Op basis van de SDQ is bij 8% van de jongeren in Graft-De Rijp sprake van psychosociale problematiek. In NK is dit 4% en in NHN is dit 5%. 27% van de jongeren geeft aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. In NK en NHN geeft 22% aan ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld te zijn. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 16% het afgelopen jaar serieuze gedachten gehad aan zelfdoding. Dit percentage komt overeen met NK (17%) en NHN (19%). 2% van de jongeren heeft het afgelopen jaar daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. 18

21 5 Voeding en bewegen 5.1 VOEDING De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van overgewicht is een verkeerde balans tussen de voedselinname en de hoeveelheid beweging die iemand heeft. Eén op de zes jongeren in Graft-De Rijp (16%) slaat minimaal 2 keer per week zijn of haar ontbijt over. Dit komt overeen met het percentage in NHN (16%) en NK (15%). Meisjes slaan in zowel Graft-De Rijp als NHN vaker het ontbijt over dan jongens. Van de meisjes in Graft-De Rijp slaat 26% regelmatig het ontbijt over, van de jongens 8%; regionaal slaat 19% van de meisjes ten opzichte van 13% van de jongens het ontbijt regelmatig over. Tussen 2 e klassers en 4 e klassers en tussen leerlingen van de verschillende schooltypen zijn in Graft-De Rijp geen verschillen gevonden. In NHN slaan 4 e klassers (19%) en vmbo-leerlingen (21%) vaker het ontbijt over dan 2 e klassers (13%) en havo/vwo-leerlingen (10%). Voedingsgewoonten (%) <5x per week ontbijten dagelijks groente dagelijks fruit dagelijks 2 stuks fruit NK Graft-De Rijp NHN 31% van de jongeren in Graft-De Rijp eet dagelijks groente. Dit wijkt niet af van het percentage in NK (34%) en in NHN (32%). In tegenstelling tot de regio is er in Graft- De Rijp geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers en vmbo- en havo/vwo-leerlingen. Regionaal eten meisjes, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen vaker dagelijks groente dan jongens, 4 e klassers en vmbo-leerlingen. 19

22 Het eten van fruit is onderverdeeld in 'dagelijks fruit eten en dagelijks minimaal 2 stuks fruit (de aanbevolen norm volgens het Voedingscentrum). Een kwart van de jongeren in Graft-De Rijp (26%) eet dagelijks fruit en 13% eet dagelijks minimaal 2 stuks fruit. In NK en NHN eten meer jongeren dagelijks fruit, namelijk 37% in NK en 36% in NHN. In Graft-De Rijp is er geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft dagelijks fruit eten, wel voldoen meisjes vaker aan de fruitnorm dan jongens (20% van de meisjes ten opzichte van 6% van de jongens). Ook regionaal eten meisjes vaker dagelijks fruit dan jongens (39% versus 33%) en voldoen zij vaker aan de fruitnorm (16% versus 13%). Zowel in Graft-De Rijp als in NHN eten 2 e klassers (43%) vaker dagelijks fruit dan 4 e klassers (12%); 2 e klassers voldoen ook vaker aan de fruitnorm. In tegenstelling tot NHN is er in Graft-De Rijp geen verschil tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen. 5.2 BEWEGEN In 1998 is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) vastgesteld; dit is een landelijk gebruikte norm die aangeeft dat jongeren dagelijks één uur matig intensief moeten bewegen. Om een indruk te krijgen of wordt voldaan aan deze norm is het aantal minuten sport op school, sporten bij een sportclub, ongeorganiseerd sporten/bewegen en het aantal minuten dat een jongere naar of van school fietst of loopt per week opgeteld. Indien een jongere gemiddeld per dag een uur of meer (of 420 minuten per week) beweegt, wordt dit beschouwd als een jongere die voldoet aan de beweegnorm. Van de jongeren in Graft-De Rijp voldoet 76% aan de beweegnorm van gemiddeld een uur beweging per dag, 24% van de jongeren beweegt onvoldoende; dit wijkt niet significant af van NHN en NK, waar respectievelijk 32% en 31% onvoldoende beweegt. Er is in Graft-De Rijp, in tegenstelling tot in NHN, geen verschil in de mate van bewegen tussen jongens en meisjes. In NHN bewegen meisjes vaker onvoldoende dan jongens (36%) versus 28%). In Graft-De Rijp bewegen 4 e klassers vaker onvoldoende dan 2 e klassers (39% versus 6%). Dit verschil wordt ook gevonden in NHN. Het lijkt er op dat havo/vwo-leerlingen in Graft-De Rijp vaker onvoldoende bewegen dan vmbo-leerlingen (29% tegenover 19%), maar dit verschil is niet significant. In NHN zijn het juist vaker jongeren van het vmbo (36%) dan jongeren van het havo/vwo (28%) die niet aan de beweegnorm voldoen. 20

23 Onvoldoende beweging (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK 5.3 SPORTEN BIJ EEN SPORTVERENIGING Naast vragen over het aantal uur bewegen, zijn er ook vragen gesteld over lidmaatschap van een sportvereniging, sportclub of sportschool. Van de jongeren in Graft-De Rijp is 69% lid van een sportvereniging; 31% sport niet bij een sportvereniging. Dit komt overeen met NK (27%) en NHN (30%). Meisjes in Graft-De Rijp (63%) lijken minder vaak lid te zijn van een sportvereniging dan jongens (75%), maar dit verschil is niet significant. Er is ook geen verschil gevonden tussen 2 e en 4 e klassers en tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen. Regionaal sporten jongens, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen vaker bij een sportvereniging dan meisjes, 4 e klassers en vmbo-leerlingen. Van de jongeren in Graft-De Rijp sport 51% veel (NK 48%, NHN 44%); dat wil zeggen dat zij 3 uur of meer per week sporten bij een sportvereniging. Sporten bij een sportvereniging Gemeente Graft-De Rijp Noord-Holland Noord % % jongens meisjes 75,5 62,7 71,8 69,0 2 e klas 4 e klas 72,3 66,7 74,4 66,7 vmbo havo/vwo 68,7 69,6 64,2 76,8 totaal 69,2 70,4 21

24 5.4 INACTIVITEIT Inactiviteit wordt gedefinieerd als dagelijks meer dan 2 uur computeren of tv kijken. Bijna tweederde van de jongeren in Graft-De Rijp (64%) zit dagelijks meer dan 2 uur achter de (spel)computer of de tv. De jongeren in Graft-De Rijp wijken hierin niet af van NHN (63%) en NK (60%). Er is in Graft-De Rijp geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers en tussen jongeren van de verschillende schooltypen wat betreft veel computeren of tv kijken. Regionaal zijn jongens, 4 e klassers en vmbo-leerlingen vaker inactief dan meisjes, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. 5.5 SAMENVATTING VOEDING EN BEWEGEN 16% van de jongeren in Graft-De Rijp slaat regelmatig het ontbijt over. Dit komt overeen met NK (15%) en NHN (16%). Meisjes slaan vaker het ontbijt over dan jongens. 69% van de jongeren in Graft-De Rijp eet niet dagelijks groente en 74% eet niet dagelijks fruit. Jongeren in Graft-de Rijp (26%) eten minder vaak dagelijks fruit dan jongeren in NK (37%) of NHN (36%). Van de jongeren beweegt 24% onvoldoende; dit wijkt niet significant af van NK (31%) en NHN (32%). 4 e klassers bewegen vaker onvoldoende dan 2 e klassers. Bijna een derde van de jongeren (31%) is geen lid van een sportvereniging. Dit komt overeen met NK (27%) en NHN (30%). 64% van de jongeren in Graft-De Rijp zit dagelijks 2 uur achter de computer of tv. 22

25 6 Genotmiddelen 6.1 ROKEN Jongeren die minstens één keer per week roken, worden als regelmatige rokers beschouwd. Het totale percentage regelmatige rokers in Graft-De Rijp (11%) wijkt niet significant af van het percentage in NK (13%) of NHN (14%). Van de jongeren in Graft-De Rijp rookt 5% dagelijks en 6% rookt 21 sigaretten of meer per dag. In Graft-De Rijp roken meisjes (18%) vaker regelmatig dan jongens (4%). Regionaal is dit verschil niet te zien. Er is geen verschil gevonden tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo leerlingen en het lijkt erop dat 4 e klassers vaker roken dan 3 e klassers, maar vanwege de te kleine aantallen is het niet mogelijk om hierover betrouwbare uitspraken te doen. Regionaal zijn 4 e klassers (21%) en vmbo-leerlingen (21%) vaker regelmatige rokers dan 2 e klassers (7%) en havo/vwo-leerlingen (7%). Regelmatig roken (minstens één keer per week) (%) totaal jongens meisjes vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK 6.2 ALCOHOL 71% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft wel eens alcohol gedronken. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren in Graft-De Rijp voor het eerst alcohol dronken is 12 jaar en 6 maanden (in NHN is dit 12 jaar en 8 maanden). Jongens drinken het liefst bier, breezers en drankjes die zelf gemixt worden; favoriete dranken van meisjes zijn mixdranken, breezers, bier en wijn. 23

26 Tweederde van de jongeren in Graft-De Rijp (66%) heeft in de afgelopen maand alcohol gedronken (actueel alcoholgebruik). Dit percentage ligt hoger dan het percentage in NHN (50%) en in NK (48%). Zowel in Graft-De Rijp als regionaal is er geen verschil in actueel alcoholgebruik tussen jongens en meisjes. 4 e klassers in Graft-De Rijp (91%) hebben in de afgelopen maand veel vaker alcohol gedronken dan 2 e klassers (36%); dit geldt ook in NHN (73% versus 25%). In tegenstelling tot de regio is er in Graft-De Rijp geen verschil in actueel alcoholgebruik tussen havo/vwo-leerlingen en vmbo-leerlingen; in NHN drinken vmbo-leerlingen vaker dan havo/vwo-leerlingen (54% versus 45%). Alcoholgebruik in de afgelopen maand (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK Binge drinken staat voor overmatig alcoholgebruik, dat wil zeggen meer dan 5 drankjes per gelegenheid. De maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 49% van de jongeren in Graft-De Rijp volgens deze norm overmatig alcohol gebruikt. In NHN en NK is door minder jongeren overmatig gedronken, namelijk 37% in NHN en 35% in NK. Net als in NHN doen jongens in Graft-De Rijp vaker aan binge drinken dan meisjes (59% versus 39%). In Graft-De Rijp drinken 4 e klassers (74%) vaker overmatig dan 2 e klassers (19%). Ook in NHN drinken 4 e klassers vaker overmatig alcohol dan 2 e klassers (56% versus 16%). In Graft-De Rijp is weinig verschil tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen wat betreft binge drinken. Dit ligt anders voor NHN; havo/vwo-leerlingen zijn minder vaak binge drinkers dan vmbo-leerlingen (31% versus 43%). 24

27 Binge drinken (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK 55% van de jongeren in Graft-De Rijp is ooit aangeschoten of dronken geweest en een derde (34%) is de afgelopen maand dronken of aangeschoten geweest. Deze percentages liggen hoger dan in NK (41% en 25%) en NHN (42% en 25%). Op de vraag wat ouders/verzorgers van het alcoholgebruik van hun kind vinden antwoorden de jongeren die drinken: Mijn ouders vinden het goed (39%). Mijn ouders raden het af (18%). Mijn ouders zeggen er niets van (18%). Mijn ouders weten het niet (15%). Mijn ouders vinden dat ik minder alcohol zou moeten drinken (7%). Mijn ouders verbieden het (4%). 6.3 DRUGS Evenals met roken en alcohol experimenteren jongeren met drugs. De meeste jongeren gebruiken een middel maar één of een paar keer. Een kleine groep blijft vaker gebruiken. 22% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft wel eens softdrugs (hasj of wiet) gebruikt. Dit percentage is vergelijkbaar met NK en NHN (beiden 18%). 11% van de jongeren heeft in de maand voorafgaand aan het onderzoek softdrugs gebruikt. Het actuele gebruik onder jongeren in Graft-De Rijp wijkt niet af van het gebruik in NK 25

28 (8%) en NHN (8%). Alcoholgebruik gaat vaak samen met het gebruik van softdrugs: 7% van de jongeren in Graft-De Rijp gebruikt op één dag wel eens softdrugs én alcohol. Dit is vergelijkbaar met NK en NHN (6%). Softdruggebruik afgelopen maand (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK In NHN hebben jongens vaker zowel ooit als actueel softdrugs gebruikt dan meisjes. In Graft-De Rijp lijken meisjes vaker softdrugs te hebben gebruikt dan jongens, maar dit verschil is niet significant. Er is een groot verschil in softdruggebruik tussen 2 e en 4 e klassers. Van de 2 e klassers in Graft-De Rijp heeft 6% ooit softdrugs gebruikt en geen enkele 2 e klasser heeft actueel softdrugs gebruikt; regionaal zijn deze percentages respectievelijk 7% en 3%. Van de 4 e klassers in Graft-De Rijp heeft 35% wel eens softdrugs gebruikt (regionaal 29%) en 19% heeft de afgelopen maand softdrugs gebruikt (regionaal 13%). Er is in Graft-De Rijp geen verschil in softdruggebruik tussen jongeren op het vmbo of op het havo/vwo. Regionaal gebruiken vmbo-leerlingen vaker softdrugs dan havo/vwo-leerlingen. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 33% wel eens hasj of wiet aangeboden gekregen; 12% van de jongeren heeft wel eens op school hasj of wiet aangeboden gekregen. In NK en NHN heeft respectievelijk 31% en 30% van de jongeren wel eens hasj of wiet aangeboden gekregen en 8% heeft op school wel eens softdrugs aangeboden gekregen. Enkele jongeren in Graft-De Rijp (3%) hebben wel eens harddrugs gebruikt; in NK en NHN heeft eveneens 3% wel eens harddrugs gebruikt. In de afgelopen maand gebruikte 1% van de jongeren in Graft-De Rijp harddrugs; in NHN en NK is dit ruim 1%. Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 7% wel eens harddrugs aangeboden 26

29 gekregen; dit percentage is vergelijkbaar met NK en NHN (6%). Enkele jongeren in Graft-De Rijp hebben wel eens op school harddrugs aangeboden gekregen; dit wijkt niet af van de regio. 6.4 SAMENVATTING GENOTMIDDELEN 11% van de jongeren in Graft-De Rijp rookt regelmatig; dit komt overeen met de regio. Meisjes in Graft-De Rijp roken vaker dan jongens (18% versus 4%). Van de jongeren in Graft-De Rijp heeft 71% wel eens alcohol gebruikt (in NHN 62%) en 66% heeft actueel alcohol gebruikt; het zijn veel vaker 4 e klassers (91%) die drinken dan 2 e klassers (36%). Bijna de helft van de jongeren (49%) heeft in de afgelopen maand overmatig alcohol gebruikt (> 5 glazen op een gelegenheid); dit wijkt in negatieve zin af van NK (35%) en NHN (37%). 55% van de jongeren in Graft-De Rijp is ooit aangeschoten of dronken geweest; 34% in de afgelopen maand. In NK en NHN zijn minder jongeren aangeschoten of dronken geweest. 22% van de jongeren heeft wel eens softdrugs (hasj of wiet) gebruikt en 11% heeft in de afgelopen maand softdrugs gebruikt; deze percentages komen overeen met NK en NHN. 7% van de jongeren gebruikt wel eens op één avond zowel alcohol als drugs. 27

30 28

31 7 Seksualiteit 7.1 SEKSUELE ACTIVITEIT De puberteit is bij uitstek de leeftijdsfase waarin jongeren de eerste ervaringen opdoen op liefdesgebied. Om zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen is het belangrijk dat jongeren zich bewust worden van het belang van veilig vrijen. In Graft-De Rijp heeft 26% van de jongeren ervaring met geslachtsgemeenschap; dit wijkt niet significant af van het percentage in NK (19%) en in NHN (21%). Ervaring met geslachtsgemeenschap (%) totaal jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo havo/vwo NHN Graft-De Rijp NK Er is zowel in de regio als in Graft-De Rijp geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft ervaring met geslachtsgemeenschap. Net als in de regio hebben 4 e klassers (40%) in Graft-De Rijp vaker geslachtsgemeenschap gehad dan 2 e klassers (9%). In tegenstelling tot NHN is er in Graft-De Rijp geen verschil tussen leerlingen van de verschillende schooltypen. In NHN hebben vmbo-leerlingen (28%) vaker geslachtsgemeenschap gehad dan havo/vwo-leerlingen (15%). De gemiddelde leeftijd waarop de jongeren in Graft-De Rijp voor het eerst geslachtsgemeenschap hebben is 14 jaar en 2 maanden (regionaal eveneens 14 jaar en 2 maanden). Van de jongeren in Graft-De Rijp die geslachtsgemeenschap hebben gehad was 22% jonger dan 14 jaar bij de 1 e keer; dit percentage wijkt niet significant af van de regio (NK 27%, NHN 26%). 29

32 Van de jongeren die geslachtsgemeenschap hebben gehad is 67% met meerdere partners naar bed geweest: 26% met 2 partners, 15% met 3 partners en 26% met 4 partners of meer. In NK heeft 52% van de jongeren met meerdere partners geslachtsgemeenschap gehad en in NHN 51%. 7.2 ONVEILIG VRIJEN Van onveilig vrijen is sprake als een jongere zonder condoom geslachtsgemeenschap heeft. Onveilig vrijen kan leiden tot soa s en ongewenste zwangerschap. Onveilig vrijen* (%) totaal jongens meisjes vmbo havo/vwo NHN Graft -De Rijp NK * Heeft betrekking op jongeren die geslachtsgemeenschap hebben gehad Van de jongeren in Graft-De Rijp die geslachtsgemeenschap hebben gehad, vrijt 48% niet altijd met een condoom en loopt daarmee risico op een soa. Dit cijfer wijkt niet significant af van het percentage in NK (45%) en NHN (46%). Meisjes vrijen vaker onveilig dan jongens; dit geldt zowel in Graft-De Rijp (69% van de meisjes versus 29% van de jongens) als in NHN (54% van de meisjes en 39% van de jongens). Net als regionaal vrijen havo/vwo-leerlingen (69%) vaker onveilig dan vmbo-leerlingen (18%). Vanwege te kleine aantallen is het niet mogelijk om verder uit te splitsen naar 2 e klas en 4 e klas. 30

33 Onderstaand de meest genoemde redenen voor jongeren in Graft-De Rijp om niet altijd een condoom gebruiken tijdens geslachtsgemeenschap: We gebruiken een ander voorbehoedsmiddel, zoals de pil (69%). We hebben vaste verkering (46%). We vertrouwen elkaar (46%). 7.3 ONGEWENSTE SEKSUELE ERVARING De vraag naar ongewenste seksuele ervaringen is in de vragenlijst vrij breed geformuleerd, namelijk: Heb je wel eens tegen je zin seksuele ervaring met iemand gehad?. 4% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft wel eens een seksuele ervaring gehad zonder dat hij of zij dit wilde; in NK en NHN is dit 7%. Vanwege te kleine aantallen is het niet mogelijk om betrouwbare uitspraken te doen over mogelijke verschillen tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen leerlingen van de verschillende schooltypen. 7.4 HOUDING TEN AANZIEN VAN HOMOSEKSUALITEIT Om zicht te krijgen op de houding ten aanzien van homoseksualiteit is aan de jongeren gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn. Van de jongeren in Graft-De Rijp vindt 51% dit normaal, 39% vindt dit een beetje raar, 5% vindt dit erg raar en 6% vindt dit verkeerd. Jongeren die homoseksualiteit (een beetje) raar of verkeerd vinden, worden beschouwd als jongeren die een negatieve houding hebben ten aanzien van homoseksualiteit. De houding van de jongeren in Graft-De Rijp ten aanzien van homoseksualiteit is even tolerant als de houding van de jongeren in NK of in NHN. Van de jongeren in Graft-De Rijp is 49% negatief ten aanzien van homoseksualiteit, van de jongeren in NHN en NK is 50% negatief over homoseksualiteit. In Graft-De Rijp lijken jongens (57%) vaker een negatieve houding ten aanzien van homoseksualiteit te hebben dan meisjes (41%), maar dit verschil is niet significant. Regionaal wordt dit beeld bevestigd; jongens (61%) zijn vaker negatief over homoseksualiteit dan meisjes (40%). Er is zowel regionaal als in Graft-De Rijp geen verschil tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen wat betreft de houding ten aanzien van homoseksualiteit. In Graft-De Rijp zijn 4 e klassers (60%) vaker negatief over homoseksualiteit dan 2 e klassers (36%); dit verschil is in NHN niet gevonden. 31

34 7.5 SAMENVATTING SEKSUALITEIT Ruim een kwart van de jongeren in Graft-De Rijp (26%) heeft geslachtsgemeenschap gehad; dit wijkt niet af van de (sub)regio. Van deze jongeren is 67% met meerdere partners naar bed geweest. 48% van de jongeren vrijt niet altijd met een condoom. Meisjes vrijen vaker onveilig dan jongens (69% versus 29%). In NK vrijt 45% niet altijd veilig, in NHN is dit 46%. 4% van de jongeren in Graft-De Rijp heeft een ongewenste seksuele ervaring gehad. In NK en NHN is dit 7%. Bijna de helft van de jongeren in Graft-De Rijp (49%) staat negatief ten opzichte van homoseksualiteit. Ook regionaal is 50% negatief over homoseksualiteit. 32

35 8 Omgeving 8.1 OUDERS EN VRIENDEN De opvoeding, thuissituatie en de relatie met ouders hebben grote invloed op hoe kinderen zich fysiek en mentaal ontwikkelen. In de vragenlijst is de relatie met de ouder(s) onderzocht door aan de jongeren te vragen of ze het gevoel hebben dat ze begrepen worden door hun ouder(s) en of ze het gevoel hebben dat hun ouder(s) van hun houden. Over het algemeen denken de jongeren in Graft-De Rijp dat hun ouders van hun houden. 13% geeft aan dit gevoel niet te hebben. Dit percentage komt overeen met NK en NHN (beiden 9%). Meisjes in Graft-De Rijp hebben vaker het gevoel dat hun ouders niet van hun houden dan jongens (20% versus 6%). Tussen 2 e en 4 e klassers en tussen vmboleerlingen en havo/vwo-leerlingen zijn geen verschillen gevonden. Bijna alle jongeren in Graft-De Rijp voelen zich begrepen door hun ouders (97%). Slechts 3% voelt zich niet begrepen door zijn of haar ouders. Dit percentage is gelijk aan dat in NK en NHN. 3% van de jongeren in Graft-De Rijp vindt dat hij/zij onvoldoende vrienden heeft; in NK en NHN is dit 2%. 8.2 VEILIGHEID Van de jongeren in Graft-De Rijp geeft 30% aan zich wel eens onveilig te voelen. Dit percentage is lager dan in NK (39%) en NHN (40%). Er is in Graft-De Rijp geen verschil tussen jongens en meisjes, 2 e en 4 e klassers of tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo-leerlingen wat betreft het gevoel van onveiligheid. De belangrijkste plekken waar jongeren in Graft-De Rijp zich weleens onveilig voelen zijn het station (14%) en in het openbaar vervoer (11%). Onveilige plekken Gemeente Graft-De Rijp Noord-Holland Noord % % Op het station 13,5 14,2 In het openbaar vervoer 10,6 9,7 Op school 5,8 3,4 Op straat buiten eigen buurt 4,8 11,6 Tijdens het uitgaan 4,8 6,1 Op straat in de eigen buurt 4,8 3,9 In het winkelcentrum 1,0 2,4 Thuis 1,0 1,7 Bij het sporten 1,0 0,9 33