Vijf strategieën voor onderwijsontwikkeling in jouw school. Met tips die je direct kunt doen! KOOT PAR TNER IN ONDERWIJS

Transcriptie

1 Vijf strategieën voor onderwijsontwikkeling in jouw school Met tips die je direct kunt doen! KOOT PAR TNER IN ONDERWIJS

2 Dit e-boek is gemaakt door: Marianne Koot &KOOT, Partner in Onderwijs Vormgeving: Gretha Molenberg, Buro voor Grafische Producties, Almere Fotografie: Erik Feld Marianne Koot 2015 &KOOT Alle rechten voorbehouden Esdoornplantsoen BX Almere

3 Inleiding Dat mijn leerlingen voor vol aangezien worden. Dat was het eerste wat een directeur van een vmbo zei, toen ik hem vroeg naar zijn droomdoel. Hij vervolgde zijn verhaal: Door te kijken naar aanwezige talenten en het wegwerken van gebreken. We gebruiken sport en dans als middel om de motivatie erin te krijgen en te houden. Ik dacht: wow! Ik werd helemaal warm van binnen. Niet zo gek ook. Het raakt mij. Mijn missie is om met vmbo-scholen onderwijs te bouwen waardoor pubers zelfvertrouwen opbouwen, hun eigenheid ontdekken en ervaren waar zij goed in zijn. Leerlingen tot bloei laten komen, kan alleen als je leerlingen mede-eigenaar van het leren maakt. In de praktijk betekent dat durven loslaten, ruimte geven voor eigen initiatief en keuzemogelijkheden bieden. Vrijheid voor leerlingen kan alleen als er sprake is van een duidelijke structuur in het onderwijsprogramma. Ook moet bij docenten het vertrouwen zijn dat leerlingen dit aankunnen; dat leerlingen groeien door hen los te laten. Het gaat verder dan alleen veranderingen in het primaire proces. Het raakt ook aan de schoolorganisatie, overlegvormen, leeromgeving, relatie met ouders, enz. Onderwijsontwikkeling vraagt veel van jou als onderwijskundig leider. Met dit e-boek wil ik je stimuleren om het morgen anders te doen dan vandaag. Uit eigen ervaring weet ik hoe moeilijk het is om in de waan van de dag onderwijsontwikkeling een plek te geven. Toch kan het! Ik bied je vijf strategieën om onderwijsontwikkeling in gang te zetten. Met als bonus vijf tips die je direct kunt doen en zo vandaag al het verschil kunt maken. De leerling wil het. En jij? Ik wens je veel inspiratie toe. Marianne Koot KOOT PAR TNER IN ONDERWIJS Mocht je je afvragen, waarom vijf strategieën? Dit heeft te maken met De regel van 5. Deze luidt: iedereen kan één ding onthouden, de meeste mensen drie maar niemand onthoudt er meer dan vijf.

4 1 Start met samen dromen. Zo creëer je richting en draagvlak. Verandering start vaak met een wens of ambitie. Soms weet je precies wat je wilt, soms ben je nog zoekende. Wat je wel weet, is dat het huidige onderwijs in je school niet meer voldoet. Het zet pubers op de een of andere manier niet aan tot leren. Dan is het tijd om de praktijk kritisch tegen het licht te houden. Ga in dialoog met elkaar. Hoe denken wij over leren? Wat vinden wij goed onderwijs? Hoe kunnen wij leerlingen vanaf dag 1 laten groeien in hun ontwikkeling? Het is goed om voor ogen te hebben wat je wilt bereiken. Creëer samen met jouw team het droomdoel voor de school. Alles is mogelijk. Het gaat om het ideaalbeeld. Durf hoog in te zetten! Leg docenten niets op maar laat een ieder zijn inbreng hebben. Dat kost in het begin wat tijd, maar dat verdien je in de fase erna dubbel en dwars terug. Het succes staat of valt immers met het werkelijk willen van de verandering. Door deze strategie te volgen ervaart het team het als zijn vernieuwing. Bedenk samen een pakkende naam en maak het traject levend in de school. Formuleer jouw droomdoel. Zet jouw droomdoel op papier. Vat het in enkele kernzinnen samen. Deel jouw droomdoel met collega s en scherp het aan.

5 2 Vraag advies aan je interne adviseurs. Zo hoor je wat er leeft en wat er nodig is. Het is echt vermoeiend om alleen maar op een stoel te zitten en lessen te volgen. Eén van de uitspraken tijdens een brainstorm van leerlingen en docenten over hoe je leren leuker kunt maken. Leerlingen kunnen namelijk feilloos aangeven hoe zij het onderwijs ervaren en wat zij goed en minder goed vinden aan de school. Ga in gesprek met elkaar. Zie leerlingen als ervaringsdeskundigen. Je zult versteld staan van hun ideeën, voorstellen en oplossingen. Door leerlingen om advies te vragen, laat je zien dat je hen serieus neemt. Bekijk het eens van de andere kant. Knoop met (willekeurige) leerlingen een gesprek aan door hen de volgende vraag te stellen: Wat verander jij als je directeur bent van deze school?

6 3 Benoem wat goed gaat en waar kansen liggen. Zo kom je samen tot nieuwe doelen en acties. Bij een verandering hoef je niet alles overboord te gooien (het mag natuurlijk wel!). Start met praten over wat al goed gaat in de school en welke mooie resultaten je met elkaar al behaald hebt. Stel vast wat hierbij de succesfactoren zijn. Het draait om twee vragen. Wat hebben we al bereikt? En wat heeft mogelijk gemaakt dat we daar nu staan? Door te praten over de successen creëer je positieve energie en versterk je het teamgevoel. Laat het team aangeven welke mogelijkheden voor verbetering zij ziet. Mensen vinden het veiliger om de toekomst te ontdekken wanneer ze dingen uit het verleden kunnen meenemen. Zet de mogelijkheden om in haalbare doelen en vervolgens in acties om deze te realiseren. Breng je school in beeld. Loop door de school en fotografeer of film zes dingen waarop je trots bent. Wat laat jij zien als een andere school op bezoek komt?

7 4 Kies voor flexibiliteit en ga aan de slag. Laat los dat je het traject vooraf tot in detail moet plannen. Na het toepassen van strategie 3 barst het van positieve energie in de school. Ga daarom snel van start en verspil geen tijd met het eerst tot in detail plannen van het totale traject. Je hebt je doelen benoemd en de weg ernaartoe krijgt vanzelf vorm. Vervang vergaderingen door werkbijeenkomsten. Ga samen aan de slag! Werk in korte cycli van bijvoorbeeld vier tot zes weken. Dit is voor iedereen te overzien. Bepaal welke ontwikkeling prioriteit heeft en werk stap-voor-stap naar dat concrete doel. Na iedere vier tot zes weken kun je direct profiteren van de opbrengsten. Zo weet je waarvoor je het doet. Evalueer het proces met elkaar en stuur waar nodig bij. Bepaal de eerste stap. Bedenk met het team welke (kleine) verandering de eerste stap in de richting van het droomdoel is. Wat is het eerste succes dat je in korte tijd kunt behalen? En hoe vier je dat dan met elkaar?

8 S T R AT E G I E 5 Geef iedere docent tijd en ruimte om te experimenteren. Maak twijfels bespreekbaar en bouw samen aan de droom. Onderwijsontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling gaan hand in hand. Iedere docent heeft tijd en ruimte nodig om te experimenteren en de vernieuwing eigen te maken. Bij nieuwe ontwikkelingen is 10% van de mensen direct enthousiast, 60 à 70% laat zich geleidelijk overtuigen en de rest gelooft er niet in. Ondersteun docenten in het veranderproces. Geef ook ruimte om het niet leuk te vinden maar blijf in dialoog. Het echt anders gaan doen, vraagt een lange adem. Als het spannend wordt, gaan mensen vaak de nadelen van het nieuwe vergelijken met de voordelen van het oude. Voorkom dat docenten terugvallen in oud gedrag. Deel regelmatig ervaringen met elkaar, maak tegenvallers en twijfels bespreekbaar en kom samen tot nieuwe praktijk. Onderwijsontwikkeling is immers geen eenmalig maar een continu proces. Leg je team langs de meetlat. Breng voor het droomdoel uit strategie 1 in kaart wie de kartrekkers van de vernieuwing zijn, wie volgers en wie er mogelijk op de rem trappen. Breng voor de eerste stap uit strategie 4 de benodigde expertise in kaart. Denk hierbij aan kennis, ervaring en persoonlijke eigenschappen. Welke collega s heb je nodig om de eerste stap te kunnen zetten?

9 DE VIJF ËN 1 Start met samen dromen. Zo creëer je richting en draagvlak. 2 Vraag advies aan je interne adviseurs. Zo hoor je wat er leeft en wat er nodig is. 3 Benoem wat goed gaat en waar kansen liggen. Zo kom je samen tot nieuwe doelen en acties. 4 Kies voor flexibiliteit en ga aan de slag. Laat los dat je het traject vooraf tot in detail moet plannen. 5 Geef iedere docent tijd en ruimte om te experimenteren. Maak twijfels bespreekbaar en bouw samen aan de droom.

10 DE DOE-DIRECT-TIPS 1 Formuleer jouw droomdoel. Zet jouw droomdoel op papier. Vat het in enkele kernzinnen samen. Deel jouw droomdoel met collega s en scherp het aan. 2 Bekijk het eens van de andere kant. Knoop met (willekeurige) leerlingen een gesprek aan door hen de volgende vraag te stellen: Wat verander jij als je directeur bent van deze school? 3 Breng je school in beeld. Loop door de school en fotografeer of film zes dingen waarop je trots bent. Wat laat jij zien als een andere school op bezoek komt?

11 DE DOE-DIRECT-TIPS 4 Bepaal de eerste stap. Bedenk met het team welke (kleine) verandering de eerste stap in de richting van het droomdoel is. Wat is het eerste succes dat je in korte tijd kunt behalen? En hoe vier je dat dan met elkaar? 5 Leg je team langs de meetlat. Breng voor het droomdoel uit strategie 1 in kaart wie de kartrekkers van de vernieuwing zijn, wie volgers en wie er mogelijk op de rem trappen. Breng voor de eerste stap uit strategie 4 de benodigde expertise in kaart. Denk hierbij aan kennis, ervaring en persoonlijke eigenschappen. Welke collega s heb je nodig om de eerste stap te kunnen zetten?

12 Over Marianne Sinds 2013 ben ik eigenaar van onderwijsbureau &KOOT. Ik heb meer dan 25 jaar ervaring in het onderwijs binnen diverse disciplines (PO, VO, MBO en HBO) en functies. Van docent tot afdelingsmanager, van ontwikkelaar van een doorlopende leerlijn LOB tot ontwerper van nieuwe beroepsopleidingen, van beleidsadviseur bij een groot schoolbestuur tot projectmanager bij een educatieve uitgeverij. Verbinder Van huis uit ben ik een verbinder. Vandaar het &-teken in mijn logo en bedrijfsnaam. De school & ik werken samen aan onderwijsontwikkeling. Hierbij leggen we de verbinding tussen lopende & nieuwe ontwikkelingen in de school, tussen leren binnen & buiten de school, tussen school & ouders en tussen de school & haar omgeving. Realist in verandering Ik ben een realist in verandering. Door te doen in de praktijk heb ik op breed terrein kennis van zaken opgebouwd. Ik weet wat wel en niet werkt bij onderwijsontwikkeling. Leidinggevenden help ik bij het scheppen van kaders. Kaders waarbinnen docenten hun ideeën over goed onderwijs kunnen vormgeven. Ik werk praktisch (morgen toepasbaar) en resultaatgericht (met einddoel voor ogen). Mijn missie Samen met vmbo-scholen onderwijs bouwen waarvoor pubers graag hun bed uitkomen. Onderwijs waardoor zij zelfvertrouwen opbouwen, hun eigenheid ontdekken en ervaren waar zij goed in zijn. Met als doel hen zo succesvol mogelijk af te leveren naar de volgende fase in hun schoolloopbaan. Jouw vraag en mijn expertise Heb je ideeën over onderwijs waarvoor pubers graag hun bed uitkomen en zoek je een externe aanjager om dit handen en voeten te geven? Heb je met jouw team een droomdoel geformuleerd en vind je het lastig om in de waan van de dag dit doel te realiseren? Wil je leerlingen (meer) betrekken bij onderwijsontwikkeling? Of wil je hen mede-eigenaar maken van het leren? dan ben je bij mij aan het goede adres! Ik kan jou ondersteunen en laten groeien in onderwijskundig leiderschap. Ik luister, vraag door en leef mij in. De thermometer gaat in de organisatie. Wat speelt er waardoor leerlingen nu niet (voldoende) tot leren komen? Vervolgens bepalen we wat er concreet nodig is en ondersteun ik je in het proces om daar te komen. Je creëert draagvlak voor de vernieuwing, bouwt voort op wat al goed werkt in de school en integreert lopende met nieuwe ontwikkelingen. Steeds werkend vanuit de inhoud: het leerproces van leerlingen.

13 Wat levert werken met mij jou op? Persoonlijke groei, focus en handvatten voor leidinggeven aan verandering. Je leert werken met een systematiek voor doorlopende onderwijsontwikkeling in jouw school; van afscheid van het oude naar experimenteren met en vervolgens verankeren van het nieuwe. Je gaat op zoek naar de diepere oorzaken achter kwesties op school en blijft weg van symptoombestrijding. Je krijgt inzicht in welke kwaliteiten en acties bijdragen aan verandering. Het lukt je om docenten en leerlingen hun rol te laten pakken in de onderwijsontwikkeling binnen de school. Docenten krijgen tools voor het ontwerpen van onderwijs waarin leerlingen meer verantwoordelijkheid krijgen voor het eigen leerproces. Welke leeractiviteiten en leeromgeving heb je daarvoor nodig? Wat vraagt dit van het onderwijsprogramma? Welke vormen van toetsing passen daarbij? Wat vraagt dit docenten? Zin om samen aan de slag te gaan? Neem dan contact met mij op voor een gratis strategiesessie via Skype of face to face op locatie. In een uur bekijken we wat jij nodig hebt en of ik je verder kan helpen. Telefoon: Mail: De vijf strategieën uit dit e-boek kun je gebruiken bij het in gang zetten van onderwijsontwikkeling. Na de start is het zaak vinger aan de pols te houden. Wil je regelmatig nieuwe strategieën en doe-direct-tips ontvangen, abonneer je dan op mijn e-zine. Dit kan via mijn website: