Economische betekenis toerisme en recreatie Zuid-Holland Zuid Huidige situatie (2011) en ontwikkeling ( )

Transcriptie

1 Economische betekenis toerisme en recreatie Zuid-Holland Zuid Huidige situatie (2011) en ontwikkeling ( ) Rapportage in opdracht van Augustus 2012 Projectnummer Postbus EV Breda tel.: fax:

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Aanleiding Doel studie Leeswijzer Verrichte werkzaamheden 2 2. AFBAKENING EN METHODIEK Inleiding Afbakening en regionale indeling Methodiek 5 3. VERBLIJFSTOERISME Inleiding Hotels, pensions en bed & breakfast Campings Vakantiewoningen Groepsaccommodaties Jachthavens DAGRECREATIE Inleiding Afbakening Gebruik ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE Inleiding Werkwijze Economische betekenis ONTWIKKELING ECONOMISCHE BETEKENIS Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Inleiding Ontwikkeling bezoek Ontwikkeling economische betekenis CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN 30 1

3 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding In 2000, 2004 en 2008 is onderzoek gedaan naar de economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid. Hierdoor bestaat inzicht in de omvang van de betekenis van de sector in de jaren 1999, 2003 en 2007 en de ontwikkeling in de tussenliggende periodes. Momenteel bestaat er behoefte aan een actualisering van dit onderzoek. In dit kader heeft de VVV Zuid-Holland Zuid aan opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio in Doel studie Doel van deze studie is inzicht te geven in de huidige economische betekenis uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid (2011) en de ontwikkeling hiervan in de afgelopen vier jaar ( ) Leeswijzer Deze rapportage is als volgt opgebouwd: Eerst is ingegaan op de afbakening en methodiek (hoofdstuk 2); Vervolgens is ingegaan op de verblijfstoeristische sector (hoofdstuk 3); Daarna volgt de analyse van het dagrecreatief bezoek (hoofdstuk 4); Aansluitend is de economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid- Holland Zuid in 2011 geraamd (hoofdstuk 5); Daarna is de ontwikkeling tussen 2007 en 2011 geanalyseerd (hoofdstuk 6); Tot slot volgen conclusies en aanbevelingen (hoofdstuk 7) Verrichte werkzaamheden Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht. Startbespreking met de opdrachtgever; Inventariseren/actualiseren verblijfstoeristisch aanbod op basis van de bestanden van de VVV Zuid-Holland Zuid; Enquêtes onder verblijfstoeristische aanbieders; Deskresearch/analyse dagrecreatie (CVTO); Analyse data (bezettingscijfers, overnachtingen, bestedingen) voor de regio Zuid-Holland Zuid op basis van de resultaten van de enquêtes; Raming economische betekenis toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid in en analyse ontwikkeling ; Rapportage en toelichting. 2

4 2. AFBAKENING EN METHODIEK 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk zijn de afbakening van het onderzoek en de gehanteerde methodiek behandeld. Hierbij is eerst ingegaan op de afbakening van het onderwerp toerisme en recreatie alsmede de regionale indeling (2.2.). Vervolgens is de gehanteerde methodiek besproken (2.3.) Afbakening en regionale indeling Om een betrouwbaar beeld te kunnen schetsen van de ontwikkeling, is zoveel mogelijk aangesloten op de eerdere studies. Op een aantal punten was een wijziging in de afbakening en/of aanpak noodzakelijk of wenselijk: Bij het verblijfstoerisme is de categorie vakantiewoningen toegevoegd. Logeren bij de boer is niet langer als separate categorie meegenomen maar bij het desbetreffende type accommodatie (bijvoorbeeld B&B, groepsaccommodatie, etc.). Om een zuivere trend te schetsen zijn de data voor 2007 deels opnieuw ingedeeld; Voor dagrecreatie de methodiek te wijzigen door gebruik te maken van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO), conform de Landelijke R&T Standaard. Het CVTO is de meest frequente (2-jaarlijks) en betrouwbare bron voor het inzichtelijk maken van dagrecreatieve activiteiten. Zowel voor 2010/2011 als voor 2006/2007 zijn analyses uit het CVTO verricht Afbakening toerisme en recreatie Verblijfstoerisme Binnen het verblijfstoerisme zijn globaal de volgende categorieën onderscheiden: Hotels, pensions en bed & breakfast; Campings (regulier); Vakantiewoningen/appartementen; Groepsaccommodaties; Watersport/Jachthavens. Dagrecreatie Binnen de dagrecreatie zijn in dit rapport de volgende hoofdcategorieën gehanteerd: Buitenrecreatie; Waterrecreatie en sport; Wellness/beauty/ontspanning; Attracties bezocht; Evenement bezocht; Recreatief winkelen; Cultuur; Uitgaan. Voor een overzicht van activiteiten, definities en afbakeningen wordt verwezen naar bijlage 1. In vergelijking met de landelijke R&T standaard is de categorie sportwedstrijden bezoeken niet meegenomen. Vanwege het zeer beperkte aantal waarnemingen en daardoor de lage betrouwbaarheid van de resultaten. 3

5 Regionale afbakening De regio Zuid-Holland Zuid bestaat uit 21 gemeenten. In dit rapport wordt een driedeling gemaakt naar de volgende deelgebieden (zie tabel 2.1. voor de gemeenten en het aantal inwoners per deelgebied): Hoeksche Waard; Drechtsteden; Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Tabel 2.1. Deelgebieden en gemeenten in Zuid-Holland Zuid 1 Deelgebied Gemeente Inwoners (2011) Hoeksche Waard Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen subtotaal Drechtsteden Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht subtotaal Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2 Giessenlanden Gorinchem Graafstroom Hardinxveld-Giessendam Leerdam Liesveld Nieuw-Lekkerland Zederik Lingewaal Vianen subtotaal Totaal Zuid-Holland Zuid Centraal Bureau voor de Statistiek, januari De gemeente Lingewaal ligt in de provincie Gelderland en Vianen ligt in de provincie Utrecht. Deze gemeenten liggen echter wel in het gebied Vijfheerenlanden en worden derhalve net als in 2007 meegenomen in dit onderzoek voor Zuid-Holland Zuid. 4

6 Figuur 2.1. Zuid-Holland Zuid 2.3. Methodiek Voor dit onderzoek is zowel veldwerk als deskresearch verricht. Enquêtes Voor het verblijfstoerisme zijn enquêtes afgenomen onder de verblijfstoeristische bedrijven in de regio. In totaal hebben 146 van de 239 verblijfstoeristische bedrijven in Zuid-Holland Zuid geparticipeerd in het onderzoek: een respons van 61% 3 (zie tabel 2.2. op de volgende pagina). 3 De respons van het veldwerk voor de regio Zuid-Holland Zuid in 2007 bedroeg 68%. 5

7 Tabel 2.2. Repons verblijfstoerisme Zuid-Holland Zuid Verblijfscategorie Populatie Gerealiseerd Respons Hotels/pensions/B&B % Campings % Vakantiewoningen/appartementen % Groepsaccommodaties % Jachthavens % Totaal % Deskresearch Naast veldwerk is voor het onderzoek gebruik gemaakt van deskresearch, onder andere om het toeristisch-recreatieve aanbod te inventariseren. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van bestanden van de VVV Zuid-Holland Zuid. Daarnaast is deskresearch verricht voor het in kaart brengen van de dagrecreatieve activiteiten en bestedingen (op basis van het CVTO). Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de parameters (bestedingen 4, arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische betekenis. 4 De bestedingsprofielen zijn vastgesteld op basis van een combinatie van de resultaten van de interviews en deskresearch (tarievenonderzoek en externe bronnen zoals CBS, etc). 6

8 3. VERBLIJFSTOERISME 3.1. Inleiding In dit hoofdstuk is ingegaan op de aard en samenstelling van het verblijfstoeristisch aanbod en vraag per toeristisch-recreatieve categorie. In het volgende hoofdstuk is een beeld geschetst van het dagtoeristisch bezoek in de regio Zuid-Holland Zuid. Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven, worden binnen het verblijfstoerisme een vijftal hoofdcategorieën onderscheiden: Hotels, pensions en bed & breakfast (3.2.); Campings (3.3.); Vakantiewoningen (3.4.); Groepsaccommodaties (3.5.); Jachthavens (3.6.). Voor elke accommodatievorm is eerst een beschrijving gegeven van de omvang en spreiding van het aanbod in Zuid-Holland Zuid. Vervolgens is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek in de regio. Om de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek in de regio te ramen (aantal overnachtingen) wordt de capaciteit van de verblijfsaccommodaties vermenigvuldigd met de gemiddelde bezetting op jaarbasis per accommodatievorm gebaseerd op de bezettingsgraden resulterend uit de bedrijfsenquêtes Hotels, pensions en bed & breakfast Aanbod De regio Zuid-Holland Zuid telt in hotels, pensions en bed & breakfasts met in totaal bedden (zie tabel 3.1. en 3.2.). Het aanbod is sinds 2007 sterk toegenomen: het aantal accommodaties is met 40% toegenomen en de logiescapaciteit met 26%. Deze toename kan verklaard worden door de sterke toename 5 van het aantal bed & breakfastaccommodaties in de regio. Deze zijn vaak kleinschalig van opzet (beperkte logiescapaciteit per accommodatie). Tabel 3.1. Aantal hotels, pensions, bed & breakfast naar sterrenklasse, 2011 Regio 0-2 sterren 3-5 sterren Totaal Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Totaal Zuid-Holland Zuid Bron: eigen inventarisatie. 5 Het is lastig te bepalen in hoeverre het daadwerkelijk om nieuw aanbod gaat, omdat niet van alle aanbieders bekend is of deze ook in 2007 al actief waren. Mogelijk hebben diverse B&B s zich pas in een later stadium aangemeld bij de VVV terwijl zij al wel eerder actief waren. 7

9 Tabel 3.2. Aantal bedden naar sterrenklasse regio Zuid-Holland Zuid 2011 Regio 0-2 sterren 3-5 sterren totaal % bedden Hoeksche Waard % Drechtsteden % Alblasserwaard-Vijfheerenlanden % Totaal Zuid-Holland Zuid % Bron: eigen inventarisatie. Het aanbod en de logiescapaciteit is sterk geconcentreerd in de regio s Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (47% van de bedden) en Drechtsteden (44% van de bedden). De logiescapaciteit in Hoeksche Waard is relatief klein met 213 bedden, circa 9% van de totale capaciteit. Deze regio heeft ook een beperkte groei doorgemaakt in de periode De logiescapaciteit is gestegen met 2%. In absolute aantallen en relatief is de toename in de regio Drechtsteden het grootst met ruim 260 extra bedden in vergelijking met 2007; een toename van 32%. Ook in Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is sprake van een toename; de capaciteit is met 26% toegenomen. De logiesverstrekkers in Zuid-Holland Zuid hebben een gemiddelde capaciteit van circa 20 bedden. De accommodaties in de regio Hoeksche Waard zijn over het algemeen kleinschalig: een bedrijf heeft gemiddeld 8 bedden. In Drechtsteden zijn daarentegen enkele grotere 3 en 4-steren hotels gevestigd waardoor het gemiddelde daar op 32 bedden per accommodatie ligt. In de tabellen 3.1. en 3.2. wordt onderscheid gemaakt tussen twee klassen: hotels/pensions/b&b standaard (0-2 sterren) en hotels middenklasse en luxe (3-5 sterren). Bijna driekwart van het aantal bedden (circa 73%) in Zuid-Holland Zuid is te vinden in hotels met een classificatie van 3 sterren of meer. Dit percentage is licht toegenomen in vergelijking met 2007 (circa 70%). Dit kan verklaard worden door een uitbreiding van het aantal bedden bij enkele grote hotels geclassificeerd met ten minste 3 sterren en een aantal accommodaties die in 2007 nog niet geclassificeerd waren, maar nu wel een classificatie hebben van 3 sterren of meer. 8

10 Vraag De hotels in het 3-5 sterrensegment realiseerden in 2011 een gemiddeld bedbezettingspercentage van 35%; voor het 0-2 sterrensegment geldt een bedbezettingspercentage van 32% en voor de bed & breakfastaccommodaties een percentage van 26%. Op basis van deze percentages vonden er in 2011 ruim overnachtingen plaats in de hotels, pensions en B&B s in de regio. De hotelvraag is uitgesplitst naar drie segmenten: toeristische vraag, zakelijke vraag en congresvraag 6. Het merendeel (61%) van de hotelovernachtingen in de regio heeft een zakelijk karakter. Dit hoge percentage is deels te verklaren door de grote (weggebonden) hotels die voornamelijk zakelijke gasten trekken. Echter bij de bed & breakfasts ligt het percentage zakelijke gasten ook behoorlijk hoog (55%). Circa 32% van de hotelovernachtingen (standaard (incl. B&B) + middenklasse en luxe) heeft een toeristisch karakter en circa 7% had betrekking op de congresvraag. Dit betekent dat het aantal toeristische overnachtingen in hotels, pensions en bed & breakfast in 2011 uitkomt op circa en het aantal (semi-)zakelijke overnachtingen op circa Campings Onder de categorie campings vallen twee typen campings: reguliere campings en minicampings (in de rapportage 2007 kamperen bij de boer ). Beide zullen apart worden besproken Reguliere campings Aanbod De regio Zuid-Holland Zuid telde vorig jaar 16 reguliere campings met in totaal 537 toeristische plaatsen (incl. trekkershutten) en vaste plaatsen (zie tabel 3.3.). Dit betekent dat de totale kampeercapaciteit plaatsen bedraagt. In vergelijking met 2007 is het aantal plaatsen licht afgenomen (-5%), en tegelijkertijd is er een duidelijke verschuiving zichtbaar van vaste plaatsen naar toeristische plaatsen. Het aantal vaste plaatsen is afgenomen met 8%, tegenover een toename van het aantal toeristische plaatsen met 7%. Tabel 3.3. Aanbod reguliere campings Zuid-Holland Zuid 2011 Regio Bedrijven Plaatsen % plaatsen Toeristische plaatsen Vaste plaatsen Hoeksche Waard % Drechtsteden % Alblasserwaard-Vijfheerenlanden % Totaal % Bron: eigen inventarisatie. Het reguliere kampeeraanbod is vrij evenredig over de regio verdeeld. De schaalgrootte van de campings in Zuid-Holland Zuid bedraagt gemiddeld circa 145 plaatsen. De schaalgrootte van de reguliere campings is het grootst in Alblasserwaard-Vijfheerenlanden met gemiddeld 178 plaatsen en het kleinst in Hoeksche Waard met gemiddeld 127 plaatsen. 6 Onder zakelijke vraag worden overnachtingen verstaan in het kader van bezoeken aan bedrijven/organisaties in de regio. Veelal hebben deze reizen een individueel karakter. Onder congresvraag worden overnachtingen verstaan in het kader van het bijwonen van een (meerdaags) congres, symposium of cursus in de regio. 9

11 Voor het toeristisch aanbod is de verhouding tussen vaste standplaatsen en toeristische standplaatsen bepalend. Een laag percentage vaste standplaatsen (en andersom een hoog percentage toeristische plaatsen) betekent dat het gebied meer toeristisch is. In de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is het percentage toeristische plaatsen het hoogst (38%) met 339 toeristische plaatsen. In de andere twee regio s bestaat het aanbod voornamelijk uit vaste staanplaatsen: Hoeksche Waard 92% en in Drechtsteden circa 79%. Dit beeld komt overeen met Vooral de toename van het aantal toeristische plaatsen in Drechtsteden zorgt voor een lichte stijging van de totale toeristische capaciteit in vergelijking met Het toeristisch aanbod is in % van het totale aanbod tegenover 21% in Vraag Op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête is berekend dat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2011 circa 103 bedraagt. Voor de regio Zuid-Holland Zuid betekent dit dat in 2011 in totaal ruim overnachtingen op campings zijn doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen). 10

12 Minicampings Aanbod In de regio Zuid-Holland Zuid zijn in totaal 18 minicampings gevestigd die een gezamenlijke capaciteit hebben van 443 standplaatsen. Dit is een toename ten opzichte van 2007 van 9%. Het aantal toeristische plaatsen op minicampings is met 25% toegenomen, tegenover een afname van het aantal vaste standplaatsen met 22%. Kortom: ook hier is sprake van een verschuiving van vaste standplaatsen naar toeristische plaatsen. Tabel 3.4. Aanbod minicampings Zuid-Holland Zuid 2011 Regio Bedrijven Plaatsen % plaatsen Toeristische plaatsen Vaste plaatsen Hoeksche Waard % 54 3 Drechtsteden 0 0 0% 0 0 Alblasserwaard-Vijfheerenlanden % Totaal % Bron: eigen inventarisatie. De capaciteit is met name geconcentreerd in de regio Alblasserwaard- Vijfheerenlanden (87% van de plaatsen). In de regio Drechtsteden zijn geen minicampings gevestigd. Vraag Wederom is op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête berekend wat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2011 is. Voor de minicampings is dit 112 persoonsovernachtingen. Dit betekent dat in de regio Zuid-Holland Zuid in 2011 in totaal bijna overnachtingen op minicampings zijn doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen) Vakantiewoningen Aanbod In tabel 3.5. is het aanbod vakantiewoningen en appartementen in de regio Zuid- Holland Zuid inzichtelijk gemaakt. De regio telt in totaal 34 aanbieders, die gezamenlijk 102 vakantiewoningen verhuren met in totaal 441 bedden 7. Tabel 3.5. Aanbod vakantiewoningen/appartementen Zuid-Holland Zuid 2011 Aantal bedrijven Aantal eenheden Aantal bedden % bedden Hoeksche Waard % Drechtsteden % Alblasserwaard-Vijfheerenlanden % Totaal % Bron: eigen inventarisatie. Het aanbod aan vakantiewoningen en de bijbehoren bedcapaciteit is met name geconcentreerd in de regio Drechtsteden. Deze regio heeft 67% van de totale bedcapaciteit. Het aanbod in de Hoeksche Waard is het kleinst. 7 In de monitor 2007 werd een andere categorie-indeling gebruikt. Een deel van de vakantiewoningen viel toen onder de categorie logeren bij de boer. Deze categorie is nu verdeeld over B&B en vakantiewoningen. Een vergelijking met 2007 is helaas niet mogelijk, omdat een deel van het aanbod nieuw is en niet van alle aanbieders bekend is of deze ook in 2007 al actief waren. 11

13 Vraag De slaapplaatsbezettingsgraad voor vakantiewoningen in Zuid-Holland Zuid is op basis van de resultaten uit de bedrijfsenquête geschat op 29%. De regio heeft een totale capaciteit van 441 bedden. Dit betekent dat er in 2011 circa toeristische overnachtingen in vakantiewoningen/appartementen in Zuid-Holland Zuid hebben plaatsgevonden Groepsaccommodaties Aanbod In Zuid-Holland Zuid zijn in totaal acht groepsaccommodaties gevestigd met een gezamenlijke capaciteit van circa 340 bedden. In de regio Hoeksche waard is het aanbod groepsaccommodatie klein met één groepsaccommodatie. In vergelijking met 2007 is het aanbod in Zuid-Holland Zuid toegenomen met 62 bedden; een toename van 22%. Dit kan verklaard worden door de toevoeging van twee aanbieders (1 nieuw en 1 tijdelijk gesloten in 2007). Tabel 3.6. Aanbod groepsaccommodaties Zuid-Holland Zuid 2011 Regio Bedrijven Bedden % bedden Hoeksche Waard % Drechtsteden % Alblasserwaard-Vijfheerenlanden % Totaal % Bron: eigen inventarisatie. Vraag In 2011 hadden de groepsaccommodaties in Zuid-Holland Zuid een gemiddelde bedbezetting van 31%. Met de circa 340 bedden betekent dit dat er in totaal in 2011 bijna toeristische overnachtingen zijn doorgebracht in groepsaccommodaties Jachthavens 12

14 Aanbod Zuid-Holland Zuid telt in 2011 in totaal 37 jachthavens (jachthavens van watersportverenigingen zijn hierin meegenomen). De jachthavens hebben een gezamenlijke capaciteit van bijna ligplaatsen. Het merendeel (93%) betreft vaste ligplaatsen. Tabel 3.7. Aanbod jachthavens Zuid-Holland Zuid 2011 Regio Havens Plaatsen % Plaatsen Passanten plaatsen Vaste plaatsen Hoeksche Waard % Drechtsteden % Alblasserwaard-Vijfheerenlanden % Totaal % Bron: eigen inventarisatie. De jachthavens in Zuid-Holland Zuid hebben gemiddeld 135 ligplaatsen per haven. De meeste ligplaatsen liggen in de regio Hoeksche Waard (38%), maar ook de andere twee regio hebben een behoorlijke capaciteit. In vergelijking met 2007 is het aantal ligplaatsen licht toegenomen; een toename van 2%. Dit kan verklaard worden door de uitbreiding van bestaande jachthavens. Zowel het aantal passantenplaatsen als vaste ligplaatsen is iets toegenomen. Niet in alle regio s is het aantal ligplaatsen toegenomen; de regio Alblasserwaard- Vijfheerenlanden kent een afname van 4% (door vergroten bestaande ligplaatsen). De toename van het aantal ligplaatsen is het grootst in de regio Hoeksche Waard (6%). Tot slot geldt ook voor jachthavens dat de verhouding tussen passantenplaatsen en vaste ligplaatsen bepalend is voor de toeristische capaciteit. In Zuid-Holland Zuid is 7% van het totaal aantal ligplaatsen in dat gebied specifiek bestemd voor passanten. In de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is de capaciteit voor passanten het grootst; 13% van de totale capaciteit is bestemd voor passanten. In de Hoeksche Waard is dat 7% en tot slot in Drechtsteden 5%. In de praktijk is het overigens zeer gebruikelijk dat ook jachthavens met (bijna) uitsluitend vaste plaatsen passantenovernachtingen realiseren door passanten toe te staan op vaste ligplaatsen, waarvan de ligplaatshouder is uitgevaren. Vraag De bezetting voor jachthavens wordt uitgedrukt in het aantal persoonovernachtingen per ligplaats. Aangezien passantenovernachtingen zowel kunnen plaatsvinden op passantenplaatsen als op vaste ligplaatsen is de bezetting bepaald over de totale capaciteit. Voor 2011 hebben de jachthavens in Zuid- Holland Zuid een gemiddelde bezetting van 18 persoonsovernachtingen per plaats gerealiseerd. Tussen de individuele jachthavens bestaan behoorlijke verschillen in bezetting. Deze bezetting leidt tot een raming van circa overnachtingen in de jachthavens in Zuid-Holland Zuid in Conclusie In tabel 3.8. zijn de bovenstaande ramingen nogmaals samengevat om een volledig overzicht van de invoergegevens voor het verblijfstoerisme in Zuid- Holland Zuid weer te geven. 13

15 Tabel 3.8. Input verblijfstoerisme Zuid-Holland Zuid 2011 Categorieën Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard- Vijheerenlanden Totaal Eenheden Hotels standaard / pensions / B&B Overnachtingen Hotels middenklasse en luxe Overnachtingen Camping toeristisch Overnachtingen Groepsaccommodaties Overnachtingen Vakantiewoningen Overnachtingen Minicampings Overnachtingen Jachthaven passanten Overnachtingen Camping vaste plaatsen Plaatsen Jachthaven vaste ligplaatsen Ligplaatsen Totaal overnachtingen Overnachtingen De meeste overnachtingen in Zuid-Holland Zuid worden doorgebracht in hotels (groot deel zakelijke overnachtingen) gevolgd door passantenovernachtingen in jachthavens. Het aantal toeristische overnachtingen op het land is dus vrij beperkt (circa ). De verblijfstoeristische vraag is in Drechtsteden en Alblasserwaard-Vijheerenlanden ongeveer even groot. In de Hoeksche Waard vinden beduidend minder overnachtingen plaats. 14

16 4. DAGRECREATIE 4.1. Inleiding In de regio Zuid-Holland Zuid zijn talrijke dagrecreatieve activiteiten mogelijk zoals fietsen, wandelen, golfen, een bezoek aan een bezienswaardigheid of aan een evenement, etc. In dit hoofdstuk gaan we in op deze activiteiten. Eerst wordt de gehanteerde afbakening beschreven (4.2), gevolgd door een beschrijving van het aantal ondernomen dagrecreatieve activiteiten (4.3) Afbakening De dagrecreatieve vraag in de regio Zuid-Holland Zuid is geanalyseerd op basis van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek 8 (CVTO). De afbakening is (grotendeels 9 ) conform de Landelijke R&T standaard en bestaat uit de volgende categorieën, waarbij (een combinatie van) activiteiten zijn meegenomen met een minimumduur van twee uur (inclusief activiteiten van de eigen inwoners): Buitenrecreatie; Waterrecreatie en -sport; Wellness/beauty/ontspanning; Attracties bezocht; Evenement bezocht; Recreatief winkelen; Cultuur; Uitgaan. Voor een overzicht van activiteiten, definities en afbakeningen wordt verwezen naar bijlage Gebruik Tabel 4.1. op de volgende pagina geeft de aantallen ondernomen activiteiten weer, zowel per deelregio als voor de gehele regio. Bijna 29 miljoen dagrecreatieve activiteiten in Zuid-Holland Zuid Conform de hiervoor beschreven afbakening zijn in 2011 bijna 29 miljoen activiteiten ondernomen in Zuid-Holland Zuid. Omdat het aantal waarnemingen in bepaalde categorieën relatief beperkt bleek voor bepaalde deelregio s, is voor deze categorieën uitgegaan van gemiddelden tussen bepaalde jaargangen van het CVTO. Deze zelfde methodiek is ook gehanteerd voor 2007, waardoor de vergelijking van 2007 en 2011 een eenduidig beeld geeft van de ontwikkeling in de regio (zie hoofdstuk 6). 8 9 Voor het CVTO van NBTC-NIPO Research wordt een groot aantal Nederlanders ondervraagd over hun vrijetijdsgedrag. Wekelijks worden ongeveer 375 personen ondervraagd over hun vrijetijdsgedrag (ondernomen activiteiten) in de afgelopen week. Daarnaast vindt een jaarmeting/ ijkonderzoek plaats waaraan de laatste keer Nederlanders hebben deelgenomen. In vergelijking met de Landelijke R&T-standaard is de categorie sportwedstrijd bezoeken niet meegenomen vanwege het zeer beperkte aantal waarnemingen en daardoor de te lage betrouwbaarheid van de resultaten. 15

17 Tabel 4.1. Aantal dagrecreatieve activiteiten Zuid-Holland Zuid Hoeksche Waard Drechtsteden Alblasserwaard- Vijheerenlanden Totaal Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier Cultuur Uitgaan Totaal Circa 35% van dagrecreatie zijn buitenrecreatieve activiteiten Ruim 10 miljoen activiteiten (circa 35%) zijn ondernomen op het gebied van buitenrecreatie. Hiermee is deze categorie, bestaande uit recreëren aan het water, wandelen en fietsen voor plezier, toertochtjes, etc. de meest voorkomende categorie. Verder zijn uitgaan met circa 6,5 miljoen activiteiten (22%) en winkelen/funshoppen met ruim 4 miljoen activiteiten (14%) veel ondernomen activiteiten in Zuid-Holland Zuid. Ruim de helft van de dagrecreatieve activiteiten in de Drechtsteden De regio Drechtsteden is met ruim 15 miljoen activiteiten (circa 52%) de regio waar de meeste dagrecreatieve activiteiten worden ondernomen, gevolgd door Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (9,5 miljoen activiteiten, ofwel 33%) en Hoeksche Waard (circa 4,2 miljoen activiteiten, ofwel 14%). Buitenrecreatie is in alle deelregio s de meest ondernomen activiteit. Ook uitgaan, winkelen en attractiebezoek zijn veel ondernomen uitstapjes. 10 Afgerond op duizendtallen. 16

18 Figuur % 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Herkomst dagrecreanten in Zuid-Holland Zuid 40% 30% 11% 8% 11% Ruim 80% van de dagrecreanten is afkomstig uit de eigen regio Wanneer naar de herkomst van de dagrecreanten wordt gekeken, valt op dat ruim 80% van de dagrecreanten afkomstig is uit de eigen regio. Dagrecreanten komen vooral uit de Drechtsteden (40%) en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (30%). Uit de Hoeksche Waard zijn 11% van de dagrecreanten in Zuid-Holland Zuid afkomstig (zie figuur 4.1. op de vorige pagina) Uit deze figuur blijkt verder dat 8% van de dagrecreanten uit andere regio s in de provincie Zuid-Holland komt ( overige Zuid-Holland ), terwijl 11% uit andere Nederlandse provincies komt. Zuid-Holland Zuid heeft aandeel van circa 11% in de provincie In de provincie Zuid-Holland zijn in 2011 circa 265 miljoen activiteiten ondernomen. Hierbij is dezelfde afbakening gehanteerd als voor Zuid-Holland Zuid. Hieruit concluderen wij dat Zuid-Holland Zuid een aandeel heeft van circa 11% in de dagrecreatieve activiteiten in de provincie. De verdeling van deze activiteiten over de verschillende categorieën vertoont voor de provincie Zuid-Holland eenzelfde beeld als voor Zuid-Holland Zuid (zie figuur 4.2.). Buitenrecreatie is ook in de provincie de meest ondernomen activiteit (32%), gevolgd door uitgaan (23%), winkelen voor plezier (14%) en attractiebezoek (11%). 17

19 Figuur % Vergelijking Zuid-Holland Zuid en Zuid-Holland 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Zuid-Holland Zuid Zuid-Holland Buitenrecreatie Waterrecreatie en -sport Sportwedstrijd bezoeken Wellness/beauty/ontspanning Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier / funshoppen Cultuur Uitgaan 18

20 5. ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 5.1. Inleiding De economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid is geraamd met behulp van de methodiek van het ZKA Impactmodel. Met dit model wordt de betekenis van toerisme en recreatie uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. In dit hoofdstuk is eerst ingegaan op de werkwijze van het impactmodel om de economische betekenis te kunnen bepalen (5.2.). Na invoering in het impactmodel resulteert dit in toeristische bestedingen en werkgelegenheid. In dit hoofdstuk is de economische betekenis van toerisme en recreatie in 2011 weergegeven (5.3.). In het volgende hoofdstuk wordt de ontwikkeling beschreven Werkwijze Zoals aangegeven is de economische betekenis van toerisme en recreatie in Zuid-Holland Zuid en de drie deelgebieden daarbinnen geraamd met behulp van de methodiek het Impactmodel. Hierna is kort ingegaan op de methodiek van dit rekenmodel. Input: overnachtingen, bezoekersaantallen en capaciteit x Bestedingen per persoon per categorie (naar sectoren) Output: bestedingen (totaal en naar sectoren) -/- BTW/accijns desbetreffende sector -/- Inkooppercentage desbetreffende sector Finale omzet per sector x Arbeidscoëfficiënten per sector Output: Werkgelegenheid in fte s (direct naar sectoren en indirect via multiplier) Bestedingen De berekening van de bestedingen (in ) geschiedt op basis van gemiddelde bestedingen per persoon per overnachting of dagactiviteit. Bij de categorieën campings vaste plaatsen en jachthavens vaste ligplaatsen zijn de bestedingen berekend op basis van een vast bedrag per plaats per jaar. Hier geldt derhalve de capaciteit als uitgangspunt voor de raming. Toerisme is een samengestelde sector. Dit betekent dat de bestedingen van toeristen niet alleen terechtkomen bij de verblijfsaccommodaties en dagattracties, maar ook bij de horeca, in winkels, bij tankstations, etc. De totale bestedingen zijn in het model verdeeld over de volgende sectoren: Logies (overnachtingkosten accommodatie); Horeca; Detailhandel; Entree (entreegelden, fietshuur, parkeergelden, etc); Vervoer. 19