Het principe van de sociale voorkeur

Transcriptie

1 Vragen naar: Sébastien Pereau Tel : Fax : Ons kenmerk Datum laatste wijziging ESE/30/2 donderdag 24 mei 2007 Betreft: Sociale Economie en Overheidsopdrachten Het principe van de sociale voorkeur Het principe van de sociale voorkeur verwijst naar een mechanisme dat overheden toelaat om een opdracht voor te behouden aan welbepaalde operatoren, en dat uit billijkheidsoverwegingen. De grondslag voor dit principe is het feit dat bepaalde ondernemingen (KMO s, etnische ondernemingen, ) niet altijd vertrouwd zijn met de werking van overheidsopdrachten en niet dezelfde kansen hebben als andere ondernemingen om deel te nemen aan een gunningsprocedure. Het mechanisme van de sociale voorkeur werd door de Verenigde Staten al toegepast in het voordeel van ondernemingen met een vrouwelijke of Afro-Amerikaanse CEO. Ook in België is een dergelijk systeem van sociale voorkeur mogelijk. Deze sociale voorkeur staat ingeschreven in de wet (artikel 18 bis van de wet van 24 december 1993 en artikel 22 van de volgende wet waarvan de publicatie momenteel wordt voorbereid 1 ). Artikel 22 van de nieuwe wet op de overheidsopdrachten luidt als volgt: - «1. Een aanbestedende overheid kan, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, de toegang tot de gunningsprocedure reserveren voor beschutte werkplaatsen of de uitvoering ervan reserveren in het kader van programma s voor beschermde arbeid indien de meerderheid van de betrokken werknemers personen met een handicap zijn die wegens de aard of de ernst van hun handicaps geen beroepsactiviteit in normale omstandigheden kunnen uitoefenen. De aankondiging van opdracht of, bij ontstentenis van een aankondiging van opdracht, het bestek, moet deze toegangsreservatie vermelden. 2. Wanneer een opdracht het bedrag voor Europese bekendmaking niet bereikt, kan een aanbestedende overheid, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, de toegang tot de gunningsprocedure reserveren voor sociale inschakelingsondernemingen. Met sociale inschakelingsonderneming wordt bedoeld de onderneming die voldoet aan de voorwaarden van artikel 59 van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de 1 wet van 15 juni 2006 betreffende de overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor de aanneming van werken, leveringen en diensten

2 werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of die aan gelijkaardige voorwaarden voldoet in het land van oorsprong van de kandidaat of inschrijver.» Het betreft een voorbehoud m.b.t. de gunningsprocedure. De te volgen procedure is dus dezelfde als bij een normale overheidsopdracht. Het verschil heeft betrekking op het ogenblik van opening van de offertes. Alleen de offertes van ondernemingen die voldoen aan de voorwaarden kunnen in aanmerking worden genomen, m.a.w., in het kader van paragraaf 1, alleen de offertes van de beschutte of sociale werkplaatsen zullen, voor zover ze voldoen aan de vereisten inzake toegang en kwalitatieve selectie, zoals gedefinieerd door de aanbestedende overheid, deelnemen aan de gunningsprocedure.

3 Voorbehoud van een opdracht stap voor stap 1 ) Keuze van de voor te behouden opdracht Het is noodzakelijk de opdracht waarvoor de aanbestedende overheid het principe van de «sociale voorkeur» of opdrachtvoorbehoud wenst toe te passen, goed te kiezen. Wanneer er geen sociale of beschutte werkplaatsen of initiatieven van de sociale inschakeleconomie werkzaam zijn in de sector van de luchtvaartkunde, heeft het immers geen enkele zin dit principe toe te passen op de gunningsprocedure voor de aankoop van transportvliegtuigen. Bovendien moet ook rekening worden gehouden met het feit dat de algemene transparantie-, concurrentie- en niet-discriminatieregels ook van toepassing zijn op voorbehouden opdrachten. Het is dus zaak een opdracht voor te behouden voor sectoren waarin verschillende beschutte, sociale werkplaatsen of initiatieven van de sociale inschakeleconomie actief zijn, zodat ook de concurrentie kan spelen. Van de beschutte werkplaatsen bestaan er lijsten, op te vragen bij: - de VLAB, de Vlaamse Federatie van Beschutte Werkplaatsen: of als link naar de gegevensbank met vermelding van de activiteitensectoren van de BW - de EWETA, de Entente Wallonne des Entreprises de Travail Adapté: of als link naar de gegevensbank met vermelding van de activiteitensectoren van de ETA - de FEBRAP, de Brusselse Federatie van Beschutte Werkplaatsen: Voor info over de sociale werkplaatsen verwijzen we naar: - het SST, het Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstelling: of voor opzoekingen in de gegevensbank Voor de initiatieven van de sociale inschakeleconomie die voldoen aan de criteria van artikel 59 van de wet van 26 maart 1999 is er geen exhaustieve lijst voorhanden. Wanneer we echter teruggrijpen naar de parlementaire werken die leidden tot de aanneming van deze wet, lezen we wat hier toen mee werd bedoeld: «beschutte werkplaatsen, sociale werkplaatsen, invoegbedrijven en bedrijven voor vorming door arbeid.» De situatie is ondertussen geëvolueerd. De gewesten hebben hun reglementeringen inzake de erkenning als invoegbedrijf aangepast. We kunnen er vandaag evenwel van uitgaan dat, naast de ETA/BW en sociale werkplaatsen, de volgende initiatieven voldoen aan de voorwaarden van art. 59: - bedrijven voor vorming door arbeid - de invoegbedrijven erkend door het Waals Gewest - de inschakelingsondernemingen erkend door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

4 - de inschakelingsbedrijven erkend door de federale ministers van tewerkstelling en sociale economie - de plaatselijke initiatieven voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid erkend door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Deze initiatieven worden erkend in het kader van de maatregel in art. 60, 7 voor de terbeschikkingstelling van initiatieven van de sociale economie. Op de website van de Cel Sociale Economie wordt een lijst van deze initiatieven gepubliceerd. 2 ) Gunningsprocedure Deze procedure is volledig identiek aan alle andere procedures voor de gunning van overheidsopdrachten: de aanbestedende overheid moet dezelfde documenten opstellen en dezelfde stappen volgen. Er moet echter rekening worden gehouden met de volgende elementen: - In de aankondiging van de opdracht moet uitdrukkelijk worden vermeld dat het gaat om een voorbehouden opdracht (het betreft hier punt III.2.4 in de modeldocumenten uitgewerkt door de Kanselarij van de Eerste Minister) III.2.4 Voorbehouden opdrachten (indien van toepassing) ja neen De opdracht is bestemd voor sociale werkplaatsen De uitvoering van de opdracht is beperkt in het kader van programma s voor beschermde arbeid - Deze bepaling moet ook het bijzonder bestek worden opgenomen We raden aan hier een rubriek toe te voegen aan het bestek, bijvoorbeeld bij selectiecriteria, en wel als volgt: «X. Selectiecriteria X.1 Toegang tot de opdracht De toegang tot de gunningsprocedure is, in overeenstemming met artikel 18 bis van de wet van 24 december 1993, voorbehouden aan beschutte of sociale werkplaatsen en initiatieven van de sociale inschakeleconomie, zoals gedefinieerd in art. 59 van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of die aan gelijkaardige voorwaarden voldoen in het land van oorsprong van de kandidaat of inschrijver. Alleen de offertes ingediend door beschutte of sociale werkplaatsen of initiatieven van de sociale inschakeleconomie zullen in aanmerking worden genomen. De onderneming die een offerte indient, moet het bewijs leveren van haar erkenning als beschutte of sociale werkplaats of als initiatief van de sociale inschakeleconomie, in de zin van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of dat ze aan gelijkaardige voorwaarden voldoet indien ze afkomstig is uit een andere lidstaat. ( ) ( )» X.2 Uitsluitingscriteria X.3 Selectiecriteria m.b.t. de financiële middelen van de inschrijver

5 Het is dus aangewezen om aan de lijst Bij de offerte te voegen stalen, documenten en attesten het volgende toe te voegen: - de documenten waaruit de erkenning blijkt als beschutte of sociale werkplaats of als initiatief van de sociale inschakeleconomie in de zin van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen. Wanneer een onderneming afkomstig uit een andere lidstaat een offerte indient, dan moet deze het bewijs leveren dat ze voldoet aan gelijkaardige voorwaarden in haar land van herkomst. - Enkel de offertes van beschutte of sociale werkplaatsen of initiatieven van de sociale inschakeleconomie zullen in aanmerking worden genomen; de offertes van bedrijven van de sociale inschakeleconomie en de beschutte of sociale werkplaatsen zullen worden geëvalueerd op basis van de selectie-, uitsluitings- en toewijzingscriteria voorzien in het bijzonder bestek. De verschillende offertes zullen op dezelfde wijze worden geëvalueerd als bij klassieke overheidsopdrachten. 3 ) Andere overwegingen De procedure voor opdrachtvoorbehoud is een uitzonderlijke procedure die weldoordacht en in redelijke verhoudingen moet worden toegepast. Het betreft geenszins een procedure bestemd voor alle overheidsopdrachten die door een overheid worden aanbesteed. Als u een marktonderzoek doet, kunt u altijd offertes aanvragen aan sociale economie bedrijven. U vindt verschillende lijsten van sociale economie bedrijven terug op een aantal websites: Repertorium Préférences op de website van SAW-B : SocialeEconomie.be : Connect (gericht op sociale economie uit Oost-Vlaanderen) : B2B bedrijven : B2C bedrijven : U kunt ook een offerte online aanvragen : De bovenvermelde websites zijn uiteraard ook een bron om sociale economie bedrijven te vinden: VLAB : EWETA : SST : En voor mens- en milieuvriendelijke initiatieven is er de Memogids :