Transcriptie

1 Voorstellen R E LA T I E S E N S E K S U A L I T E I T Mariette Haak Gezondheidsbevorderaar GGD HM mhaak@ggdhm.nl Aandachtsgebieden Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen en mondzorg Uitvoering Advies, begeleiding, voorlichting, training Kinderen Wie heeft kinderen in groep: 1 of 2? 3 of 4? 5 of 6? 7 of 8? Programma Veiligheid Achtergrond Cijfers Lichamelijke en relationele ontwikkeling Beeldvorming Normaal en afwijkend gedrag Hoe zorgt u voor een goede ontwikkeling? Hoe werkt de school aan het onderwerp? Veiligheid Vertrouwelijk Openheid Waar denkt u aan bij lichamelijke en relationele ontwikkeling van kinderen? Grenzen Als u persoonlijke vragen heeft dan kunt u deze ook achteraf stellen. 1

2 Zoek iemand die Stelling U krijgt een A4 met vragen zoals: Probeer in zoveel mogelijk grijze vakjes een voornaam te schrijven Hoe? Loop door de ruimte en zoek iemand op. Als u iemand heeft gevonden, mag u elkáár één vraag stellen. Bij een JA-antwoord vult u de voornaam van de persoon in het grijze vakje in, om vervolgens door te lopen naar een volgend persoon. Bij een NEE-antwoord loopt u naar een volgend persoon. Probéér in alle vakjes een verschillende naam te schrijven Je voedt op zoals je bent! Zou u praten over Geslachtsgemeenschap in Alphen knuffelen aanraken loverboys Internet & sociale media bloot zijn (ouders en kind) praten over seks veilig vrijen seks op tv omgaan met vragen informatie geven verliefdheid hygiëne prettig / onprettig onderzoek van eigen lijf Zelf bevrediging cultuurverschil lichaamsdelen benoemen ongesteld worden kinderen krijgen homo- en biseksualiteit Jongerenpeiling 2013 Alphen a/d Rijn respons % geslachts- jongeren in geslachts- HM op peiling gemeenschap gemeente gemeenschap Totaal Geslachtsgemeenschap 12 jaar 432 0,2% ,8% 13 jaar 878 4% ,6% 14 jaar 573 5% % 15 jaar % % jaar % % geslachtsgemeenschap is afgerond op hele getallen doktertje spelen waar je hulp kunt vragen misbruik/ geheimen grenzen stellen gevoelens 56 basisscholen Seks onder je 25 e (2012) Kennis van seksualiteit, voortplanting en soa s is matig. Jongens leggen de verantwoordelijkheid voor het aangeven van grenzen bij meisjes Veel grensoverschrijdend gedrag onder meisjes, homo-en biseksuele jongeren. 1 e keer geslachtsgemeenschap komt voor 1/3 e van de jongeren onverwachts 13-jarigen lopen meeste risico op grensoverschrijdend gedrag en beschermen zichzelf niet goed. Ouders minder goed op de hoogte van hun kind op seksueel gebied, daardoor hebben ze minder mogelijkheden om kind te steunen. Laag opgeleide jongeren lopen meer risico dan hoogopgeleide jongeren. Ouders zijn belangrijke bron van informatie Homoacceptatie is gering Verstandelijke beperking In jeugd seksueel misbruikt: 28% van de vrouwen 19% van de mannen Reden Gat tussen lichamelijke- en sociaal emotionele ontwikkeling Afhankelijkheid van anderen Gebrek aan kennis Naïviteit Misbruik Lichamelijke beperking In jeugd seksueel misbruikt 28% van de vrouwen 12% van de mannen Reden Afhankelijkheid van anderen Beperkte sociale vaardigheden Beperkte mogelijkheden om hulp te zoeken Moeite met inschatten van toelaatbaar gedrag 2

3 Beeldvorming Invloed van ouders versus invloed van maatschappij De ontwikkeling in fases Baby s Egocentrisch Gericht op lustbevrediging Ontwikkeling door te ervaren via zintuigen 6 maanden: ontdekken van geslachtsorganen (toeval) 18 maanden: meer gericht. 2 tot 3 jaar 2-3 jaar: ontdekken verschil tussen jongens en meisjes LB Minder Onderzoekend bij zichzelf, mogelijkheden om leeftijdsgenoten maar ook bij spelenderwijs te volwassenen ontdekken Experimenteren met hun omgeving (net als bij andere ontwikkelingsgebieden). Gericht op bevrediging van hun lijf. (uitgebreid onderzoek toont aan dit dat gedrag normaal genoemd kan worden) 3 jaar Inzicht in het seks-taboe v. volwassenen Veel vragen stellen over het onderwerp. Uitproberen van grenzen (uitkleden, roepen van woorden) 3

4 4-5 jaar 6-7 jaar Minder egocentrisch (verplaatsen in ervaringen van anderen) Met taalontwikkeling neemt lichamelijk contact af. Schaamte (norm, gezin, opvoeding) (rollen)spel. Imitatie van volwassen gedrag LVB en LB Sociaal netwerk kleiner - Minder kans om SOVA te oefenen - Minder kans om te experimenteren - Minder toegang tot info LB Ontwikkeling schaamtegevoel blijft achter Minder geknuffeld door ouders Blijvend leergierig onder leeftijdsgenoten. Tonen eigen geslachtsdelen en willen die van leeftijdsgenoten zien. (moeilijker gewenst gedrag aan te leren) Terughoudend naar volwassenen (taboe) (zijn juist afhankelijk van de informatie van ouders en school) Basisschool: preutser en introvert Groeiend schaamtebesef Seksualiteit sluimert! 8 10 jaar Seksualiteit ontwikkelt op breed vlak (lichamelijk, sociaal, mentaal). Bevestiging van vriendschap, zelfde golflengte Jongens en meisjes spelen gescheiden (rolmodel) Groep is zeer belangrijk! 1 op 3 jongens speelt seksuele spelletjes met leeftijdsgenoten (toenemend met leeftijd) Meisjes zijn minder actief (neemt wel toe met leeftijd) Behoefte aan feitelijke kennis (expliciete kennis) Leren van sociale regels (gebeurt trager) LVB - Minder kennis - Minder privacy om te experimenteren -Ouders hebben moeite om expliciet over seksualiteit te praten LVB -Discrepantie tussen wat fysiek kan en SEO aankan jaar (pre-puberteit) Lichamelijke verandering vergroot focus op lijf en dat van anderen. Behoefte aan kennis over hun lijf Aandacht voor eigen geslachtsdelen en die van andere sekse. Fantasie over seksueel contact (onrealistische verlangens) Onderzoek via tijdschriften, tv, internet Imiteren volwassenen (media / ouders) Beleving is dat hét er snel van komt! Impulsiever LVB - Ouders moeite om expliciet over seks te praten - Zien hun kind niet als seksueel Vrijen Praten over vrijen Onzekerheid over het lichaam Eerste zoen Jongens en meisjes apart Fantaseren Normaal en afwijkend gedrag Doktertje spelen Leren van regels Knuffelen Ontdekken van het eigen lichaam 4

5 Afwijkend gedrag? Ontwikkeling verloopt per kind anders Kinderen kopiëren elkaar en volwassenen Vaak geen seksuele spanning De reactie van volwassenen op gedrag kan wel spannend zijn Uw reactie bepaalt beladenheid van het onderwerp en (deels) vervolggedrag. Normaal gedrag Spontaan Experimenteel Nieuwsgierig verzamelen van informatie Kinderen spelen seksuele spelletjes met leeftijdsgenoot of kind in dezelfde ontwikkelfase. Niet normaal gedrag Dwingend gedrag Vernederend gedrag (machtsverschil) Groot verschil in leeftijd Gedrag moeten blijven vertonen Als het kind geen sturing accepteert Aanhoudend seksuele spelletjes willen doen Als het gedrag het dagelijks leven van het kind beperkt. Opvallend gedrag Het kind reageert ineens anders dan voorheen. Gedrag dat vaker of langere periodes voorkomt. Gedrag tussen kinderen van uiteenlopende leeftijd (4 jaar en 8 jaar) Een kind vertoont gedrag dat voorloopt op zijn ontwikkeling Een kind vertoont gedrag dat achterloopt op zijn ontwikkeling Pijn doen Voorwerpen in mond, oor, neus, vagina, anus stoppen Als u iets signaleert (ongeacht de leeftijd) Blijf rustig Heftige actie van u geeft ook een heftige réactie Toon belangstelling en luister Stel eventueel vragen ter verheldering. Probeer het gedrag bij te sturen als u dat noodzakelijk vindt Leg uw kind uit wat hoort (wanneer/waar) Denk aan: Je voedt op zoals je bent Hoe kun je als ouder zorg dragen voor gezonde relationele en seksuele ontwikkeling? 5

6 In het algemeen Pas informatie aan op de ontwikkeling Bevestig het gedrag en vertel er over Stuur gedrag dat ongewenst is op prettige wijze bij Als een kind vragen gaat stellen is het klaar voor een antwoord. Blijf er echter niet op wachten Blijft uw kind serieus vragen stellen? Dan kunt iets meer vertellen. Te veel of té ingewikkelde info onthouden kinderen niet Waar kunt u over praten? Praat zelf actief over: Het lichaam van jongens en meisjes Benoem geslachtsdelen (eerst in kindertaal/ later volwassen). Groeien en ontwikkelen Gevoelens, vriendschap en verliefdheid Wensen en grenzen Wat doet de school? Groepen blauw en geel - Ik ben een jongen/ meisje - Ik vind jou lief Ik ben een jongen / meisje Hoe kan je zien dat dit een meisje is? Hoe kan je zien dat dit een jongen is? Verschillen tussen meisjes? Zien alle meisjes er hetzelfde uit? Verschillen tussen jongens? Zien alle jongens er hetzelfde uit? Kleding en speelgoed Ik vind jou lief Wie vind jij aardig/lief? Wanneer vind je iemand lief of aardig? Hoe laat je een ander merken dat je hem/haar aardig/lief vindt? Hoe kijk je als je iemand lief vindt? Vrolijk of verdrietig? Wat wil je doen als je iemand lief vindt? Samen spelen, aanraken, kusjes geven? Wat doet de school? Groep paars - Vriendschap en verliefd 6

7 Wie vind ik speciaal Voor wie kunnen we liefde voelen? Wie kunnen we aardig vinden? (vriendschap, liefdesrelatie, familie, klasgenoten, juffrouw/meester, etc.) Wie is belangrijk voor jou? Ik ben verliefd Wie is er wel eens verliefd? Hoe voelt het om verliefd te zijn? Is dat een leuk gevoel? Is verliefd zijn anders dan vriendschap? Hoe laat je iemand merken dat je verliefd bent op hem/haar? Wat doe jij als iemand verliefd is op jou? Wat doet de school? Groep oranje - Wij zijn vriendjes Wij zijn vriendjes Hoe weet je of iemand je aardig vindt? Wanneer ben je vrienden? Leren het belang van een vriendschap Leren hoe je vriendschap kunt sluiten Wat doet de school? Groep wit - Voortplanting en gezinsvorming - Sociale emotionele ontwikkeling Voor (opvoed)vragen en advies Naam: Yvonne van Dijkman-Euser yvandijkman@ggdhm.nl 7

8 Wilt u een evaluatieformulier invullen? Zijn er nog vragen? 8