Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker

Transcriptie

1 Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker lokale verbranding van de alvleeskliertumor Doel Het doel van de studie is te onderzoeken of radiofrequente ablatie (RFA) gevolgd door standaard palliatieve chemotherapie een verlenging van de levensduur geeft ten opzichte van chemotherapie alleen, bij patiënten met een lokaal doorgegroeide alvleeskliertumor zonder uitzaaiingen. Doelgroep Patiënten met een lokaal doorgegroeide alvleeskliertumor, zonder uitzaaiingen elders in het lichaam. Relevantie In Nederland presenteren zich jaarlijks ongeveer 800 nieuwe patiënten met alvleesklierkanker, bij wie de tumor is doorgegroeid buiten de alvleesklier rondom belangrijke bloedvaten waardoor een operatie niet meer mogelijk is. Alternatieve behandelingen, zoals chemo- en radiotherapie geven slechts een minimale verlenging van de levensduur (2 tot 3 maanden). Deze specifieke patiëntengroep is de afgelopen jaren sterk in aantal toegenomen en de behoefte aan een behandeling met een aanzienlijke verlenging van leven is groot. RFA is een techniek, die al veelvuldig voor positieve resultaten heeft gezorgd bij patiënten met prostaat- en leverkanker. Voor deze techniek worden één of meerdere electroden (dunne naalden) in de tumor geplaatst, waarna de tumorcellen van binnenuit worden verbrand. Eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat RFA een bruikbare en veilige methode is voor alvleesklierkanker en de levensduur minimaal 12 maanden kan verlengen. In het UMC Utrecht hebben we reeds aangetoond dat RFA een veilige toepassing is voor de behandeling van alvleeskliertumoren. Om een invloed van RFA op de levensduur te kunnen aantonen, is een fase III gerandomiseerde multicentrische studie noodzakelijk. Het is van groot belang voor patiënten met een lokaal doorgegroeide alvleeskliertumor om behandelingen te ontwikkelen die hun overlevingskansen vergroten.

2 Studieopzet Studie-eindpunten Het primaire eindpunt van de studie is de gemiddelde overlevingsduur, gedefinieerd als de periode vanaf het moment van loting tot overlijden. Secundaire eindpunten die we worden gemeten zijn: het percentage postoperatieve complicaties, de mate van pijn, het effect van beide behandeltrajecten op de tumor (grootte van de tumor neemt af, blijft gelijk, neemt toe), het moment na de loting waarop de ernst van de ziekte toeneemt, de veranderingen van de tumormarker waarden en tot slot kwaliteit van leven. Voorwaarden voor deelname Patiënten met uitzaaiingen op afstand (bijvoorbeeld in andere organen) zullen hoogstwaarschijnlijk geen baat hebben bij RFA. Dit komt omdat het doel van RFA is de alvleeskliertumor lokaal te behandelen, waarbij de uitzaaiingen op afstand vermoedelijk onaangetast blijven. De prognose van deze patiënten wordt juist bepaald door de aanwezigheid van de uitzaaiingen, waardoor het ondergaan van RFA met een risico op complicaties, niet gerechtvaardigd is. Een deel van de patiënten heeft bij het stellen van de diagnose al uitzaaiingen op afstand, maar die zijn dan nog niet zichtbaar op de CT-scan. Door gebruik te maken van chemotherapie voorafgaand aan de loting, kunnen patiënten met een te agressieve tumor vastgesteld worden. Deze patienten komen niet in aanmerking voor de RFA behandeling. Na de chemotherapie voorbehandeling worden de patiënten opnieuw beoordeeld door een groep van chirurgen en interventie radiologen die veel expertise hebben op het gebied van alvleeskliertumoren en RFA. Zij bepalen op basis van een CTscan of de patiënten voldoen aan de inclusie criteria, namelijk: - Een kwaadaardige alvleeskliertumor bevestigd aan de hand van weefselonderzoek (zogenaamde adenocarcinoom ) - Een lokaal doorgegroeide tumor - Geen uitzaaiingen op afstand - Leeftijd 18 jaar - Geschikt voor chemotherapie en operatie, vastgesteld door de behandeld chirurg, anesthesist en medisch oncoloog

3 Patiënten kunnen niet deelnemen aan de studie indien: - Zwanger - Tumor technisch niet geschikt voor RFA behandeling - Voorafgaand aan de studie behandeld, waarbij de behandeling afwijkt van de voorgeschreven studie behandelbeleid Loting voor behandeling Patiënten die aan de inclusie criteria voldoen, worden met behulp van een computergestuurde loting verdeeld over de twee groepen met elk een aparte behandeling. Groep A: RFA gevolgd door standaard chemotherapie Groep B: alleen standaard chemotherapie Aantal deelnemende patiënten Om een uitspraak te kunnen doen over een eventueel verschil in overleving tussen beide groepen, moet het onderzoek worden uitgevoerd met in totaal 206 patiënten : 103 in de groep A en 103 in de groep B. Handelingen die patiënten zullen ondergaan: Tabel 1. Handelingen gedurende de hele studie Handeling Diagnose Chemotherapie Loting Voor en na RFA Chemotherapie FU 1 stellen CT-scan X - X Na RFA - Iedere 3 maanden Weefselonderzoek X Voorgeschiedenis X - X - - X Lichamelijk onderzoek X Iedere kuur X X Iedere kuur Iedere 3 maanden Bloed onderzoek X Iedere kuur X X Iedere kuur Iedere 3 maanden Tumormarkers meten X X - X X Iedere 3 maanden Pijnscore X - X X - Iedere 3 maanden Somatostatin* X - - Buikvocht onderzoek Na RFA - - Kwaliteit van leven X - X X - X vragenlijsten * Somatostatine werkt profylactisch voor alvleesklierontsteking, wordt gegeven aan patiënten die RFA ondergaan Mogelijke complicaties Complicaties gerelateerd aan de RFA-procedure zijn: een ontsteking van de alvleesklier, een zweer in de twaalfvingerige darm, trombose in de leverpoortader, een lekkage van de alvleesklier en een bloeding. Deze complicaties zijn doorgaans goed te behandelen. In zeldzame gevallen heeft een complicatie een ernstiger verloop en moet de patiënt opnieuw geopereerd te worden om de complicatie te verhelpen. In uitzonderlijke gevallen (ca 1%) kan een complicatie dodelijk zijn.

4 Belasting en risico voor patiënt De huidige standaardbehandeling voor patiënten met lokaal doorgegroeid alvleesklierkanker is chemotherapie. Deze behandeling wordt voor beide groepen gehanteerd, waardoor handelingen die verricht worden ten behoeve van chemotherapie behoren tot standaard zorg. Voor patiënten die worden geloot voor de RFA procedure, zal het ondergaan van een buikoperatie een forse belasting zijn. Tevens geldt voor alle deelnemende patiënten omwille van het vervolgen van de gezondheidstoestand en het vaststellen van het effect van beide behandelingen op de tumor, dat zij aan extra handelingen zullen worden onderworpen, weergegeven in Tabel 1. Voorafgaand aan de loting zal een CT-scan worden verricht om te beoordelen of een patiënt voldoet aan de inclusie criteria. Patiënten in groep A zullen na de RFA dagelijks worden gezien door een arts op de afdeling, waarbij tevens bloed zal worden afgenomen. 7 dagen na de operatie zal opnieuw een CTscan gemaakt worden om het effect van RFA op de tumor te beoordelen. Eén maand na ontslag zullen zij op de polikliniek worden gezien, alwaar aanvullend onderzoek wordt verricht indien nodig. Alle patiënten, ongeacht welke behandeling ze hebben ondergaan, zullen 1,5 jaar worden vervolgd, waarbij ze om de 3 maanden op de polikliniek worden gezien. Gedurende het gehele onderzoek worden tevens vragenlijsten over de kwaliteit van leven (QoL) doorgenomen. Hoofdonderzoekers Dr. I.Q. Molenaar Universitair Medisch Centrum Utrcht, Divisie Heelkunde +31(0) I.Q.Molenaar@umcutrecht.nl Dr. H.C. van Santvoort Universitair Medisch Centrum Utrcht, Divisie Heelkunde +31(0) H.vanSantvoort@umcutrecht.nl Dr. M.G. Besselink Academisch Medisch Centrum Amsterdam, Divisie Heelkunde Meibergdreef 9, 1100 DD Amsterdam +31(0) M.G.Besselink@amc.nl

5 Studiecoordinator Drs. S.J.E. Rombouts Universitair Medisch Centrum Utrecht, Divisie Heelkunde +31(0) Deelnemende ziekenhuizen Universitair Medisch Centrum Utrecht Academic Medisch Centrum, Amsterdam VU Universitair Medisch Centrum, Amsterdam Universitair Medisch Centrum Maastricht Universitair Medisch Centrum Groningen Leiden Universitair Medisch Centrum Catharina ziekenhuis, Eindhoven Medisch Spectrum Twente Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam St. Antonius ziekenhuis, Nieuwegein Radboud Universiteit Medisch Centrum, Nijmegen Maasstad ziekenhuis, Rotterdam Isala Kliniek, Zwolle Amphia ziekenhuis, Breda Sponsor De studie is bedacht en opgezet door de medische specialisten van de Dutch Pancreatic Cancer Group. De studie wordt niet gesponsord vanuit de industrie. De financiering zal puur op subsidie toekenningen berusten. Duur van de studie Inclusie periode: 2 jaar Januari 2015 t/m december 2016 Follow-up duur: 1,5 jaar Januari 2017 t/m juni 2018 Terugkoppeling patiënten Indien er tussentijds relevante informatie voor de patiënten beschikbaar komt, zullen zij daarover worden geïnformeerd. Aan het einde van de studie zal een centrale mailing plaatsvinden, waarin de resultaten van de studie worden beschreven. Tevens zullen deze resultaten met de patiënten tijdens hun bezoek aan de polikliniek worden besproken, als ook met de familie en/of naasten indien de patiënten dat wensen.