Voorwoord. Deel A Een chaotische klas 1 Pedagogische interventies bij het bemoedigen van een groep 5 in de basisschool

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord XI Deel A Een chaotische klas 1 Pedagogische interventies bij het bemoedigen van een groep 5 in de basisschool 1. Inleiding 3 2. "Ik ben de schrik van de school!" 9 De eerste ontmoeting met de klas en de noodzakelijkheid van de innerlijke instelling 12 Scène 1 14 'Zo gaat dat met leraren!' 3. Dennis en 'de eenzame prins' - Het negatieve zelfbeeld en de eenzaamheid van 'moeilijke kinderen' "Jij bent zelf ook niet zo'n onschuldig lammetje". 20 Over het ontstaan van een klasseregel of het werken aan de zelfbewustheid van de klas 25 Scène 2 27 Olaf schrijft: 'Voetbalelftal' 5. "Dan haal ik uit!" 28 Meppen in plaats van schelden en de activering van een gemeenschapsgevoel in plaats van lichamelijk geweld "Zo is ze gewoon, ik weet het ook niet precies." 35 Een conflict en een vredesaanbod 35...en een stil meisje leert 'om te denken' 43

2 VI DENNIS, DE SCHRIK VAN DE SCHOOL Scène 3 44 Björn, Jasper en de carnavalsslinger 7. 'Koning Hoektand de Eerste' 46 Werken aan succes: concepten en vaardigheden zichtbaar maken als verworven competenties 48 8 'De beste lerares van de wereld' en 'de slechtste die ik ooit ben tegengekomen.' 53 Over kinderen die afhankelijk zijn van het oordeel van anderen 53 Scène 4 55 Nieuwe plaatsen voor de groepstafel van Björn, en hoe dat fout gaat 9 'Complimenten en terechtwijzingen' of 'bemoedigen'? 58 Twee principieel verschillende houdingen en de noodzakelijkheid om onderscheid te maken tussen het kind en zijn of haar gedrag Gijs: 'de eenzame prins' en de ongelukkige ster en de poging om het te begrijpen 73 Het gesprek met de moeder 73 Scène 5 78 'Zij rent' - 'Zij rennen' 11. Stoelkring: duidelijkheid geven, begrip vragen, empathie oefenen en het ontstaan van een pedagogisch concept voor een 'eenzame prins' 87 Van geïsoleerde ster tot geïntegreerde helper "Schrijf je over mij?", "Schrijf toch over mij!" 94 Het klasseboek van de kinderen Aanleiding en oefening tot bemoediging 98 Scène 'Donder en bliksem' - Lars leert met behulp van Gijs 13. De 'Vriendschapsstok' van Nico 103 Sociale competentie van een 'moeilijke leerling' en de betekenis van een zelf ontwikkeld model voor het oplossen van problemen "Vaak ben ik zo als Julia" 109 Een gesprek met Stefanie en de verbetering van een hulpstrategie 117

3 INHOUD VII Scène "Simone slaat niet meer om zich heen" 15. "Die moet altijd de kleintjes hebben! " 123 Het kleine broertje Hoe broertjes en zusjes in de vorm van 'overdraging' het leven op school moeilijk kunnen maken Het uur van de expert 135 Vier generaties in gesprek over school het plezier om als expert in het middelpunt van de belangstelling te staan 138 Scène "Dat is bij ons nu eenmaal zo. Hier hoef je je niet zo aan te stellen. " 17. "En let u vooral op de lichte achtergrond!" 144 Een kunstveiling voor de ouders De kwaliteit van het eigen kunnen verwoorden en daarmee een veiling organiseren "Klopt helemaal niet!" en "Dat heb ik helemaal niet gezien!" 162 Ergens rekening mee houden is een kwestie van goed kijken en dat goed kijken is een kwestie van oefenen 163 Scène "Ik voel me vaak zo nutteloos" 19. "Je moet het beleefd zeggen" 175 "En hoe gaat dat?" De kunst om nee te zeggen zonder te kwetsten "Mijn hoofd en mijn lichaam hebben hartstikke hard gewerkt" 184 Kinderen schrijven een leerdagboek 184 Scène "Ramona zoekt God" Deel B 191 DENNIS Van gepokte en gemazelde buitenstaander tot een gewaardeerd lid van de groep 1. "Ik ben hier de schrik van de school" 193 Invloed en macht van een moeilijk kind "Ik heb geen medelijden meer" 195 De vragenlijst bij het godsdienstonderwijs 195

4 VIII DENNIS, DE SCHRIK VAN DE SCHOOL Scène "Laat me met rust, Dennis!" 3. De 'Overheadprojectorklus' 199 Aanzet tot een pedagogisch concept voor Dennis "Het 'A - B - A - Principe' en andere kleine maatregelen die het leven verlichten" 207 Scène "Ik heb het gezien! Ik heb het gezien!" 5. 'Dennis doet meer mee.' 213 De veranderde sleer 'Het muisje en de olifant' 215 Een goed begin met een treurig einde 215 Scène "Ik ben geen indiaan!" 7. "Alle passagiers alstublieft de riemen vastmaken. We gaan landen!" 219 Een 'Uur van de expert' over vliegtuigen, netwerken en de bouwtechniek van meneer Fokker "Kun je die pruik eigenlijk ook wassen?" 223 Beproeving of een kans? 223 Scène "Dat is de Boeing 727" 9. "Jouw gevoel is belangrijk, jouw gevoel" 227 Een droomgesprek in de stoelkring "Dat noem ik echte vriendschap." 232 Een 'vertrouwenskind' en een 'echte vriend' 232 Scène "Dat gebeurt je beslist geen tweede keer!" 11. "Het liefste timmerde ik je op je gezicht." 238 De moeilijke taak van een vertrouwenskind "Kilian en de metro" 244 Een goed opstel met een vrolijk einde 244 Scène "We hebben toch gezegd dat je elkaar niet moet laten vallen, of zoiets."

5 INHOUD IX 13. "Mijn Butje is dood!" 249 Afscheid van een vriend "Dat wenst je jouw vriend Dennis." 252 Een brief aan Björn 252 Scène "En zo lang hebben jullie de tijd om elkaar weer te verdragen!" Deel C 255 Aanbevelingen voor het bemoedigen van kinderen in het onderwijs 1. Het kind aanspreken en zijn naam noemen in samenhang met positieve situaties het kind zijn gevoelens toestaan en 'valse troost' of 'verkeerde aansporingen' vermijden Foute antwoorden corrigeren helpt en ook het je niet meteen van een kind afkeren (Het 'A-B-A-Principe') Keuzemogelijkheden bieden om het kind uit de oppositie te helpen Oppervlakkige complimentjes vermijden en vervangen door gedifferentieerde terugkoppeling De verwachtingen van kinderen van zichzelf serieus nemen en ze helpen om deze succesvol te realiseren Door middel van consequent gedrag kinderen oriënteringspunten geven en tegelijk de eigen autoriteit als leraar versterken Structuren bij het onderwijzen zichtbaar maken en tussendoelen noemen De interne logica van een leerweg zichtbaar maken en gebruik maken van formuleringen van leerlingen in leerprocessen Op destructieve bedoelingen van een kind met een constructieve intentie reageren en daardoor medewerking verkrijgen Ongestructureerd gedrag tegemoet treden met heldere aanwijzingen om het kind oriëntatie te geven Het kind uitdagen om na te denken en impulsen pedagogisch benutten Het sociale perspectief positief beïnvloeden en de kinderen tot wederzijdse waardering aanzetten Het gedrag van het kind begrijpen als uitdrukking van leerervaringen en projecties daarin herkennen Het kind activeren en zijn vaardigheden benutten voor de gemeenschap Hoog inzetten waar het gaat om prestaties van kinderen en onderpresteren tegen gaan 302

6 X DENNIS, DE SCHRIK VAN DE SCHOOL Aanbevolen literatuur Over de auteur