Maart Brancheschets Detailhandel

Transcriptie

1 Maart 2010 Brancheschets Detailhandel

2 Afdeling Arbeidsmarktinformatie Redactie: Rob de Munnik, Marijke Oosterhuis en Niek Veeken Landelijk Bedrijfsadviseur voor de Detailhandel Jan Alberts, tel Structuur van de branche Detailhandel Waar mogelijk wordt in deze schets materiaal gepresenteerd over de detailhandel, maar soms wordt een iets andere ordening gevolgd omdat de aangeleverde informatie anders is gerubriceerd en onderverdeeld. In deze schets worden de meest actuele cijfers gepresenteerd. De branche Detailhandel omvat de volgende deelsectoren: Warenhuizen en supermarkten Voedings- en genotmiddelen in winkel Farmaceutische artikelen, parfums en cosmetica Overige gespecialiseerde detailhandel 1 Tweedehandsgoederen en antiek Detailhandel niet in winkel ( marktverkoop en ambulante verkoop) Reparatie voor particulieren Bron CBS; zie link CBS-site voor de SBI-code 2. Bedrijven en banen van werknemers in de Detailhandel Tabel 1 Aantal bedrijven naar deelsector 2009 Deelsector Aantal bedrijven Aandeel percentage Supermarkten en warenhuizen % Winkels gespecialiseerd in voedings- en genotsmiddelen % Winkels in farmaceutische, medische en cosmetische artikelen % Winkels gespecialiseerd in overige artikelen % Winkels in tweedehands goederen en antiek % Detailhandel niet in winkel % Reparatie van consumentenartikelen % Totaal % Bron:CBS Statline, gegevens Bestaat onder andere uit winkels gespecialiseerd in kleding, meubels, witgoed, electronica, gereedschappen en boeken. 2

3 Afbeelding 1 Verdeling bedrijven Detailhandel sector % 4% 4% 11% 3% 3% 53% Supermarkten en warenhuizen Winkels gespecialiseerd in voedings- en genotsmiddelen Winkels in farmaceutische, medische en cosmetische artikelen Winkels gespecialiseerd in overige artikelen Winkels in tweedehands goederen en antiek Detailhandel niet in winkel Reparatie van consumentenartikelen Bron:CBS Statline, gegevens 2009 In de detailhandel zijn ruim bedrijven actief. Meer dan de helft bestaat uit winkels gespecialiseerd in overige artikelen als kleding, meubels, witgoed, electronica, gereedschappen en boeken. Vanaf 2006 is er een afname van het aantal winkels gespecialiseerd in voedings- en genotsmiddelen en een toename in het aantal bedrijven in de marktverkoop en ambulante verkoop (detailhandel niet in winkel). Tabel 2 Aantal banen naar deelsector 2008 Deelsector Aantal banen Aandeel percentage Supermarkten en warenhuizen % Winkels gespecialiseerd in voedings- en genotsmiddelen % Winkels in farmaceutische, medische en cosmetische artikelen % Winkels gespecialiseerd in overige artikelen % Winkels in tweedehands goederen en antiek % Detailhandel niet in winkel % Reparatie van consumentenartikelen % Totaal % Bron CBS Statline; gegevens

4 Afbeelding 2 Verdeling banen Detailhandel sector %2% 1% 42% 39% 9% 6% Bron CBS Statline; gegevens 2008 Supermarkten en warenhuizen Winkels gespecialiseerd in voedings- en genotsmiddelen Winkels in farmaceutische, medische en cosmetische artikelen Winkels gespecialiseerd in overige artikelen Winkels in tweedehands goederen en antiek Detailhandel niet in winkel Reparatie van consumentenartikelen Het grootste aantal banen (42%) zit in de overige artikelen (oa kledingwinkels, schoenenwinkels, meubels, ijzerwaren). De warenhuizen en supermarkten hebben relatief weinig bedrijven (4%), maar wel veel banen (39%). Wel veel vestigingen, maar weinig banen zijn er bij de detailhandel niet in winkel (marktverkoop en ambulante verkoop). Het gaat hier vaak om zelfstandigen met gemiddeld één baan per vestiging. De zelfstandigen worden niet meegenomen in het aantal banen, vandaar dat het aantal banen lager ligt dan het aantal bedrijven in deze deelsector. Bij de ontwikkeling van het aantal banen is er sprake van een lichte toename; iets meer dan 4% in 2 jaar. 3. De beroepsbevolking in de handel en reparatie naar geslacht, leeftijd en opleiding Geslacht Mannen Vrouwen Tabel 3 Leeftijd jaar jaar jaar Beroepsbevolking Handel en reparatie naar kenmerken Handel en reparatie (%) Alle sectoren (%) 55% 57% 45% 43% 31% 22% 50% 54% 19% 24% Onderwijsniveau Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs Bron: ROA, 2009, De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot % 24% 51% 44% 14% 32% Bovenstaand overzicht geeft aan dat de handel een sector is waarbinnen vrouwen iets meer dan gemiddeld vertegenwoordigd zijn. 4

5 Qua leeftijd wijkt de handel af. Er is een flinke oververtegenwoordiging van de jongere leeftijdsgroep. Daar staat een flinke ondervertegenwoordiging van de ouderen tegenover. In het opleidingsniveau ligt een sterke nadruk op de lagere en middelbare opleidingen. Er is een aanzienlijke ondervertegenwoordiging van hogere opleidingen. 4. Opleidingen en beroepen in de handel en reparatie In tabel 4 worden de opleidingen weergegeven die gangbaar zijn in de handel en in tabel 5 de meest voorkomende beroepen. De opleidingen in tabel 4 zijn opleidingen die frequent worden gevolgd voor een baan in de handel, echter het aantal baanopeningen en de instroom schoolverlaters hebben niet alleen betrekking op de handel maar op alle sectoren. Tabel 4 Opleidingen in de handel en reparatie VMBO theoretische leerweg HAVO/ VWO MBO handel Basisonderwijs VMBO (uiterlijke) verzorging VMBO administratie,handel en mode MBO administratie en logistiek MBO motorvoertuigentechniek Opleidingen in de Handel en reparatie Aandeel Verwachte baanopeningen tot 2014 Bron: ROA (2009) De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 Verwachte instroom schoolverlaters tot 2014 Knelpunten personeelsvoorziening in 2014 Arbeidsmarktperspectief 12% groot goed 10% enige goed 9% vrijwel geen matig 6% geen slecht 5% enige redelijk 5% enige goed 5% vrijwel geen matig 4% vrijwel geen redelijk Voor banen in de detailhandel worden vaak algemene opleidingen gevolgd als VMBO theoretische leerweg en HAVO/VWO. De grootste handelsgerichte opleiding die wordt gevolgd voor een baan in de detailhandel is MBO handel, de arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters met deze opleiding zijn matig en er worden ook vrijwel geen knelpunten in de personeelsvoorziening verwacht. Tabel 5 Beroepen in de handel en reparatie Verkopers Winkeliers Commercieel employés Monteurs Laders en lossers Boekhouders en secretaresses Commercieel medewerker Receptionisten en administratieve employés Vakkenvullers Chauffeurs Beroepen in de Handel en reparatie Aandeel Verwachte baanopeningen tot 2014 Bron: ROA (2009) De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 Knelpunten personeelsvoorziening in % groot 10% groot 7% vrijwel geen 6% enige 6% enige 6% vrijwel geen 6% vrijwel geen 3% groot 3% groot 3% enige Bij de beroepen zien we een prominente plaats voor verkoopberoepen. Daarnaast zijn er in de handel en reparatie ook meer algemene kantoorberoepen. Grote knelpunten in personeelsvoorziening worden verwacht voor de beroepen verkopers en winkeliers. 5

6 5. Verwachtingen en prognoses Door UWV-Werkbedrijf zijn in 2009 prognoses uitgevoerd. Door de snel veranderende economische ontwikkeling is het zaak de ontwikkeling van de werkgelegenheid en vacatures met enige voorzichtigheid tegemoet te treden. Hieronder is te zien dat de werkgelegenheid na een forse stijging tot 2008 de komende tijd zal stagneren en in 2010 iets zal afnemen. Afbeelding 3 Ontwikkeling banen Detailhandel (x1000) Bron: UWV WERKbedrijf Arbeidsmarktprognose Met een doorkijk naar 2014 In afbeelding 4 is de ontwikkeling van het aantal vacatures aangegeven voor zowel de datailhandel als voor het totaal van alle sectoren. In 2009 was er sprake van een scherpe daling van de vacatures in de detailhandel, de daling was sterker dan de daling in het totaal van alle sectoren. Voor 2010 wordt een licht herstel verwacht voor de detailhandel die overeenkomstig is met de algehele ontwikkeling van het aantal vacatures. Afbeelding 4 Ontwikkeling van vacatures Detailhandel (2005=100) 160% 140% 120% 100% 80% 60% 40% Detailhandel Totaal Bron: UWV WERKbedrijf Arbeidsmarktprognose Met een doorkijk naar

7 6. Vacatures in 2009 In het UWV onderzoek Vacatures in Nederland wordt de detailhandel niet apart onderscheiden maar samengevoegd met de horeca. Omdat de sectoren niet zo veel verschillen, zijn de resultaten op beide sectoren van toepassing. In afbeelding 5 en 6 staat het resultaat voor de handel en horeca en het totaal voor alle branches weergegeven. Afbeelding 5 Vervulde vacatures naar kenmerken dienstverband Werkervaring gevraagd Geen werkervaring gevraagd Vast Tijdelijk met uitzicht op vast Tijdelijk Korter dan een half jaar Half tot een jaar Langer dan een jaar Korter dan 12 uur uur 32 uur of meer 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Handel en Horeca Totaal Uit afbeelding 5 blijkt dat: Er verhoudingsgewijs veel vacatures zijn waarvoor geen werkervaring wordt gevraagd; Er vaker sprake is van tijdelijke contracten; De duur van de contracten vaker dan gemiddeld voor korte duur zijn; Het relatief vaker deeltijdbanen zijn. 2 De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de gehele Nederlandse vacaturemarkt. 7

8 Afbeelding 6 Vervulde vacatures naar persoonskenmerken Man Vrouw Jonger dan 25 jaar jaar jaar 55 jaar en ouder Etnische minderheid Geen etnische minderheid Basisonderwijs VMBO HAVO, VWO MBO HBO, WO Had een baan Nee, zat zonder werk Nee, was schoolverlater Nee, is student Geen werk/ wel uitkering Geen werk/ geen uitkering 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Handel en Horeca Totaal Uit afbeelding 6 blijkt dat in de sector handel en horeca: De aangenomen kandidaten vaak jonger zijn dan 25 jaar; Relatief meer mensen worden aangenomen met lagere opleidingen en er een ondervertegenwoordiging is van de hogere opleidingen; Veel studenten worden aangenomen. 8

9 7. Vraag en aanbod Tabel 6 December 2009 Top 20 vacatures en NWW <6 maanden Aantal openstaande vacatures Winkelassistent Caissière detailhandel Verkoopmedewerker supermarkt (houdbare producten) Verkoopmedewerker kleding allround Verkoopmedewerker huishoudelijke artikelen en cadeauartikelen Verkoopmedewerker dameskleding Verkoopmedewerker schoenen en lederwaren Verkoopmedewerker bouwmarkt Verkoopmedewerker herenkleding Verkoper huis aan huis Verkoopmedewerker woninginrichting Verkoopmedewerker tankstation Verkoopmedewerker brood, banket, chocolade en suikerwaren Verkoopmedewerker drogisterijartikelen Medewerker tuincentrum Verkoopmedewerker vlees en vleeswaren Verkoopmedewerker keukens Verkoopmedewerker beeld- en geluidsdragers Verkoopmedewerker sport- en kampeerartikelen Verkoopmedewerker lingerie, beenmode- en bodyfashionartikelen NWW < 6 maanden In bovenstaand overzicht 3 is uitgegaan van beroepen die vooral in de detailhandel voorkomen. Duidelijk moge zijn dat de detailhandel ook vacatures voor andere beroepen heeft zoals receptionisten en logistieke medewerkers. In de detailhandel is de krapte momenteel bijna geheel verdwenen. Alleen bij huis-aan-huis-verkopers overtreft de vraag het aanbod. In alle andere beroepen is sprake van een behoorlijk ruim aanbod. Hieronder is te zien hoe de ontwikkeling van vraag en aanbod in de detailhandel er in 2009 heeft uitgezien. Na een stabiele situatie in 2008 is te zien dat er in 2009 sprake is van een geleidelijk oplopend aanbod. Van bijna 9000 tot (meer dan 30%). De vraag neemt echter voortdurend licht- af. Duidelijk moge zijn dat de arbeidsmarkt voor de detailhandel in sterke mate de gevolgen van de recessie heeft ondervonden. Afbeelding 7 Ontwikkeling vacatures en aanbod (UWV) Detailhandelberoepen Januari Maart Mei Juli September November vacatures nww < 6 mnd 3 Voor actuele vraag- en aanbodcijfers zie branchemonitorpagina op Intranet. 9

10 8. Ontwikkeling WW-uitkeringen 2009 De instroom en uitstroom in de WW loopt doorgaans in de pas met de economische ontwikkeling. Hieronder is het beeld van de ontwikkeling van de WW rechten in de detailhandel over 2009 te zien. De linkeras geeft de waarden voor de in- en uitstroom, terwijl de rechteras de totaalstand geeft. In afbeelding 8 is te zien dat de werkloosheid oploopt. De oorzaak is dat in veel maanden de uitstroom (ver) onder het niveau blijft van de instroom. Vooral in de zomer lag de instroom op een hoog peil en de uitstroom op een lager peil. Deze ontwikkeling komt sterk overeen met de ontwikkeling van het NWW < 6 maanden in afbeelding 7, waar het NWW een soortgelijke curve laat zien over Afbeelding 8 Ontwikkeling WW Detailhandel Januari Maart Mei Juli September November nieuw recht beëindigd recht lopend recht 9. Links OVD Opleidingen richt zich op het opleiden van medewerkers in de detailhandel. Hoofdbedrijfschap Detailhandel Arbeidsmarktinformatie van Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB's): - trends - rapporten Informatie over stages en leerbanen. Doorklikken naar statline voor meer statistische gegevens 10