Provincie Zuid-Holland Beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening 2017

Transcriptie

1 Provincie Zuid-Holland Beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening

2 1. Inleiding en achtergrond De Financiële verordening van de provincie Zuid-Holland schrijft voor dat Provinciale Staten (PS) eenmaal in de vier jaar de beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening vaststellen. De voorgaande beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening van de provincie Zuid-Holland is vastgesteld in april Op 15 oktober 2014 is door PS de werking van deze beleidsnota verlengd tot het moment dat het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) op dit punt in werking treedt. Het BBV is ondertussen gewijzigd en zijn er nieuwe notities verschenen over rente en overheadtoerekening. Met de beleidsnota kostprijsberekening en rentetoerekening 2017 worden deze BBV-voorschriften ten aanzien van kostprijsberekening en rentetoerekening verwerkt voor de provincie Zuid-Holland. Kostprijsberekening In de Provinciewet (artikel 223 en 225) is inzake het begrip kostprijs opgenomen dat de te hanteren tarieven voor rechten maximaal kostendekkend mogen zijn. Dit vraagstuk speelt zeker bij gemeenten (in de Gemeentewet staan vergelijkbare artikelen) en is beperkt van toepassing voor de provincie. Voor de provincie Zuid-Holland is dit uitgangspunt alleen van toepassing op de WABO-leges. Het uitgangspunt van maximale kostendekkendheid geldt niet voor tariefsbepaling in privaatrechtelijke overeenkomsten. In deze beleidsnota wordt het begrip kostprijs ook gehanteerd voor de toerekening van kosten aan programma s en projecten. Zo schrijft het BBV voor dat- om de staten op eenvoudige wijze meer inzicht te geven in de totale kosten van overhead voor de gehele organisatie, wordt voorgeschreven dat in het programmaplan een apart overzicht moet worden opgenomen van de kosten van overhead. In de programma s moeten dan de kosten worden opgenomen die betrekking hebben op het primaire proces De voorliggende beleidsnota wijkt in belangrijke mate af van de beleidsnota De reden hiervan is de wijziging van de wet- en regelgeving op dit punt. In het oude BBV waren geen bepalingen opgenomen ten aanzien van de toerekening van kosten van overhead aan de programma s. De provincie Zuid-Holland heeft er toen voor gekozen om alle kosten (integrale kostprijs) aan de programma s toe te rekenen. In het gewijzigde BBV is opgenomen dat met ingang van de begroting 2017 de directe kosten worden verantwoord in de begrotingsprogramma s en dat de kosten van overhead worden gepresenteerd / verantwoord in een apart overzicht in de begroting. Het effect hiervan is dat het uitgangspunt dat ten grondslag lag aan de beleidsnota 2010, te weten de kostprijsberekening geeft inzicht in de integrale kosten per programma komt te vervallen en wordt vervangen door het uitgangspunt dat in de programma s de directe kosten zijn opgenomen. Rentetoerekening Ook bij het onderdeel rentetoerekening wijkt deze beleidsnota af van de beleidsnota Voor de financiering (van projecten) doet de provincie een beroep op de eigen middelen en middelen van derden. Dit brengt kosten met zich mee in de vorm van rente. Hoe met deze rentekosten omgegaan moet worden wordt deels door hogere regelgeving bepaald. Zo heeft de Commissie BBV bij de notitie rente 2017 bepaald dat de rentekosten moeten worden toegerekend aan de programma s met behulp van een (rente)omslag. Daarnaast adviseert de Commissie om bij het toerekenen van de rentekosten geen rente meer over het eigen vermogen te berekenen. Door geen rente over het eigen vermogen te berekenen wordt inzicht gegeven in de werkelijke rentelasten van de externe financiering, het renteresultaat en de wijze van rentetoerekening en komt het de eenvoud en transparantie ten goede. Het zuiver toerekenen van de werkelijke rentelasten is de belangrijkste wijziging van ten opzichte van de beleidsnota 2010 op dit onderdeel. 2

3 Leeswijzer Deze nota bestaat uit 2 onderdelen, het eerste deel gaat over kostprijsberekening, het tweede deel over de rentetoerekening. Het onderdeel kostprijsberekening bevat 3 beleidsuitgangspunten die betrekking hebben op de toerekening van kosten aan programma s, aan projecten en aan kosten voor de berekening van tarieven van lokale heffingen. Het onderdeel rentetoerekening bestaat uit drie beleidsuitgangspunten. In de bijlage zijn verder de stellige uitspraken van de Commissie BBV over dit onderwerp meegenomen. 3

4 2. Kostprijsberekening 2.1 Toerekenen van kosten aan programma s Het BBV schrijft voor dat in de begrotingsprogramma s de kosten van het primaire proces worden opgenomen en dat de kosten van overhead in een apart overzicht in de begroting worden gepresenteerd. Onder overheadkosten wordt verstaan: alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces 1. Voor de provincie Zuid-Holland betekent dit dat het overzicht kosten van Overhead wordt opgenomen in het begrotingsprogramma Middelen. Het BBV schrijft verder voor dat de kosten die direct aan het primaire proces zijn verbonden, in de begrotingsprogramma s worden opgenomen. De kosten / kostprijs van een programma(doel) bestaat daarmee uit directe kosten, zoals materiele lasten, subsidies en directe lonen. Beleidsuitgangspunt 1 De directe lonen worden aan de programmadoelen toegerekend. De in de begroting gehanteerde verdeling over de programmadoelen wordt ook gehanteerd bij het toerekenen van de werkelijke loonkosten. Toelichting: Met dit beleidsuitgangspunt wordt bepaald op welke niveau in de begroting de directe lonen worden toegerekend. Hierbij wordt aangesloten bij het autorisatieniveau van PS: de programmadoelen. 2.2 Toerekenen van kosten aan projecten In het BBV is een uitzondering gemaakt op het verplicht centraal begroten en verantwoorden van de kosten van overhead. Dit betreft de toerekening van overhead aan te activeren investeringsprojecten. Deze uitzondering is gemaakt omdat het niet toerekenen van overhead aan dergelijke investeringen kan leiden tot een begrotingstekort; de jaarlijkse overheadlasten van deze investeringen zouden dan namelijk in één keer ten laste van de exploitatie moeten worden gebracht in plaats van te activeren en meerjarig af te schrijven. De kosten van overhead worden volledig centraal begroot en verantwoord in de begroting van de provincie Zuid-Holland, zonder dat dit leidt tot een begrotingstekort. Er wordt dan ook geen gebruik gemaakt van deze kan-bepaling in het BBV. Beleidsuitgangspunt 2 De kosten van overhead worden volledig centraal begroot en verantwoord; de kosten van overhead worden niet geactiveerd. 2.3 Toerekenen van kosten voor berekening van tarieven lokale heffingen 1 Definitie overhead, ontleend aan BBV, artikel 1, lid l 4

5 In de programma s worden alleen de kosten opgenomen die betrekking hebben op het primaire proces. Het centraal begroten van de kosten van overhead betekent dat het niet langer mogelijk is om uit de programma s alle kosten van de dienstverlening, waarvoor tarieven worden gehanteerd, te halen. Het BBV schrijft voor dat het toerekenen van kosten van overhead op een consistente wijze plaatsvindt. Dit wordt zichtbaar gemaakt in de begrotingsparagraaf lokale heffingen. De Provinciewet schrijft daarbij voor dat de tarieven van lokale heffingen maximaal kostendekkend mogen zijn. Beleidsuitgangspunt 3 Overhead maakt deel uit van de totale kosten van een dienst / product waarvoor een recht wordt geheven conform artikel 223 van de Provinciewet. Het bedrag van de toe te rekenen overhead wordt bepaald naar rato van de omvang van de directe loonkosten. Toelichting: De omvang van de aan de dienst / product toe te rekenen overhead wordt vastgesteld volgens de formule: (Begrote directe loonkosten van de dienst / totaal begrote directe loonkosten) * totale kosten van overhead. 5

6 3. Rentetoerekening 3.1 Bepaling toegerekende rente. Om te bepalen hoeveel rentelasten aan de programma s worden toegerekend moet er een keuze worden gemaakt of en hoeveel rente wordt toegerekend over het eigen vermogen. In de afgelopen jaren heeft de provincie Zuid-Holland door middel van de renteomslagmethodiek rente toegerekend aan het eigen vermogen. Het saldo tussen de werkelijk betaalde rente (dus van het vreemd vermogen) en de toegerekende rente werd gepresenteerd als bespaarde rente. In de notitie Rente 2017 beveelt de Commissie BBV aan geen rente over het eigen vermogen toe te rekenen. Reden hiervoor is omdat het toerekenen van rente aan het eigen vermogen een fictieve rentelast en rentebaat creëert en leidt tot het (onnodig) opblazen van de programmalasten. Door geen rente toe te rekenen aan het eigen vermogen is er geen post bespaarde rente. Door de huidige rentekosten in combinatie met de te verwachten rentekosten (geschatte liquiditeitsbehoefte keer de geprognosticeerde marktrente) om te slaan naar de programma s worden er geen rentelasten (en rentebaten) fictief gecreëerd. Daarnaast komt het de eenvoud en de transparantie ten goede. Beleidsuitgangspunt 1 Er wordt geen rente over het eigen vermogen berekend. Voor de financiering van de vaste activa van de provincie worden externe leningen aangetrokken. De rentelasten van deze leningen moeten worden toegerekend aan de betreffende programma s. Het is van belang dat de totale werkelijke rentelasten verdeeld worden over de programmadoelen op basis van alle vaste activa inclusief het onderhanden werk. Hierdoor ontstaat inzicht in de kostprijs. Bij alle vaste activa wordt eenzelfde systematiek gehanteerd. Hierdoor is er sprake van eenduidig beleid hetgeen bijdraagt aan het verlangde inzicht, eenvoud en transparantie die Commissie BBV ten doel heeft gesteld in de notitie rente 2017 Beleidsuitgangspunt 2 De werkelijke rentekosten worden op basis van de boekwaarde op 1 januari van alle vaste activa (inclusief het onderhanden werk) toegerekend aan de programmadoelen. Toelichting: Alle vast activa zijn gekoppeld aan een bepaald programmadoel. De rente die per jaar wordt doorbelast aan een programmadoel is gebaseerd op het percentage vaste activa van dat doel ten opzichte van de totale vaste activa. Dit de volgende formule: (Vaste activa programmadoel per 1-1 / Totale vaste activa per 1-1) * totale rentekosten. 6

7 3.2 Bepaling rekenrente. In het BBV wordt alleen gesproken over de omslagrente. Deze gaat over de wijze waarop rente administratief wordt toegerekend aan in het verleden gedane investeringen. Het BBV zegt niets over de zogeheten rekenrente. Dat is de rente die feitelijk betaald moet worden als er nieuwe leningen moeten worden aangetrokken (bijvoorbeeld als gevolg van nieuwe investeringsbeslissingen). Deze rekenrente is voor de provincie juist van groot belang, omdat de provincie (groten)deels afhankelijk is van vreemd vermogen om (nieuwe) investeringen te financieren. Gezien de fluctuaties in de (meerjarige) rentestanden en de potentiele grote impact hiervan wordt voorgesteld om deze rentestanden jaarlijks bij de kadernota vast te stellen. Beleidsuitgangspunt 3 Bij kadernota wordt de rekenrente vastgesteld die wordt gehanteerd voor het bepalen van de binnen de provinciale begroting beschikbare ruimte voor investeringskredieten. Toelichting Voor het bepalen van de rekenrente worden de volgende spelregels gehanteerd: jaarlijks bij de kadernota stellen PS de rekenrente vast voor de komende meerjarenbegroting; deze rekenrente wordt gebaseerd op een analyse van de lange termijn ontwikkeling van de marktrente; de rekenrente wordt gebruikt bij het bepalen van de financiële consequenties van nieuwe investeringsbeslissingen; de rekenrente wordt gebruikt bij het bepalen van de in de begroting op te nemen rentelasten voor nog aan te trekken leningen. 7

8 Bijlage 1 Wettelijke Kaders Bij de wijzigingen van het Besluit Begroting en Verantwoording en de invoering van de Vennootschapsbelasting voor lagere overheden is de toerekening van rente een belangrijk aandachtspunt. De commissie BBV heeft in de notitie Rente 2017 een aantal stellige uitspraken gedaan over de verwerking, berekeningen en toerekening van rente. Het gaat hierbij om de volgende stellige uitspraken: 1. Als er wel een rentevergoeding over het eigen vermogen en/of de voorzieningen wordt berekend, dan is deze vergoeding maximaal het rentepercentage dat is gebaseerd op het gewogen samenstel van de (bruto) externe rentelasten over het totaal van de lang en kort aangetrokken financieringsmiddelen. 2. Het aantrekken en verstrekken van een lening betreft een treasury activiteit. De met deze activiteit gepaarde rentelasten en rentebaten behoren op het taakveld Treasury. Indien een lening specifiek is aangetrokken voor een project of (door)verstrekking (één op één doorlening), is sprake van projectfinanciering. 3. De omslagrente wordt berekend door de aan de taakvelden toe te rekenen rente (in Euro s) te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa die integraal zijn gefinancierd. De omslagrente moet vervolgens op consistente en eenduidige wijze worden toegerekend aan de individuele activa. Het is niet toegestaan om per investering of taakveld te differentiëren in het toe te rekenen rentepercentage. Het bij de begroting (voor)gecalculeerde omslagrentepercentage mag binnen een marge van 0,5% worden afgerond. Indien de werkelijke rentelasten in Euro s die over een jaar aan taakvelden hadden moeten worden doorbelast afwijken van de rentelasten in Euro s die op basis van de voorgecalculeerde renteomslag aan de taakvelden zijn toegerekend, dan kan de gemeente besluiten tot correctie. Correctie wordt verplicht gesteld indien deze afwijking groter is dan 25%. Het toerekenen van rente aan de taakvelden vindt plaats via het taakveld Treasury. Hiertoe worden alle rentelasten en rentebaten in eerste instantie op het taakveld Treasury geboekt. Dit geldt ook voor de rentelasten en baten van projectfinanciering. Toelichting Deze stellige uitspraken van de Commissie BBV geven een interpretatie van de regelgeving die leidend is. Dit betekent dat verwacht wordt dat stellige uitspraken worden gevolgd en indien een Provincie toch een afwijkende interpretatie kiest deze expliciet gemotiveerd moet worden. De provincie Zuid-Holland volgt de stellige uitspraken van de Commissie BBV. 8