Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016

Transcriptie

1 COIG cursusdag Genoom & Genetica Mee-naar-huis-neem boodschappen dec klinische moleculaire genetica klinisch genetisch redeneren ethische / maatschappelijke aspecten van erfelijkheidsonderzoek next gen sequencing voor de internist nefrogenetica oncogenetica vasculaire genetica en diabetes RNA

2 Take home klinische moleculaire genetica Fenotype 1 Fenotype 2

3 klinisch genetisch redeneren 1 nieuw paradigma: elke aandoening is multifactorieel / polygeen (familie) anamnese en fysische diagnostiek: de basis voor indicatiestelling verwijzing / DNA onderzoek genetische heterogeniteit is de regel

4 klinisch genetisch redeneren 2 beyond Mendel epigenetica, mitochondriaal, mozaicisisme, : blijf lezen! Test to treat genetische diagnose (+ familiaire consequenties) als bijproduct van genetische diagnostiek tbv behandeling wat nu gemist wordt, zit in april misschien wel in het panel

5 Ethische aspecten DNA diagnostiek Toenemende consensus: o Dat bepaalde onderdelen genetische informatie aangeboden moeten worden o Dat de grenzen van het traditionele informed consent model bereikt zijn o Dat tiered consent een optie kan zijn ( genetisch keuzemenu ) o Dat bevindingen niet aangeboden hoeven worden als iemand dat niet wil (recht op niet-weten) Discussie: o Hoe bevindingen teruggekoppeld moeten worden o Hoe op te stellen naar familieleden o Hoe om te gaan met kinderen en hun recht op een open toekomst o Wat te doen na het overlijden van de patient

6 Next gen sequencing voor de internist 1 1 run NGS = 11 jaar PCR & sanger

7 Next gen sequencing voor de internist 2 Next-gen sequencing is eindeloos veel krachtiger dan klassieke PCR en sequencing In de komende jaren zullen vele toepassingen volgen (inmiddels zijn we bij next-next generation sequencing) De onderliggende concepten zijn niet erg lastig te begrijpen, en geven veel inzicht Begrip kritisch beoordelen van uitslagen

8 Nefrogenetica 1 Nierziekten: Vaak erfelijke component, met name cystenieren Terminaal nierfalen: 10% van de pt > erfelijke oorzaak Erfelijke nierziekten: - Familie-anamnese / stamboom belangrijk - (Familie)-anamnese: Vragen naar doofheid, visusstoornissen, diabetes, cardiale stoornissen, myopathie, neurologische aandoening

9 Nefrogenetica 2 (nieuw) - Ziekte-specifieke arrays en exome sequencing: diagnostiek efficiënter en sneller - Geen mutatie(s) sluit erfelijke nierziekte niet uit - Genetische diagnose: therapeutische consequenties - Verwijzing naar/overleg met klinische genetica is bij meeste erfelijke nierziekten (ook bij ADPKD!) zinvol

10 Oncogenetica 1 Anno 2016 hebben alle vrouwen met borstkanker (alle patienten met kanker) recht op een adequate familieanamnese. Ovariumcarcinoom is reden voor DNA-diagnostiek ongeacht leeftijd of familieanamnese Genenpanels voor erfelijke kanker Triple negatieve borstkanker <60 jaar is reden voor DNAdiagnostiek, ongeacht familieanamnese

11 Oncogenetica 2 Screening op ovariumcarcinoom is niet zinvol bij een BRCA mutatie. Diagnose is vaak te laat. PARP remmers als onderhoudsbehandeling bij recidief BRCAgerelateerd ovariumcarcinoom Alkylerende chemotherapie (carboplatin) bij BRCA-gerelateerd mammacarcinoom

12 RNA 1 Slechts 1,8% van het humane genoom codeert voor onze genen en wordt overgeschreven als messenger RNA (mrna) 80% van ons genoom wordt wel overgeschreven in niet-coderend RNA! Dat is 50x meer dan het mrna! Niet coderend RNA omvat een veelheid aan RNA vormen waaronder microrna, snorna, long non-coding RNAs

13 RNA 2 De humane complexiteit is slechts mogelijk gemaakt door een massale expansie van niet eiwit coderende regulatoire RNA sequenties die een exponentiele verhoging van posttranscriptionele regulatie hebben mogelijk gemaakt Simpele schakelingen genen (simpele organismen) + niet coderend RNA regulome Hoog complexe schakelingen (chips) Complexe (tele)organism

14 RNA 3 De pathophysiologie van de mens wordt in belangrijke mate bepaald door defecten in het niet-coderende RNA Niet coderende RNAs zijn de drug targets van de toekomst (mirna gebaseerde therapieën in de kliniek; Hepatites C)