Vitalis Brunswyk. Revalidatiecentrum voor ouderen. Ella van der Meeren - 22 februari 2016

Transcriptie

1 Vitalis Brunswyk Revalidatiecentrum voor ouderen Ella van der Meeren - 22 februari

2 Wat doet Vitalis Brunswyk? Zorg voor ouderen. Verzorging en verpleging. Voor korte periode of langere tijd. Tevens verzorgen ze thuiszorg. Afgestemd op de wensen van de mensen. Voornamelijk gericht op revalidatie. Nieuwe en innovatie middelen die ze daarvoor gebruiken, zoals een muziek waterbed, Qwiek play (soort van wii sports), lopen op muziek. De ouderen wonen vaak tijdelijk in Brunswyk, er zijn nog een aantal aanleun woningen waar ouderen wonen. Maar tegenwoordig richt Brunswyk zich op ouderen die revalideren. Ligging van het centrum ligt centraal en vlak bij een winkelcentrum. Naast revalidatie organiseert Brunswyk ook activiteiten voor bewoners en omwonende zoals theater, wisselende exposities, kunst en cultuur. Binnen Brunswyk is er overal aan gedacht zo is er een kapper, schoonheidsspecialiste, podotherapie, fysiotherapie, winkeltjes, bibliotheek en een knutsel atelier. Vrijwilligers Zelf heb ik tijdens mijn bezoek aan Brunswyk twee vrijwilligers gesproken. Twee vrouwen, 12,5 jaar en 4 jaar actief in vrijwilligerswerk. Werkt in een bibliotheek, deze vrouw houdt zelf van lezen en vind het fijn om ermee bezig te zijn, zij adviseert bewoners van Brunswyk bij het kiezen van een boek. Dit is een gratis dienst die zij aanbieden. De andere vrouw fungeert als een buddy, zij bezoekt de ouderen en neemt hun mee uit wandelen, brengt ze naar de fysiotherapeut of maakt gewoon een praatje. Aandacht geven. Beide vrouwen krijgen hier energie van en hebben een voldaan gevoel als je naar huis gaan. Zij verzorgen na zeggen net wat extra s wat hulpverleners niet kunnen bieden. Zij komen enkel en alleen voor de zorg. De ouderen maken graag een praatje terwijl de hulpverlener gericht is op de zorg. Er is heel veel vraag naar vrijwilligers! 2

3 Probleemstelling In eerste instantie lijkt het allemaal alsof ze alles goed op orde hebben. Er zijn natuurlijk altijd problemen die opgelost kunnen worden of dingen die beter kunnen. Zo heb je de standaard problemen die altijd aanwezig zullen blijven zoals 1) de eenzaamheid van ouderen. 2) meer vrijwilligers nodig Als ik dieper over Vitalis Brunswyk ga nadenken denk ik na hoe de ouderen daar terecht komen. Zij moeten revalideren. Een van de oorzaken waardoor een ouder iemand moet revalideren omdat hij/zij is gevallen. Uit cijfers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) blijkt dat er jaarlijks patiënten revalideren in het verpleeghuis. Het ging hierbij voornamelijk om ouderen die: Een fractuur hebben gehad (26%) Een beroerte hebben gehad (24%) Een gewrichtenvervangende operatie hebben gedaan (19%) Bij het eerste punt denk ik aan valpreventie, hoe kun je voorkomen dat ouderen minder vallen en daardoor iets breken. 3

4 Valpreventie 1. Te weinig beweging, onderhouden/behouden van spierkracht, reflexen en coördinatie. 2. Te lage bloeddruk bij het rechtstaan of bukken, duizelig of draaierig bij opstaan uit bed of stoel. De bloeddruk past zich dan niet snel genoeg aan. 3. Opletten met geneesmiddelen, slaap- en kalmeermiddelen, hart- en vaatziekten verhogen het risico op vallen aanzienlijk. 4. Verminderd gezichtsvermogen. 5. Veiligheid in en om huis, veel valpartijen vinden plaats in huis. Denk aan vloeren, trappen, badkamer en of andere ongelijkmatigheden. 6. Veilig schoeisel, goed profiel, lage hak, hoogsluitend en een goed, voorgevormd voetbed. amc.nl 1. Beweging 2. Maak je huis veilig 3. Laat je geneesmiddelen checken 4. Check je ogen 5. Hulp familie, door regelmatig samen iets actiefs te doen, samen het huis veiliger maken etc. 6. Stevige schoenen 7. Vitamine D op peil. Vitamine D levert een bijdrage aan een betere bot kwaliteit en kan door een gunstig effect op de spierkracht en balans, mogelijk een val voorkomen. 8. Check je valrisico. Er zijn diverse factoren die ertoe kunnen bijdragen dat de kans op vallen groter wordt. Met het beantwoorden van een paar eenvoudige vragen kan je al inschatten of je extra risico loopt op vallen. Dit kun je bespreken met de huisarts. 9. Spieren aanspannen. Wanneer je duizelig wordt omdat de bloeddruk zich niet snel genoeg aanpast, wordt er geadviseerd langzaam omhoog te komen als je in bed ligt. Span al je spieren aan, met name de beenspier. Wacht tot alle duizelingen verdwenen zijn en sta dan langzaam op terwijl je je vasthoudt aan bed of leuning. 4

5 Trainingen Verzorging van allerlei trainingen om beweging te stimuleren maar ook gesprekken te voeren met een veiligheidsadviseur. - Scholing in balans, een groepsinterventie gericht op het voorkomen van valongevallen bij ouderen doormiddel van bewustwording van risicofactoren en verbetering van balans, mobiliteit en toename van zelfvertrouwen en ontspanning. Bestaat uit voorlichting en beweegprogramma. - Training blijf staan, werken aan een afname van het aantal valongelukken in uw verzorgings- en verpleeghuis. - Training starten met de valanalyse, hoe kun je het beste de Valanalyse gebruiken. Deelnemers krijgen praktische handvatten om de Valanalyse uit te kunnen voeren. - Training halt! U valt, bestemd voor degene die aan de slag gaan met valpreventie. Praktische vragen hoe je zoiets op touw zet. Theorie gedragsverandering, fasering binnen valpreventie, startsituatie (wat gebeurt er allemaal op het gebied van) en samenwerkingspartners. - Otago oefenprogramma, voorkomen van valongevallen bij ouderen. Door middel van verbetering van spierkracht en evenwicht. Otago-instructeurs zijn fysiotherapeut, oefentherapeut, beweegagoog of sport en beweging coördinator. - Training veiligheidsadviseur, aan de hand van huisbezoek kan een veiligheidsadviseur adviezen geven over eenvoudige maatregelen in huis, doorverwijzen naar klasdienst of beweegactiviteit. veiligheid.nl 5

6 Workshop Design Challenge I Introductie Mijn coördinaten die ik kreeg tijdens de kickoff de coördinaat 50º N 5º E, daardoor kwam ik terecht bij Vitalis Brunswyk. Vitalis Brunswyk is voornamelijk gericht op revalidatie voor ouderen. De problemen die er zijn en die er helaas altijd zullen zijn is de vraag naar vrijwilligers en de eenzaamheid die ouderen voelen. Ik ben verder gaan zoeken naar de dieper liggende oorzaak van het revalideren. Hoe komen ouderen daar terecht en wat zijn de oorzaken van het revalideren. Al gauw kwam ik om een van de grootste oorzaken waarom ouderen moeten revalideren namelijk revalidatie nodig door een fractuur. Door het onderzoeken van dit onderwerp werd mijn interesse gewekt door valpreventie. Hoe kun je voorkomen dat ouderen vallen? En waardoor vallen ouderen en waarom heeft dit grotere gevolgen Ik heb hier een begin gemaakt om dit te onderzoeken. Design een innovatief valpreventie techniek waardoor oudere mensen in hun eigen (woon)omgeving valongelukken te vermijden waardoor het aantal patiënten gereduceerd kan worden. Aannames * Ouderen weten niet wat ze kunnen doen aan het verminderen van de kans op vallen. * Ouderen zijn welwillend voor een kleine verandering waardoor de kans op vallen verminderd. * Ouderen willen begeleid bewegen waardoor ze fitter en vitaler worden. * Huisarts bezoeken om hun eigen veiligheid(vallen) te waarborgen. 6

7 Onderzoeksvragen - Wat is de bestaande valpreventie en waarom is deze niet effectief genoeg? Welke wordt het meest toegepast? - Zijn ouderen op de hoogte wat ze kunnen doen wat betreft valpreventie? Zo nee? Hoe komt het dat ze niet op de hoogte zijn van de mogelijkheden die er bestaan om de kans op het vallen te verminderen? - Welke innovatieve oplossingen bestaan er al? - Op welk aspect wil ik mezelf richten. Valpreventie heeft heel veel aspecten waar je op kunt letten. - Welke datasets zijn er beschikbaar waardoor de oorzaak van het revalideren beter in zicht komt. - Wanneer ga je beginnen met valpreventie? Methodiek Oriënteren welke valpreventie technieken er al bestaan. Welke innovatieve oplossingen bestaan er al? Opzoek naar datasets. Wat is bestaand en wat is wel of niet effectief? Op welk aspect wil ik mezelf richten? Welke richting heeft het meeste effect. Waar is de urgentie het hoogst? Zijn ouderen op de hoogte wat ze kunnen doen aan valpreventie? Wanneer ga je beginnen met valpreventie? 7

8 Feiten en cijfers In 2014 woonden van de 65 plussers in een institutioneel huishouden, zoals verzorgingstehuis, verpleeghuis of revalidatiecentrum (CBS, 2014). Ongeveer één op de drie thuiswonende ouderen valt minimaal één keer per jaar. Één op de vijf slachtoffers (25%) struikelt op gelijk niveau, één op de zes slachtoffers valt van een hoogte (16%). Derde van de dodelijke ongevallen vinden plaats in of om een woonhuis (31%). De helft van ongevallen (51%) waarbij ziekenhuisopname nodig is gebeurd in en om een woonhuis, hiervan is een vaste trap de gevaarlijkste plek in huis. Ziekenhuisopname bij 65-plussers (40.000), 90% door een valongeval. Hiervan was 70% vrouw (28.000), zie figuur 8 8

9 Het aantal 65 plussers dat sterft aan de gevolgen van een val is in 6 jaar tijd met 37% gestegen (sin-nl.org, 2014). In veel gevallen 43% is de oorzaak van het vallen niet bekend (vilans, 2011). De kans op een val is voor 55-plussers 1 op 46. Bij thuiswonende 75-plussers is deze kans zelf 1 op de 26 (vilans, 2011). ALLE BOVENSTAANDE CIJFERS (VEILIGHEID.NL) TENZIJ ANDERS VERMELD 9

10 Samengevat: - er wordt een verdeling gemaakt in valongelukken die lijden tot het overlijden van de client en valongelukken die lijden tot ziekenhuisopname - een val van een client heeft vaak grote fysieke en mentale gevolgen, het is een aanslag op zelfstandigheid, zelfredzaamheid en mobiliteit van de getroffene, tijdelijk of zelfs voorgoed - vrouwen vallen vaak eerder dan mannen (hierbij moet je ook denken aan het feit dat vrouwen in het algemeen ouder worden dan mannen) - grootste veroorzaker van een val bij 75-plussers blijkt struikelen - de meeste valongelukken vinden plaats in en rondom huis, hiervan is de gevaarlijkste plek de trap 10

11 Welke valpreventie technieken bestaan er? In Gennep wordt standaard bij ouderen boven de 75 jaar die nog thuis wonen een valrisicotest afgenomen. Zij krijgen namelijk een vrijwilliger toegewezen die bij hun op bezoek gaat en uitgebreide screening doet op verschillende risico s. In de vragenlijst is ook een valrisicotest opgenomen. Wanneer uit deze test blijkt dat een oudere verhoogd risico heeft op vallen, dan doet een wijkverpleegkundige of fysiotherapeut een uitgebreide screening. Ook huisartsen in Gennep zijn aan dit project verbonden. Cursus valpreventie en valtrainingen, veilig vallen en het leren voorkomen te vallen staat hierbij centraal. Zo ook bestaan er verschillende beweegprogramma s waar gewerkt wordt aan balans, spierkracht en mobiliteit. Interventies die ervoor zorgen dat ouderen minder snel vallen. Goede samenwerking tussen deskundig multidisciplinaire teams zijn vaak de sleutel tot succes. Medicijnbewaking, een apotheker kan medicijngebruik dat het valrisico verhoogt signaleren. Ook kan hij advies geven over het aanpassen van het medicijngebruik. Vaak is hier onvoldoende tijd voor over om dit voor de oudere patiënt uit te zoeken. Hier zouden nog kansen liggen om dit verder op te pakken. Valpoli, deze ouderen zijn doorverwezen door hun huisarts. Eerste stap hierbij is bloedonderzoek, bloedarmoede en het tekort aan vitamine D zijn vaak een grote zorg. Ook het gezichtsvermogen moet tijdig gecontroleerd worden. Ergotherapeut Binke van Seumeren gaat bij cliënten thuis op bezoek. Daar bekijkt ze de woning en de omgeving van de client kritisch en scant de omgeving op valgevaar. Soms lijkt het voor de client onmogelijk om belangrijke risicovolle factoren te verminderen of weg te halen in huis. Samen zoekt ze naar een oplossing en oefent dingen waardoor ouderen niet snel uit balans raken. valpreventie waaier 11

12 Client, mantelzorg of familie betrekken, veel ouderen zijn niet bewust van het valrisico dat ze lopen. Ik doe het al jaren zo, zonder dat het fout gaat. Je denkt toch zeker niet dat ik met een stok ga lopen!. (Bijna)-valincidenten registreren en verbeteracties in gang zetten. (Bijna)-valincident goed melden, meldingen analyseren in een multidisciplinair team, passende verbeteracties inzetten en bespreken, leren van de meldingen en uitgevoerde verbeteracties. De CBO-richtlijn Preventie van valincidenten bij ouderen doet aanbevelingen voor thuiswonende cliënten en cliënten in een verpleeg- en verzorgingshuis. Ze richten zich op thuiswonende cliënten en cliënten van een verpleeg- en verzorgingshuizen. Simpele maatregelen zoals schoeisel, gezichtsvermogen, verminderen valangst, beweging etc. vilans Een checklisten om stevig op de been te blijven staan, of om vitaler te worden/blijven zodat de kans op vallen verminderd wordt. Of om te kijken hoe hoog het risico is en of de woning veilig genoeg is. Stimuleren van beweging, belangrijk voor de ouderen om beweging te hebben. Naarmate ze steeds minder bewegen worden ze steeds stijver en neemt de angst om te vallen toe. Een sensor die verwerkt is in een fotolijst in de woning meet de loopsnelheid van de oudere. Deze metingen voorspellen het risico op vallen. Beter oud Samengevat valpreventie bestaat in: - Checklisten - Beweging stimuleren - Valtrainingen - cursussen - Medicijnbewaking - Valrisicotest - Huisbezoek - Informatieve bijeenkomsten - Valpoli 12

13 Wat werkt in valpreventie? Omdat bij valpreventie vaak meerdere factoren een rol spelen heeft een multifactoriële interventie vaak het meeste kans van slagen. De interventies moeten aansluiten op de risicofactoren die bij screening in kaart worden gebracht. Interventies waarvan is aangetoond dat ze apart, maar meestal in combinatie met andere interventies, de kans op een valongeval verkleinen zijn: - beweegprogramma s gericht op mobiliteit, spierkracht en balans, - aanpassingen in huis/woonomgeving, - medicatiebewaking, - verbeteren gezichtsvermogen, - vitamine D suppletie. Belangrijk is dat ouderen gemotiveerd worden om de voor hen relevante valpreventie maatregelen te treffen. Een succesvol valpreventieprogramma vraagt om een deskundig multidisciplinair team. veiligheid.nl Om gedrag te veranderen, moeten ouderen zich bewust zijn van de risico s die ze lopen om te vallen. Vervolgens moeten ze deze risico s verminderen, gemotiveerd zijn om er ook daadwerkelijk iets aan te doen. Het is belangrijk om te weten hoe je deze ouderen hiervoor kan motiveren. Vallen staat voor veel mensen gelijk aan oud zijn. Alleen voelen de meeste ouderen zich niet oud en worden ze niet graag aan hun leeftijd herinnerd. Onderwerpen als mobiel zijn of langer zelfredzaam zijn spreekt ouderen meer aan. 13

14 Workshop Design Challenge II 14

15 Inzichten: Checklist - doormiddel van een simpele checklist kan het risico verlaagd worden. - ouderen bewust maken van het valrisico wat ze lopen is een van de belangrijkste dingen waar nog niet veel aandacht aan wordt geschonken - doordat de meeste valongelukken plaats vinden in en rondom de woonomgeving is het belangrijk de woning te analyseren middels een checklist Training/cursus - trainingen en cursussen kunnen het risico verlagen, de drempel om eraan mee te doen voor ouderen moet verlaagd worden doordat ze hun eigen valrisico kennen en erkennen. - week van valpreventie zorgt voor meer bewustzijn bij ouderen, dit is te kort en komt te weinig voor om bewustwording te creëren. Huisbezoek - gezichtsvermogen regelmatig laten testen is belangrijk om het valrisico te verlagen - doormiddel van huisbezoek hetzij een arts of vrijwilliger kunnen zij inschatten hoe veilig de woning is en ouderen erbij helpen valincidenten te registreren en verbeteractie in gang te zetten - de meeste (51%) valongelukken vinden plaats in en rondom huis Beweging - beweging zorgt ervoor dat ouderen vitaal blijven waardoor het valrisico verlaagd wordt - doordat ouderen steeds minder bewegen worden spieren steeds stijver waardoor de valangst vergroot - beweging kan al heel simpel door oefening thuis te doen - familie kan zorgen voor bewustwording en het actief blijven van hun ouders/opa/oma Medicijnen - doordat ouderen niet veel buiten komen en het (verkeerd) voedingspatroon zorgen voor een tekort aan vitamine D. Dit kan leiden tot zwakke spieren en een minder goed evenwichtsgevoel - medicijnen kunnen vaak zorgen voor onbalans een apotheker of arts kan hierover meer informatie over geven maar zijn vaak te druk om hiervoor de tijd te nemen 15

16 Stap voor stap. Stap 1: Het probleem kennen en erkennen. Het informeren van de ouderen is een van de belangrijkste dingen waardoor je ouderen ook kunt motiveren om stappen te ondernemen. Om ze te informeren is het belangrijk om de nadruk te leggen op zelfredzaamheid en langer mobiel zijn. Dit zijn onderwerpen die interessanter zijn en waardoor de ouderen zich niet oud en kwetsbaar voelen. Stap 2: Wat is de best passende preventie(s) voor de ouderen zelf - aanpassing in woning - beweging - check medicijn gebruik - test bloedarmoede vitamine D - training/cursus - veilig schoeisel - check gezichtsvermogen Stap 3: Wie kan ze (de ouderen) daarbij helpen? Familie/vrienden/vrijwilligers/arts. Hoe kan ik als oudere persoon de passende preventies toepassen en wie kan mij daarbij helpen. Hoe en wat werkt in valpreventie is inmiddels bekend. De eerste stap voor het verminderen van valrisico begint bij het informeren en motiveren van de ouderen zelf om er iets aan te willen doen. Hoe kan ik als onderzoeker dit aanpakken? * Uit onderzoek blijkt dat het onderwerp valpreventie niet leeft bij de doelgroep. Bij veiligheid denkt men aan sociale veiligheid en criminaliteitsbestrijding. (enocent.nl) * Het merendeel van de ouderen voelt zich niet aangesproken bij goed bedoelde adviezen over valpreventie. Veel gehoorde reacties hierop zijn Ik ben daar nog te jong voor of Dat overkomt mij niet. Algemene voorlichting over valrisico en preventie is daarom niet erg effectief. Om ouderen zelf bewust te maken van hun mogelijke valrisico is een individuele screening een goed middel als eerste stap op weg naar vitaliteit.(veiligheid.nl) * Vaak zijn ouderen zich nog te weinig bewust dat vallen een probleem is, en dat preventie ervan mogelijk is. Gedachten zoals ik ben te oud geworden, er is niets meer aan te doen of vallen overkomt mij niet belemmeren dikwijls het stellen van veilig gedrag of vragen van advies.(valpreventie.be) * Maar doordat ouderen zich vaak niet bewust zijn van deze risico s of het probleem niet bespreken met een verpleegkundige of arts, worden heel wat mogelijkheden tot preventie over het hoofd gezien en wordt het valrisico slechts duidelijk na een val, al dan niet in combinatie met letsel.(ergotherapie.nl) 16

17 Redesign design challenge Versie I Design een innovatief valpreventie techniek waardoor oudere mensen in hun eigen (woon)omgeving valongelukken te vermijden waardoor het aantal patiënten gereduceerd kan worden. Versie 2 Design een manier van informeren waardoor oudere mensen in hun eigen (woon)omgeving het valrisico kleiner maken waardoor het aantal patiënten gereduceerd kan worden. 17

18 Brainstorm Informeren motiveren mbt. valpreventie Makkelijke beweging oefeningen die ze thuis kunnen uitvoeren om fit te blijven Ouderen bezoeken en informeren bij plaatsen waar zij vaak komen bv. bridge club, golf club, kerk, zorgcentrum Valpreventie inzetten zoals jaarlijkse griepprik voor 65- plussers. Valpreventie verbergen in de onderwerpen wat ouderen wel aanstaat zoals zelfredzaamheid en langer mobiel blijven Jongeren stimuleren om ouderen (opa s,oma s) te helpen Voor de media makkelijker te doelgroep Familie adviseren Zorgt voor binding en gaat eenzaamheid tegen 18