Werkconferentie Implementatie Zorgmodule Programma Palliatieve zorg bij dementie 16 juni 2016

Transcriptie

1 Werkconferentie Implementatie Zorgmodule Programma Palliatieve zorg bij dementie 16 juni 2016 Werkgroep Natascha van Kats, Avoord Zorg en Wonen Anjo Kommeren, Elisabeth Breda Gerry t Lam, Rivas Magda Wallenburg, Raffyzorg Kitty van de Ven, Netwerk PZ Stadsgewest Breda

2 Implementatie en borging Zorgmodule palliatieve zorg Presentatie voor het Netwerk Palliatieve Zorg stadsgewest Breda en het Dementienetwerk Breda e.o. Breda, 16 juni 2016 Marie-Josée Smits ZorgEssentie

3 Presentatie De Zorgmodule palliatieve zorg: totstandkoming en doel Proefimplementatie: aanpak en centrale vragen Waarom het zinvol is ermee aan de slag te gaan De Zorgmodule als levend document: de inhoud aanscherpen n.a.v. de proefimplementatie (bv voor specifieke doelgroepen als mensen met dementie) Aanpak om met de zorgmodule aan de slag te gaan / benutten van de hulpmiddelen Bouwstenen en normenoverzicht: Klikbare PDF Vragenlijst: wat doen we al en wat kan beter? Praktijkgids Zorgmodule palliatieve zorg 3

4 Totstandkoming van de Zorgmodule Inhoudelijk deskundigen (wetenschap en praktijk) hebben de inhoud verzorgd voor een State of the art ten aanzien van palliatieve zorg. Wat moeten we doen en regelen voor het bieden van goede palliatieve zorg? Zorgmodule palliatieve zorg 4

5 Versies van de Zorgmodule Versie 1.0 van de Zorgmodule is in december 2013 vastgesteld. Hierin staat wat van hulpverleners, zorgorganisaties, ketens en netwerken wordt verwacht. In april 2014 is de cliëntversie van de Zorgmodule gepubliceerd. Hierin staat wat patiënten en naasten van palliatieve zorg mogen verwachten. Dit is dus geen verkorte versie of samenvatting van de Zorgmodule versie 1.0! Zorgmodule palliatieve zorg 5

6 Doelen van de Zorgmodule Inzicht geven in wat nodig is op drie niveaus: Inzicht in wat van individuele zorgverleners wordt gevraagd Inzicht in wat van organisaties wordt gevraagd (om professionals te faciliteren) Inzicht in de benodigde regionale samenwerkingsverbanden Landelijk kader vormen voor kwaliteitsbewaking en - bevordering Basis vormen voor contractering van de zorgverlening met zorgverzekeraars Zorgmodule palliatieve zorg 6

7 Proefimplementatie: aanpak en vragen Zeven organisaties / netwerken zijn met de zorgmodule aan de slag gegaan De zorgmodule is in actie onderzocht in het brede veld van de gezondheidszorg Ziekenhuis, eerstelijns zorg, mensen met verstandelijke of cognitieve beperking, psychiatrische stoornis en kinderen Centrale vragen van de proefimplementatie waren: Wordt de zorgmodule als zinvol, bruikbaar en werkbaar ervaren? Is de Zorgmodule bruikbaar als basis voor contracteerbeleid van zorgverzekeraars? Wat kan de praktijk helpen om te doen wat de Zorgmodule aanbeveelt? Zorgmodule palliatieve zorg 7

8 Ga aan de slag met de Zorgmodule, want Deze fungeert als kwaliteitsstandaard voor praktijkverbetering, stip op de horizon. Er staat in wat erin moet staan. Dit is waar palliatieve zorg over gaat! Ook voor verschillenden doelgroepen en branches. Wel is: Altijd een vertaalslag naar de eigen praktijk nodig. Van het WAT naar het HOE. Daarvoor zijn de hulpmiddelen, praktijkgids en een rapport met advies voor landelijke stakeholders)? Een aanscherping (bv voor specifieke doelgroepen) wenselijk. Dat staat in bijlage 3 van het adviesrapport. Deze is bruikbaar als basis voor financiering. Legt bloot wat wordt gevraagd, nu vaak al wordt gedaan, maar niet gefinancierd, zoals: overleg en afstemming, ketenregie, screening en advies, preventie, begeleiden van naasten, nazorg, geestelijke verzorging Zorgmodule palliatieve zorg 8

9 Aanscherpen van de Zorgmodule Op basis van de proefimplementatie zijn aanbevelingen gedaan ten aanzien van: Onderscheid tussen wat van hulpverleners en zorgorganisaties wordt gevraagd Aansprekender maken voor specifieke doelgroepen Cultuursensitiever maken Uitleg en aandacht voor Shared desicion making en Advance care planning Duidelijkheid over het toepassingsgebied De surprise question / markeren van verschillende stadia Deskundigheidsniveau van centrale zorgverlener Meer aandacht voor andere leden van het MD team Consultatie aanscherpen Waarde van indicatoren voor praktijkverbetering Zorgmodule palliatieve zorg 9

10 Aan de slag met de Zorgmodule De Zorgmodule vraagt om een vertaalslag. Hoe gaan wij doen en regelen in de organisatie/keten/netwerk wat de Zorgmodule van ons vraagt? Om dat te ondersteunen is in het kader van de proefimplementatie gemaakt. Een overzicht van de normen / vereisten uit de zorgmodule geordend in 6 bouwstenen met doorlinks naar de Zorgmodule (klikbare PDF). Een vragenlijst (op basis van de 6 bouwstenen): wat moeten we doen en regelen om aan de Zorgmodule te voldoen? Een praktijkgids met aandachtspunten en goede voorbeelden voor zorgorganisaties/ketens/netwerken die met de Zorgmodule aan de slag willen gaan. Zorgmodule palliatieve zorg 10

11 Komen tot een plan van aanpak voor implementatie Gebruik de vragenlijst en het hulpmiddel om zicht te krijgen op de vraag Wat doen we al en wat kan beter?. Vraag verschillende mensen (rollen, functies, cliëntvertegenwoordigers) uit de organisatie die palliatieve zorg aangaat de lijst in te vullen. Benut ook informatie uit andere inventarisaties / evaluaties om de vragen uit de vragenlijst te beantwoorden. Bundel de informatie en bespreek de uitkomsten met relevante betrokkenen, vooral ook de verschilpunten. Stel met elkaar vast: Wat doen we al? Wat kan beter? Wat gaan we (eerst) doen? In de praktijkgids staan goede voorbeelden en aandachtspunten daarvoor. Zorgmodule palliatieve zorg 11

12 Inspirerende voorbeelden, zie H 2 van de praktijkgids PaTz door ontwikkeld voor goede samenwerking in de eerste lijn (NPZR&o). Cirkelteams voor goede samenwerking in de eerste lijn (de Bilt / Hospice Demeter). Zorgprogramma s met palliatieve zorg in het ziekenhuis (Deventer Ziekenhuis / netwerk Salland). Zorgpad palliatieve zorg (Maasstad ziekenhuis / NPZR &o). Individueel zorgplan voor kinderpalliatieve zorg (UMC Groningen en stichting PAL). Een checklist voor permanente aandacht voor palliatieve zorg in de gehandicaptenzorg (Maasveld / Koraalgroep). Palliatieve zorg in de GGZ, een bundel van hulpmiddelen (GGZ Centraal / netwerk Amersfoort - Eemland). In bijlage 3 staat hoe de verschillende goede voorbeelden uit het Verbeterprogramma Palliatieve Zorg zich verhouden tot de zorgmodule Zorgmodule palliatieve zorg 12

13 Tips voor implementatie en borging, zie H 3 van de praktijkgids Visie en beleid Markering van het palliatieve traject Inrichten en gebruiken van een individueel zorgplan Deskundigheidsbevordering voor alle stadia van de palliatieve zorg Samenwerking tussen verschillende zorgaanbieders Zorgmodule palliatieve zorg 13

14 Oefenen met de vragenlijst Doel van de oefening: Een beeld krijgen van de bruikbaarheid van de vragenlijst. Kan de vragenlijst behulpzaam zijn in de eigen organisatie? Doel van de vragenlijst: Wat doen we al? Wat kan mogelijk beter? Elke tafel heeft een voorzitter: Die zelf ook meepraat! Zorgmodule palliatieve zorg 14

15 Wie start met welke bouwsteen Groep 1: bouwsteen 1 en 5 Groep 2: bouwsteen 2 en 3 Groep 3 : bouwsteen 3 en 4 Groep 4: bouwsteen 5 en 3 Groep 5: bouwsteen 2 en 5 Groep 6: bouwsteen 4 en 3 Groep 7: bouwsteen 2 en 3 Zorgmodule palliatieve zorg 15

16 Aan de slag! In gesprek met elkaar aan de tafels tot uur. Pauze Plenaire terugkoppeling om uur Zorgmodule palliatieve zorg 16

17 Plenaire terugkoppeling Kan de vragenlijst helpen om zicht te krijgen op de stand van zaken t.a.v. palliatieve zorg in de eigen organisatie? Netwerk? Hoe pak je dat aan? Kan de vragenlijst helpen om een plan van aanpak te maken? Zijn er knelpunten gesignaleerd die gezamenlijk in de netwerken opgepakt kan worden? Zorgmodule palliatieve zorg 17

18 Meer over de inhoud van de Zorgmodule De zes bouwstenen worden hierna kort langsgelopen Visie en beleid Markering van het palliatieve traject Het individueel zorgplan als hulpmiddel Deskundigheid van hulpverleners in alle fasen van het palliatieve traject Organisatie van zorg in de regio Kwaliteit van zorg vaststellen en verbeteren Zorgmodule palliatieve zorg 18

19 Inhoud van de Zorgmodule in 6 bouwstenen Van zorgorganisaties, ketens, netwerken wordt gevraagd: Visie en beleid ten aanzien van palliatieve zorg Markeren van het palliatieve traject Benutten van een Individueel Zorgplan als hulpmiddel voor multidisciplinaire samenwerking Deskundige hulpverleners (houding, kennis en vaardigheden) Samenwerking in de regio om 24/7 palliatieve zorg te realiseren De kwaliteit van de geboden zorg vaststellen en bijstellen Zorgmodule palliatieve zorg 19

20 Visie en beleid voor palliatieve zorg In de zorgmodule staat dat in visie en beleid van de organisatie/keten/netwerk aandacht moet zijn voor: Aard van de palliatieve zorg (WHO definitie, markeren, niet medicaliseren, generalistische zorg die specialistisch wordt ondersteund) Vier stadia in de fase van palliatieve zorg Patiëntgerichtheid: gedeelde besluitvorming en Advance care planning Afstemming tussen formele en informele zorg Randvoorwaarden realiseren (samenwerking, scholing, ICT, financiering) Een op de regio afgestemd implementatietraject Zorgmodule palliatieve zorg 20

21 Markering van het palliatieve traject In de zorgmodule staat dat het palliatieve traject gemarkeerd moet worden De zorgmodule gaat primair over dát stadium van een palliatief traject waarin het antwoord op de surprise question nee is: Zou ik verrast zijn als deze patiënt over een jaar is overleden? Het is het stadium dat de patiënt snel achteruitgaat kan gaan en het maken van goede afspraken (shared decision making) en vooruitkijken (advance care planning) nog meer dan anders nodig is Palliatieve zorg kan en zal ook vaak al eerder aan de orde zijn. En ook dan is hetgeen in de zorgmodule staat bruikbaar om de zorg waar nodig te verbeteren Zorgmodule palliatieve zorg 21

22 Markering van het palliatieve traject In de zorgmodule staat over de markering dat: Het stellen van de surprise question geborgd moet zijn. Anderen dan de behandelend arts weten dat ze met de behandelend arts contact op moeten nemen als zij niet verrast zouden zijn als de patiënt binnen een jaar is overlijden. De arts het gesprek voert naar aanleiding van de surprise question met de patiënt en diens naasten. De arts acties in gang zet n.a.v. dat gesprek (start het palliatieve traject op). Ook de markering van de andere stadia van de palliatieve fase geborgd zijn (stervensfase en nazorg). Zorgmodule palliatieve zorg 22

23 Individueel Zorgplan als hulpmiddel Realiseren van continuïteit van multidisciplinaire zorg vraagt om een Individueel Zorgplan dat: Door de centrale zorgverlener samen met de cliënt en naasten wordt opgesteld (shared decision making) in afstemming met de hoofdbehandelaar. Gebaseerd is op advance care planning. Afspraken zijn vastgelegd over wie hoofdbehandelaar is, wie (BIG geregistreerde) centrale zorgverlener, de taakverdeling tussen hen en bereikbaarheid. Aandacht geeft aan objectieve en subjectieve gegevens, doelen en aanpak, evaluatie. Aandacht heeft voor de vier dimensies. Beschikbaar is voor alle relevante betrokkenen én de cliënt. Zorgmodule palliatieve zorg 23

24 Deskundige hulpverleners Deskundigheid ten aanzien van palliatieve zorg in alle stadia gaat over: Afstemmen en inleven (met aandacht voor draagkracht en draaglast) Zichzelf kennen (waarden en normen) Zichzelf de surprise question kunnen stellen en bespreken Anamnese afnemen (artsen) Voeren van gesprekken met cliënten en naasten (afgestemd op functie en rol) Op maat (taal, cultuur, begripsvermogen) patiënt en naasten informeren Deskundigheid van anderen kunnen inschakelen (consultatie) Zorg kunnen geven afgestemd op de verschillende stadia van palliatieve zorg Regelen van (structurele) deskundigheidsbevordering Zorgmodule palliatieve zorg 24

25 Organisatie van zorg in de regio Het gaat om het creëren van een persoonlijk en dynamisch netwerk rondom de individuele patiënt en diens naasten, daarvoor moeten in de regio afspraken gemaakt worden over: Beschikbaarheid en bereikbaarheid van zorg(verleners) Deskundigheid van zorgverleners en consultatie Organisatie van de zorgketen (bindende afspraken en protocollen over documentatie, communicatie, aansturing, kwaliteitsborging, hantering van klachten) Zorgmodule palliatieve zorg 25

26 Kwaliteit van zorg vaststellen en verbeteren In de zorgmodule staan een aantal kwaliteitsindicatoren Ze gaan over: communicatie met de patiënt en gedeelde besluitvorming, multidimensionele en multidisciplinaire zorg, aanspreekpunt en coördinatie van zorg, zorgplan / documentatie Deze zijn bedoeld voor het evalueren van de kwaliteit van de zorg Deze zijn bedoeld voor het vaststellen van de mate van implementatie van de zorgmodule Zorgmodule palliatieve zorg 26

27 Advies aan landelijke stakeholders, zie rapport Praktijk ondersteunen bij het implementeren van de Zorgmodule Draagvlak creëren bij relevante beroepsverenigingen met name artsen Palliatieve deskundigheid in scholing opnemen De inhoud en financiering van consultatie opnieuw bezien Bijdragen aan het debat voor één dossier Stimuleer dynamische individuele netwerken rondom de patiënt en naasten Doorontwikkeling / actualisering van de Zorgmodule De Zorgmodule als verbindend kader voor landelijke ontwikkelingen Ondersteuning door palliatieve netwerken continueren Het aanzwengelen van een landelijke discussie over de betekenis van palliatieve zorg Zorg voor adequate financiering Zorgmodule palliatieve zorg 27