Woensdag 6 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Erfgoeddag 11e editie Armoe troef

Transcriptie

1 Woensdag 6 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Erfgoeddag 11e editie Armoe troef (enkel het gesproken woord telt) Dames en heren, Welkom op de persconferentie naar aanleiding van de elfde editie van Erfgoeddag. U kent Erfgoeddag: het is het publieksmoment voor het roerend en immaterieel erfgoed. (Het roerend erfgoed zijn de dingen gebruiksvoorwerpen, documenten, kunst, enz. En de informatie die ze in zich dragen. Het immaterieel erfgoed zijn de verhalen, de tradities, de sporen en de referentiekaders : het is ontastbaar. Allebei deze erfgoeden hebben iets te betekenen voor (groepen) mensen.) 1

2 Vaak wordt dit erfgoed behartigd door musea, archieven en bewaarbibliotheken. Maar ook verenigingen en diverse instellingen dragen zorg voor hun erfgoed. Via mijn cultureel-erfgoedbeleid wil ik hen daarin verder stimuleren. Het gaat daarbij niet om het goed bewaren op zich, maar ook en vooral om ontsluiting. Erfgoed moet getoond kunnen worden aan het publiek. Want het cultureel erfgoed heeft ons een verhaal te vertellen en dat verhaal hangt af van hoe je er naar kijkt, waar je het bekijkt en wie er naar kijkt. En op 1 mei willen we met de Erfgoeddag ook nieuwe publieken aantrekken, die door een nieuwe bril naar het erfgoed kunnen kijken. Hoewel 11 jaar geen jubileumjaar is, is dit in mijn ogen toch een bijzondere editie. Niet alleen zullen op 1 dag meer dan 400 organisaties, waaronder musea, archieven, heemkundige kringen, erfgoedbibliotheken, erfgoedcellen, meer dan 600 activiteiten in Vlaanderen en Brussel aanbieden. Maar in 2011 heeft erfgoeddag 2

3 ook een zeer bijzonder thema: Armoe troef. Een thema dat met de onlangs bekendgemaakte cijfers van bijvoorbeeld kinderarmoede in Vlaanderen jammer genoeg nog altijd actueel is. Ook VT4 maakte onlangs met Rekening in het rood een nieuw programma rond armoede en gaf zo een gezicht aan wat voor sommige mensen vaak maar abstract of ver-van-mij-bed is. Op 1 mei willen de verschillende organisatoren nog meer doen dan dat. Ze willen de bezoekers inzicht in het verleden geven, een moment om stil te staan bij de oorzaken en de gevolgen van armoede. Om armoede te begrijpen en er iets aan of mee te doen, is het belangrijk een perspectief op lange termijn te hebben. Via de achteruitkijkspiegel van het verleden kunnen we sociale en technologische ontwikkelingen van onze maatschappij tegen het licht houden en duiden. Daarbij is de rol van cultuur, in heden en verleden van groot belang. Onze samenleving is sterk veranderd en evolueert razendsnel. 3

4 Daarom moeten we drempels voor cultuur, oude en nieuwe vormen van uitsluiting leren herkennen en ze zoveel mogelijk elimineren. Want armoede is niet louter een financieel verhaal. Armoede is ook nauw verweven met de toegang tot sociale goederen zoals gezondheid(szorg), vrijetijdsbesteding, wonen, sociale vaardigheden en rechtsbeding. Armoede is ook: bang zijn, niet durven participeren omdat je de sociale codes niet kent van een bepaalde culturele omgeving of van een culturele uiting, zoals de opera of het museum. Al deze facetten komen op de 11 e Erfgoeddag aan bod. Vandaag krijgen we hier in de Hallepoort met de tentoonstelling trouwens een greep uit de geschiedenis van de bijstand aan minderbedeelden. Wie zich verdiept in de geschiedenis van armoede stelt vast dat het fenomeen telkens anders werd benaderd. Doorheen de tijd kreeg het verschillende definities en werd het ook telkens anders bekeken. Vaak was er wel één constante: het waren de machtigen die schouder aan schouder met de kapitaalkrachtigen, het discours over 4

5 de arme, samen met alle vooroordelen, normen en waarden die er betrekking op hebben, beheersten. Zelden luisterde men naar de stem van de arme zelf. Met die slechte traditie willen wij vandaag breken. Want nog iets wat deze erfgoeddag bijzonder maakt, is dat het niet bij woorden en nobele ideeën blijft. Faro laat samen met Demos en het Vlaams Netwerk van Verenigingen waar Armen Het Woord Nemen ook de stem van de armen klinken. Ze hebben ook een aantal armenverenigingen begeleid om op deze Erfgoeddag met hun erfgoed naar buiten te komen. De volgende sprekers zullen meer uitleg geven over het belang van dit initiatief. Maar ik wil hier graag nog iets beklemtonen was het Europees Jaar van de Armoedebestrijding, maar voor een beleidsverantwoordelijke is armoede iets waar we elk jaar tegen strijden. Met de Vlaamse overheid willen we rond armoede een integraal beleid voeren. Dat wil zeggen dat elke minister er in zijn of 5

6 haar beleid aandacht moet voor hebben. Armoede staat dus ook in mijn cultuurbeleid hoog op de agenda. Zo investeer ik in een proefproject voor de ontwikkeling van een Vlaamse vrijetijdspas. Dat moet ervoor zorgen dat iedereen participatiedrempels kan overschrijden, op eigen tempo en op eigen manier. Dames en heren, 2011 wordt dus ongetwijfeld een unieke editie. Daar zijn we het over eens. Afgelopen vrijdag besliste de Vlaamse Regering nog om aan Faro - naast de structurele ondersteuning die zij krijgen als steunpunt - nog eens euro toe te kennen voor de coördinatie van Erfgoeddag. Wij blijven dus achter dit initiatief staan en er zit ook toekomst in. En als we het over de toekomst hebben, dan wil ik graag even vooruitblikken, want terwijl heel wat organisaties momenteel de laatste voorbereidingen treffen rond het thema van 2011, heeft de stuurgroep Erfgoeddag al nagedacht over

7 De thema s voor 2012: Helden en 2013: Stop de tijd, kende u al. Maar ik kan u vandaag ook bekendmaken waar we het in 2014 zullen over hebben. In 2014 vindt de Erfgoeddag plaats op zondag 27 april met als titel: GRENZELOOS. Met dit thema denken we na over grenzen. In onze geglobaliseerde samenleving worden die steeds vager. Onze kinderen weten al niet meer dat je vroeger de douane moest passeren om naar Frankrijk of Duitsland te reizen. En waar trek je grenzen in erfgoedorganisaties? Wat toon of vertel je, bewust of onbewust aan het publiek en wat net niet? Hoe gaan we om met drempels en toegangen, binnen en buiten? En tot waar krijgt het publiek inzage in wat er bij jou voor en achter de schermen gebeurt? Op deze Erfgoeddag kan je tonen hoe grensverleggende ideeën en invloeden uit het buitenland - UNESCO, ICOM (International Council of Museums) - hier bij ons kunnen werken. Of nog, confronteer het publiek met vragen, kansen en problemen die opduiken wanneer je 7

8 de grens letterlijk - oversteekt met je collectie(s), je werk, je denken en je invloed. En hier licht ik al een tipje van de sluier: ik ben daarbij ook bereid om te bekijken waar de grenzen van Erfgoeddag zelf liggen. Ik denk daarbij in de eerste plaats aan de grenzen met de Open Monumentendag, die andere dag in het jaar waarop we het onroerend erfgoed in de kijker plaatsen. Dames en heren, Ik wil Faro, zijn medewerkers en natuurlijk ook de partnerorganisaties danken, voor de goede organisatie van vandaag maar ook voor de voorbereidingen om er op 1 mei weer een geslaagde elfde editie van te maken. Ikzelf kijk er in elk geval naar uit om een activiteit mee te pikken. Veel succes nog met de laatste loodjes! (Dank voor uw aandacht.) 8

9 Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur 9