Commissie economische ontwikkeling, financiën en handel ONTWERPVERSLAG

Transcriptie

1 PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Commissie economische ontwikkeling, financiën en handel ACP-UE/ /B ONTWERPVERSLAG over de financiering van de investeringen en de handel, met name de infrastructuur, in de ACS-landen door middel van de combinatie van leningen en subsidies van de Europese Unie Commissie economische ontwikkeling, financiën en handel Corapporteurs: Malement Liahosoa (Madagaskar) en David Martin DEEL B: TOELICHTING DR\ doc AP

2 Inleiding en achtergrond 1. Ontwikkelingslanden, vooral lage-inkomenslanden, hebben een enorme behoefte aan investeringsfinanciering. Volgens schattingen van 2014 van de Wereldbank is voor de financiering van infrastructuur in Afrika, die noodzakelijk is voor de economische groei en productiviteit, een bijkomende inbreng nodig van ongeveer 48 miljard USD per jaar tot Voor de financiering van deze investeringen moeten aanzienlijke, gepaste middelen worden vrijgemaakt. De beschikbare nationale openbare middelen zijn in de donorlanden en de begunstigde landen duidelijk beperkt. 2. Gezien de daling van de officiële ontwikkelingshulp en de beperkte toegang tot privékapitaal zou de inbreng van bijkomende en voorzienbare middelen een antwoord kunnen bieden op de financiële behoeften van ontwikkelingslanden. De privésector speelt een belangrijke rol voor de economische groei, werkgelegenheid, levering van goederen en diensten, handel en innovatie. Deze sector is eveneens een belangrijke bron van externe financiering en zorgt ervoor dat interne middelen ter beschikking gesteld worden. 3. De internationale situatie van de ontwikkelingsfinanciering is veel veranderd: er zijn veel opties en mogelijkheden tot toegang tot nieuwe financiële middelen, met name particuliere middelen. In de ACS-EU-partnerschapsovereenkomst van Busan voor effectieve ontwikkelingssamenwerking wordt de ontwikkeling aanbevolen van innovatieve financiële mechanismen teneinde meer particuliere middelen vrij te maken ter ondersteuning van de ontwikkelingsdoelstellingen. 4. Er wordt beoogd het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid aan te passen aan deze nieuwe situatie van de ontwikkelingsfinanciering. Er ontstaan dan nieuwe betalingsmodaliteiten van de steun waarbij de particuliere sector wordt betrokken. Wegens politieke redenen en efficiëntie is deze immers een strategische bondgenoot van het ontwikkelingsbeleid geworden. 5. Op Europees niveau voert de Unie een heroriëntering van haar steunbeleid door waarbij de benadering van publiek-private samenwerking wordt geïntegreerd. In de agenda voor verandering van 2011 stelt de Europese Commissie dat zij van plan is het aandeel innovatieve financiële instrumenten in de steun van de Unie te doen toenemen, meer bepaald in het kader van het mechanisme van de combinatie van leningen en subsidies (blending), waardoor subsidies en leningen kunnen worden gecombineerd. 6. De alsmaar vaker voorkomende combinatie van leningen en subsidies is goed op weg een belangrijke financieringsmodaliteit van de ontwikkelingssamenwerking van de Europese Unie te worden en moet dan ook beter begrepen worden. Door middel van de onderstaande ontwikkelingen worden de werking en het beheer van het mechanisme van de combinatie van leningen en subsidies van de Europese Unie uiteengezet. De voor- en de nadelen worden eveneens besproken. De combinatie van leningen en subsidies van de Europese Unie Wat is de combinatie van leningen en subsidies? 7. De combinatie van leningen en subsidies is een innovatief financieel instrument waarbij AP /5 DR\ doc

3 leningen en subsidies worden gecombineerd om een aantal economische en politieke doelstellingen te bereiken, met name omdat bijkomende en voorzienbare fondsen voor investeringen op de lange termijn moeten worden vrijgemaakt. 8. In het kader van de ACS-EU-ontwikkelingssamenwerking bestaan er vier mechanismen van de combinatie van leningen en subsidies. Deze mechanismen moeten door middel van de toekenning van subsidies voor een financieel hefboomeffect zorgen om middelen ter beschikking te stellen en de financiering van de infrastructuur en de handel in de ACSlanden en -regio's te ondersteunen. Afhankelijk van de behoeften worden de subsidies toegekend als rechtstreekse investeringen, technische bijstand, rentesubsidie of een ander financieel instrument. 9. In de combinatie van leningen en subsidies verbindt de Europese Unie haar subsidies met de leningen van openbare instellingen voor ontwikkelingsfinanciering aan de particuliere sector. Het resultaat is een combinatie van één of meerdere leningen onder marktvoorwaarden van Europese ontwikkelingsbanken of -agentschappen met één of meerdere subsidies van één of meerdere Europese donoren aan particuliere investeerders. 10. De toegekende subsidie is een onontbeerlijk onderdeel van dit financieel instrument. Ze creëert aantrekkelijke stimulansen voor privéfinanciering en omstandigheden waarin de aan risicobeheer gelieerde gebreken van de financiële markt kunnen worden verminderd of zelfs geëlimineerd. Als de subsidie doelgericht wordt gebruikt, kunnen op de markt onder voordelige financiële voorwaarden bijkomende financiële middelen worden vrijgemaakt en kan worden bijgedragen aan de toename van de financiering en de duurzaamheid van de investeringen in de ontwikkelingslanden. 11. De combinatie van leningen en subsidies draagt vooral bij aan de financiering van projecten in de energiesector, transportsector, watersector en communicatie- en informatietechnologie. Door de uitbreiding ervan naar andere ontwikkelingssectoren, zoals de sociale en menselijke ontwikkeling, zou de financiering in ACS-landen in evenwicht worden gebracht. 12. De criteria op basis waarvan een financiering voor een subsidie in aanmerking komt of een niet-europese investeerder wordt gekozen, moeten nog worden verduidelijkt in het kader van een cofinancieringsmechanisme waarbij het partnerland of niet-europese partners worden betrokken, bijvoorbeeld door de Zuid-Zuid-samenwerking en de driehoekssamenwerking, en ook omdat de toegekende subsidie een ontwikkelingshulp vormt. Daarnaast vormt de plaats van de lokale particuliere sector van de ACS-landen in de mechanismen van leningen en subsidies ook een specifieke kwestie. Het beheer van de instrumenten van de combinatie van leningen en subsidies 13. Voor de bestaande mechanismen van de combinatie van leningen en subsidies van de Europese Unie bestaan eigen beheersstructuren en procedures. Deze structuren bevatten in de regel een technisch orgaan, een operationeel orgaan en een strategisch orgaan. 14. Het begunstigde land heeft geen rechtstreekse inspraak in de selectie en de beoordeling van de projecten en de toekenning van de subsidie. In die omstandigheden bestaat de vrees dat bepaalde voor de begunstigde belangrijke aspecten van het project, met name de DR\ doc 3/5 AP

4 externe effecten, of zelfs bepaalde doelstellingen, niet aan de verwachtingen voldoen. Dit kan het ownership van de procedure en de ontwikkelingsdoelstellingen schaden. 15. De richtsnoeren voor de selectie en de evaluatie van de te financieren projecten en voor de toekenning van de subsidie in het kader van de combinatie van leningen en subsidies moeten zeker worden vastgelegd. Het Europees platform voor de combinatie van leningen en subsidies in externe samenwerking heeft in dit verband een belangrijke rol te spelen. De arbitrages tijdens de procedure zijn eveneens zeer belangrijk. 16. De aangenomen projecten en de begunstigden van de subsidies, meer bepaald van het EOF, moeten: i. in overeenstemming zijn met de ontwikkelingsstrategie van het begunstigde land; i een grote positieve ontwikkelings- en duurzaamheidsimpact hebben; zekerheid over bijkomende middelen hebben. De voordelen en de nadelen van de combinatie van leningen en subsidies 17. In lage-inkomenslanden vormt de moeilijke toegang tot voldoende financiering voor de infrastructuur een aanzienlijk obstakel voor de ontwikkeling van het land. De combinatie van leningen en subsidies van de Europese Unie vormt dan een antwoord op de financieringsbehoeften voor ontwikkeling in deze landen. Dankzij de mogelijke voordelen is er steeds meer interesse in deze vorm van financiering. Volgende argumenten pleiten voor de combinatie van leningen en subsidies: i. de inbreng van aanzienlijke en gepaste financiering; i de inbreng van bijkomende en voorzienbare financiering; de ondersteuning van duurzame en inclusieve ontwikkeling door middel van de financiering van projecten met een hoge ontwikkelingswaarde. 18. De combinatie van leningen en subsidies heeft eveneens niet-financiële voordelen. De subsidies verwezenlijken die diensten die de kwaliteit van de gefinancierde projecten verbeteren en die ervoor zorgen dat er rekening wordt gehouden met de externe effecten op economisch, sociaal en milieuvlak. Dit zijn allemaal elementen die bijdragen tot een inclusieve en duurzame ontwikkeling. Bovendien wordt aangezet tot meer financiële discipline, omdat rekening wordt gehouden met de lening die moet worden afbetaald, en worden samenwerking en coördinatie tussen de financiële partners bevorderd. 19. Bij de combinatie van leningen en subsidies worden echter wel vragen gesteld over de doeltreffendheid, de impact op de ontwikkeling en de additionaliteit. Volgende zorgpunten worden vaak vermeld: i. voorrang van de financiële belangen boven de ontwikkelingsdoelstellingen; het risico op een te zware schuldenlast door de toename van leningen; AP /5 DR\ doc

5 i iv. het gebrek aan transparantie; de verstoring van de markten. Conclusie 20. Ten aanzien van de financieringsbehoeften voor ontwikkeling blijkt de combinatie van leningen en subsidies belangrijk om de uitdagingen op het vlak van de financiering van de infrastructuur in de ACS-landen het hoofd te bieden. In de huidige context van bezuinigingen van de Unie is dit financieringsinstrument zeer relevant geworden. Bij deze financieringsvorm, die een katalyserend effect heeft, wordt de inbreng bevorderd van een hoogstaande Europese financiering voor aanzienlijke bedragen door de toekenning van steun te optimaliseren. Tegelijkertijd wordt getoond dat particuliere en openbare middelen verenigbaar kunnen zijn. 21. Niet alle financieringsproblemen worden echter door de combinatie van leningen en subsidies opgelost. De verveelvoudiging van financiering door middel van de combinatie van leningen en subsidies vormt geen automatische garantie dat de impact op de ontwikkeling in overeenstemming is met de doelstellingen van het begunstigde land. Bij de bestaande mechanismen van de combinatie van leningen en subsidies worden de behoeften van de sociale sectoren onvoldoende ondersteund. Deze bestaande mechanismen bevatten trouwens niet te verwaarlozen risico's op het vlak van ownership, schuldenlast en alternatieve kosten. 22. Voor dit mechanisme moeten transparante gebruiksprocedures worden opgesteld om te zorgen voor een doeltreffend beheer en ownership door de begunstigde landen teneinde het potentieel van de combinatie van leningen en subsidies optimaal te gebruiken. DR\ doc 5/5 AP