Het is van belang dat Archeologie West-Friesland minstens een week van tevoren wordt geïnformeerd over de start van de werkzaamheden.

Transcriptie

1 Document: Archeologische Quickscan (versie 2) Plangebied: Westeinde 310a, Berkhout, gemeente Koggenland Adviesnummer: Opsteller: J.T. Verduin & C.M. Soonius (senior-archeoloog) Datum: Advies Achterterrein: Voorzijde van erf: vrijgeven monitoren Het is van belang dat Archeologie West-Friesland minstens een week van tevoren wordt geïnformeerd over de start van de werkzaamheden. Aad Weel (medewerker AWF) Archeologie West-Friesland (kantoor) Archeologische Quickscan 1. Bestaande situatie en voorgenomen ingrepen Op verzoek van RHO adviseurs (mevr. H. van der Mei) is gekeken naar het aspect archeologie met betrekking tot het graven van een waterpartij en het aanplanten van bomen aan het Westeinde 310a in Berkhout, gemeente Koggenland (afb. 1). Naast bovengenoemde ingrepen zullen op het achtererf van hetzelfde perceel schuurkassen gebouwd worden en een bestaande loods worden vervangen. Een groter deel van het terrein zal worden verhard en langs de randen van het perceel komen nieuwe waterpartijen en beplanting. Voor de tekst van het nieuwe bestemmingsplan voor deze locatie is een advies over archeologie nodig. Pagina 1 van 7

2 Afbeelding 1. Globale ligging van het plangebied (rood kader) op Google Maps. Pagina 2 van 7

3 Afbeelding 2. Uitsnede uit de archeologische beleidsadvieskaart van Koggenland. De belangrijkste ingrepen zijn in blauwe lijnen aangegeven. 2. Beleidskaart archeologie Op de archeologische beleidsadvieskaart van Koggenland (Archeologie West-Friesland, 2012) ligt het plangebied deels in een zone waar bij plannen met een omvang groter dan 100 m 2 en dieper dan 40 cm (Waarde-Archeologie 2) rekening moet worden gehouden met archeologie (afb. 2). De ingrepen hier zullen de 100 m 2 overschrijden. Een deel van de beoogde ingrepen op het voorerf (aanleg waterpartij en bomen) en de ingrepen op het achtererf vallen binnen een gebied met dubbelbestemming Waarde Archeologie 5. De ingrepen hier overschrijden niet de m 2. Het aspect archeologie hoeft dus alleen meegewogen te worden voor het gebied met Waarde Archeologie 2. In dit gebied vallen de zuidzijde van de nieuwe waterpartij (nr. 10 op afbeelding 3) en ca. 2 bomen (nr. 3 op afbeelding 3). Ook het zuidelijke deel van de nieuwe loods (nr. 12 op afb. 3) valt binnen deze zone. Pagina 3 van 7

4 Afbeelding 3. Inrichtingsplan voor Westeinde 310a. 3. (Cultuur)historische achtergrond Voor het bepalen van de aanwezigheid van bewoningsresten uit de Nieuwe Tijd kan gebruik worden gemaakt van historisch kaartmateriaal. Op de 17 de -eeuwse kaart van Johannes Dou ( ) is binnen het plangebied bewoning aanwezig (afb. 4). Op de Kadastrale Minuutkaart uit 1823 (afb. 5) is het plangebied onbewoond. Er is geen duidelijk huisperceel zichtbaar. Pagina 4 van 7

5 Afbeelding 4. De belangrijkste ingrepen (blauwe kaders) geprojecteerd op de historische kaart van Dou ( ). Afbeelding 5. De belangrijkste ingrepen (blauwe kaders) geprojecteerd op de kadastrale minuut uit Pagina 5 van 7

6 4. Archeologische en geologische bronnen Het gehele bewoningslint van Berkhout heeft een hoge archeologische waarde. Er zijn vindplaatsen uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd aanwezig. Daarom is het gehele lint aangewezen als gebied met dubbelbestemming Waarde Archeologie 2. In de directe omgeving van het plangebied is nog geen archeologisch onderzoek verricht. Aan het Oosteinde en de Kerkebuurt in Berkhout zijn wel enkele onderzoeken uitgevoerd. Aan het Oosteinde 30 (Burnier, 2013) en de Kerkebuurt 190 (Verduin & Schrickx, in prep.) zijn erven van stolpboerderijen, opgericht in de 17 de eeuw, onderzocht. Aan de Kerkebuurt is ook bewoning vanaf de late 12 de eeuw aangetoond. Hier was een restant van de natuurlijke veenlaag nog aanwezig, waarop de vondsten uit de Late Middeleeuwen zijn aangetroffen. Op veel plekken in Berkhout zijn kleiwinningskuilen, zogenoemde daliegaten, gevonden. Deze kuilen dateren waarschijnlijk in de 12 de eeuw. De bodemkaart (afb. 6) is voor dit gebied weinig illustratief. Binnen het lint is de bodem niet gekarteerd. Buiten het bewoningslint worden geen sporen van bewoning uit de prehistorie verwacht. De natuurlijke ondergrond in dit gebied bestaat uit slappe (ongerijpte) klei en is daardoor ongeschikt voor bewoning in de prehistorie. De zuidzijde van het erf van Westeinde 310a valt binnen het gebied met dubbelbestemming Waarde Archeologie 2. De ingrepen hier zullen een oppervlakte van meer dan 100 m 2 krijgen. Het aspect archeologie dient daarom te worden meegewogen. Binnen het plangebied geldt een hoge archeologische verwachting voor resten van bewoning uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd. Afbeelding 6. De belangrijkste ingrepen (blauwe kaders) geprojecteerd op de bodemkaart (Bles & Steeghs 1973). Pagina 6 van 7

7 5. Veldtoets Om de hoge archeologische verwachting ter plaatse van waterpartij in de lintbebouwing te toetsen is op 10 juli een veldtoets uitgevoerd. Er is een boring gezet (ca. 15 meter uit de zuidelijke sloot). De hele tuin is opgehoogd met zogenaamd spoelzand (zand dat van de bollennetten wordt gespoeld). Hierdoor is de humeuze bovengrond dikker dan op basis van de bodemkaart verwacht zou worden. Vanaf 30 cm maaiveld komen klei- en zandbrokken voor. Er zijn geen archeologische indicatoren in de humeuze bovengrond waargenomen. Vanaf 80 cm maaiveld gaat de humeuze bovengrond over in een matige stevige matig siltige kalkloze klei. Vanaf 95 cm Mv is de klei blauwgrijs en slap. 6. Conclusie Op basis van de veldtoets is duidelijk dat de tuin recentelijk is opgehoogd met spoelzand. Er zijn geen aanwijzingen voor een 17 de eeuwse of oudere ophoging ter plaatse van de waterpartij. De bovengrond gaat na 80 cm abrupt over in de matige stevige natuurlijke ondergrond. Alhoewel de grootte van de waterpartij de vrijstellingsgrens van 100m2 overschrijdt geldt dat er ter plaatse van de toekomstige waterberging geen archeologisch waardevolle resten (meer) aanwezig zijn. 7. Advies De voorgenomen ingrepen binnen het plangebied zijn vrijgesteld van archeologisch onderzoek. Ten behoeve van het doen van waarnemingen dient wel in de omgevingsvergunning te worden opgenomen dat Archeologie West-Friesland toekomstige graafwerkzaamheden wil monitoren. Voor het monitoren van de graafwerkzaamheden worden geen kosten in rekening gebracht en dit zal niet tot noemenswaardige vertragingen leiden. Vondstmateriaal dat bij het uitvoeren van het werk wordt aangetroffen is (conform de Monumentenwet) eigendom van de Provincie Noord-Holland en zal door Archeologie West-Friesland worden aangeleverd aan het Provinciaal Depot van Bodemvondsten te Castricum. 8. Bronnen Archeologie West-Friesland, 2012: Archeologische beleidskaart gemeente Koggenland. Bles, R.J. & B.H. Steeghs, Structuurplan Groot Hoorn. Bodemgesteldheid en bodemgeschiktheid. Stiboka-rapport 1073, Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Burnier, C.Y., 2013: Oosteinde 30, Berkhout, gemeente Koggenland. Een inventariserend veldonderzoek en een definitief onderzoek, STAR 293, Amsterdam. Kadastral minuutplan, Gemeente Berkhout en Baarsdorp. Sectie F, genaamd Spierdijk, tweede blad. Verduin, J.T. & C.P. Schrickx, (in prep.): Long Cross aan de Kerkebuurt. Archeologisch onderzoek naar de middeleeuwse bewoning en een 17de- tot 19de-eeuws stolpterrein aan de Kerkebuurt 190 in Berkhout (gemeente Koggenland), West-Friese Archeologische Rapporten 74, Archeologie West-Friesland, Hoorn. Pagina 7 van 7