Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

Transcriptie

1 Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

2 Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

3 2 Colofon Redactionele informatie Redactie Auteurs Wim van Zee Josca Boers Ellen Lindeman Cor Hylkema Lotje Cohen Manilde van der Oord Els de Boer Tanja Fedorova Carine van Oosteren Jeroen Slot Marcel Janssen Harry Smeets Vormgeving, zetwerk, omslag, druk en afwerking Stadsdrukkerij Amsterdam n.v. Foto s omslag Volendam, Groenburgwal Amsterdam, Muiderslot en Zaanse Schans Bronvermelding Het overnemen van gegevens is met de volgende bronvermelding toegestaan: O+S Amsterdam Verklaring der tekens. = de gegevens ontbreken x = geheim - = nul - = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0(0,0) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen * = niet berekend i.v.m. kleine aantallen = 2008 tot en met /2009 = het gemiddelde over de jaren 2008 tot en met / 09 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2008 en eindigend in 2009 Website Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009 staat volledig op de website van O+S, Zie voor meer informatie over de Metropoolregio Amsterdam ook prijs: 15, incl. BTW en excl. verzendkosten december 2009 Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

4 3 Woord vooraf Amsterdam is groter dan zijn gemeentegrenzen. Sinds 2007 vormen een kleine veertig lokale en regionale overheden de Metropoolregio Amsterdam. Samen werken we aan de internationale concurrentiepositie van onze metropool. Dat doen we door bijvoorbeeld gezamenlijk te werken aan de woningbouw, infrastructuur en werkgelegenheid. Maar ook door samen het open landschap te beschermen dat zo belangrijk is voor het vestigingsklimaat, en door met z n allen na te denken over maatregelen om de klimaatverandering tegen te gaan. Dit jaarboek Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009 beoogt de statistische informatie te leveren die onmisbaar is als basis voor beleid. Wie zijn de ruim 2 miljoen inwoners van het gebied en hoe bewegen zij zich door de metropoolregio? Welke economische activiteiten zijn er, en waar? En wat betekenen de cijfers eigenlijk? Wie zich voor dit soort vragen interesseert, vindt in dit tweede jaarboek misschien geen pasklare antwoorden, maar wel belangrijke bouwstenen. Ik wil graag ieder die heeft geholpen bij de totstandkoming van dit jaarboek hartelijk bedanken. Maarten van Poelgeest, Wethouder van Amsterdam Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

5 4 Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

6 5 Inhoud Woord vooraf 3 Samenvatting 11 1 Kerncijfers 17 tabellen Kerncijfers, 1 januari Bevolking 23 tabellen Bevolking, 1 januari Bevolking naar geslacht, 1 januari Bevolking naar leeftijdsgroepen, 1 januari Bevolking naar leeftijdsgroepen en burgerlijke staat, 1 januari Bevolking naar herkomstgroepering, 1 januari Bevolking naar nationaliteiten, 1 januari Particuliere huishoudens naar samenstelling, 1 januari Loop van de bevolking, Geboorte, Sterfte, Huwelijken, Echtscheidende personen, Vestiging, Vertrek, Binnengemeentelijke verhuizingen, Verhuizingen tussen gemeenten, Prognose bevolking, 1 januari Prognose particuliere huishoudens, 1 januari grafieken 2.1a Bevolking naar leeftijdsgroepen en geslacht, 1 januari Veiligheid 51 tabellen Geregistreerde misdrijven en ophelderingen, Branden en hulpverleningen naar brandweerregio s, Fysieke verloedering naar politieregio s, Dreiging en sociale overlast naar politieregio s, Overlast van vermogensdelicten naar politieregio s, Verkeersoverlast naar politieregio s, Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

7 6 Inhoud Belangrijkste problemen in de buurt naar politieregio s, Onveiligheidsgevoelens naar politieregio s, Slachtofferschap naar politieregio s, Functioneren van de politie naar politieregio s, kaarten 3.1a Brandweerregio s b Politieregio s 56 4 Economie 65 tabellen Beroepsbevolking en arbeidsparticipatie, Werkzame beroepsbevolking naar herkomstgroepering en opleidingsniveau, Bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking, Totaal toegevoegde waarde, Niet-werkende werkzoekenden naar geslacht, 1 januari Niet-werkende werkzoekenden naar leeftijdsgroepen, 1 januari Niet-werkende werkzoekenden naar opleidingsniveau, 1 januari Niet-werkende werkzoekenden naar duur niet-werkend, 1 januari Bedrijfsvestigingen, 1 januari Bedrijfsvestigingen naar sectoren, 1 januari Bedrijfsvestigingen in de tertiaire sector, 1 januari Werkzame personen, 1 januari Werkzame personen naar soort banen en geslacht, 1 januari Werkzame personen naar sectoren, 1 januari Werkzame personen in de tertiaire sector, 1 januari Openstaande vacatures, Inkomen en sociale zekerheid 85 tabellen Bevolking en gemiddeld besteedbaar inkomen, Personen met 52 weken inkomen en het gemiddeld besteedbaar inkomen naar sociaal-economische categorie, Personen met 52 weken en het gemiddeld besteedbaar inkomen naar geslacht, Personen met 52 weken inkomen en het gemiddeld besteedbaar inkomen naar leeftijdsgroepen, Personen met 52 weken inkomen en het gemiddeld besteedbaar inkomen naar herkomstgroepering, Personen met 52 weken inkomen naar inkomensklassen, Huishoudens naar inkomensklassen, Huishoudens en het gemiddeld besteedbaar inkomen naar samenstelling huishouden, Uitkeringen WWB, 1 januari Uitkeringen WWB naar leeftijdsgroepen en geslacht, 1 januari Uitkeringen WIA, 1 januari Uitkeringen WIA naar mate arbeidsongeschiktheid, leeftijdsgroepen en geslacht, 1 januari Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

8 Inhoud Uitkeringen WAO, 1 januari Uitkeringen WAO naar mate arbeidsongeschiktheid, leeftijdsgroepen en geslacht, 1 januari Uitkeringen WAZ, 1 januari Uitkeringen WAZ naar mate arbeidsongeschiktheid, leeftijdsgroepen en geslacht, 1 januari Uitkeringen Wajong, 1 januari Uitkeringen Wajong naar mate arbeidsongeschiktheid, leeftijdsgroepen en geslacht, 1 januari Uitkeringen WW, 1 januari Uitkeringen WW naar leeftijdsgroepen, geslacht en werkloosheidspercentage, 1 januari Uitkeringen AOW, Uitkeringen AOW, 3e kwartaal Toegekende aanvragen huurtoeslag van huishoudens naar huishoudenstypen en leeftijdsgroepen, Gemiddelde huurtoeslag van huishoudens naar huishoudenstypen en leeftijdsgroepen, grafieken 5.1a Gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner, Gezondheid en welzijn 113 tabellen Sterfte naar doodsoorzaken, Medische consumptie naar GGD-regio s, periodegemiddelde Gezondheid en aandoeningen naar GGD-regio s, periodegemiddelde Leefstijl naar GGD-regio s, periodegemiddelde grafieken en kaarten 6.1a Sterfte naar doodsoorzaken, a GGD-regio s Onderwijs 119 tabellen Leerlingen in het basisonderwijs en speciaal onderwijs naar geslacht, 2007/ / Scholen en leerlingen in het voortgezet onderwijs naar soort onderwijs, 2008/ Leerlingen voortgezet onderwijs naar woongemeente, 2008/ Leerlingen middelbaar beroepsonderwijs naar woongemeente, 2007/ / Leerlingen voortgezet onderwijs naar woongemeente en herkomstgroepering, 2008/ Geslaagden voortgezet onderwijs naar woongemeente, 2007/ Studenten hoger onderwijs naar woongemeente, 2007/ / Studenten hoger beroepsonderwijs naar woongemeente en herkomstgroepering, 2008/ Studenten wetenschappelijk onderwijs naar woongemeente en herkomstgroepering, 2008/ Geslaagden hoger onderwijs naar woongemeente, 2007/ Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

9 8 Inhoud 8 Verkeer en vervoer 133 tabellen Lengte van wegen naar beheerder en wegtype, Geregistreerde motorvoertuigen, 1 januari Geregistreerde verkeersslachtoffers naar geslacht, Geregistreerde verkeersslachtoffers naar gevolg, Geregistreerde verkeersslachtoffers naar wijze van deelneming, Goederenoverslag scheepvaart, Goederenoverslag scheepvaart naar soort, Goederenoverslag scheepvaart naar product, Natuur en milieu 145 tabellen Oppervlakte, bevolkingsdichtheid, woningdichtheid en gemiddelde woningbezetting, 1 januari Graasdieren, oppervlakte grasland en bedrijven met graasdieren of grasland, Geproduceerde dierlijke mest, Geproduceerde dierlijke mestsoorten, Stikstofproductie tijdens dierlijke mestproductie, Fosfaatuitscheiding tijdens dierlijke mestproductie, Kali-uitscheiding tijdens dierlijke mestproductie, Klachten met betrekking tot geluidshinder Schiphol, Bezoeken recreatiegebieden Noord-Holland, grafieken 9.4a Klachten met betrekking tot geluidshinder Schiphol, 2003 en a Bezoeken recreatiegebieden Noord-Holland per maand, Toerisme 159 tabellen Hotels, 1 juli Hotelkamers, 1 juli Hotelbedden, 1 juli Bruto bedbezetting in hotels, Gasten in hotels, Overnachtingen van hotelgasten, Gemiddelde verblijfsduur in hotels, Verblijfsrecreatieve logiesvormen, 1 juli Slaapplaatsen in verblijfsrecreatieve logiesvormen, 1 juli Bruto bedbezetting in verblijfsrecreatieve logiesvormen, Gasten in verblijfsrecreatieve logiesvormen, Overnachtingen van gasten in verblijfsrecreatieve logiesvormen, Gemiddelde verblijfsduur in verblijfsrecreatieve logiesvormen, grafieken 10.1a Overnachtingen in hotels per maand, Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

10 Inhoud 9 11 Bouwen en wonen 169 tabellen Woningvoorraad, 1 januari Woningvoorraad naar eengezins- en meergezinswoningen en aantal kamers per woning, 1 januari Woningvoorraad naar bouwperiode, 1 januari Woningvoorraad naar eigendom, 1 januari Woonruimtenvoorraad, 1 januari Woningvoorraad en mutaties in de woningvoorraad, Groei van de woningvoorraad, Gereedgekomen woningen naar eigendom en eengezins- en meergezinswoningen, Gemiddelde woningwaarde, 1 januari Gemeentelijke woonlasten, grafieken 11.2a Nieuwbouw, Politiek 183 tabellen Kiesgerechtigden, blanco stemmen, uitgebrachte geldige stemmen en opkomstpercentage bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, 4 juni grafieken 12.1a Opkomst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, 4 juni Bijlagen 187 A Verklaring van begrippen en gebruikte afkortingen 187 B Kaart Metropoolregio Amsterdam naar gemeenten en subregio s, 1 januari Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

11 10 Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

12 11 Samenvatting Bevolking In de Metropoolregio Amsterdam wonen 2,2 miljoen mensen, dat is 13% van de Nederlandse bevolking. Naast Amsterdam met inwoners zijn er nog vier grote gemeenten in de regio, te weten Almere, Haarlem, Zaanstad en Haarlemmermeer. Ze hebben zelfs meer dan inwoners. In 2008 is de bevolking van de Metropoolregio met inwoners toegenomen. Deze groei wordt veroorzaakt door het geboorteoverschot van circa personen, een vestigingsoverschot met de rest van het land van bijna personen en een immigratieoverschot van personen. Vooral door dit immigratieoverschot was de groei in de Metropoolregio sterker dan in 2006 en In 2006 was er nog sprake van een groot emigratieoverschot van personen. In 2007 was dat al vrijwel verdwenen, om dit jaar om te slaan in een immigratieoverschot. Net zoals in voorgaande jaren zal de bevolking van de Metropoolregio de komende jaren sterker groeien dan in Nederland als geheel. Verwacht wordt dat het aantal inwoners in de Metropoolregio in de periode van met inwoners zal toenemen, een groei van 8,3% in 16 jaar. In totaal vindt 87% van deze bevolkingsgroei in de Metropoolregio in Amsterdam ( inwoners), Almere ( inwoners), Haarlemmermeer ( inwoners) en Zaanstad ( inwoners) plaats. Van oudsher trekken veel Amsterdamse gezinnen naar Almere en andere regiogemeenten. Deze trend lijkt te stokken, minder mensen verhuizen vanuit Amsterdam naar deze gemeenten en meer mensen komen vanuit deze gemeenten naar Amsterdam. Maar per saldo verliest Amsterdam nog inwoners aan de regiogemeenten, zij het minder dan in de voorgaande jaren. Landelijk is een derde (36%) van de huishoudens een eenpersoonshuishouden. In de Metropoolregio is dat 43%. Dit komt voornamelijk door het hoge aandeel eenpersoonshuishoudens in Amsterdam: meer dan de helft van de huishoudens in Amsterdam bestaat uit één persoon. Veiligheid Bewoners van de Metropoolregio vinden van 25 genoemde buurtproblemen dat hondenpoep, te hard rijden, parkeeroverlast en rommel op straat het meest voorkomen. Als het gaat om de belangrijkste problemen dan staat te hard rijden bovenaan, gevolgd door parkeeroverlast en hondenpoep. Rommel op straat wordt dan in prioriteit voorbijgestreefd door overlast door groepen jongeren. Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

13 12 Samenvatting Er zijn wel verschillen tussen de politieregio s in de mate waarin bewoners de frequentie en prioriteit van buurtproblemen beleven. Zo vindt men in Flevoland te hard rijden wel het belangrijkste probleem, maar dit wordt niet gevolgd door parkeeroverlast maar door hondenpoep op straat. In Amsterdam-Amstelland staat rommel op straat op de eerste plaats, gevolgd door overlast van groepen jongeren. Een kwart van alle Nederlanders is in 2008 wel eens slachtoffer geweest van een delict. De politieregio s die deel uitmaken van de Metropoolregio Amsterdam wijken hier niet zeer sterk van af met uitzondering van Amsterdam-Amstelland. In deze politieregio zijn bijna vier op de tien burgers slachtoffer geworden van een delict. Als het gaat om vandalismedelicten steekt niet alleen Amsterdam-Amstelland met 19% boven het landelijk gemiddelde van 13% uit, maar ook de politieregio Gooi en Vechtstreek met bijna 18%. Economie Voor de Metropoolregio heeft de recessie geleid tot minder vliegverkeer, minder toerisme, een daling van de overslag in de haven, minder verkochte woningen (en vooral in Amsterdam een daling van de huizenprijzen), meer dynamiek in de bedrijvigheid, vooral in de financiële sector en een toename van de werkloosheid. Schiphol heeft een moeilijk jaar achter de rug. In de zomer van 2008 begon het aantal passagiers te dalen ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder en deze ontwikkeling houdt al een jaar aan, al begint de daling wel af te nemen. De ontwikkelingen in het vrachtvervoer zijn nog negatiever dan die in het personenvervoer. Dit heeft vooral te maken met de forse daling van de wereldhandel, die in de tweede helft van 2008 begon. Ongeveer gelijktijdig begon het vrachtvervoer af te nemen en bereikte een voorlopig dieptepunt in het voorjaar van Gemiddeld daalde de vracht met 27% in de eerste helft van Er kwam vooral minder vracht binnen uit het Midden-Oosten en er ging minder vracht naar Noord-Amerika. De overslag in de haven van IJmuiden halveerde ten opzichte van In de Amsterdamse haven is de overslag sinds het tweede kwartaal van 2009 aan het afnemen. De recessie heeft nog nauwelijks gevolgen op de arbeidsmarkt maar die worden wel verwacht. Inkomen en sociale zekerheid De gevolgen van de huidige recessie zijn al wel zichtbaar in het toenemende aantal mensen met een uitkering, zoals bijstandsuitkeringen. Nam het aantal wwb-uitkeringen in het begin van 2009 nog af ten opzichte van vorig jaar, vanaf het derde kwartaal 2009 is er sprake van een toename zowel in Nederland, als in de Metropoolregio. Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

14 Samenvatting 13 Als we kijken naar de verhouding tussen arm en rijk, dan wonen in de Metropoolregio naar verhouding meer mensen met hoge inkomens (12%) en iets minder mensen met lage inkomens (9%) dan gemiddeld in Nederland. In Het Gooi en Vechtstreek is dit verschil het grootst: 8% hoort tot de laagste inkomensgroep en 17% tot de bovenste inkomensgroep. In Zaanstreek en Almere zijn de groepen met laagste en hoogste inkomens even groot, maar wel kleiner dan in heel Nederland. Zes van de tien Metropoolregiobewoners vinden dat de verschillen tussen rijk en arm in de eigen gemeente groot zijn en bijna de helft (47%) meent dat deze verschillen zijn toegenomen in de afgelopen jaren. Vooral Amsterdammers vinden de verschillen tussen rijk en arm groot in hun stad. Gezondheid en welzijn Het aandeel sterfgevallen in Nederland dat wordt veroorzaakt door hart- en vaatziekten is sinds de jaren zeventig gehalveerd tot bijna 30% in Deze trend zien we ook in de Metropoolregio Amsterdam (ruim 28% in 2008). Daarmee vormen deze ziekten niet meer de meest voorkomende doodsoorzaak, dat is nu kanker (31% in Nederland, 30% in Metropoolregio Amsterdam). Alleen in de subregio s Haarlem en Het Gooi en Vechtstreek vormen hart- en vaatziekten nog wel de meest voorkomende doodsoorzaak. In sommige subregio s is het verschil in het aandeel van deze twee belangrijkste sterfteoorzaken groter dan in de Metropoolregio. In Almere waar weinig ouderen wonen, is dit verschil het grootst: in 2008 werd in deze gemeente ruim 35% van de sterfgevallen veroorzaakt door kanker en nog geen 28% door hart- en vaatziekten. De leefstijl in ggd-regio Amsterdam is in het algemeen ongunstiger dan in Nederland en dan in de overige ggd-regio s in de Metropoolregio. Toch ligt het aandeel Amsterdammers van 20 jaar en ouder met overgewicht lager dan landelijk, dat geldt vooral voor ernstig overgewicht. In Flevoland wonen juist relatief veel mensen met overgewicht; vooral onder vrouwen komt overgewicht hier vaker voor dan in andere ggd-regio s. Onderwijs In de Metropoolregio is zowel aan de bovenkant als aan de onderkant van het voortgezet onderwijs het aandeel leerlingen oververtegenwoordigd. Ruim een kwart van de leerlingen (26%) volgt vwo, dit is meer dan het landelijk gemiddelde van 23%. Het aandeel vmbo-leerlingen ligt met een aandeel van 26% iets onder het landelijke gemiddelde van 29% maar het aandeel leerlingen met leerwegondersteuning (lwoo) is met 12% hoger dan het landelijke gemiddelde van 10,5%. In het algemeen is het percentage leerlingen van allochtone herkomst op het vmbo hoger dan op de havo en het vwo en de gemengde brugklassen (avo). In sommige gemeenten in de Metropoolregio is dit verschil echter groter dan Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

15 14 Samenvatting in andere gemeenten. In Amsterdam is 71% van de leerlingen op het vmbo van allochtone herkomst, op de avo/havo/vwo is dit 50%. In bijvoorbeeld Almere is dit verschil veel kleiner: 34% van de leerlingen op het vmbo is van allochtone herkomst, 30% van de avo/havo/vwo-leerlingen. In het algemeen is dit verschil in de Metropoolregio groter dan gemiddeld in Nederland (vmbo Metropoolregio: 36%, Nederland 18%; avo/havo/vwo Metropoolregio: 25%, Nederland: 14%). Verkeer en vervoer Gezien de toenemende aandacht voor luchtkwaliteit en klimaatverandering en de groeiende mobiliteit in de Noordvleugel wil de Stadsregio Amsterdam het gezamenlijk spitsaandeel van fiets en ov vergroten naar 70% in hoogstedelijke gebieden, waaronder Amsterdam. Op dit moment gebruikt 31% van alle mensen die een baan in Amsterdam hebben (inclusief Amsterdammers, bewoners van de Metropoolregio en overige gebieden in Nederland) het ov om naar het werk te komen en 28% de fiets. In totaal komen er dagelijks mensen van buiten Amsterdam om hier te werken. Van de regiobewoners die in Amsterdam werken, hebben Waterlandbewoners het hoogste ov-aandeel (49%), terwijl in Amstel-Meerlanden zowel de fiets (22%) als de auto (58%) bovengemiddeld vaak worden gebruikt om in Amsterdam te komen werken. Het hoge autoaandeel in Amstel-Meerlanden is te verklaren door het relatief hoge autobezit van de bewoners (603 auto s per inwoners). In de Metropoolregio als geheel ligt het autobezit op 473 auto s per inwoners. In Amsterdam is het autobezit het laagst met 290 auto s per bewoners. Natuur en milieu In vergelijking met Nederland laat de Metropoolregio gunstige ontwikkelingen zien op het terrein van mestproductie. De hoeveelheid dierlijke mest is tussen 2003 en 2007 met 13% afgenomen, terwijl die in Nederland gelijk is gebleven. Het aantal klachten over geluidshinder van Schiphol in de eerste drie kwartalen van 2008 is gedaald vergeleken met dezelfde periode in Deze afname komt door de daling van het aantal klachten per persoon: in 2007 waren dat er 100 per persoon, in 2008 nog maar 59. Het aantal klagers nam juist toe: in de eerste 10 maanden van 2008 hebben mensen meer geklaagd (5.461) dan in heel 2007 (4.211). Het bezoek van Amsterdammers aan parken en groene recreatiegebieden in en rond Amsterdam is tussen 1996 en 2008 behoorlijk gestegen (voor recreatiegebieden is dat gemiddeld 64%, het parkbezoek is zelfs nagenoeg verdubbeld). Niet alleen bezoeken méér Amsterdammers deze gebieden, ze doen dat ook steeds vaker. De meeste van de onderzochte recreatiegebieden kregen een hoge Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

16 Samenvatting 15 waardering van gemiddeld 7,5 (variërend van 8,2 voor de Waterleidingduinen tot 6,8 voor het Geuzenbos). 1 Toerisme In het kader van het Toeristisch Actieplan voor de Metropoolregio Amsterdam wordt het project Amsterdam bezoeken, Holland zien gelanceerd om het bezoek van buitenlandse toeristen aan de regio verder te stimuleren. Een van de doelstellingen van dit project is om het aandeel buitenlanders dat naast Amsterdam ook de regio bezoekt te vergroten van 14% nu naar 20% in Maar voorlopig gaat het veel minder goed met het toerisme in Nederland, ook in Amsterdam en de regio, dan in de voorgaande jaren. Omdat toerisme zeer conjunctuurgevoelig is, is het een van de eerste sectoren die de gevolgen van de wereldwijde recessie ervaren. In 2008 daalde het aantal hotelovernachtingen in de Metropoolregio vergeleken met 2007 met 5,6%, iets meer dan landelijk (-4,5%). Dit komt doordat de Metropoolregio en vooral Amsterdam sterker zijn georiënteerd op het buitenlandse toerisme dan Nederland en in 2008 juist deze toeristische markt een grotere krimp liet zien dan het binnenlandse toerisme. In de eerste zes maanden van 2009 begon het aantal gasten uit Nederland in de Metropoolregio Amsterdam toe te nemen (+2%) terwijl het buitenlandse toerisme bleef dalen (-8%). In totaal is het toerisme in de Metropoolregio in de eerste helft van 2009 met 5,1% gedaald. De landelijke daling in dezelfde periode is 5,6%. Bouwen en wonen In 2008 zijn in de Metropoolregio Amsterdam meer dan woningen gebouwd. Dit is 15% minder dan in 2007, maar toen was er een recordaantal nieuwe woningen. In Amsterdam werden in 2008 de meeste woningen opgeleverd (3.926), gevolgd door Almere (1.359). Haarlemmermeer en Zaanstad die de afgelopen vijf jaar ook sterk groeiden, werden in 2008 voorbijgegaan door Aalsmeer waar woningen werden gebouwd. Naar verwachting zullen er de komende jaren minder woningen worden gebouwd, als gevolg van de economische recessie. In de Metropoolregio bestaat precies de helft van de woningen uit eengezinswoningen. Dit is veel minder dan het landelijke gemiddelde dat 71% bedraagt. Dit wordt vooral veroorzaakt door Amsterdam, waar slecht 15% van de woningvoorraad uit eengezinswoningen bestaat. Geen enkele andere gemeente komt daarbij in de buurt. Van de gemeenten boven de inwoners is het aandeel eengezinswoningen het hoogst in Haarlemmermeer (79%) en Almere (78%). Maar onder de 27 kleinere gemeenten zijn er tien waar het aandeel boven de 90% is. Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

17 16 Samenvatting Politiek De meest recente algemene verkiezingen in de Metropoolregio waren de verkiezingen voor het Europees Parlement op 4 juni De opkomst voor deze verkiezingen lag met bijna 38% in de Metropoolregio lager dan bij de voorgaande verkiezingen voor de Provinciale Staten (44%). De opkomst was het hoogst in Het Gooi en Vechtstreek (44%) en het laagst in Almere (31%). De pvv en de D66 kwamen als grootste winnaars naar voren; zij kregen gemiddeld respectievelijk 18% en 16% van de stemmen in de Metropoolregio waarbij er tussen de sub regio s grote verschillen waren. Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

18 17 1 Kerncijfers 1 Metropoolregio Amsterdam naar gemeenten en subregio s, 1 januari Zaanstreek agglomeratie Haarlem Het Gooi en Vechtstreek Waterland + IJmond Amstel-Meerlanden Almere Amsterdam 1 Amsterdam 2 Wormerland 3 Zaanstad 4 Beverwijk 5 Heemskerk 6 Uitgeest 7 Velsen 8 Bloemendaal 9 Haarlem 10 Haarlemmerliede en Spaarnwoude 11 Heemstede 12 Zandvoort 13 Aalsmeer 14 Amstelveen 15 Diemen 16 Haarlemmermeer 17 Ouder-Amstel 18 Uithoorn 19 Blaricum 20 Bussum 21 Hilversum 22 Huizen 23 Laren 24 Muiden 25 Naarden 26 Weesp 27 Wijdemeren 28 Almere 29 Beemster 30 Edam-Volendam 31 Landsmeer 32 Oostzaan 33 Purmerend 34 Waterland 35 Zeevang Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

19 18 Kerncijfers Kerncijfers, 1 januari 2009 % niet- bevolkingsopper- opper- westerse dichtheid vlakte vlakte in alloch- % 65- bevolking per km 2 gemeente/subregio in km 2 km 2 land bevolking tonen plussers jaar 1 ) land Wormerland ,8 17, Zaanstad ,9 14, Zaanstreek ,7 15, Beverwijk ,2 16, Heemskerk ,2 17, Uitgeest ,7 13, Velsen ,8 16, IJmond ,0 16, Bloemendaal ,7 22, Haarlem ,5 15, Haarlemmerliede en Spaarnwoude ,0 15, Heemstede ,7 22, Zandvoort ,9 20, agglomeratie Haarlem ,7 17, Aalsmeer ,6 14, Amstelveen ,6 18, Diemen ,7 14, Haarlemmermeer ,1 11, Ouder-Amstel ,1 16, Uithoorn ,2 15, Amstel-Meerlanden ,6 14, Blaricum ,9 19, Bussum ,0 19, Hilversum ,6 17, Huizen ,8 15, Laren ,6 25, Muiden ,8 16, Naarden ,1 19, Weesp ,1 16, Wijdemeren ,0 18, Het Gooi en Vechtstreek ,5 18, Almere ,7 7, Beemster ,3 16, Edam-Volendam ,4 13, Landsmeer ,7 17, Oostzaan ,6 16, Purmerend ,4 14, Waterland ,1 17, Zeevang ,8 13, Waterland ,9 14, Amsterdam ,7 11, Metropoolregio Amsterdam ,4 13, Nederland ,0 15, ) Potentiële beroepsbevolking. bron: CBS Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

20 Kerncijfers Kerncijfers, 1 januari 2009 (vervolg) gemiddeld woning- gemid- gemidbesteed- dichtheid delde delde % koopbaar % lage woning- per km 2 woning- waarde woningen gemeente/subregio inkomen 1 ) inkomens 2 ) voorraad land bezetting woningen 3 ) 4 ) Wormerland 33,8 15, , ,4 Zaanstad 30,3 19, , ,9 Zaanstreek 30,6 19, , ,5 Beverwijk 29,6 19, , ,9 Heemskerk 32,2 15, , ,3 Uitgeest 35,5 12, , ,6 Velsen 32,0 17, , ,6 IJmond 31,7 17, , ,9 Bennebroek 39,8 9,5 73,0 Bloemendaal 54,7 12, , ,7 Haarlem 30,2 22, , ,8 Haarlemmerliede en Spaarnwoude 36,5 13, , ,2 Heemstede 40,7 13, , ,3 Zandvoort 31,8 23, , ,8 agglomeratie Haarlem 33,5 20, , ,3 Aalsmeer 36,1 15, , ,1 Amstelveen 35,7 17, , ,7 Diemen 32,9 19, , ,7 Haarlemmermeer 35,9 13, , ,7 Ouder-Amstel 38,3 14, , ,0 Uithoorn 35,1 15, , ,3 Amstel-Meerlanden 35,7 15, , ,9 Blaricum 51,4 10, , ,0 Bussum 38,1 19, , ,3 Hilversum 32,9 21, , ,9 Huizen 35,2 16, , ,9 Laren 45,2 13, , ,7 Muiden 42,8 14, , ,1 Naarden 44,3 14, , ,2 Weesp 31,5 20, , ,7 Wijdemeren 37,5 13, , ,9 Het Gooi en Vechtstreek 36,5 18, , ,3 Almere 32,1 16, , ,2 Beemster 36,6 14, , ,1 Edam-Volendam 36,0 13, , ,0 Landsmeer 37,9 9, , ,7 Oostzaan 35,6 11, , ,7 Purmerend 31,1 17, , ,9 Waterland 37,8 13, , ,1 Zeevang 36,9 16, , ,2 Waterland + 33,9 15, , ,2 Amsterdam 27,6 30, , ,3 Metropoolregio Amsterdam 31,5 22, , ,2 Nederland 31,3 20, , ,2 1 ) Gemiddeld besteedbaar inkomen huishoudens 2006 (x euro). bron: CBS/VROM 2 ) % huishoudens met een besteedbaar inkomen minder dan euro in ) Gemiddelde waarde woningen = WOZ-waarde x euro (prijspeil 2007), voorlopige cijfers. 4 ) 1 januari Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

21 20 Kerncijfers Kerncijfers, 1 januari 2009 (vervolg) WWB gemeente/subregio <65 jr. WIA WAO WAZ Wajong WW AOW 1 ) Wormerland Zaanstad Zaanstreek Beverwijk Heemskerk Uitgeest Velsen IJmond Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwoude Heemstede Zandvoort agglomeratie Haarlem Aalsmeer Amstelveen Diemen Haarlemmermeer Ouder-Amstel Uithoorn Amstel-Meerlanden Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Weesp Wijdemeren Het Gooi en Vechtstreek Almere Beemster Edam-Volendam Landsmeer Oostzaan Purmerend Waterland Zeevang Waterland Amsterdam Metropoolregio Amsterdam Nederland ) 3e kwartaal bron: CBS/UWV Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

22 Kerncijfers Kerncijfers, 1 januari 2009 (vervolg) werkzame personen 3 ) openbedrijfs- staande % werk- vesti- grote kleine vacagemeente/subregio NWW 1 ) loosheid 2 ) gingen 3 ) banen banen totaal tures 4 ) Wormerland 196 1, * Zaanstad , Zaanstreek , Beverwijk 838 3, Heemskerk 639 2, Uitgeest 119 1, * Velsen 980 2, IJmond , Bennebroek Bloemendaal 242 1, Haarlem , Haarlemmerliede en Spaarnwoude 55 1, * Heemstede 301 2, Zandvoort 387 3, agglomeratie Haarlem , Aalsmeer 336 1, Amstelveen , Diemen 443 2, Haarlemmermeer , Ouder-Amstel 192 2, * Uithoorn 398 2, Amstel-Meerlanden , Blaricum 124 2, * Bussum 618 3, Hilversum , Huizen 849 3, Laren 146 2, * Muiden 138 3, * Naarden 252 2, Weesp 463 3, Wijdemeren 303 2, Het Gooi en Vechtstreek , Almere , Beemster 83 1, * Edam-Volendam 241 1, Landsmeer 121 1, * Oostzaan 105 1, * Purmerend , Waterland 205 1, Zeevang 84 2, * Waterland , Amsterdam , Metropoolregio Amsterdam , Nederland , ) Niet-werkende werkzoekenden. bron: UWV WERKbedrijf/CBS/LISA 2 ) Niet-werkende werkzoekenden als % van de bevolking van jaar. 3 ) 1 januari ) 1 september Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

23 22 Kerncijfers Kerncijfers, schooljaar 2008/ 09 (slot) leerlingen studenten opengemeente/subregio BAO 1 ) SO 1 ) VO 2 ) MBO 2 ) HBO 2 ) WO 2 ) Wormerland Zaanstad Zaanstreek Beverwijk Heemskerk Uitgeest Velsen IJmond Bennebroek Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwoude Heemstede Zandvoort agglomeratie Haarlem Aalsmeer Amstelveen Diemen Haarlemmermeer Ouder-Amstel Uithoorn Amstel-Meerlanden Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Weesp Wijdemeren Het Gooi en Vechtstreek Almere Beemster Edam-Volendam Landsmeer Oostzaan Purmerend Waterland Zeevang Waterland Amsterdam Metropoolregio Amsterdam Nederland ) Leerlingen naar schoolgemeente. bron: CFI/CBS 2 ) Leerlingen/studenten naar woongemeente. Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

24 23 2 Bevolking 2 Bevolking in de regio sterk gegroeid In de Metropoolregio Amsterdam wonen 2,2 miljoen mensen, dat is 13% van de Nederlandse bevolking. Naast Amsterdam met inwoners zijn er nog vier gemeenten in de regio met meer dan inwoners, te weten Almere, Haarlem, Zaanstad en Haarlemmermeer. Ze hebben zelfs meer dan inwoners. In 2008 is de bevolking van de Metropoolregio met inwoners toegenomen. Deze groei wordt vooral veroorzaakt door het geboorteoverschot. In 2008 bedroeg dat circa personen. Daarnaast was er een vestigingsoverschot met de rest van het land van bijna personen. Met het buitenland was er in 2008 een immigratieoverschot van personen, in 2007 was er nog een licht emigratieoverschot van 250 inwoners. Vooral door dit immigratieoverschot was de groei in de Metropoolregio sterker dan in 2006 en In 2006 was er nog sprake van een groot emigratieoverschot van personen. In 2007 was dat al vrijwel verdwenen, om dit jaar om te slaan in een immigratieoverschot. Loop van de bevolking in de Metropoolregio, x geboorteoverschot binnenlands migratiesaldo buitenlands migratiesaldo toe-/afname bevolking 1 ) 1 ) Incl. administratieve en overige correcties. bron: CBS Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

25 24 Bevolking De sterkste bevolkingsgroei in 2008 vond plaats in Amsterdam; een toename van inwoners. Deze groei hangt sterk samen met de nieuwbouw op IJburg, een geboorteoverschot en immigratieoverschot. Daarnaast was er een sterke bevolkingsgroei in Almere (+2.476) en Haarlemmermeer (+1.394). Deze twee gemeenten zien hun inwoneraantal sterk groeien door het grote geboorteoverschot, na Amsterdam de hoogste in de regio. Van de grote gemeenten nam ook de bevolking van Zaanstad net zoals voorgaande jaren weer vrij sterk toe (+1.192). Sinds vorig jaar neemt ook de bevolking in Haarlem licht toe, in 2008 met 551 inwoners. Van de kleinere gemeenten groeide Aalsmeer het sterkst met inwoners, dit als gevolg van nieuwbouw. Bloemendaal groeide door het samengaan met de gemeente Bennebroek met inwoners. Net zoals in voorgaande jaren zal de bevolking van de Metropoolregio de komende jaren sterker groeien dan in Nederland als geheel. Verwacht wordt dat het aantal inwoners in de Metropoolregio in de periode van met inwoners zal toenemen, een groei van 8,3% in 16 jaar. Dit is veel meer dan de landelijke toename die in deze periode naar verwachting slechts 2,4% bedraagt. Maar is minder dan de regionale groei van de afgelopen jaren. De meeste inwoners worden verwacht in Amsterdam, een toename van inwoners. Dan volgen Almere ( inwoners), Haarlemmermeer ( inwoners) en Zaanstad ( inwoners). In totaal vindt 87% van de bevolkingsgroei in de Metropoolregio in deze vier gemeenten plaats. Laatste jaren minder suburbanisatie Amsterdam heeft een speciale rol in de migratie binnen en buiten de regio. Zo trekt de stad veel jongeren aan van buiten de metropoolregio en ook immigranten vestigen zich vaker in een grote stad. Voor bepaalde stappen in de wooncarrière, zoals die naar een eengezinswoning met tuin, kan men in Amsterdam moeilijk terecht. Amsterdamse gezinnen en paren die een gezin willen stichten vertrekken daardoor vaak naar Almere en andere regiogemeenten. Deze suburbanisatie is er al vanaf de jaren zestig voor de autochtone bevolking. De laatste twintig jaar volgt ook de allochtone bevolking dit verhuispatroon. De laatste paar jaar stokt de suburbanisatie echter. Het aantal Amsterdammers dat naar Almere verhuist neemt de laatste jaren af. Tegelijkertijd neemt het aantal verhuizingen vanuit Almere naar Amsterdam toe. Hierdoor is er nog maar een klein negatief saldo van Amsterdammers naar Almere. In 1992 vertrokken er per saldo Amsterdammers naar Almere, in 2008 verliest Amsterdam per saldo nog maar 368 inwoners aan Almere (zie figuur). Ook in Haarlemmermeer, zij het in kleinere aantallen, is deze trend zichtbaar: Sinds 2003 neemt ook in deze gemeente het aantal vestigers uit Amsterdam af en het aantal vertrekkers Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

26 Bevolking 25 Verhuizingen van Amsterdam naar de grotere steden en vice versa, saldo Almere > Amsterdam Amsterdam > Almere saldo Haarlemmermeer > Amsterdam Amsterdam > Haarlemmermeer saldo Zaanstad > Amsterdam Amsterdam > Zaanstad saldo Haarlem > Amsterdam Amsterdam > Haarlem bron: O+S naar Amsterdam licht toe. Ook het aantal personen dat zich vanuit Amsterdam in Zaanstad vestigt is ten opzichte van de afgelopen twee jaar gedaald, maar ligt nog steeds hoger dan het aantal in Het vertrek vanuit Zaanstad naar Amsterdam neemt na jaren stabiel te zijn geweest, sinds 2000 licht toe. Van de grote gemeenten in de regio kreeg Haarlem de afgelopen jaren de minste inwoners uit Amsterdam. Het aantal verhuizingen vanuit Amsterdam naar Haarlem neemt echter gestaag toe. In 2008 zijn er zelfs iets meer Amsterdammers naar Haarlem vertrokken dan naar de gemeente Haarlemmermeer, respectievelijk om Veel alleenstaanden in de Metropoolregio Het aantal huishoudens in Nederland is de afgelopen decennia naar verhouding sterker gegroeid dan het aantal inwoners. Dit heeft vooral te maken met de voortgaande huishoudensverdunning : de gemiddelde huishoudensomvang in Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

27 26 Bevolking Eenpersoonshuishoudens naar subregio s, 2009 (procenten) % Zaanstreek IJmond agglomeratie Amstel- Het Gooi en Haarlem Meerlanden Vechtstreek Almere Waterland+ Amsterdam Nederland Metropoolregio bron: CBS Nederland bedraagt nu 2,25 personen. In de Metropoolregio zijn de huishoudens nog kleiner, daar telt een huishouden gemiddeld 2,09 personen. Twee op de vijf huishoudens (43%) in de metropoolregio betreft een eenpersoons huishouden, dit komt voornamelijk door het hoge aandeel eenpersoonshuishoudens in Amsterdam: meer dan de helft van de huishoudens in Amsterdam bestaat uit één persoon. Ook in Haarlem en in twee grensgemeenten van Amsterdam Diemen en Amstelveen is het aandeel eenpersoonshuishoudens hoger dan gemiddeld in de regio. Dit zijn veelal studenten en alleenstaanden die specifiek kiezen voor de stad vanwege de vele culturele voorzieningen en het veelzijdige uitgaansleven. Landelijk is een derde (36%) van de huishoudens een eenpersoonshuishouden. In Het Gooi en Vechtstreek zijn het vaker ouderen die verweduwd of door scheiding alleenstaand zijn geworden. Van de subregio s is dit ook de meest vergrijsde regio. Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

28 Bevolking Bevolking, 1 januari gemeente/subregio Wormerland Zaanstad Zaanstreek Beverwijk Heemskerk Uitgeest Velsen IJmond Bennebroek 1 ) Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwoude Heemstede Zandvoort agglomeratie Haarlem Aalsmeer Amstelveen Diemen Haarlemmermeer Ouder-Amstel Uithoorn Amstel-Meerlanden Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Weesp Wijdemeren Het Gooi en Vechtstreek Almere Beemster Edam-Volendam Landsmeer Oostzaan Purmerend Waterland Zeevang Waterland Amsterdam Metropoolregio Amsterdam Nederland ) Met ingang van 1 januari 2009 gemeente Bloemendaal. bron: CBS 2 Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009

29 28 Bevolking Bevolking naar geslacht, 1 januari gemeente/subregio mannen vrouwen totaal mannen vrouwen totaal Wormerland Zaanstad Zaanstreek Beverwijk Heemskerk Uitgeest Velsen IJmond Bennebroek 1 ) Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwoude Heemstede Zandvoort agglomeratie Haarlem Aalsmeer Amstelveen Diemen Haarlemmermeer Ouder-Amstel Uithoorn Amstel-Meerlanden Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Weesp Wijdemeren Het Gooi en Vechtstreek Almere Beemster Edam-Volendam Landsmeer Oostzaan Purmerend Waterland Zeevang Waterland Amsterdam Metropoolregio Amsterdam Nederland ) Met ingang van 1 januari 2009 gemeente Bloemendaal. bron: CBS Feiten en cijfers over de Metropoolregio Amsterdam

30 Bevolking Bevolking naar leeftijdsgroepen, 1 januari 2009 leeftijdsgroep in jaren gemeente/subregio totaal Wormerland Zaanstad Zaanstreek Beverwijk Heemskerk Uitgeest Velsen IJmond Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwoude Heemstede Zandvoort agglomeratie Haarlem Aalsmeer Amstelveen Diemen Haarlemmermeer Ouder-Amstel Uithoorn Amstel-Meerlanden Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2009