Er moet om deze redenen een nieuw PTO ontwikkeld worden, voor zowel klas 1 en klas 2, Mens en Techniek/Natuur-scheikunde.

Transcriptie

1 Samenvatting Voor u ligt het beroepsproduct van Chris van Dijk. In deze korte samenvatting beschrijf ik kort de opdracht en hoofdvraag van het project, de opzet van het project en de belangrijkste conclusies en aanbevelingen voor het vervolg. Opdracht en hoofdvraag Voor het schooljaar is een nieuw Plan Toetsing Onderbouw (hierna PTO) opgesteld voor MAVO klas 2. Dit omdat er, voor eerder genoemd schooljaar, een nieuwe methode is aangeschaft. Deze methode (Pulsar) omvat de leerjaren 1 en 2. De sectie heeft ervoor gekozen om de nieuwe methode in zijn geheel te behandelen in jaar 2. De ervaring leert dat er in dit PTO te veel stof is opgenomen. Er moet om deze redenen een nieuw PTO ontwikkeld worden, voor zowel klas 1 en klas 2, Mens en Techniek/Natuur-scheikunde. De hoofdvraag luidt: Hoe kan het PTO voor het NaSk/Mens en Techniek onderwijs in het schooljaar 2015/2016 ingevuld en gefaciliteerd worden? Opzet Er is gewerkt volgens de vijf fasen van een ontwerpcyclus. 1. Oriënteren 2. Verkennen en ontwerpen 3. Vormgeven 4. Uitvoeren, presenteren en evalueren 5. Rapporteren en reflecteren Conclusies en aanbevelingen Er kan geconcludeerd worden dat het ontwikkelde PTO ruim voldoende voldoet aan de geëvalueerde kwaliteitscriteria. Advies om de kwaliteit van het ontwikkelde PTO te blijven waarborgen is: - Blijf regelmatig aandacht besteden aan de kwaliteitscategorieën en de bijhorende kwaliteitscriteria. Advies om toetsprogramma van Dalton MAVO te excelleren: Aandacht besteden aan: - vergelijkbaarheid en triangulatie (kwaliteitscategorie: Betrouwbaarheid); - leereffect en onderwijseffect (kwaliteitscategorie: Functie); - manier waarop de leerdoelen van een toetsonderdeel zijn weergegeven (kwaliteitscategorie: Conditie);

2 Projectverslag Plan Toetsing Onderbouw Sectie Mens en Techniek/Natuur-Scheikunde Student: Chris van Dijk Studentnummer: School: Lentiz Dalton MAVO te Naaldwijk HU-begeleider: Niek Grooters Opdrachtgever: Wendy Enthoven, Lerarenopleiding scheikunde tweedegraads, IA, 6535

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en opdracht Context van de school in relatie tot het probleem Onderzoeksvraag Verkennend onderzoek Inleiding verkennend onderzoek Literatuurverkenning Praktijkverkenning Het beroepsproduct Conclusie verkenning Ontwerpeisen Vormgeving product Evaluatieonderzoek Inleiding en evaluatievragen Plan van aanpak en middelen Resultaten en conclusies evaluatie en presentatie Bibliografie Bijlagen Bijlage 1 Formulier Verkenning Bijlage 2A Onderzoeksinstrumenten praktijkverkenning Bijlage 2B Geordende gegevens praktijkverkenning Bijlage 3A Het Beroepsproduct Bijlage 4A Planning vormgeving, uitvoering, evaluatie en presentatie Bijlage 4B Onderzoeksinstrumenten evaluatie Bijlage 4C Geordende onderzoeksgegevens evaluatie

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en opdracht Probleem Voor het schooljaar is een nieuw Plan Toetsing Onderbouw (hierna PTO) opgesteld voor MAVO klas 2. Dit omdat er, voor eerder genoemd schooljaar, een nieuwe methode is aangeschaft. Deze methode (Pulsar) omvat de leerjaren 1 en 2. De sectie heeft ervoor gekozen om de nieuwe methode in zijn geheel te behandelen in jaar 2. De ervaring leert dat er in dit PTO te veel stof is opgenomen. Er moet om deze redenen een nieuw PTO ontwikkeld worden, voor zowel klas 1 en klas 2, Mens en Techniek/Natuur-scheikunde. Bij het ontwikkelen van het nieuwe PTO moet rekening gehouden worden met de doorlopende leerlijn in klas 1 en 2. Dit maakt dat er goed gekeken moet worden welke methodes er voor deze leerjaren gebruikt gaan worden en welke onderwerpen er hierin behandeld gaan worden. Bijkomende uitdaging is dat de school in een groei zit. Er komen dit jaar 2 klassen bij. Dit zorgt ervoor dat er een organisatorisch probleem ontstaat rondom de praktijklokalen. Omdat dit invloed heeft op de inhoud van het lesprogramma is dit een belangrijk aspect om rekening mee te houden Betrokkenen W. Enthoven is de opdrachtgever. Zij is teamleidster voor de gehele onderbouw op de Lentiz Dalton MAVO te Naaldwijk. Het mag voor zichzelf spreken dat de onderbouw collega s voor de sectie Mens en Techniek en NaSk tot de betrokkenen horen. Zij zullen zich volgend jaar moeten houden aan het nieuwe opgestelde PTO. Nauwe samenwerking zal geboden zijn. In de sectie Techniek/Natuur-scheikunde is een vakwerkplan ontwikkeld. Dit vakwerkplan moet de doorlopende leerlijn worden gewaarborgd. Bij het ontwikkelen van een nieuw PTO moet daarom rekening worden gehouden met zowel de onderbouw als de bovenbouw collega s. Om de doorlopende leerlijn te waarborgen zal contact met de bovenbouw docenten in sectie nodig zijn. De praktijklokalen worden door de sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek maar ook door de sectie biologie gebruikt. Met de groei die de school volgend leerjaar zal krijgen zorgt dit ervoor dat er een organisatorisch uitdaging zal ontwikkelen. Er moet gekeken worden wat er rooster technisch en wat er bij de bezetting van de lokalen mogelijk is. 4

5 1.2 Context van de school in relatie tot het probleem Bij het ontwikkelen van een nieuw PTO moet een globale leerlijn zichtbaar worden. Hierin moet onder andere worden opgenomen welke onderwerpen er worden getoetst, op welke manier er getoetst zal worden en wanneer deze toets momenten zullen plaatsvinden. Aangezien het beroepsproduct wordt ontwikkeld voor een Dalton school moet er extra aandacht worden besteed aan de Dalton-pijlers (Geerts & Kralingen, 2011): - Zelfstandigheid - Samenwerken - Vrijheid in gebondenheid In vier jaar worden de vaardigheden die vallen onder deze pijlers ontwikkeld. Deze worden getoetst in Dalton-taken, Praktische Opdrachten (PO s) en/of HandelingsOpdrachten (HO s). De leerlingen krijgen hiervoor per dag 1 Dalton-uur. Zij kunnen zich inschrijven bij een docent naar keuze om aan deze zaken te werken. Ook deze zullen moeten worden opgenomen in het PTO. In het meerjarenplan van de onderwijsgroep Lentiz is te lezen dat Lentiz de techniekopleidingen in de regio wil versterken. Dit omdat de Greenport en de havens een grote vraag naar technisch personeel kennen. Om die reden heeft Lentiz zich aangesloten bij het Vakcollege Techniek in het VMBO (Lam, 2012). Het is dus in het belang van de school om de sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek in de Lentiz Dalton MAVO zo goed mogelijk neer te zetten. De Lentiz Dalton MAVO is een MAVO in Naaldwijk welke de laatste jaren een groei doormaakt. De school is eerder al naar een grotere locatie verhuisd. De voorspelling is dat er volgend jaar een groei van 2 klassen zal plaatsvinden. De sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek en Biologie zullen dus in verband met het gebruik van practicumlokalen een verandering in organisatorische zin moeten maken. 5

6 1.3 Onderzoeksvraag Hoofdvraag De onderzoeksvraag die moet worden beantwoord in dit beroepsproduct is: - Hoe kan het PTO voor het NaSk/Mens en Techniek onderwijs in het schooljaar 2015/2016 ingevuld en gefaciliteerd worden? Deelvragen Deelvragen Nummer Deelvraag 1 Welke doelen beoogt men met een PTO? 2 Aan welke kerndoelen moet in de onderbouw voldaan worden voor het vak Natuur- Scheikunde? 3 Hoe moeten de te behandelen onderwerpen over de onderbouw verdeeld worden om een doorlopende leerlijn met de bovenbouw te realiseren? 4 Zijn de huidige practicumlokalen voldoende om iedere docent in zijn behoeftes te voorzien? 5 Wat is er nodig om in het schooljaar 2015/2016 (natuur-scheikunde) practica te kunnen geven in het huidige technieklokaal? 6 Hoe vaak hebben de lesgevende docenten, van de secties natuur-scheikunde en biologie, de practicumlokalen nodig per periode? 6

7 2 Verkennend onderzoek 2.1 Inleiding verkennend onderzoek Hieronder vindt u de hoofdvraag met daarbij de deelvragen. In de inleiding wordt aangegeven of de deelvragen met behulp van praktijk- of literatuuronderzoek moeten worden beantwoord Hoofdvraag De onderzoeksvraag die moet worden beantwoord in dit beroepsproduct is: Hoe kan het PTO voor het NaSk/Mens en Techniek onderwijs in het schooljaar 2015/2016 ingevuld worden? Deelvragen Deelvragen en onderzoek Nummer Deelvraag Onderzoek 1 Welke doelen beoogd men met een PTO? Literatuur- en praktijkonderzoek 2 Aan welke kerndoelen moet in de onderbouw voldaan worden voor het vak Natuur-Scheikunde? 3 Hoe moeten de te behandelen onderwerpen over de onderbouw verdeeld worden om een doorlopende leerlijn met de bovenbouw te realiseren? 4 Zijn de huidige practicumlokalen voldoende om iedere docent in zijn behoeftes te voorzien? Literatuur- en praktijkonderzoek Praktijkonderzoek Praktijkonderzoek 5 Wat is er nodig om in het schooljaar 2015/2016 (natuur-scheikunde) practica te kunnen geven in het huidige technieklokaal? Literatuur- en praktijkonderzoek 6 Hoe vaak hebben de lesgevende docenten, van de secties natuur-scheikunde en biologie, de practicumlokalen nodig per periode? Praktijkonderzoek 7

8 2.2 Literatuurverkenning Inleiding In de literatuurverkenning wordt er onderzoek gedaan om deelvraag 1 en 2 te beantwoorden. Over deelvraag 1 is weinig geschreven. Veel van de literatuur spitst zich op PTA s (Programma Toetsing Afsluiting). Daarom spreken we in de literatuurverkenning over toetsprogramma s in het algemeen in plaats van PTO s. Naast de literatuurverkenning zal er bij deelvraag 1 ook sprake moeten zijn van praktijkverkenning. De literatuurverkenning van deelvraag 2 zal zich beperken tot één bron. Dit omdat het SLO officiële documenten levert waar iedere onderwijsinstelling in Nederland zich aan moet houden Middendeel Deelvraag 1 Welke doelen beoogt men met een PTO? Wat is een toetsprogramma In Toetsen in het hoger onderwijs (van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke, 2014) wordt een uitspraak gedaan over een toetsprogramma. Van een programma is pas sprake als de combinatie van toetsvormen bewust is samengesteld, passend bij de doelen, inhoud, opbouw en structuur van het curriculum. (van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke, 2014) In het voortgezet onderwijs worden de kerndoelen aangehouden die zijn opgesteld door het SLO (2006). Deze doelen zijn opgesplitst in leergebieden. Natuur-scheikunde is samen met verzorging en biologie opgenomen in het leergebied Mens en Natuur. Deze doelen moeten worden behandeld in de onderbouw. De kerndoelen voor de onderbouw vormen het curriculum. Het programma wordt opgesteld door de school zelf. Er kan summatief worden getoetst of formatief. Bij summatief toetsen volgt er een beslissing over het wel of niet behalen van de cursus. Formatief toetsen zal plaats vinden om gewenste leerprocessen te stimuleren. Het is van belang dat het toetsprogramma een balans heeft tussen formatieve en summatieve toetsen. Het is belangrijk dat de formatieve toetsen de student/leerling voorziet in feedback. Waarom werken met een toetsprogramma? Een toetsprogramma dekt de opleidingskwalificaties. De opleidingskwalificaties voor natuurscheikunde worden ook aangeboden door het SLO. Kloppenburg (2011) stelt dat opleidingskwalificaties bestaan uit kennis-, vaardigheids- en houdingscomponenten (professionele bagage), het adequaat inzetten hiervan in professionele taaksituaties, en de persoonlijke professionele ontwikkeling. In onderstaande figuur is dit schematisch weergegeven. 8

9 Baartman, Prins, Kirschner & Van der Vleuten (2007) stellen dat er meerdere en verschillende toetsen nodig zijn om alle dimensies afzonderlijk en integratief te kunnen beoordelen. De piramide van Miller (1990) maakt onderscheid tussen het niveau van leren. Te weten: weten, toepassen, tonen en doen. Deze niveaus van leren dragen allen bij tot de toetsing van de eerder beschreven dimensies. De validiteit van toetsing kan dus niet worden bepaald door één (soort) toets, maar wordt bepaald door het gehele toetsprogramma. Naast validiteit is ook betrouwbaarheid erg belangrijk in toetsing. Een betrouwbare beoordeling komt alleen tot stand door een zorgvuldig samengesteld toetsprogramma met daarin verschillende niveaus van leren geïntegreerd. Door resultaten te verzamelen over een langere periode, in de vorm van meetmomenten, kan een meer betrouwbaar en generaliseerbaar oordeel worden geveld over de student/leerling (van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke, 2014). 9

10 Ontwerpen van een kwalitatief goed toetsprogramma De opleidingskwalificaties, zoals deze zijn opgezet door het SLO, zijn bepalend voor het ontwerp van het curriculum, ontwikkeld door het SLO, en daarmee een samenhangend toetsprogramma, welke ontworpen moet worden door de school (van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke, 2014). Het toetsprogramma wordt bij ons op school verdeeld in bovenbouw en onderbouw. Daarin wordt ook weer een verdeling gemaakt onder de vakken die worden aangeboden bij ons op school. Het is aan de lesgevende docenten om een invulling te geven aan dit deel van het toetsprogramma. In Toetsen in het hoger onderwijs (2014) worden de ontwerpcirkels van een toetsprogramma schematisch weergegeven. In het midden zijn de opleidingskwalificaties weergegeven. In de middelste cirkel staan de leerprocessen die leiden tot de ontwikkeling van deze opleidingskwalificaties. In de buitenste cirkel staan verschillende vormen van toetsen. Deze toetsen moeten in overeenstemming zijn met de binnenste cirkels. De kwaliteit van toetsen worden door van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke (2014) verdeeld in vier kwaliteitscategorieën. Te weten: Validiteit, Betrouwbaarheid, Functie en Conditie. Deze categorieën zijn te evalueren met een aantal kwaliteitscriteria. Deze zijn opgesteld na vergelijking en samenvoeging van de kwaliteitsinstrumenten uit twee onderzoeken: het onderzoek naar Competentie Assessment Programma s (CAP) van Baartman en het onderzoek naar kwaliteitscriteria voor competentiegerichte toetsing van Kloppenburg. In onderstaande tabel ziet u de kwaliteitscategorieën en kwaliteitscriteria opgesteld door Van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke (2014). 10

11 Kwaliteitscategorieën en kwaliteitscriteria opgesteld door Van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke (2014) Kwaliteitscategorie Validiteit Kwaliteitscriteria Operationalisatie Het toetsprogramma is op een duidelijke en juiste wijze afgeleid van de opleidingskwalificaties. De opleidingskwalificaties zijn uitgewerkt in specifiekere beoogde leeruitkomsten per cursus en in beoordelingscriteria of correctiemodellen van de toetsen behorende bij deze cursussen. Dekking De inhoud van het toetsprogramma is een goede afspiegeling van de inhoud van de opleidingskwalificaties en aspecten daarvan. De kennisbasis, beroepsvaardigheden en de uitvoering van complexe beroepstaken worden voldoende getoetst. Complexiteit Het toetsprogramma is van het juiste niveau, passend bij de fase van de opleiding, en kent een opbouw in complexiteit. Vorm De combinatie van toetsvormen in het gehele toetsprogramma past bij de te beoordelen inhoud. Betrouwbaarheid Vergelijkbaarheid Waar mogelijk zijn inhoud en omstandigheden van de toetsing vastgelegd (beoordelingscriteria, correctiemodellen en normering) en worden verschillen tussen beoordelaars geminimaliseerd door te zorgen voor gedeeld begrip. Triangulatie Het toetsprogramma levert voldoende rijkheid aan informatie om een betrouwbaar (integraal) oordeel te kunnen vellen. Beslissingen zijn niet gebaseerd op het (subjectieve) oordeel van één beoordelaar of op het (toevallige) oordeel in één situatie of beroepstaak, maar informatie wordt getrianguleerd over beoordelaars en toetsmomenten heen. Functie Selectie Op basis van het toetsprogramma kunnen goede en zwakke studenten worden onderscheiden en geselecteerd (t.b.v. geschiktheid voor vervolgstudie, uitoefening van het beroep). Deze selectie moet tijdig in de 11

12 opleiding plaatsvinden, zodat studenten gemakkelijker kunnen overstappen naar een andere studie, of kunnen stoppen met de studie. 1 Leereffect Het toetsprogramma heeft een wenselijk effect op het leerproces van de studenten. De verschillende toetsen samen stimuleren de gewenste leerprocessen en leveren rijke feedback op. Onderwijseffect Het toetsprogramma geeft rijke informatie over het ermee samenhangende onderwijs, zodat docenten het gegeven onderwijs kunnen evalueren en verbeteren. Conditie Transparantie Studenten krijgen duidelijke informatie over alle toetsen, criteria, normering en uitslagen van de toetsing, zodat zij weten wat er van hen wordt verwacht. Oordeelkundigheid De beoordelaars beschikken over voldoende kennis en vaardigheden over de toetsinhoud, de manier van toetsen en het geven van feedback. Zij krijgen hier bijvoorbeeld training in. Organisatie Het toetsprogramma is efficiënt en effectief georganiseerd en beoordelaars hebben voldoende tijd om tot een betrouwbaar oordeel te komen. Voorbeelden zijn: toetsroosters zijn op tijd gereed, surveillanten zijn geregeld, toetsuitslagen zijn op tijd bekend, feedbackbijeenkomsten worden georganiseerd. 1 Kinderen van 5 tot 16 jaar zijn leerplichtig. Zij moeten naar school. Zo kunnen zij zich voorbereiden op de maatschappij en de arbeidsmarkt. Jongeren die na hun 16e nog geen startkwalificatie hebben, moeten tot hun 18e onderwijs volgen. Een startkwalificatie is een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger). (Rijksoverheid, sd) 12

13 Deelvraag 2 Aan welke kerndoelen moet in de onderbouw voldaan worden voor het vak Natuur-Scheikunde? Kerndoelen in de onderbouw: Het SLO (Nationaal Expertisecentrum voor Leerplanontwikkeling, voorheen Stichting Leerplan Ontwikkeling) heeft 58 globaal geformuleerde kerndoelen voor de onderbouw ontwikkeld. Deze zijn onderverdeeld in VMBO BB, VMBO KGT en HAVO/VWO. Het SLO biedt concretiseringen van de kerndoelen per leergebied. De leergebieden zijn: Nederlands, Engels, Wiskunde, Mens en natuur, Mens en maatschappij, Kunst en cultuur en Bewegen en sport. De kerndoelen zijn richtinggevend en een school dient hier een eigen invulling aan te geven. Het leergebied waar Natuur-scheikunde en Techniek onder vallen is Mens en natuur. Dit leergebied omvat elementen uit de vakken natuurkunde, scheikunde, techniek, biologie en verzorging. De kerndoelen zoals die door het SLO (2007, p. 6) zijn opgesteld voor Mens en Natuur: 28. De leerling leert vragen over natuurwetenschappelijke, technologische en zorggerelateerde onderwerpen om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren. 29. De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. 30. De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. 31. De leerling leert onder andere door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. 32. De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie. 33. De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken. 34. De leerling leert hoofdzaken te begrijpen van bouw en functie van het menselijk lichaam, verbanden te leggen met het bevorderen van lichamelijke en psychische gezondheid, en daarin een eigen verantwoordelijkheid te nemen. 13

14 35. De leerling leert over zorg en leert zorgen voor zichzelf, anderen en zijn omgeving, en hoe hij de veiligheid van zichzelf en anderen in verschillende leefsituaties (wonen, leren, werken, uitgaan, verkeer) positief kan beïnvloeden. Veel van de kerndoelen omvatten onderwerpen uit alle eerdergenoemde vakken. Het is dus belangrijk om hier rekening mee te houden bij het invullen van het PTO. In bijlage 2B vind u een document waarin de concretisering van de kerndoelen is uitgedund voor het VMBO-KGT en specifiek op de inhoud voor de vakken natuurkunde, scheikunde en techniek Conclusie Bij het schrijven van een toetsprogramma moet er worden voldaan aan een aantal kwaliteitscategorieën te weten: validiteit, betrouwbaarheid, functie en conditie. Er kan aan deze kwaliteitscategorieën worden voldaan door een aantal kwaliteitscriteria in acht te houden. Bij het opstellen van het toetsprogramma zal er moeten gekeken worden naar de kerndoelen en hoe deze worden verdeeld over het PTO. Wanneer er aan alle kerndoelen wordt voldaan moet worden gekeken of de PTO voldoet aan de kwaliteitscategorieën zoals eerdergenoemd. Van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke (2014) hebben zich gericht tot het hoger onderwijs. In grote lijnen zijn de kwaliteitscriteria toe te passen op toetsing in het voortgezet onderwijs. Om te voldoen aan het kwaliteitscriterium organisatie van de kwaliteitscategorie conditie moet er rekening gehouden worden met de bezetting van lokalen bij de indeling van praktijktoetsen/lessen. De school moet een beslissing maken om het huidige technieklokaal aan te passen. Dit zodat deze kan worden ingezet als practicumlokaal voor natuur-scheikunde en techniek. 14

15 2.3 Praktijkverkenning Inleiding Omdat PTO s op iedere school anders worden ingedeeld is het belangrijk dat er bij iedere deelvraag praktijkverkenning plaats vindt, sommige van deze deelvragen zullen extra ondersteuning nodig hebben vanuit de literatuurverkenning. Er is beoogd de informatie zo overzichtelijk mogelijk weer te geven. In de praktijkverkenning worden allereerst de onderzoeksmiddelen weergegeven in een tabel. Verder vindt u hier de resultaten en conclusies van de onderzoeken die zijn uitgevoerd. 15

16 2.3.2 Plan van aanpak en middelen Plan van aanpak en middelen Deelvraag Onderzoeksmiddel Soort gegevens Deelvraag 1: Welke doelen beoogd men met een PTO? Interview met toetscoördinator Vorm PTO en onderbouwing hiervan Deelvraag 2: Aan welke kerndoelen moet in de onderbouw voldaan worden voor het vak Natuur-Scheikunde? Deelvraag 3: Hoe moeten de te behandelen onderwerpen over de onderbouw verdeeld worden om een doorlopende leerlijn met de bovenbouw te realiseren? Deelvraag 4: Zijn de huidige practicumlokalen voldoende om iedere docent in zijn behoeftes te voorzien? Deelvraag 5: Wat is er nodig om in het schooljaar 2015/2016 (natuurscheikunde) practica te kunnen geven in het huidige technieklokaal? Deelvraag 6: Hoe vaak hebben de lesgevende docenten, van de secties natuurscheikunde en biologie, de practicumlokalen nodig per periode? Kerndoelen voor Natuur- Scheikunde (en techniek) scheiden van biologie. Gesprek in sectie. Bevragen van lesgevende docenten. Inventarisatie lokaalbezetting Analyseren van documenten uit de Arbowet. Inventariseren van lokaal. Bevragen van lesgevende docenten. Kerndoelen met betrekking tot de sectie. Verdeling van onderwerpen over de periodes. Bezettingsmogelijkheden practicumlokalen Lijst van Arboregels die nog niet nageleefd worden. Wensen gebruik practicumlokaal 16

17 2.3.3 Resultaten en conclusies Deelvraag 1 De Dalton MAVO stelt globale doelen op voor het PTO. Door middel van een interview (interviewleidraad in bijlage 2A) zijn de volgende resultaten en conclusies tot stand gekomen. Aan welke eisen moet het PTO voldoen? Eisen PTO Lentiz Dalton MAVO Verplicht onderdeel in PTO Omschrijving 1. Nummer toets Hier wordt het toetsnummer weergegeven. Nummering van de toetsen is als volgt: Leerjaar 1 wordt aangegeven met 01 Leerjaar 2 met 02 etc. - Toets worden aangegeven met T0 - Schriftelijke overhoringen worden aangegeven met S1 - Praktische opdracht worden aangegeven met P2 - Handelingsopdrachten worden aangegeven met H3 - Dalton Taken worden aangegeven met DT4 Bijvoorbeeld: Dalton taak 4 voor leerjaar 2: 02DT44 2. Omschrijving van de leerstof Hier wordt een korte omschrijving van de leerstof weergegeven. Bijvoorbeeld: Hoofdstuk 2: Stoffen 3. Kerndoelen Hier worden de kerndoelen weergegeven zoals omschreven door het SLO Bijvoorbeeld: Kerndoel Manier van toetsen Hier wordt aangegeven op welke manier de toets wordt afgenomen. Bijvoorbeeld: - Schriftelijk - PO - HO (HO s en DT s) 5. Tijdsduur Hier wordt aangegeven hoe lang de toets duurt. Bijvoorbeeld: 60 minuten 6. Tijdstip van afname Hier wordt aangeven in welke periode van het jaar de toets plaats vindt. Bijvoorbeeld: 17

18 Periode 1 7. Mogelijkheid tot herkansen Hier wordt aangegeven of de toets in kwestie te herkansen is. Bijvoorbeeld: Ja 8. Weging In percentages. Bijvoorbeeld: 20% 9. ELOS (2014) Hier wordt aangegeven of de toets voldoet aan criteria die is opgesteld door het Europees Platform (2014). Bijvoorbeeld: Ja Hoe waarborgt Dalton MAVO kwaliteit van PTO? De Dalton MAVO waarborgt de kwaliteit van het PTO doormiddel van de kerndoelen. De sectievoorzitter moet kunnen beargumenteren aan de toetscoördinator op welke wijze er wordt voldaan aan de kerndoelen. De toetscoördinator zal ook regelmatig met de sectievoorzitters in gesprek gaan hierover. De toetscoördinator heeft de taak om toetsen te controleren. Dit doet zij door in gesprek te gaan met de sectievoorzitters en ziet erop toe of er volgens het RTTI-model wordt getoetst. Welke doelen beoogd de school met deze manier van invullen Er zijn wettelijke eisen gesteld aan het invullen van het PTA. Voor het PTO is dit niet het geval. De Dalton MAVO heeft ervoor gekozen om de kerndoelen te gebruiken als leidraad. Dit om zo de doorlopende leerlijn naar de bovenbouw waarborgen. 18

19 Deelvraag 2 Omdat het SLO de kerndoelen heeft opgesteld voor het leergebied Mens en Natuur moest er samen met de sectie Mens en Gezondheid gekeken worden naar de verdeling van de kerndoelen. De kerndoelen voor het Mens en Natuur leergebied kunt u vinden in de literatuur verkenning van deelvraag 2. Veel van de kerndoelen worden zowel bij het vak Biologie en bij de vakken Natuur-Scheikunde/Mens en Techniek behandeld. In gesprek met de sectie biologie zijn we tot de conclusie gekomen dat de kerndoelen en bijhorende sleutelbegrippen voor de vakken Natuur-scheikunde/Mens en Techniek zijn: Kerndoelen en sleutelbegrippen Natuur-scheikunde/Mens en Techniek Kerndoel Sleutelbegrippen 28 - Onderzoek doen - Presenteren 29 - Materie - Energie - Communicatie, informatieoverdracht en straling - Kracht, beweging en constructies 30 - Onderlinge wisselwerking tussen mensen, dieren en planten - Invloed van technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen op de duurzame kwaliteit van het milieu 31 - Processen in de niet levende natuur - Processen in relatie met omgeving en milieu 32 (Deel 1) - Licht - Geluid - Straling 32 (Deel 2) - Elektriciteit - Elektromagnetisme - Verwarmen en verbranden - Kracht en beweging - Materie 33 - Techniek en de samenleving - Technische producten en systemen - Ontwerpen en maken van producten 34 - Verantwoordelijkheid 35 - Keuzes maken - Leefsituaties - Veiligheid 19

20 De sleutelbegrippen die niet worden behandeld door de sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek zijn: Kerndoelen en sleutelbegrippen niet behandeld in sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek Kerndoel Sleutelbegrippen 29 - Mens, gezondheid en ziekte - Natuur en leven 30 - Wisselwerking van mensen, dieren en planten met hun omgeving 31 - Processen in de levende natuur 34 - Bouw en functie van het menselijk lichaam - Lichaam en gezondheid 35 - Zorgen voor De kerndoelen en sleutelbegrippen welke betrekking hebben op de sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek zijn verder uitgewerkt in bijlage 2B. 20

21 Deelvraag 3 Voor het beantwoorden van deelvraag 3 is er een sectieoverleg geweest. Hierin hebben alle docenten hun voorkeuren kunnen uiten over de verdeling van de kerndoelen over de onderbouw. Er is gekeken naar het programma van de bovenbouw en hiermee is verdeling van de kerndoelen in de onderbouw gerealiseerd. Deze is in bijlage 2B te vinden. De globale verdeling van onderwerpen is in de tabel hieronder te vinden. Globale verdeling van onderwerpen in sectie Natuur-scheikunde/Mens en Techniek Periode Jaar 1 Jaar 2 1 Onderzoeken en licht Onderzoeken & Stoffen 2 Water Verbranden en Verwarmen & Geluid 3 Elektriciteit Elektriciteit & Kracht en Beweging 21

22 Deelvraag 4 en 6 Deelvraag 4 en 6 waren zo verwant aan elkaar dat deze zijn samengevoegd. Na inventarisatie (zie bijlage 2B) blijkt dat de wensen om een practicumlokaal roostertechnisch (Wens: 104 uur per periode. Beschikbaar: 240 uur per periode) in te willigen zijn. Docenten geven echter aan dat ze hun wens alleen in periodes kunnen uitdrukken. Zij hebben het lokaal inconsequent nodig. De roostermakers geven aan dat het dit praktisch erg moeilijk te realiseren is. De wens is dat de lokalen 127, en 135 in zijn geheel worden uitgeroosterd. De lesgevende docenten in de sectie Mens en Techniek, NaSk en Biologie kunnen dan onderling een gezamenlijk rooster maken. Rekening houdend met elkaars wensen. Dit rooster moet dan op een centrale plek worden gehangen welke het voor leerling en docent inzichtelijk maakt waar zij les hebben. 22

23 Deelvraag 5 De eisen zoals deze zijn opgesteld door de ARBO (VOION, 2015) zijn vergeleken met de toestand van het techniek lokaal 128. Het lokaal voldoet niet aan de volgende eisen: - Bij het gebruik van open vuur is een blusdeken en/of nooddouche aanwezig - Bij gevaar voor oogletsel is een oogdouche aangesloten op de koudwaterleiding of is een oogspoelfles aanwezig - De uitloop van de vaste oogdouche moet worden voorzien van cupjes die bescherming bieden tegen vuil en stof - In ruimten waar gewerkt wordt met stoffen die ontplofbaar, ontvlambaar, giftig, bijtend of sensibiliserend zijn, moet een nooddouche aanwezig en altijd 'stand-by' zijn (capaciteit 30 liter/minuut). Jaarlijks moet de werking gecontroleerd worden - In het lokaal is een hoofdafsluiter voor de gasvoorziening. Deze is afgesloten wanneer op leerling-tafels geen gas nodig is. Deze hoofdafsluiter wordt ook na de les(dag) gesloten - Achter de hoofdafsluiter is een gasgebrekbeveiliging (B-klep) gemonteerd. Deze klep voorkomt de uitstroom van gas bij lekkages - Bij gebruik van aardgas op de demonstratietafel kan de toevoer van gas naar de zuiltjes afgesloten worden/blijven - De slangen zijn geschikt voor aardgas - De gaskranen moeten worden ingedrukt of opgelicht om ze te openen - Bij praktijkvakken waar leerlingen blootstaan aan vuil of stof is een wasgelegenheid. Dit is uit hygiënische oogpunt verplicht voor elk praktijklokaal/werkplaats waar leerlingen of werknemers blootstaan aan vuil en stof. Minimumeis is voor elke 10 leerlingen een wasgelegenheid, in of nabij het lokaal, met voldoende wasplaatsen, zeep en droogmiddelen - In of nabij het lokaal is voldoende kleding- en tassenberging. - Boven elke gelegenheid tot ontvluchting moeten pictogrammen zijn aangebracht - Bij wijziging van de vluchtrichting moet deze zijn aangegeven met een pijl - De pictogrammen dienen hoogstens 50 cm boven de deur te zijn aangebracht, op zodanige wijze dat ze zichtbaar zijn in de vluchtrichting - De pictogrammen en richtingspijlen moeten door de noodverlichting voldoende helder en gelijkmatig zijn verlicht. Deze eisen zijn zullen worden aangeboden aan de opdrachtgever. 23

24 3 Het beroepsproduct 3.1 Conclusie verkenning De praktijk- en literatuurverkenning hebben duidelijk gemaakt wat er wordt verwacht van een PTO. In het interview met de toetscoördinator kwam duidelijk naar voren wat de school verwacht van het PTO. Omdat er geen wettelijke eisen zijn gesteld aan een PTO heeft de Dalton MAVO zelf eisen gesteld aan het PTO. Het voldoen aan de kerndoelen van het SLO heeft tot resultaat dat er een doorlopende leerlijn ontstaat naar de bovenbouw. In de bovenbouw wordt er gewerkt met een PTA waar wel wettelijke eisen zijn gesteld. Om aan de kerndoelen van het SLO te voldoen zijn er leerdoelen opgesteld op beheersingsniveau. Dit is gedaan aan de hand van het RTTI-model. In het PTO moeten de volgende zaken staan. - Nummer toets - Omschrijving van de leerstof - Kerndoelen - Manier van toetsen - Tijdsduur - Tijdstip van afname - Mogelijkheid tot herkansen - Weging - ELOS Bij het schrijven van een toetsprogramma moet er worden voldaan aan een aantal kwaliteitscategorieën te weten: validiteit, betrouwbaarheid, functie en conditie. Er kan aan deze kwaliteitscategorieën worden voldaan door een aantal kwaliteitscriteria in acht te houden. 24

25 3.2 Ontwerpeisen Het is de bedoeling dat er een PTO wordt opgesteld voor de onderbouw Mens en Techniek en Natuur-Scheikunde. Dit betekend dat er voor leerjaar 1 een PTO geschreven wordt voor Mens en Techniek en voor leerjaar 2 een PTO voor Natuur-Scheikunde. Deze twee PTO s moeten samen met het PTO voor Mens en Gezondheid de kerndoelen (SLO, 2006) voor het leergebied Mens en Natuur dekken. Het PTO kan worden geëvalueerd aan de hand van de kwaliteitscriteria zoals benoemd door van Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke (2014). Zo kan er worden nagegaan of het PTO voldoet aan de kwaliteitscategorieën. Eisen aan het PTO De Dalton MAVO heeft bepaalde eisen aan het PTO. De volgende onderdelen moeten in het PTO komen: - Nummer toets - Omschrijving van de leerstof - Kerndoelen - Manier van toetsen - Tijdsduur - Tijdstip van afname - Mogelijkheid tot herkansen - Weging - ELOS Eisen aan onderbouwing PTO Er moet in verband met de doorlopende leerlijn aan alle kerndoelen voldaan worden zoals deze zijn opgesteld door het SLO. Dit wordt per toetsonderdeel weergegeven. Dit wordt apart van het PTO gedocumenteerd. Deze kerndoelen moeten worden onderbouwd door leerdoelen op beheersingsniveau (RTTI). Er moet rekening worden gehouden met de bezetting van lokalen bij de indeling van praktijktoetsen/lessen. Het PTO moet aan de kwaliteitscategorieën en de daarbij bijhorende kwaliteitscriteria voldoen. Deze staan in onderstaande tabel gecategoriseerd. Kwaliteitscategorieën en de bijhorende kwaliteitscriteria Kwaliteitscategorie Validiteit Betrouwbaarheid Functie Conditie Kwaliteitscriteria Operationalisatie Dekking Complexiteit Vorm Vergelijkbaarheid Triangulatie Selectie Leereffect Onderwijseffect Transparantie Oordeelkundigheid Organisatie 25

26 3.3 Vormgeving product Het product omvat een PTO voor klas 1 en klas 2. In dit product kunnen leerlingen en ouders alles vinden wat betreft cijfers en toetsen voor het vak Mens en Techniek (klas 1) en Natuur-Scheikunde (klas 2). In het PTO staat de nummering van de toetsen. Dit is zodat deze juist in het leerlingvolgsysteem weergegeven wordt. De (korte) omschrijving van de leerstof. De kerndoelen die bij het afnemen van de toets worden getoetst. Ook kunnen leerlingen en ouders zien welke stof op welke manier wordt getoetst, hoe lang deze toets duurt, wanneer deze wordt afgenomen, of de toets te herkansen is, de weging van de toets en of de toets ELOS is. Het product moet doormiddel van het behalen van de kerndoelen die betrekking hebben tot Mens en Techniek en Natuur-Scheikunde voor een doorlopende leerlijn zorgen naar de bovenbouw. Om dit te bewerkstelligen is er overleg geweest met de bovenbouw docenten. Het PTO wordt digitaal aangeleverd bij de toetscoördinator en wordt samengevoegd met de PTO s van alle andere vakken. Deze wordt uiteindelijk gepubliceerd op de website van de Dalton MAVO. Het PTO heeft een omvang van twee pagina s. De onderbouwing hiervan is echter veel groter. De kerndoelen moeten kunnen worden verdedigd. Dit is gedaan door alle kerndoelen te koppelen aan alle verschillende onderdelen uit het PTO. Hieraan zijn leerdoelen gekoppeld op beheersingsniveau. Deze onderbouwing kunt u vinden in bijlage 2B. Door in samenspraak met de bovenbouw docenten een globale jaarindeling te maken voor de onderbouw en een lokaleninschrijflijst (bijlage 2B) is er rekening gehouden met de bezetting van de lokalen. Dit PTO geldt voor het schooljaar Het kan zijn dat het PTO moet worden herzien. Dit wordt ook altijd vermeld in het PTO. Ouders en leerlingen worden hier dan van op de hoogte gesteld. Het PTO kan na dit schooljaar worden herzien en met eventueel aanpassingen worden overgenomen naar het volgende schooljaar. 26

27 4 Evaluatieonderzoek 4.1 Inleiding en evaluatievragen Inleiding Om de evaluatie zo betrouwbaar mogelijk te maken wordt het product door meerdere betrokkenen geëvalueerd. Deze evaluatie wordt aan de hand van de kwaliteitscriteria (Berkel, Bax, & Joosten-ten Brinke) opgesteld. Deze kwaliteitscriteria zorgen ervoor dat er naar een toetsprogramma als geheel wordt gekeken. Onder de respondenten vallen: De lesgevende docenten De lesgevende docenten moeten erop toezien dat de doorlopende leerlijn gewaarborgd wordt. De toetscoördinator De toetscoördinator is verantwoordelijk voor de juistheid van het PTO. Zij controleren bij sectievoorzitters of de secties voldoen aan de kerndoelen/exameneisen. Leerlingen klas 1 en klas 2 Leerlingen klas 1 en klas 2 moeten weten wat van hen verwacht wordt op het gebied van toetsen. Evaluatievragen De volgende vragen zullen de kwaliteitscategorieën validiteit, betrouwbaarheid, functie en conditie evalueren: Validiteit Operationalisatie: Is het PTO op een duidelijke en juiste wijze afgeleid van de opleidingskwalificaties? Dekking: Is de inhoud van het toetsprogramma een goede afspiegeling van de inhoud van de opleidingskwalificaties en aspecten daarvan? Worden de kennisbasis, beroepsvaardigheden en de uitvoering van complexe beroepstaken voldoende getoetst? Complexiteit: Is het toetsprogramma van het juiste niveau, passend bij de fase van de opleiding, en kent deze een opbouw in complexiteit? Vorm: Past de combinatie van toetsvormen in het gehele toetsprogramma bij de te beoordelen inhoud? Betrouwbaarheid Vergelijkbaarheid: Zijn waar mogelijk inhoud en omstandigheden van de toetsing vastgelegd en worden verschillen tussen beoordelaars geminimaliseerd door te zorgen voor gedeeld begrip? 27

28 Triangulatie: Levert het toetsprogramma voldoende rijkheid aan informatie om een betrouwbaar (integraal) oordeel te kunnen vellen? Zijn beslissingen niet gebaseerd op het (subjectieve) oordeel van één beoordelaar of op het (toevallige) oordeel in één situatie of beroepstaak, maar informatie wordt getrianguleerd over beoordelaars en toetsmomenten heen? Functie Selectie: Kunnen op basis van het toetsprogramma goede en zwakke studenten worden onderscheiden en geselecteerd? Leereffect: Heeft het toetsprogramma een wenselijk effect op het leerproces van de studenten? Stimuleren de verschillende toetsen samen de gewenste leerprocessen en leveren deze rijke feedback op? Onderwijseffect: Geeft het toetsprogramma rijke informatie over het ermee samenhangende onderwijs, zodat docenten het gegeven onderwijs kunnen evalueren en verbeteren? Conditie Transparantie: Krijgen studenten duidelijke informatie over alle toetsen, criteria, normering en uitslagen van de toetsing, zodat zij weten wat er van hen wordt verwacht? Oordeelkundigheid: Beschikken de beoordelaars over voldoende kennis en vaardigheden over de toetsinhoud, de manier van toetsen en het geven van feedback? Organisatie: Is het toetsprogramma efficiënt en effectief georganiseerd en hebben beoordelaars voldoende tijd om tot een betrouwbaar oordeel te komen? 28

29 4.2 Plan van aanpak en middelen De belanghebbende zijn een aantal stellingen/vragen voorgelegd. De instrumenten hiervoor kunt u vinden in bijlage 2A. Een overzichtelijke weergave hiervan is hieronder uitgewerkt. Lesgevende docenten Lesgevende docenten Doel van het instrument voor dataverzameling De data welke het instrument oplevert geeft aan of lesgevende docenten vinden of het PTO voldoet aan de kwaliteitscategorieën die voor hen relevant zijn. Kernbegrip Deelaspecten Vragen Validiteit Operationalisatie Is het PTO op een duidelijke en juiste wijze afgeleid van de opleidingskwalificaties? Dekking Is de inhoud van het toetsprogramma een goede afspiegeling van de inhoud van de opleidingskwalificaties en aspecten daarvan? Worden de kennisbasis, beroepsvaardigheden en de uitvoering van complexe beroepstaken voldoende getoetst? Complexiteit Vorm Is het toetsprogramma van het juiste niveau, passend bij de fase van de opleiding, en kent deze een opbouw in complexiteit? Past de combinatie van toetsvormen in het gehele toetsprogramma bij de te beoordelen inhoud? Betrouwbaarheid Vergelijkbaarheid Zijn waar mogelijk inhoud en omstandigheden van de toetsing vastgelegd en worden verschillen tussen beoordelaars geminimaliseerd door te zorgen voor gedeeld begrip? Triangulatie Levert het toetsprogramma voldoende rijkheid aan informatie om een betrouwbaar (integraal) oordeel te kunnen 29

30 vellen? Zijn beslissingen niet gebaseerd op het (subjectieve) oordeel van één beoordelaar of op het (toevallige) oordeel in één situatie of beroepstaak, maar wordt informatie getrianguleerd over beoordelaars en toetsmomenten heen? Functie Selectie Kunnen op basis van het toetsprogramma goede en zwakke studenten worden onderscheiden en geselecteerd? Leereffect Heeft het toetsprogramma een wenselijk effect op het leerproces van de studenten? Stimuleren de verschillende toetsen samen de gewenste leerprocessen en leveren deze rijke feedback op? Onderwijseffect Geeft het toetsprogramma rijke informatie over het ermee samenhangende onderwijs, zodat docenten het gegeven onderwijs kunnen evalueren en verbeteren? Conditie Oordeelkundigheid Beschikken de beoordelaars over voldoende kennis en vaardigheden over de toetsinhoud, de manier van toetsen en het geven van feedback? 30

31 Toetscoördinatoren Toetscoördinatoren Doel van het instrument voor dataverzameling De data welke het instrument oplevert geeft aan of de toetscoördinator vindt of het PTO voldoet aan de kwaliteitscategorieën die voor hen relevant zijn. Kernbegrip Deelaspecten Vragen Validiteit Operationalisatie Is het PTO op een duidelijke en juiste wijze afgeleid van de opleidingskwalificaties? Betrouwbaarheid Triangulatie Levert het toetsprogramma voldoende rijkheid aan informatie om een betrouwbaar (integraal) oordeel te kunnen vellen? Conditie Organisatie Is het toetsprogramma efficiënt en effectief georganiseerd en hebben beoordelaars voldoende tijd om tot een betrouwbaar oordeel te komen? 31

32 Leerlingen Leerlingen Doel van het instrument voor dataverzameling De data welke het instrument oplevert geeft aan of de leerlingen vinden of het PTO voldoet aan de kwaliteitscategorieën die voor hen relevant zijn. Kernbegrip Deelaspecten Vragen Conditie Transparantie Krijgen studenten duidelijke informatie over alle toetsen, criteria, normering en uitslagen van de toetsing, zodat zij weten wat er van hen wordt verwacht? Om de enquête voor de leerlingen succesvol te laten worden moet deze worden aangeboden in leerlingentaal. Om deze reden wordt de bovenstaande vraag uiteengezet in vijf vragen welke de hoofdvraag zullen beantwoorden. Leerlingen Hoofdvraag Krijgen studenten duidelijke informatie over alle toetsen, criteria, normering en uitslagen van de toetsing, zodat zij weten wat er van hen wordt verwacht? Deelvragen Het is duidelijk welke toetsen er per periode worden afgetoetst. Het is duidelijk welke leerdoelen er worden getoetst met een toets. Het is duidelijk voor op wat voor manier een toets meetelt. (denk aan voor hoeveel procent of voldoende/onvoldoende?) Het is duidelijk welke puntentelling bij een toets hoort. Het is duidelijk waar je de uitslagen van een toets kunt vinden. 32

33 4.3 Resultaten en conclusies evaluatie en presentatie Resultaten Hieronder volgt een kort overzicht met resultaten van de evaluaties met de toetscoordinator, lesgevende docenten en de onderbouw leerlingen. Een uitgebreidde weergave van de resultaten kunt u vinden in bijlage 4C. Om de resultaten zo overzichtelijk mogelijk te houden kunt u hieronder de gemiddelde scores vinden per respondentengroep. Waarbij 1 de minimumscore en 5 de maximumscore. Lesgevende docenten (3 respondenten) Kwaliteitscategorie Gemiddelde score Validiteit 4,6 Betrouwbaarheid 4,4 Functie 4,3 Conditie 5 Toetscoördinator (1 respondent) Kwaliteitscategorie Score Validiteit 5 Betrouwbaarheid 4 Conditie 4 Leerlingen (322 respondenten) Kwaliteitscategorie Conditie 4,4 Gemiddelde score Zonder uitbijters 2 Deze scores zorgen voor een gemiddelde score per kwaliteitscriterium. Gemiddelde totale score Kwaliteitscategorie Gemiddelde score Validiteit 4,8 Betrouwbaarheid 4,2 Functie 4,3 Conditie 4, Gemiddelde scores kwaliteitscategorieën 2 Uitbijters zijn waarden die minstens drie standaarddeviaties afwijken van het gemiddelde. Resultaten zonder uitbijters zijn te vinden in bijlage 4C. 33

34 Conclusie Validiteit Validiteit scoort met een 4,8 het hoogste van de kwaliteitscategorieën. De toetscoördinator vermelde het volgende: Erg helder welke opleidingskwalificatie per toetsmoment wordt getoetst en wat de leerlingen moeten weten. Betrouwbaarheid Uit de evaluatie blijkt dat de betrouwbaarheid het minst goed scoort (4,2). Advies aan de Dalton MAVO is om extra aandacht te besteden aan de vergelijkbaarheid en triangulatie van het toetsprogramma. Een toelichting die werd gegeven door een van de lesgevende docenten sluit hierop aan. Het beoordelen van toetsen wordt momenteel gedaan door één docent. Echter wordt er wel veel gecommuniceerd/gediscussieerd over de toetsen en scores. Door zo nu en dan beide een toets te beoordelen en deze te vergelijken wordt het beoordelen van toetsen beter getrianguleerd. Functie Functie is een kwaliteitscriterium welke alleen relevant getoetst kon worden bij de lesgevende docenten. Zij scoorde hier een 4,3. Dit is de laagste toegekende score door de lesgevende docenten. Advies voor de Dalton MAVO is dan ook om in de sectie nogmaals goed te kijken naar dit kwaliteitscriterium. Met name naar leereffect en onderwijseffect van het PTO. Conditie De leerlingen geven een hoog gemiddelde score aan het kwaliteitscriterium conditie. De evaluatie onder de leerlingen wijst uit dat de manier waarop de leerdoelen van een toetsonderdeel zijn weergegeven nog extra aandacht verdient. De toetscoördinator geeft het volgende aan over de efficiëntie, effectiviteit en de tijd die nodig is voor de beoordeling. Dit is schoolbreed georganiseerd, wij zijn van mening dat docenten genoeg tijd hebben om de toetsen na te kijken na een toetsperiode. Voor de overige toetsonderdelen zijn de docenten zelf verantwoordelijk en dit gaat tot op heden goed. Er kan geconcludeerd worden dat het ontwikkelde PTO ruim voldoende voldoet aan de geëvalueerde kwaliteitscriteria. Advies om de kwaliteit van het ontwikkelde PTO te blijven waarborgen is: - Blijf regelmatig aandacht besteden aan de kwaliteitscategorieën en de bijhorende kwaliteitscriteria. 34

35 Advies om toetsprogramma van Dalton MAVO te excelleren: Aandacht besteden aan: - vergelijkbaarheid en triangulatie (kwaliteitscategorie: Betrouwbaarheid); - leereffect en onderwijseffect (kwaliteitscategorie: Functie); - manier waarop de leerdoelen van een toetsonderdeel zijn weergegeven (kwaliteitscategorie: Conditie); Verslag presentatie werkplek Op de werkplek is het product gepresenteerd. Dit is gebeurd aan de hand van de vijf fasen van de ontwerpcyclus. De verschillende fases van de ontwerpcyclus zijn langs gelopen en het resultaat hiervan is besproken. Oriënteren Er is nogmaals kort gekeken naar de oriëntatie van het probleem. Dit om de opdrachtgever en sectievoorzitter opnieuw te introduceren in het product. Het is voor hen al langer geleden dat zij dit hebben gezien. Verkennen en ontwerpen Door de opdrachtgever en de sectievoorzitter mee te nemen in het proces van de verkenning en het schrijven van de conclusies wordt duidelijk op welke manier de ontwerpeisen tot stand zijn gekomen. Vormgeven Aan de hand van de ontwerpeisen is het product tot stand gekomen. Uitvoeren, presenteren en evalueren Er is uitvoerig ingegaan op het tot stand komen van de evaluatievragen en de resultaten van de evaluaties. Er is goed gekeken naar de kwaliteitscategorieën en hoe deze gerepresenteerd worden door het product. De conclusies en adviezen welke volgden uit de evaluatie zijn overgedragen aan de opdrachtgever en sectievoorzitter. Rapporteren en reflecteren Uiteindelijk is het product in zijn geheel aangeboden aan de opdrachtgever en sectievoorzitter. 35

36 Bibliografie Baartman, L. K., Prins, F. J., Kirschner, P. A., & van der Vleuten, C. P. (2007). Determining the Quality of Competences Assessment Programs: A Self-Evaluation Procedure. ELOS. (2014). Standaard EP-Nuffic Elos grensverleggend onderwijs-vmbo. Opgehaald van ELOS grensverleggend onderwijs: Geerts, W., & Kralingen, R. v. (2011). Handboek voor leraren. Coutinho. Kloppenburg, R. T. (2011). Inhoud, functie en kwaliteit van competentiegerichte. IpskampDrukkers. Lam, M.. (2012). Strategisch Meerjaren Plan Opgeroepen op Februari 2015, van Onderwijsgroep Lentiz: SMPvoorweb.pdf Miller, G. E. (1990). The assessment of clinical skills, competence, performance. Acad Med. Rijksoverheid. (sd). Leerplicht en kwalificatieplicht. Opgehaald van Rijksoverheid: SLO. (2006). Concretisering kerndoelen mens en natuur. Opgehaald van SLO: van Berkel, H., Bax, A., & Joosten-ten Brinke, D. (2014). Toetsen in het hoger onderwijs. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. VOION. (2015). ARBO catalogus VO. Opgehaald van ARBO catalogus: 36

37 Bijlagen Bijlage 1 Formulier Verkenning Go/no go (startverslag) door de HU-begeleider Gegevens student(en) Naam: Chris van Dijk Studentnummer: Adres: Laan 6 3 de etage Postcode en plaats: 2512GM Den Haag Telefoonnummer: cvdijk01@lentiz.nl Gegevens opdrachtgever Naam: Wendy Enthoven School: Lentiz Dalton MAVO Adres: Professor Holwerdalaan 60 Postcode en plaats: 2670 AE Naaldwijk Telefoonnummer: wenthoven@lentiz.nl Het onderwerp van de opdracht dat de student in de komende tijd gaat verkennen is: Leerlijn Natuur-Scheikunde Het doel dat de school heeft met de opdracht en/of het probleem dat opgelost moet worden is: Een leerlijn ontwikkelen voor Mens en Techniek/Natuur-Scheikunde in de onderbouw voor schooljaar 2015/2016. De school wil graag dat de student onderzoekt of het volgende product geschikt is om het gestelde doel te bereiken of het probleem op te lossen: Een PTO voor Mens en Techniek/Natuur-Scheikunde. Van de student wordt verwacht met de volgende personen op school samen te werken: Onderbouw docenten Mens en Techniek/Natuur-Scheikunde Teamleidster onderbouw Bovenbouw docenten Natuur-Scheikunde 1/2 Datum beoogde afronding: Weeknummer (Dalton MAVO): 25 (36) Datum Datum: Datum Akkoord opdrachtgever Akkoord student Akkoord HU-begeleider 37