Het project van de UvH 1

Transcriptie

1 Levensverwachting Empowerment van kwetsbare ouderen gaat altijd ook over zingeving Bijeenkomst Beter Oud Anja Machielse, 4 november 2016 Eamonn Doyle Beleid Zelfredzaamheid Autonomie Eigen kracht Participatie 4 Het project van de UvH 1

2 Kwetsbaarheid Kwetsbaar zelfredzaam Kwetsbaarheid = kenmerk van specifieke doelgroepen of personen die verminderd zelfredzaam zijn Kwetsbare ouderen ( frail elderly ) Toename van ziekten en aandoeningen (lichamelijk, psychisch, cognitief) Beperkingen in het dagelijkse functioneren Toenemende zorgbehoefte Groter beroep op mantelzorg en professionele vormen van hulp en ondersteuning Praktische hulp 5 Tilburg Frailty Indicator Fysieke kwetsbaarheid Slecht lopen Slecht evenwicht bewaren Lichamelijk moe zijn Slecht horen Slecht zien Weinig tot niet wandelen Ongewenst gewichtsverlies Weinig handkracht hebben Psychische kwetsbaarheid Geheugenklachten Sombere gevoelens Angstige gevoelens of nervositeit Gevoelens van hulpeloosheid Slecht in staat met problemen om te gaan Wisselwerking Sociale Kwetsbaarheid Alleen wonen Gemis aan contacten Gemis aan steun Minstens 4 van deze kenmerken Minstens 2 van deze kenmerken Minstens 2 van deze kenmerken 7 Het project van de UvH 2

3 Sociaal netwerk Sociale netwerk als praktische hulpbron Achteruitgang opvangen Behoefte aan professionele zorg beperken Voor ouderen zelf Betekenisvolle relaties - Praktische hulpbron - Bron van zingeving en kwaliteit van leven 9 10 Basisbehoefte Roy Baumeister De ervaring van een zinvol leven heeft positieve gevolgen (gezondheid, welzijn, geluk) Draagt bij aan geestelijke weerbaarheid Hoewel een zinvol leven typisch persoonlijk en individueel is, is zingeving zelf fundamenteel sociaal Het project van de UvH 3

4 Betekenisvolle relaties Gevoel van veiligheid en nabijheid Gevoel erbij te horen Gekoesterd en verzorgd worden Wederzijdse steun bij ingrijpende gebeurtenissen Zelfvertrouwen en zelfrespect 13 Sociale steun Aanwezigheid van informele zorg/sociale steun Belangrijk: partner of niet Krachten bundelen, onderlinge zorg, veiligheid, vertrouwdheid, steun en motivatie Centraal Betrokkenheid, liefde en vriendschap Mogelijkheid om kwetsbaarheid te tonen Beperkingen opvangen Weerbaarheid/veerkracht 16 Het project van de UvH 4

5 Sociale verliezen Vrouw, 91 jaar Netwerk krimpt Contacten onderhouden is lastiger Karakter van relaties verandert Ik Ik had zes broers en een zus, en ik was de jongste. Maar als je de jongste bent, dan blijf je alleen achter, dan gaat alles om je heen weg, dat verdwijnt. En in een tamelijke korte tijd, misschien in een jaar of vijf, is het allemaal weg gevallen. Vrienden ook. Ik had een hartstikke fijne vriendenkring, maar alles is weg. Allemaal weg. 17 Ambivalenties Er komt ziekte in je leven en dan laten ze het afweten. Als het niet goed met je gaat, blijven mensen weg. Dat is mijn ervaring. En je wil het zelf ook niet. Je wil liever contacten als je over leuke dingen kan praten. En dan krijg je op een gegeven moment dat je toch op weer op jezelf bent aangewezen. Man, 88 jaar, weduwnaar, geen kinderen Ondersteuning uit eigen netwerk kan de beleving van zelfredzaamheid verminderen Sociale behoefte verandert Gerotranscendentie Lars Tornstam Het project van de UvH 5

6 Verandering in het levensperspectief Groeiende selectiviteit in het aangaan van sociale contacten Meer aandacht voor diepere en emotioneel betekenisvolle sociale relaties Eenzaamheid Vervreemding ( socially abandoned ) Overbodigheid Afhankelijkheid Framing Sociale verliezen Diepgang van contacten Existentiele problemen Besef van eindigheid Voltooid leven? Het project van de UvH 6

7 Man, 88 jaar Ik heb nooit kunnen denken dat ik, na zo n gelukkig leven, zo verdrietig ben. Ik heb nooit gedacht dat mensen zo ongelukkig kunnen zijn als ik de laatste jaren. 25 Positieve vrijheid Empowerment Actieve controle over het eigen leven Uitgangspunt: Autonome, zelfredzame burgers die hun leven naar eigen inzicht kunnen vormgeven Het project van de UvH 7

8 Empowerment Antwoord op sociale en existentiële problemen Gericht op sociale insluiting van kwetsbare burgers Versterken van controle Bijdragen aan gevoel van zinvolheid en persoonlijke waardigheid Paulo Freire Zingeving 1) Competentie (zelfregie/controle) 2) Begrijpelijkheid/interpretatieve controle 3) Zelfrespect, zelfacceptatie levensvragen Peter Derkx 32 Het project van de UvH 8

9 Sociale verbondenheid De basis van zingeving is sociale verbondenheid Fundamentele behoefte aan contact en verbinding met anderen Burgerschap / humanisering Vergroten van weerbaarheid door aandacht voor zingevingsvragen Problematiek (1) Concrete verwachtingen Gezondheidsproblemen: fysiek, mentaal Beperkt mobiel of immobiel - Fysiek (motorisch, slecht ter been, neurologisch, duizelig, etc.) - Psychisch (angsten, straatvrees, somber, passief) Praktische hulp (administratie, kleding sorteren, samen naar tandarts/dokter, vervoer) Vertier, gezelligheid, een goed gesprek De deur uit (boodschappen doen, naar park, naar terrasje) Het project van de UvH 9

10 Eenzaamheid (1) Dan zeggen ze: Er is daar een heel mooi park, het is mooi weer, dan gaat u toch met de scootmobiel naar het park toe? Weet je wat ik dan zeg? Wat moet ik in mijn eentje in dat park doen? Man, 88 jaar, weduwnaar, geen kinderen Wat betekent dit voor hulpverlening? Hulp vaak gericht op bevorderen zelfredzaamheid Praktische invulling van hulp Aandacht voor sociale aspecten en zingeving vraagt samenwerking met informele partijen 38 Dank voor uw aandacht! Ik kan niet meer alleen naar buiten, en ik word steeds afhankelijker. Naar de dokter of de gemeente en zo gaat ook niet meer alleen. Nou, dus dat soort dingen. Medisch kunnen ze me niet helpen. Maar wel met sociaal contact, dat ik weer een beetje leef. Man, 54 jaar, gescheiden Eamonn Doyle a.machielse@uvh.nl Het project van de UvH 10