Infobrochure. Wat is osteoporose? Geriatrisch dagziekenhuis T mensen zorgen voor mensen

Transcriptie

1 Infobrochure Wat is osteoporose? Geriatrisch dagziekenhuis T mensen zorgen voor mensen

2 Titel Wat is osteoporose? Osteoporose, soms ook botontkalking genoemd, is een aandoening van het skelet waarbij het bot broos wordt en daardoor gemakkelijker kan breken. Gedurende het ganse leven wordt bot continu opgebouwd en afgebroken. Tot de leeftijd van ongeveer 30 jaar is de botaanmaak groter dan de botafbraak, zodat de botten steviger worden. Wanneer een onevenwicht ontstaat tussen aanmaak en afbraak, zodat er meer afbraak van bot is, wordt het bot brozer. Dit onevenwicht treedt onder andere op met toenemende leeftijd, onder invloed van hormonale veranderingen (vb. afname geslachtshormonen met toenemende leeftijd) of onder invloed van medicatie (vb. corticosteroïden). Vooral oudere mensen hebben dus een verhoogd risico op het ontwikkelen van osteoporose. Gevolgen Het gevolg van het ontstaan van osteoporose is dat het bot broos wordt en er een hoger risico ontstaat op het oplopen van breuken. Soorten breuken: Wervelindeukingen Perifere breuken: heup, pols, enkel, Risicofactoren Er zijn verschillende factoren die een rol spelen in het ontstaan van osteoporose: Geslacht (meer voorkomend bij vrouwen) Leeftijd Menopauze Familiaal voorkomen Laag lichaamsgewicht Weinig lichaamsbeweging Tekort aan calcium en vitamine D Geneesmiddelen (vb. corticosteroïden) Titel Opsporing Opsporing en behandeling van osteoporose is belangrijk. Men kan hierdoor het onevenwicht tussen aanmaak en afbraak van bot tegengaan en zo het risico op het oplopen van breuken verminderen. Osteoporose kan opgespoord worden door middel van een botdensitometrie. Dit is een eenvoudig onderzoek waarmee de botmassa gemeten wordt, meestal ter hoogte van de rug en de heupen. Breuken kunnen aangetoond worden met radiologisch onderzoek. Titel Voorkomen U kunt osteoporose zelf helpen voorkomen door een gezonde levensstijl. Om stevige botten te krijgen en te behouden is het belangrijk dat u voldoende beweegt en genoeg calciumrijke voeding opneemt. 2 3

3 Vitamine D speelt ook een belangrijke rol bij de preventie van osteoporose. Om in uw dagelijkse dosis vitamine D te voorzien is het belangrijk dat u voldoende in de buitenlucht bent en uw huid blootstelt aan zonlicht (dagelijks 10 tot 15 min). Beweging voor stevige botten Beweging speelt een belangrijke rol in het voorkomen van osteoporose. Dagelijks bewegen zorgt ervoor dat de botten sterker worden en dat ze hun weerstand beter behouden. Daarnaast zorgt voldoende beweging ook voor sterkere spieren en het behoud van lenigheid waardoor de kans op vallen verkleint. Voeding rijk aan calcium (kalk) Om nieuw botweefsel aan te maken, heeft uw lichaam voldoende calcium nodig. Voor volwassenen is de aanbevolen hoeveelheid calcium 800 tot 1000 mg per dag. Personen boven de 65 jaar is de aanbevolen hoeveelheid 1500mg per dag. Kalkhoudende producten zijn: melk, yoghurt, kaas, platte kaas, groene bladgroenten, noten en volkorenbrood. Voorkom en bescherm tegen vallen Breuken komen bij oudere mensen meer voor omdat zij enerzijds brozere botten hebben en anderzijds omdat ze gemakkelijker vallen. De kans op valpartijen verhoogt omdat de spieren minder sterk worden, het evenwicht vermindert en het zicht achteruitgaat met het ouder worden. Daarnaast kunnen bepaalde medicijnen duizeligheid veroorzaken waardoor oudere mensen meer vallen. Om breuken te voorkomen is het dan ook belangrijk om te zorgen voor een veilige omgeving met zo weinig mogelijk hindernissen (bv. losliggend tapijt, vermijd losse draden van telefoon, ), een goede aangepaste bril en goed schoeisel. Andere risicofactoren vermijden Roken, overmatig alcoholgebruik en koffie verhogen het risico op osteoporose. U doet er dan ook goed aan deze risicofactoren zoveel mogelijk te vermijden. Titel Behandeling Voldoen aan deze leefregels voorkomt helaas niet in alle gevallen osteoporose. Soms zijn er medicijnen nodig die osteoporose kunnen voorkomen of eenmaal aanwezige osteoporose kunnen behandelen. De behandeling van osteoporose bestaat uit 2 delen: Calcium en vitamine D. Voldoende inname van calcium en vitamine D is noodzakelijk voor een goede botaanmaak. Vooral oudere mensen hebben vaak een tekort aan calcium en vitamine D in het lichaam. Een dagelijkse inname van minstens 1 g calcium en 800 eenheden vitamine D is noodzakelijk. Specifieke osteoporosemedicatie. Er bestaat een aantal specifieke medicijnen die gebruikt kunnen worden om osteoporose te behandelen: bisfosfonaten, 4 5

4 strontiumranelaat, denosumab, raloxifen, teriparatide, calcitonine en hormonale substitutietherapie, waarvan de bisfosfonaten het best bestudeerd zijn. De arts zal afhankelijk van uw specifiek profiel een bepaald medicijn aan u voorschrijven. Bisfosfonaten Actonel, Fosamax, Alendronate. Deze medicatie moet één keer per week ingenomen worden, nuchter, een half uur voor het eten, met een glas water. Daarna mag men niet meer gaan liggen omdat het medicijn de slokdarm kan prikkelen. Aclasta. Deze medicatie wordt één keer per jaar via een infuus toegediend. Strontiumranelaat Protelos. Dit medicijn dient men dagelijks in te nemen, opgelost in een glas water. Het wordt vooral gebruikt bij ouderen vanaf 80 jaar. Denosumab Prolia. Deze medicatie wordt twee keer per jaar via een onderhuidse injectie toegediend. Andere Raloxifen: Evista. Dit medicijn wordt vooral bij jongere postmenopauzale vrouwen gebruikt. Teriparatide. Forsteo. Dit medicijn wordt slechts in specifieke gevallen gebruikt. Calcitonine. Miacalcic. Deze medicatie wordt via een onderhuidse injectie toegediend. Hormonale substitutietherapie. Toediening van oestrogenen vermindert de botafbraak, maar omwille van verwikkelingen van het hart en de bloedvaten wordt hormonale substitutietherapie niet meer gebruikt als behandeling voor osteoporose. 6 7

5 Hebt u nog vragen? Neem dan gerust contact op met de huisarts of de verpleging van het geriatrisch dagziekenhuis. Versie: 3 december 2012 Mariaziekenhuis vzw Maesensveld Overpelt Tel Fax info@mariaziekenhuis.be