Historiek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg

Transcriptie

1 Historiek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg Info avond SEL Waasland 24 mei 2012 Sint-Niklaas Stefaan Baeten Directeur psychiatrisch centrum Sint-Hiëronymus

2 Historische context Historische ontwikkeling van de GGZ organisatie Uitbouw van GGZ in functie van beschikbare budgetten Principes van balanced care Evolutie van de GGZ in België & Vlaanderen België en Vlaanderen in de internationale context Vermaatschappelijking Visies van betrokken groepen op vermaatschappelijking Maatschappelijke steunsystemen Vijf sleutelbegrippen in de hervorming van de GGZ Vermaatschappelijking en goede zorg Criteria voor goede zorg in de samenleving

3 HISTORISCHE ONTWIKKELING GGZ Asiel Stijging bedden Beperkt personeelskader Nadruk op controle Permanente opname (Familie) Afbouw asiel Afbouw bedden Multidiciplinair personeelskader Nadruk op behandeling Ambulant, Partieel, Thuiszorg Familie en netwerk Balanced Care Zorg in samenleving Meer nadruk op thuiszorg Evidence Based Vermaatschappelijking Maatschappelijk steunsysteem schema : Thornicroft

4 UITBOUW GGZ IN FUNCTIE BUDGET (1) Landen met een beperkt budget o Bijna uitsluitend eerstelijngezondheidszorg o Beperkte gespecialiseerde zorg bij complexe problematiek (2) Landen met gemiddeld budget o Eerstelijn o PAAZ, Centra GGZ, Acute crisisopname Beschut wonen, centra voor dagbesteding (3) Landen met een hoog budget o Voorzieningen vernoemd in (2) o Gespecialiseerde opnameafdelingen & daghospitalisatie o ACT-teams, Psychiatrische thuiszorg, crisisinterventie teams o Gedifferentieerd aanbod beschut wonen o Aanbod op vlak van arbeid, educatie, vrije tijd

5 PRINCIPES VAN BALANCED CARE Balanced care / evenwichtige zorg : zorg in natuurlijke woonomgeving cliënt ziekenhuisfaciliteiten voor acute opnames langetermijn woonfaciliteiten in de samenleving mobiele zorg gericht op blijvende beperkingen en acute klachten focus op prioriteiten van de gebruikers coördinatie over voorzieningen en hulpverleners heen

6 EVOLUTIE GGZ IN BELGIË & VLAANDEREN (1) Uitwerking programmatienormen en erkenning 1970 PAAZ afdelingen (1970) Psychiatrische Ziekenhuizen A bedden T bedden K bedden Centra voor geestelijke gezondheidszorg (1976) Reconversie 1990 Psychiatrisch Verzorgingstehuis Beschut Wonen Provinciale overlegplatformen Zorgvernieuwing sinds 2000 PZT psychiatrische zorg in de thuissituatie Activering Arbeidszorg Therapeutische projecten

7 EVOLUTIE GGZ IN BELGIË & VLAANDEREN (2) Reorganisatie van de CGG s in 1999 Outreaching naar bijzondere jeugdzorg, ouderen, caw, justitie, welzijn Oprichting van SEL s Afstemming zorgaanbod op zorgvraag Onderlinge afstemming tussen zorgaanbieders Vlaams actieplan suïcidepreventie Conferentie eerstelijnsgezondheidszorg (2010) Actoren : huisarts, CAW, CLB, OCMW, thuisverpleging, gezinszorg, oppashulp, dienstencentra, mantelzorgers, gebruikersorganisatie, familieorganisatie, CGG, zelfstandige psychiaters & psychologen Knelpunten in de eerstelijns geestelijke gezondheidszorg Coördinatie, samenhang, toegankelijkheid, deskundigheid inzake GGZ Verbetermogelijkheden Getrapte zorg, ondersteuning aanbod 1 ste lijn, participatie, nadruk op preventie Eerstelijnspsycholoog, uitbouw referentiepersonen in thuiszorgdiensten

8 BELGIË IN INTERNATIONALE CONTEXT België als koploper inzake aantal psychiatrische ziekenhuisbedden Studie kenniscentrum langverblijf in psychiatrisch T bedden Suïcidecijfers in internationale context Samenwerking en afstemming tussen sectoren Samenwerking en afstemming tussen voorzieningen Minder uitgebouwde zorg in de samenleving Grote regionale verschillen

9 VERMAATSCHAPPELIJKING (1) Vermaatschappelijking Sociale integratie van de cliënt Humanisering van de zorg Aandacht voor maatschappelijke aspecten van psychische problemen Gemeenschappelijke verwachtingen van betrokkenen Belang van helpende relatie tussen cliënt en professional Effectieve zorg afgestemd op noden van de cliënt Lokale beschikbaarheid en toegankelijkheid Ondersteuning van mantelzorgers

10 VERMAATSCHAPPELIJKING (2) Perspectief van de cliënt Kwaliteit van de zorg Keuze voor zorg in de thuisomgeving Participatie & autonomie versus allesomvattende zorg Perspectief van hulpverleners Spanningsveld veiligheid versus autonomie Spanningsveld privacy/geheimhouding versus delen van informatie Perspectief van mantelzorgers Aandacht voor mantelzorger als partner in de zorg Belang van informatie en sensibilisering Ondersteuning van het netwerk Perspectief van de samenleving Beeldvorming Stigma & discriminatie

11 VERMAATSCHAPPELIJKING (3) Emancipatorische visie & patiëntenparticipatie Lotgenotencontact Maatschappelijk steunsysteem Rol mantelzorg & familie Pleidooi voor getrapte zorg Zelfhulp Informele zorg Steun van algemene (maatschappelijke) diensten Geestelijke gezondheidszorg

12 VIJF SLEUTELBEGRIPPEN Desinstitutionalisering Inclusie Decategoralisatie Intensifiëring Consolidatie

13 PRINCIPES VAN GOEDE ZORG Wordt de autonomie van de cliënt bevorderd en wordt zijn ervaringsdeskundigheid ernstig genomen? Is er continuïteit en samenhang in de zorg? Zijn GGZ instellingen toegankelijk voor familie en cliënten Richten GGZ hulpverleners zich op een breed scala? Is er een rechtvaardige verdeling van schaarse middelen? Is er vertrouwen in de relatie tussen hulpverleners, voorzieningen, familie? Is er een visie op inclusie? Is er een actieve bestrijding van marginalisering?