Arbeidsmigratie en verschuivingen op de arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Arbeidsmigratie en verschuivingen op de arbeidsmarkt Uitkomsten kwantitatieve analyse 28 juni e.berkhout@seo.nl

2 Inhoud 1. verschuiving in herkomst werknemers naar herkomst werknemers, banen of arbeidsjaren jaartotalen, maandcijfers, seizoeneffecten 2. verschuiving in sectoren 3. verschuivingen naar sector & herkomst 4. verschuiving in manier van werken zelfstandigen contractvorm upskilling NL-werknemers 5. verschillen NL werknemer-arbeidsmigrant

3 Kwantitatieve analyse 1. Welke verschuivingen in de inzet van buitenlandse werknemers zijn zichtbaar in de sectoren op de Nederlandse arbeidsmarkt tussen ? 2. Welke verschuivingen in het gebruik van contractvormen zijn zichtbaar in de sectoren op de Nederlandse arbeidsmarkt tussen ? 3. Is sprake van specifieke verschuivingen rondom de uitbreiding van de EU in 2004 en 2007? 4. Is sprake van specifieke verschuivingen rondom de economische en financiële crisis van 2009? 5. Verschillen deze verschuivingen naar bedrijfs- of persoonskenmerken (bedrijfsgrootte, opleidingsniveau)?

4 Niet alleen MOE-landers Indeling o.b.v. nationaliteit: Nederlanders MOE-landers Zuid-Europeanen (Portugal, Spanje, Italië, Griekenland) overig EER overig wereld (Europa, Azië, Amerika/Oceanië, Afrika) MOE-landers onderverdelen naar ingezeten (bekend in GBA) niet-ingezeten (onbekend in GBA woonplaats onbekend)

5 1. verschuiving in herkomst werknemers naar herkomst werknemers, banen of arbeidsjaren jaartotalen, maandcijfers, seizoeneffecten

6 Banen NL MOE (gba) Z-Europa EER MOE (nietgba) Afrika Amerika/Oceanië Azië overig Europa Personen * NL MOE (gba) Z-Europa EER MOE (nietgba) Afrika Amerika/Oceanië Azië overig Europa Arbeidsjaren NL MOE (gba) Z-Europa EER MOE (nietgba) Afrika Amerika/Oceanië Azië overig Europa Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum). 2012* = voorlopige cijfers.

7 Stijging buitenlandse werknemers personen, x ,9 7,8 7,7 7,6 7,5 7,4 7,3 Miljoenen MOE (nietgba) MOE (gba) Z-Europa EER overig Europa Azië Amerika/Oceanië Afrika NL (rechteras) , ,1 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

8 Aantal werknemers toegenomen personen, x ,9 7,8 7,7 7,6 7,5 7,4 7,3 Miljoenen MOE (nietgba) MOE (gba) Z-Europa EER overig Europa Azië Amerika/Oceanië Afrika NL (rechteras) , ,1 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

9 relatieve aandeel NL afgenomen * NL 95,1% 94,9% 94,9% 94,9% 94,8% 94,5% 93,4% 92,7% 92,9% 92,7% 92,3% 92,5% MOE (gba) 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,2% 0,3% 0,5% 0,6% 0,7% 0,8% 1,0% 1,1% Z-Europa 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,6% 0,6% EER 2,1% 2,1% 2,1% 2,0% 2,0% 2,2% 2,2% 2,2% 2,0% 1,9% 1,9% 1,9% MOE (nietgba) 0,3% 0,4% 0,4% 0,6% 0,6% 0,5% 1,3% 1,8% 1,7% 1,9% 2,1% 1,9% Afrika 0,7% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,5% 0,5% Amerika/Oceanië 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Azië 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,5% 0,5% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% overig Europa 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,6% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum). 2012* = voorlopige cijfers.

10 samenvattend aantal werknemers NL gestegen met 353 duizend (van 7,54 naar 7,89 miljoen) aantal werknemers MOE-landen gestegen met 236 duizend (van 32 naar 268 duizend). aantal werknemers Zuid-Europa gestegen met 10 duizend (van 40 naar 50 duizend). aandeel werknemers NL is gedaald van 95,1% naar 92,3%. MOE-landen gestegen van 0,4% naar 3,1%.

11 banen, personen of arbeidsjaren * Banen (x1000) Werknemers / personen (x1000) Arbeidsjaren (x1000) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. 2012* = voorlopige cijfers.

12 banen, personen of arbeidsjaren MOE (gba) MOE (niet-gba) banen personen arbeidsjaren banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

13 banen, personen of arbeidsjaren MOE (gba) banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

14 banen, personen of arbeidsjaren MOE (niet-gba) banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

15 banen, personen of arbeidsjaren Zuid-Europa banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

16 banen, personen of arbeidsjaren EER banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

17 banen, personen of arbeidsjaren Overig banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

18 Bulgaren, Roemenen en Poolse Duitsers Bulgarije/Roemenië banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

19 Bulgaren, Roemenen en Poolse Duitsers Poolse Duitsers banen personen arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

20 Bulgaren, Roemenen en Poolse Duitsers MOE2004 (gba) banen personen arbeidsjaren MOE2004 (niet-gba) banen personen arbeidsjaren Bulgarije/Roemenië banen personen arbeidsjaren Poolse Duitsers banen personen arbeidsjaren MOE2004 = de landen die in 2004 zijn toegetreden tot de EU. Poolse Duitsers = geboren in Polen, nationaliteit (1 e of 2 e ) Duits. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

21 jaartotalen, maandcijfers, seizoeneffecten MOE (gba) MOE (niet-gba) Z-Europa EER Afrika Amerika/Oceanië m6 2011m12 Azië overig Europa aantal werknemers (x1000) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.

22 sterk seizoenpatroon personen, x Afrika Amerika/Oceanië Azië EER MOE (gba) MOE (niet-gba) overig Europa Z-Europa m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is einde maand (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

23 net als bij NL personen, x ,3 7,2 7,1 Miljoenen Afrika 100 7,0 Amerika/Oceanië Azië 80 6,9 EER MOE (gba) MOE (niet-gba) 60 6,8 overig Europa Z-Europa 40 6,7 NL (rechteras) 20 6,6-2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1 6,5 Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is einde maand (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

24 MOE(gba) vaak nog woonplaats onbekend personen, x ,3 7,2 7,1 Miljoenen Afrika 100 7,0 Amerika/Oceanië Azië 80 6,9 EER MOE (gba) MOE (niet-gba) 60 6,8 overig Europa Z-Europa 40 6,7 NL (rechteras) m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1 6,6 6,5 definitie2: niet-gba = 'gemeente onbekend' Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is einde maand (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

25 samenvattend 2004 onbelangrijk, 2007 wel; viel samen met hoogconjunctuur NL ers MOE(niet-gba) volgt conjunctuur MOE(gba) stijgt gestaag Zuid-Europa niet (wellicht in 2012?)

26 2. verschuiving in sectoren

27 zorg, zakelijk & detachering/payroll Ontwikkeling in aantallen werknemers (x1000) toename Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport & communicatie Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening* Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll w.v. uitleen w.v. payroll Totaal Zakelijke dienstverlening is exclusief uitzendbranche Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.

28 ontwikkeling sectoren % 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleen & payroll Aandeel werknemers t.o.v. totaal Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.

29 3. verschuiving naar sector & herkomst

30 aandeel buitenlandse werknemers, 2001 Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & 5% 1% 2% 5% 3% 4% 3% 1% 5% 3% 2% 6% 8% 9% 11% 15% 16% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Aandeel buitenlandse werknemers binnen sector, naar herkomst Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

31 aandeel buitenlandse werknemers, 2011 Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll waaronder: Payrollbedrijven 1% 6% 3% 5% 7% 3% 6% 3% 5% 4% 2% 9% 10% 19% 23% 29% 30% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Aandeel buitenlandse werknemers binnen sector, naar herkomst Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

32 Verschuiving (niet-nl pers.) Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Toename aantal werknemers Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

33 Verschuiving (personen) Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll NL MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Toename aantal werknemers Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

34 Verschuiving (fte) Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll NL MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Toename arbeidsjaren Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

35 Verschuiving naar sector & herkomst Nederlandse werknemers afgenomen, MOE-landers gestegen Landbouw, Industrie, Bouw, Groothandel, Transport, Overige dienstverlening, Uitzendbureaus Nederlandse werknemers afgenomen, buitenlandse werknemers niet gestegen Openbaar bestuur, Financiële diensten Nederlandse werknemers toegenomen Energie, Detailhandel, Horeca, Onderwijs maar met name Zakelijke dienstverlening, Zorg

36 in de praktijk (voor MOE-landers) Transport, communicatie & informatie vooral goederenvervoer en binnenvaart. Verder laden/lossen (niet in de haven), distributiecentra, post, zeevaart. Industrie vooral voedingsindustrie, met name vleesverwerking/slachterij. Verder bakkerij, groenten/fruit, ijs. Daarnaast bouwmaterialen, scheepsbouw, reparatie & installatie Groothandel vooral bloemen & planten. Daarnaast voeding (AGF, vlees) en non-food.

37 4. verschuiving in manier van werken zelfstandigen contract bepaalde tijd (SSB) oproep/inval, uitzend en andere flexvormen (EBB) upskilling NL-werknemers

38 zelfstandigen MOE-2004 Bulgarije/Roemenië Z-Europa EER Afrika Amerika/Oceanië Azië overig Europa Zelfstandigen = zzp ers en werkgevers. MOE2004 = de landen die in 2004 zijn toegetreden tot de EU. Poolse Duitsers = geboren in Polen, nationaliteit (1 e of 2 e ) Duits. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

39 zelfstandigen Zelfstandigen, naar herkomst NL MOE Bulgarije/Roemenië Poolse Duitsers Z-Europa EER Afrika Amerika/Oceanië Azië overig Europa Totaal Zelfstandigen, naar sector Landbouw & visserij Industrie & energie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Onderwijs & openbaar bestuur Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleen & payroll Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

40 aandeel zelfstandigen groeit bij BG/RO werknemers BG/RO zelfstandigen BG/RO Zelfstandigen = zzp ers en werkgevers. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

41 zelfstandigen, naar herkomst & sector Zelfstandigen, NL Landbouw & visserij Industrie & energie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Onderwijs & openbaar bestuur Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleen & payroll Totaal Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

42 zelfstandigen, naar herkomst & sector Zelfstandigen, niet-nl Landbouw & visserij Industrie & energie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Onderwijs & openbaar bestuur Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleen & payroll Totaal Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

43 zelfstandigen, naar herkomst & sector Zelfstandigen, MOE Landbouw & visserij Industrie & energie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Onderwijs & openbaar bestuur Gezondheidszorg en welzijn Zelfstandigen, Bulgarije/Roemenië Landbouw & visserij Industrie & energie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Onderwijs & openbaar bestuur Gezondheidszorg en welzijn Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

44 zelfstandigen in de bouw MOE-2004 Bulgarije/Roemenië overig niet-nl NL (rechteras) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec.

45 Verschuiving naar sector & herkomst (2) Verschuiving , in aantallen werknemers en zelfstandigen (x1000) werknemers NL werknemers niet-nl zelfstandigen NL zelfstandigen niet-nl Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval 28 1 ** ** Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport & communicatie Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening* Openbaar bestuur -6-1 ** ** Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg Uitzendbureaus Arbeidsbemiddeling Uitleenbureaus & payroll Totaal * excl. uitzendbranche; ** sectoren energie en openbaar bestuur kennen nauwelijks zelfstandigen Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

46 Stijging van aandeel personen met tijdelijk contract: met name , met name NL én MOE 80% tijdelijk contract (SSB) 70% 66% 75% 60% 58% 50% 46% 51% 40% 41% 30% 20% 25% 30% 10% 0% NL MOE (gba) Z-Europa EER Overig MOE (niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum nationaliteit is 31 dec (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

47 EBB: oproep/inval landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten % 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Aandeel personen binnen sector met oproep-/invalcontract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.

48 EBB: uitzendkrachten landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten % 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% Aandeel personen binnen sector met uitzendcontract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl. kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS.

49 EBB verschuiving contractvorm,per sector landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten uitzicht tijdelijk uitzend oproep/inval/flexuren zelfstandig Toename aantal personen binnen sector (x1000), naar type contract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl. kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Vergelijking o.b.v. EBB , alleen bijzondere contractvormen (excl. vast contract).

50 EBB verschuiving vast naar flex? landbouw/visserij industrie energie, water & afval bouwnijverheid handel & autoreparatie vervoer en opslag horeca media & informatie financiële diensten zakelijke diensten facilitaire diensten openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten vast uitzicht tijdelijk uitzend oproep/inval/flexuren zelfstandig Toename aantal personen binnen sector (x1000), naar type contract. Werkzame beroepsbevolking EBB (incl. kleine baantjes, excl. niet-ingezetenen). Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Vergelijking o.b.v. EBB

51 NL werknemers naar onderwijsniveau 2001 Landbouw & visserij 35% 3% Industrie 44% 11% 4% Energie, water & afval 55% 19% 6% Bouw 49% 6% Groothandel 51% 11% 3% Detailhandel 45% 4% Horeca 45% 5% Transport en communicatie 45% 10% 4% Financiele dienstverlening 53% 19% 12% Zakelijke dienstverlening 42% 18% 13% Openbaar bestuur 49% 18% 13% Overige dienstverlening 43% 17% 13% Onderwijs 20% 49% 23% Gezondheidszorg en welzijn 53% 20% 8% Uitzendbureaus 45% 10% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Basisonderwijs VO lager VO hoger HO bachelor HO Master/dr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Gegevens betreffen alleen Nederlandse werknemers, 2001.

52 NL werknemers naar onderwijsniveau 2011 Landbouw & visserij 41% 6% Industrie 46% 14% 6% Energie, water & afval 46% 20% 11% Bouw 57% 10% Groothandel 53% 14% 5% Detailhandel 47% 5% Horeca 48% 6% Transport en communicatie 49% 11% 5% Financiele dienstverlening 45% 27% 19% Zakelijke dienstverlening 42% 21% 16% Openbaar bestuur 47% 22% 18% Overige dienstverlening 48% 19% 11% Onderwijs 21% 48% 26% Gezondheidszorg en welzijn 52% 21% 10% Uitzendbureaus 50% 11% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Basisonderwijs VO lager VO hoger HO bachelor HO Master/dr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Gegevens betreffen alleen Nederlandse werknemers, 2011

53 upskilling NL werknemers Verschuiving in aantallen NL werknemers (x1000) Basisonderwijs VO lager VO hoger HO bachelor HO Master/dr. Eindtotaal Landbouw & visserij Industrie Energie, water & afval Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Financiele dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Overige dienstverlening Onderwijs Gezondheidszorg en welzijn Uitzendbureaus Totaal % -13% 7% 25% 33% 4% Toename aantal personen binnen sector (x1000), naar opleidingsniveau. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Gegevens betreffen alleen Nederlandse werknemers.

54 5. verschillen NL werknemerarbeidsmigrant baanduur verblijfsduur loon leeftijd geslacht deeltijd regio

55 Hoe lang werkt men in huidige baan? NL 10% 63% MOE (gba) 20% 26% Z-Europa 15% 42% EER 14% 52% MOE (niet-gba) 13% 10% overig 16% 40% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% <1 maand 1 mnd 2 mnd 3 mnd 4 mnd 5 mnd 6 mnd 7-12 mnd >1 jaar Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is 31 dec 2011 (of bij einde baan indien vertrokken voor peildatum)

56 Hoe lang woont men in NL? NL 98% Z-Europa 17% 46% EER 39% 38% MOE 69% 11% Overig 58% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% niet-ingeschr. 1-6 mnd 7-12 mnd >1 jr. >2 jr. >3 jr. >4 jr. >5 jr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is 31 dec 2011 (of bij einde baan indien beëindigd voor peildatum)

57 Hoe lang woont men in NL (MOE-landers) niet-ingeschr. 1-6 mnd 7-12 mnd >1 jr. >2 jr. >3 jr. >4 jr. >5 jr. Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is 31 dec 2001 & 2011 (of bij einde baan indien beëindigd voor peildatum)

58 MOE-landers in onderste helft inkomensverdeling (2011) percent e deciel 5e deciel 10e deciel 0 NL MOE(gba) MOE(niet-gba) 15 = Gem. uurloon in deciel Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.

59 MOE-landers in onderste helft inkomensverdeling (2011) percent e deciel 5e deciel 10e deciel 0 NL MOE(gba) MOE(niet-gba) Zuid-Europa 15 = Gem. uurloon in deciel Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.

60 loonregressie lager loon vanwege lagere leeftijd multivariate analyse, correctie voor leeftijd geslacht deeltijd sector contractvorm (oproep, tijdelijk, uitzend) minimum jeugdlonen grootte bedrijf baanduur jaarloon arbeidsmigranten nog steeds lager dan NL ers Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.

61 gecorrigeerd loonverschil t.o.v NL MOE(gba) -12% Zuid-Europa -8% EER 4% MOE(niet-gba) -14% Afrika -20% Amerika/Oceanië 2% Azië -9% Europa overig -12% -20% -15% -10% -5% 0% 5% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.

62 Loonverdeling naar herkomst, 2011 NL EER Z-Europa overig MOE (gba) MOE (niet-gba) jaarloon (x1000) gele ruit = mediaan; witte vierkant = gemiddelde Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is Jaarloon obv volledige werkweek, correcties voor onvolledige jaarfracties & werkweek.

63 MOE-landers relatief jong 6 4 Percent leeftijd NL MOE(gba) MOE(niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011.

64 Waar woont men? Groningen Friesland Drenthe Overijssel 13 Flevoland 9 Gelderland Utrecht Noord-Holland 100 Zuid-Holland 112 Zeeland 7 Noord-Brabant 51 Limburg 21 woonplaats onbekend MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011.

65 Waar werkt men (in dec.)? Groningen 5 Friesland Drenthe 3 4 Overijssel 16 Flevoland 6 Gelderland 31 Utrecht 26 Noord-Holland 90 Zuid-Holland 96 Zeeland 8 Noord-Brabant 61 Limburg 37 werkgemeente onbeken MOE (gba) Z-Europa EER overig MOE (niet-gba) Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peildatum is dec

66 weinig provinciale verschillen in trends 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal 0% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is 2011.

67 Migranten vaker man en fulltime NL 47% 0,68 MOE (gba) 50% 0,70 Z-Europa 36% 0,74 % vrouw EER 39% 0,76 deeltijdfactor overig 39% 0,65 MOE (niet-gba) 33% 0,75 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Bron: SEO 2014, bewerking o.b.v. microdata CBS. Peiljaar is Gemiddelde deeltijdfactor per baan, % vrouwen onder werknemers.