Rapportage arbeidsmarkten onderwijsinformatie Sector Horeca

Transcriptie

1 Rapportage arbeidsmarkten onderwijsinformatie Sector Horeca Zoetermeer, december 2008

2 Kenwerk, Zoetermeer December 2008 Samengesteld door: Drs. M.R. Bakker Drs. Y.M. Hoogeveen Kenwerk Maria Montessorilaan Postbus AP Zoetermeer Telefoon Fax Het gebruik van cijfers en teksten is toegestaan mits de bron daarbij duidelijk wordt vermeld. Drukfouten en/of andere onvolkomenheden voorbehouden.

3 Voorwoord Kenwerk slaat een brug tussen onderwijs en bedrijfsleven en zet zich ervoor in dat bedrijven over adequaat opgeleid personeel beschikken en dat jongeren kunnen kiezen voor een beroep met perspectief op een baan. We doen dat door het leveren van kwalificatiedossiers, door de begeleiding van leerbedrijven, door onze zorg voor maatschappelijk geaccepteerde examens en door projectuitvoering op het raakvlak van opleiden en arbeidsmarkt. Daarbij speelt Kenwerk een essentiële rol in het leveren van informatie over de onderwijs- en arbeidsmarkt voor horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. Nu het economisch wat minder lijkt te gaan, is het des te belangrijker goed te monitoren welke ontwikkelingen zich voordoen op de arbeidsmarkt en tijdig op veranderingen in te spelen. Net als alle andere kenniscentra geeft Kenwerk ieder jaar een Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie uit. De rapportage voorziet onderwijs en bedrijfsleven van kwantitatieve informatie. Op basis daarvan weten scholen naar welke beroepsopleidingen de meeste vraag is nu en in de toekomst. Beleidsmakers en sociale partners kunnen de informatie gebruiken bij het ontwikkelen en implementeren van arbeidsmarktbeleid. Voor het bedrijfsleven is het een hulpmiddel voor het aanscherpen van het personeelsbeleid. Kortom, met de resultaten van het arbeidsmarktonderzoek kunnen partijen concreet aan de slag. Niet alleen vanuit het eigen perspectief van onderwijs of bedrijfsleven, maar vooral ook vanuit dat gezamenlijk perspectief. Ook nu weer slaat Kenwerk de brug tussen onderwijs en bedrijfsleven. Alien Cnossen algemeen directeur Kenwerk

4 INHOUDSOPGAVE 1 SAMENVATTING INLEIDING Inhoud Doel en doelgroepen Leeswijzer BESCHRIJVING ARBEIDSMARKT Aantal bedrijven Aantal werknemers Karakteristieken werknemers Leeftijd en geslacht Hoofd- en bijbaners Overig Ontwikkeling werknemers per provincie BESCHRIJVING ONDERWIJSMARKT Aantal vmbo leerlingen Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Aantal vmbo leerlingen naar sector Aantal leerlingen en scholen examenprogramma s gericht op horeca Doorstroom vmbo naar mbo Aka leerlingen Vooropleiding mbo leerlingen Aantal mbo leerlingen Aantal mbo leerlingen Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en per CWI district Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg Mutaties aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg Aantal mbo scholen per kwalificatie en per CWI-district Aantal mbo diploma s Vervolgonderwijs Verantwoording BESCHRIJVING MARKT PRAKTIJKLEREN Leerbedrijven vmbo Leerbedrijven aka Leerbedrijven mbo Leermeesters PERSPECTIEVEN MARKT PRAKTIJKLEREN Prognoses leerplaatsen per CWI-district en mbo kwalificatie Verantwoording ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN Arbeidsmarktontwikkelingen algemeen Arbeidsmarktontwikkelingen binnen de sector horeca Arbeidsmarktperspectieven naar beroepsgroep Bedrijfssectoren Vraag naar nieuwe arbeidskrachten Toekomstige knelpunten Vooropleidingen Arbeidsmarktperspectieven naar opleidingstype Beroepsgroepen Bedrijfssectoren Vraag naar nieuwe arbeidskrachten Aanbod van nieuwe arbeidskrachten Vraag en aanbod vergeleken Arbeidsmarktpositie van schoolverlaters Concurrentie van andere opleidingen Arbeidsmarktperspectieven per CWI-district en mbo kwalificatie Verantwoording CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies Aanbevelingen Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

5 9 LITERATUURLIJST BIJLAGEN Overzicht CWI-districten Kwalificaties Kenwerk Ontwikkeling werknemers per provincie Aantal vmbo leerlingen en vestigingen naar provincie Assistentenopleiding mbo in het vmbo Vmbo leerwerktrajecten Leerwegondersteunend onderwijs Vooropleiding mbo leerlingen Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en CWI-district Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg Mutaties aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg t.o.v Aantal mbo scholen per kwalificatie en CWI-district Aantal mbo diploma s per kwalificatie en leerweg Mutaties aantal diploma s per kwalificatie en leerweg 2007 t.o.v Aantal studenten hoger hotelonderwijs Aantal diploma s hoger hotelonderwijs Mbo instroom in hoger hotelonderwijs Aantal leerbedrijven vmbo leerwerktrajecten Aantal leerbedrijven vmbo stage Erkende leerbedrijven vmbo leerwerktrajecten en stage per CWI-district Aantal erkende mbo leerbedrijven binnenland Aantal erkende mbo leerbedrijven binnenland per kwalificatie en CWI-district Aantal mbo leerbedrijven met bbl leerplaatsen binnenland Aantal erkende mbo leerbedrijven buitenland Aantal mbo leerbedrijven met bbl leerplaatsen buitenland Belangrijkste beroepsgroepen per type opleiding Belangrijkste bedrijfssectoren per type opleiding Opleidingstypen waarvan op de markt sterke concurrentie wordt ondervonden Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

6 1 SAMENVATTING Rapport Jaarlijks geeft Kenwerk een rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie uit. De rapportage verschaft kwantitatieve informatie over beroepsopleidingen, het leren in de praktijk en de aansluiting op de arbeidsmarkt voor de sectoren waarop Kenwerk zich richt: horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De rapportage is vooral bedoeld voor onderwijsinstellingen, bedrijfsleven, sociale partners en organisaties gericht op arbeidsvoorziening. Horecabedrijven en werknemers Het aantal bedrijven in de sector horeca lijkt zich te stabiliseren rond volgens opgave van het CBS en volgens opgave van het Bedrijfschap Horeca en Catering, die elk een eigen bedrijfsindeling hanteren. Het aantal werknemers bedraagt circa en lijkt toe te nemen. Er werken relatief veel jonge werknemers de horecasector. Veel mensen doen het werk als bijbaan en er is grote mate van flexibiliteit. Het verloop in de sector is groot. Het aandeel van niet-westerse allochtonen is hoog. Met name in Drenthe, Noord- Holland en Noord-Brabant is een toename in werkgelegenheid te zien. Horecaleerlingen De helft van de mbo leerlingen in de sector horeca heeft een vmbo vooropleiding. Het totaal aantal mbo leerlingen is de afgelopen jaren is gestegen van in schooljaar naar in schooljaar Het aantal leerlingen binnen mbo horecaonderwijs is eveneens gestegen van leerlingen in het schooljaar tot in schooljaar De meeste leerlingen volgen de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca (7.837), gevolgd door de kwalificatie Kok (5.134). De kwalificatie Bartender wordt het minst gevolgd, te weten 53 leerlingen. Respectievelijk 23% en 20% van de horecaleerlingen volgt de mbo horecaopleiding in Zuidoost- en Oost-Nederland. Over het gehele mbo opleidingsaanbod horeca is de verhouding Bbl (korte stages) - bol (werlend leren),34%-66%. Dit wijkt enigszins af van het landelijk gemiddelde waar de verhouding 31%-69% is. Scholen 37 van de in het totaal 72 ROC s bieden een of meer mbo horecaopleidingen aan. Het aantal scholen dat een horeca kwalificatie aanbiedt staat in redelijke verhouding tot het aantal leerlingen dat de betreffende kwalificaties volgt. Een uitzondering hierop lijkt de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca: 25 scholen bieden deze kwalificatie aan, waar bijna deze kwalificatie volgen. Diploma s Het aantal diploma s mbo horeca is over de periode gedaald van in 2004 naar in 2007 (13%). Het laatste jaar is de daling 2%. Het aantal behaalde diploma s per kwalificatie stemt overeen met het verwachte aantal gezien het aantal leerlingen dat betreffende kwalificatie volgt. Uitzonderingen hierop zijn de kwalificaties Manager/Ondernemer café/bar en Manager/Ondernemer horeca. Voor deze kwalificaties zijn relatief weinig diploma s behaald. Waarschijnlijk is de uitval tijdens de opleiding relatief hoog is geweest. Vervolgonderwijs Het aantal studenten hoger hotelonderwijs is gestegen. In 2007 volgen studenten hoger hotelonderwijs. Het betreft een stijging van 40% ten opzichte van 2003 en 7,5% ten opzichte van In 2006 zijn diploma s hoger hotelonderwijs afgegeven. Na een daling in 2003 is sprake van een toename van 24%. In 2007 bedraagt de mbo instroom naar het hoger hotelonderwijs 806. Ten opzichte van 2003 is de instroom met 47% gestegen. 42% mbo horeca leerlingen stroomt door naar een vervolgopleiding, hetgeen als hoog wordt aangeduid. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

7 Leerplaatsen Het aantal erkende aka leerbedrijven is van 2007 naar 2008 verdubbeld tot ruim In 2008 zijn mbo leerbedrijven erkend voor de sector horeca. Over het afgelopen jaar is het aantal erkende leerbedrijven toegenomen met 17%. Het aantal leerbedrijven met bbl leerplaatsen is de laatste jaren licht toegenomen tot Het aantal mbo leerbedrijven met bbl leerplaatsen is minder dan de helft van het aantal erkende mbo leerbedrijven. Er zijn 458 erkende buitenlandse leerbedrijven horeca. De prognoses voor leerplaatsen over het schooljaar voor mbo horeca zijn goed. Voor de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca zijn de vooruitzichten op een leerplaats ruim voldoende. Arbeidsmarktperspectieven algemeen Tot voor kort waren de arbeidsmarktverwachtingen heel positief. Echter, in het najaar van 2008 is Nederland in de ban van een mondiale kredietcrisis. Op het moment van het samenstellen van deze rapportage zijn de gevolgen van deze crisis op de arbeidsmarkt nog niet goed te voorspellen. De Raad voor Werk en Inkomen geeft aan dat werkgelegenheidsontwikkeling vertraagd reageert op het verloop van de economische groei. Dat betekent dat de huidige krapte op de arbeidsmarkt nog enige tijd zal voortduren, ook wanneer de conjunctuur het laat afweten. Bij vrij snel herstel is weinig reden om de optimistische prognoses omtrent de kansen op werk voor diverse opleidingscategorieën ingrijpend te herzien. Zet echter een negatieve trend door, dan komen ook mensen met beroepen waarvoor nu nog grote tekorten gelden in de problemen. Arbeidsmarktperspectieven beroepsgroep Driekwart van de beroepsgroepen café- en snackbarhouders en bedrijfshoofden horeca is werkzaam in de horecasector. Bijna de helft van de beroepsgroep hulpkrachten horeca is werkzaam in de gezondheidszorg en 40% in de horecasector. Voor deze beroepsgroepen is de totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt groot. Er worden enige tot vrijwel geen knelpunten verwacht in de personeelsvoorziening voor de vermelde beroepsgroepen in Ongeveer de helft van de mensen werkzaam in deze beroepsgroepen is opgeleid op mbo niveau. In de beroepsgroep bedrijfshoofden horeca heeft minder dan een vijfde een opleiding mbo horeca gevolgd. In de andere beroepsgroepen ligt dit percentage aanzienlijk lager. Arbeidsmarktperspectieven mbo opleiding horeca Een kleine 40% mbo gediplomeerden komt uiteindelijk in de horecasector te werken. De totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt met een mbo horecaopleiding is gemiddeld. Het aanbod van schoolverlaters mbo horeca is erg hoog. Voor de opleiding mbo horeca worden vrijwel geen knelpunten voorzien in de personeelsvoorziening. De arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerden met een mbo opleiding horeca zijn matig aangezien er sprake is van een aanbodoverschot. Het percentage dat spijt heeft van de gevolgde mbo horecaopleiding wordt met 25% als hoog aangeduid. Arbeidsmarktperspectieven horecasector per CWI-district en mbo kwalificatie Er is grote vraag naar personeel binnen de horecasector. Jaarlijks dienen tussen de en vacatures vervuld te worden. De arbeidsmarktperspectieven binnen de horecasector op kwalificatieniveau zijn ruim voldoende tot goed, over alle CWI-districten heen. Vooral de kwalificaties Gastheer/-vrouw en Kok hebben goede vooruitzichten, op zowel niveau 2 als 3. Conclusies en aanbevelingen De horecasector kamt met een tekort aan koks en gastheren en vrouwen. Hier is een grotere instroom van gediplomeerden nodig. Veel mensen met een horeca diploma gaan buiten de horecasector werken. Daarbij werken in de horecasector veel mensen die het werk als bijbaan doen en meestal geen startkwalificatie hebben. Het is dan ook zaak dat onderwijs en bedrijfsleven de handen ineenslaan om de instroom vanuit het horecaonderwijs naar de horecabranche te vergroten. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

8 2 INLEIDING 2.1 Inhoud Jaarlijks geeft Kenwerk een rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie uit. De rapportage verschaft kwantitatieve informatie over beroepsopleidingen, het leren in de praktijken en de aansluiting op de arbeidsmarkt voor de sectoren waarop Kenwerk zich richt: horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. Wat de informatie over beroepsopleidingen betreft, is in de rapportage onder andere te vinden hoeveel mbo leerlingen de binnen de sectoren aangeboden opleidingen volgen en succesvol afronden, welke vooropleiding deze leerlingen hebben en hoeveel leerlingen doorstromen naar het hbo onderwijs. Er wordt dus informatie verschaft over de gehele beroepskolom. Met betrekking tot het leren in de praktijk biedt de rapportage onder andere inzicht in het aantal binnenen buitenlandse leerbedrijven en het aantal leerlingen dat bij een leerbedrijf in dienst is. Tevens is in de rapportage te lezen of er al dan niet voldoende aanbod is van leerbedrijven voor de opleidingen. Betreffende de arbeidsmarkt is in het rapport een beschrijving te vinden van de sectoren qua aantal en omvang van bedrijven en het aantal werkzame personen. Daarnaast wordt inzicht verschaft in de vooruitzichten op een baan in de richting waarvoor men is opgeleid. De gegevens worden zoveel mogelijk regionaal gepresenteerd. Daarbij wordt de indeling van de CWI-districten gevolgd. Een overzicht van de indeling naar CWI-districten is te vinden in bijlage 1. Deze rapportage onderscheidt zich van andere arbeidsmarktrapportages in deze sectoren door het detailniveau waarop de informatie ter beschikking wordt gesteld. Zo wordt gerapporteerd over alle kwalificaties waarop opleidingen worden aangeboden in de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. Onder andere komt op kwalificatieniveau aan de orde hoeveel leerlingen de desbetreffende opleiding volgen dan wel een diploma behalen en hoeveel een leerplaats hebben. Tevens worden op kwalificatieniveau prognoses gegeven over de markt van het praktijkleren en over de arbeidsmarkt. Rapportage op kwalificatieniveau is mogelijk aangezien Kenwerk als kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven beschikt over unieke gegevensbronnen. Zo kan Kenwerk via Colo, de vereniging van de kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven, informatie bewerken uit databestanden van het Ministerie van Onderwijs. Voorts heeft Kenwerk inzicht in het aantal erkende leerbedrijven via het register erkende leerbedrijven. Tot slot zijn bij Kenwerk adviseurs werkzaam die beschikken over jarenlange kennis en ervaring van de markt van praktijkleren en de arbeidsmarkt in de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De gegevens worden in een breder perspectief geplaatst door ze te vergelijken met gegevens die ter beschikking worden gesteld door onder andere de HBO-raad, het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) en daar waar het de sector horeca betreft - het Bedrijfschap Horeca en Catering. 2.2 Doel en doelgroepen Kenwerk verzorgt de rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie in het kader van haar wettelijke taak. In de Wet Educatie Beroepsonderwijs is geformuleerd dat kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven bijdragen aan het ontwikkelen en onderhouden van een landelijke kwalificatiestructuur, gericht op de aansluiting tussen het aanbod van beroepsonderwijs en de maatschappelijke behoeften daaraan, mede in het licht van de arbeidsmarktperspectieven voor afgestudeerden. Daarnaast dragen deze kenniscentra bij aan de beschikbaarheid van voldoende leerbedrijven van voldoende kwaliteit. Allerhande partijen binnen het beroepsonderwijs en bedrijfsleven kunnen informatie uit de rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie gebruiken ter vormgeving en onderbouwing van hun beleid. De doelstelling is afstemming van het onderwijsaanbod op de arbeidsmarktbehoefte, nationaal en regionaal. Met name waar sprake is van overschotten dan wel tekorten is beleidsmatige sturing van belang. Kenwerk vervult hierin een brugfunctie als kenniscentrum met als uiteindelijke doel een goede aansluiting tussen onderwijs- en bedrijfsleven in de betreffende sectoren. Naast dat Kenwerk arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie mede gebruikt ten behoeve van eigen beleidsontwikkeling voor de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening, is de rapportage vooral bedoeld voor onderwijsinstellingen, bedrijfsleven, sociale partners en organisaties gericht op arbeidsvoorziening. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

9 Onderwijsinstellingen kunnen de arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie raadplegen bij de afweging nieuwe opleidingen te starten, bestaande opleidingen aan te passen dan wel op te heffen. Werkgevers kunnen mede gebruik maken van de arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie bij het vormgeven van het personeelsbeleid. Arbeidsvoorzieningsorganisaties kunnen de informatie gebruiken bij het nader invullen van het omscholingsbeleid. Daarnaast zijn met name de prognoses van belang voor mensen die aan een opleiding willen beginnen, die voornemens zijn een vervolgopleiding te volgen en mensen die zich willen oriënteren op de arbeidsmarkt bij het zoeken van een baan dan wel bij het veranderen van werkomgeving. De informatie is ook interessant voor mensen die bovengenoemden willen voorlichten, zoals studiekeuze- en loopbaanadviseurs. In samenwerking met Colo verschijnt de prognostische informatie eveneens op en Leeswijzer De rapportage valt uiteen in vijf sectorrapportages, voor elke sector waarop Kenwerk zich richt: horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. Deze deelrapportage richt zich op de sector horeca. Elke sectorrapportage is overeenkomstig de verenigingsafspraken van de kenniscentra opgesteld. Het sectorrapport begint met een beschrijving van de arbeidsmarkt (hoofdstuk 3). Voorts wordt de onderwijsmarkt beschreven (hoofdstuk 4). Daarna komt de markt van het praktijkleren aan bod, waarbij eerst in hoofdstuk 5 een beschrijving wordt gegeven dan deze markt, waarna in hoofdstuk 6 de perspectieven van de markt van het praktijkleren worden uiteengezet. In hoofdstuk 7 komen de arbeidsmarktperspectieven aan de orde. Tot slot volgen in hoofdstuk 8 conclusies en aanbevelingen. De sectorrapportages zijn onafhankelijk van elkaar te lezen. Echter indien men een vergelijking wenst te maken tussen de verschillende sectoren is dit mogelijk aangezien de rapportages zoveel mogelijk parallel zijn opgebouwd. Het dossier Frontofficemedewerker wordt deels gerapporteerd in het rapport voor de sector horeca en deels in het rapport voor de sector recreatie. Voor deze indeling is gekozen aangezien de kwalificaties van dit dossier voornamelijk gericht zijn op deze sectoren. De kwalificatie Receptionist zal aan de orde worden gesteld in de sectorrapportage horeca en de kwalificaties Informatiemedewerker en Hoofd informatie komen aan bod in de sectorrapportage recreatie. In de rapportage komen alleen kwalificaties aan bod waarop daadwerkelijk inschrijvingen zijn en/of scholen bestaan die de kwalificaties aanbieden. Daarbij worden de kwalificaties steeds aangeduid met de meest recente termen. Voor een vergelijk met de eerder gebruikte termen wordt verwezen naar bijlage 2. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

10 3 BESCHRIJVING ARBEIDSMARKT In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het aantal bedrijven in de sector horeca (paragraaf 3.1), het aantal werknemers (paragraaf 3.2) en de karakteristieken van de werknemers in de horecasector, zoals leeftijd en geslacht (paragraaf 3.3). Tot slot komt de ontwikkeling van het aantal werknemers per provincie aan bod (paragraaf 3.4). 3.1 Aantal bedrijven Voor 1 januari 2007 rapporteert het CBS in haar Algemene bedrijfsregister bedrijven voor de sector horeca bedrijven hebben minder dan 10 werknemers in dienst, bedrijven hebben 10 tot 50 werknemers in dienst en 255 bedrijven hebben 50 of meer werknemers in dienst (CBS, 2008). Deze telling is gebaseerd op SBI-code 55, hetgeen staat voor logies-, maaltijden- en drankenverstrekking. In deze afdeling wordt aan gasten logies en/of bereide maaltijden, snacks en dranken voor onmiddellijke consumptie verschaft. Deze afdeling omvat zowel het verschaffen van accommodatie als verstrekken van maaltijden omdat deze twee activiteiten vaak in dezelfde eenheid worden gecombineerd (CBS, 2008). Er worden binnen SBI-code 55 vijf deelsectoren onderscheiden, te weten: o Hotels, pensions en conferentieoorden (hierna:hotels) o Kampeerterreinen en overige voorzieningen voor recreatief bedrijf niet elders genoemd Deze groep omvat jeugdherbergen, kamphuizen, kampeerterreinen, vakantiehuisjes, bungalowparken en overige voorzieningen voor recreatief verblijf (hierna: kampeerterreinen) o Restaurants, cafetaria s, snackbars en dergelijke (hierna: restaurants) o Cafés en dergelijke (hierna: cafés) en o Kantines en catering (hierna: cateringbedrijven). Op 1 januari 2007 zijn er hotels, kampeerterreinen, restaurants, cafés en cateringbedrijven (CBS, 2008). Het aantal bedrijven in de sector horeca over is weergegeven in onderstaande tabel. Aangezien het CBS per 1 juli 2006 haar Algemene bedrijfsregister ingrijpend heeft gewijzigd, zijn de gegevens over het aantal bedrijven op 1 januari 2007 niet meer vergelijkbaar met de gegevens van voor deze peildatum. Over de jaren is het aantal bedrijven ongeveer gelijk gebleven, waar een lichte afname van het aantal bedrijven waarneembaar is. Het lijkt erop dat het aantal bedrijven in 2007 wederom licht afneemt. Dit is echter pas met meer zekerheid te zeggen wanneer de gegevens van 1 januari 2008 bekend zijn. Aantal bedrijven horecasector Jaar Aantal bedrijven Bron: CBS ( ) Het Bedrijfschap Horeca en Catering hanteert een andere indeling naar deelsectoren, te weten: o Dranken o Fastfood o Restaurant o Hotel o Partycatering o Gecatered bedrijfsrestaurant In onderstaande tabel is het aantal bedrijven weergegeven naar deelsector over de periode Af te lezen is dat het aantal bedrijven redelijk stabiel is gebleven, met een lichte groei. Opvallend is dat het aantal bedrijven partycatering in deze jaren verdubbeld is. De deelsector dranken laat een afname van het aantal bedrijven zien. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

11 Aantal bedrijven per deelsector horeca Deelsector Dranken Fastfood Restaurant Hotel Partycatering Gecaterd bedrijfsrestaurant Totaal horeca Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (2008b) 3.2 Aantal werknemers Voor 31 december 2006 rapporteert het CBS banen van werknemers in de horecasector, SBI-code 55. In de deelsector hotels zijn op 31 december banen, de deelsector kampeerterreinen heeft op dat moment werknemers, de restaurantsector , de deelsector cafés en de deelsector cateringbedrijven (CBS, 2008). Het Bedrijfschap Horeca en Catering rapporteert werknemers in 2007 in de horecasector. Tevens wordt voor de komende jaren een groei voorspelt in het aantal werknemers. Wanneer naar de verschillende deelsectoren wordt gekeken, valt op dat met name het aantal banen toeneemt in de deelsectoren restaurant en hotel. Voor het overzicht met prognostische informatie van het aantal werknemers in de horecasector, wordt verwezen naar paragraaf 7.2. In onderstaande tabel is het aantal werknemers naar bedrijfsgrootte weergegeven. Het blijkt dat een kwart van alle werknemers werkzaam is in een bedrijf met minder dan 10 werknemers. In 1999 was dit nog een derde van de werknemers. Het aandeel werknemers in bedrijven met meer dan 50 werknemers ligt al jaren op ongeveer 50% (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2006). Aantal werknemers naar bedrijfsgrootte horecasector Bedrijfsgrootte Percentage < 4 werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers en meer 25 Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (2006) 3.3 Karakteristieken werknemers In deze paragraaf wordt achtereenvolgens ingegaan op leeftijd en geslacht van werknemers in de horecasector (paragraaf 3.3.1), hoofd- en bijbaners (3.3.2) en overige karakteristieken (3.3.3) Leeftijd en geslacht De horeca branche laat een constant beeld zien wat betreft de samenstelling naar geslacht. De verhouding is 48% man en 52% vrouw. Wat leeftijd betreft is er eveneens een redelijk constant beeld te zien. Wel komt een afname naar voren van het aandeel werknemers tussen 30 en 39 jaar, zoals in onderstaande tabel is af te lezen. Verder valt op dat de horecasector een jonge bedrijfstak is; ruim de helft van de werknemers is jonger dan 30 jaar (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2008). Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

12 Aantal werknemers naar leeftijdscategorie in procenten op 2003 en 2006 Leeftijd < 20 jaar jaar jaar jaar jaar jaar of ouder 8 8 Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (2008) Hoofd- en bijbaners Over 2007 rapporteert het Bedrijfschap Horeca en Catering beroepsopgeleiden in de horecasector, hoofdbaners en bijbaners (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2008). Het merendeel van de werknemers bestaat dus uit mensen die in de horeca een bijbaan hebben naast hun school of studie. Dit is van invloed op het verloop binnen de horecasector, aangezien bijbaners na afronding van hun opleiding de horecasector verlaten Overig Uit het arbeidsmarktinformatiesysteem (AIS) van het ROA komt naar voren dat het aandeel niet-westerse allochtonen in de beroepsgroepen hulpkrachten horeca en verzorging, café- en snackbarhouders en bedrijfshoofden horeca met ongeveer 15% (erg) hoog is. In de beroepsgroep hulpkrachten horeca en verzorging werkt 76% in deeltijd, wat als erg hoog wordt aangeduid. Voor de beroepsgroepen café- en snackbarhouders en bedrijfshoofden horeca ligt dit op 19% (ROA, 2007). Het Bedrijfschap Horeca en Catering rapporteert dat de flexibiliteit van de werkgelegenheid de afgelopen decennia een stijgende lijn laat zien. In 2008 werkt de gemiddelde horecawerknemer 60% van een volledige werkweek, waar dit eind jaren zestig nog 80% was (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2008). 3.4 Ontwikkeling werknemers per provincie In de periode is de werkgelegenheid in de horeca in alle provincies gestegen. Ondanks deze stijging is in Groningen, Zuid-Holland en Limburg het niveau van werkgelegenheid nog onder of net op het niveau van In Noord-Holland en Noord-Brabant en met name Drenthe is vanaf 2003 een stijgende lijn te zien. In bijlage 3 is de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de horeca per provincie weergegeven. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

13 4 BESCHRIJVING ONDERWIJSMARKT Dit hoofdstuk gaat in op het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) in de sector horeca. Daarnaast geeft het de doorstroom in de beroepskolom aan, van vmbo naar mbo en van mbo naar hbo. Wat het mbo onderwijs betreft, wordt het aantal mbo leerlingen, diploma s en scholen belicht: per kwalificatie, per regio en over een aantal jaar heen. Betreffende de beroepskolom komen de voor- en vervolgopleidingen van mbo leerlingen aan bod. Achtereenvolgens worden behandeld: o Aantal vmbo leerlingen (paragraaf 4.1) o Aantal leerlingen arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (aka) (paragraaf 4.2) o Vooropleiding mbo leerlingen (paragraaf 4.3) o Aantal mbo leerlingen (paragraaf 4.4) o Aantal mbo scholen per kwalificatie en per CWI-district (paragraaf 4.5) o Aantal mbo diploma s (paragraaf 4.6) o Vervolgonderwijs (paragraaf 4.7) Het hoofdstuk eindigt met een verantwoording (paragraaf 4.8). 4.1 Aantal vmbo leerlingen In deze paragraaf komt aan de orde hoeveel vmbo leerlingen zich richten op horecaonderwijs. Allereerst wordt het aantal leerlingen voortgezet onderwijs over behandeld (paragraaf 4.1.1). Vervolgens worden het aantal vmbo leerlingen naar sector behandeld over (paragraaf 4.1.2). Voorts wordt het aantal leerlingen en scholen voor de vmbo examenprogramma s gericht op horeca behandeld over (paragraaf 4.1.3). Tot slot komt de doorstroom van vmbo naar mbo aan bod (paragraaf 4.1.4) Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Zoals in onderstaande tabel is af te lezen, is in het voortgezet onderwijs de afgelopen jaren een stijgende trend te zien in het aantal leerlingen. In het schooljaar is deze stijging afgezwakt en is het aantal leerlingen ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van schooljaar Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Bron: Ministerie van OCW (2008) Aantal vmbo leerlingen naar sector Het vmbo begint, net als alle soorten voortgezet onderwijs, met de onderbouw. Deze duurt voor het vmbo twee jaar en voor havo/vwo 3 jaar. In de onderbouw volgen leerlingen een breed vakkenpakket dat in principe voor iedereen hetzelfde is. In 2007 nemen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs ongeveer leerlingen deel. Aan het einde van de tweede klas kiezen de leerlingen in het vmbo een leerweg en een sector. De sectoren in het vmbo zijn Economie, Zorg & Welzijn, Techniek en Landbouw. Het vmbo kent vier leerwegen: de basisberoepsgerichte leerweg, de gemengde leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg en de theoretische leerweg. Elke leerweg biedt andere doorstroommogelijkheden naar het mbo. De basisberoepsgerichte leerweg leidt op naar mbo opleidingen op niveau 2. De kaderberoepsgerichte, gemengde en theoretische leerwegen bereiden leerlingen voor op mbo opleidingen op niveau 3 en 4. De theoretische leerweg valt niet onder een sector, maar is te vergelijken met de vroegere mavo. De volgende tabel geeft het aantal leerlingen weer in de periode Daarnaast wordt het aantal leerlingen vermeld dat een intersectoraal programma 1 volgt en het aantal leerlingen dat de theoretische leerweg volgt. 1 De volgende intersectorale programma s werden aangeboden in het schooljaar : Dienstverlening en Commercie ICT-route Sport, dienstverlening en veiligheid Technologie en commercie Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

14 In het cursusjaar volgen leerlingen het 3 e en 4 e leerjaar van het vmbo, waarvan de theoretische leerweg. De cijfers van 2007 zijn moeilijk te vergelijken met de jaren daarvoor, vanwege de invoering van intersectorale programma s. De horecasector valt in het vmbo onder de afdeling Consumptieve Technieken in de sector Economie. Per 1 oktober 2007 bedraagt het aantal leerlingen in de sector Economie Aantal vmbo leerlingen (3 e en 4 leerjaar) per sector Sectoren Economie Landbouw Techniek Zorg en Welzijn Intersectorale programma s Theoretische Leerweg Totaal Bron: CFI ( ) Aantal leerlingen en scholen examenprogramma s gericht op horeca De examenprogramma s vmbo die het meest relevant zijn voor de horecasector zijn de examenprogramma s vmbo Consumptieve Technieken (CT) en vmbo Consumptieve Technieken-Breed Intrasectoraal Programma (CB-ISP). Het aantal leerlingen dat de opleidingen CT en CB-ISP volgt en het aantal scholen (vestigingen) dat deze opleidingen aanbiedt is weergegeven in onderstaande tabel. In het schooljaar volgen leerlingen deze richtingen. Dit is ongeveer 16% van het totaal aantal leerlingen in de sector Economie in het 3 e en 4 e leerjaar. Ten opzichte van vorig jaar is het aantal leerlingen van de richtingen CT en CB-ISP met 10% gedaald. Het aantal vestigingen met een opleiding vmbo CT of CB-ISP is in vergelijking met het vorig jaar gedaald. Aantal vmbo leerlingen en vestigingen CT en CB-ISP Aantal leerlingen Aantal vestigingen Gemiddeld aantal leerlingen per vestiging Bron: CFI ( ) In bijlage 4 is de verdeling van het aantal scholen met de opleidingen CT en CB-ISP naar provincie weergegeven en vergeleken met voorgaand schooljaar. In de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Noord-Brabant bevinden zich de meeste leerlingen. Vooral in de provincies Groningen en Limburg is het aantal leerlingen afgenomen, respectievelijk met 36% en 35%. In Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Gelderland daalden de leerlingenaantallen het minst met percentages tussen de 3 en 7%. Het gemiddelde aantal leerlingen per vestiging in Nederland is iets gedaald van 61 naar 59. Per provincie varieert dit echter sterk. In de volgende tabel wordt het aantal leerlingen in het 3 e en 4 e leerjaar vmbo naar leerweg weergegeven voor de opleidingen CT en CB-ISP, per 1 oktober Uit de tabel blijkt dat het grootste gedeelte van de leerlingen de basisberoepsgerichte leerweg volgt en de kaderberoepsgerichte leerweg. Alleen het aantal leerlingen in de assistentenopleiding is gestegen. De overige leerwegen hebben allemaal in meer of mindere mate te maken met dalende leerlingaantallen. Technologie en dienstverlening Technologie Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

15 Aantal vmbo leerlingen CT en CB-ISP per leerweg Leerweg Mutatie 2007 t.o.v (%) Assistentenopleiding Basisberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Kaderberoepsgerichte leerweg Leerwerktraject Totaal Bron: CFI ( ) Per 1 augustus 2005 kan door vmbo scholen een mbo assistentenopleiding (niveau 1) worden verzorgd. De leerinhoud van de assistentenopleiding in het vmbo is gelijk aan die in het mbo. De examens worden afgenomen onder verantwoordelijkheid van het mbo. De leerling ontvangt een mbo diploma niveau 1 naast het reguliere vmbo diploma. Sinds augustus 2001 heeft het ministerie van OCW aan 56 scholen licenties afgegeven om een leerwerktraject (LWT) CT te mogen verzorgen. De assistentenopleiding en het leerwerktraject worden nader belicht in respectievelijk bijlage 5 en bijlage 6. Naast het reguliere vmbo is er leerwegondersteunend onderwijs (lwoo). Dit onderwijs is bestemd voor leerlingen die voldoende capaciteiten hebben om een vmbo diploma te halen, maar die leerachterstanden of gedragsproblemen hebben. Lwoo leerlingen volgen onderwijs in een van de vier leerwegen, maar krijgen daarnaast extra ondersteuning. Meer cijfermatige informatie over het lwoo is te vinden in bijlage Doorstroom vmbo naar mbo Uit gegevens van het ROA blijkt dat 48% van de leerlingen met een opleiding CT in het vmbo kiest voor een vervolgopleiding. Het ROA kwalificeert dit percentage als hoog (ROA, 2007). 4.2 Aka leerlingen Per 1 augustus 2004 is in het mbo gestart met het aka kwalificatieprofiel. In het schooljaar bieden 48 onderwijsinstellingen de experimentele aka opleiding aan, met in totaal aka leerlingen. Bij Kenwerk zijn 58 aka leerlingen ingeschreven in het schooljaar , in zijn dat 43 leerlingen. Met dit kwalificatieprofiel krijgen instellingen ruimte om voor een bepaalde categorie jongeren maatwerk en flexibiliteit te bieden en voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. Het doel van de opleiding is jongeren een arbeidsmarktkwalificatie mee te geven waardoor hun perspectief op werk breder wordt in eigen stad of regio, ze in hun eigen onderhoud kunnen voorzien en functioneren in het maatschappelijk leven. Het grootste gedeelte van de aka gediplomeerden (60%) stroomt uit in een mbo niveau 2 opleiding. Van de ongediplomeerde aka deelnemers die uitstromen is van 43% onbekend waar ze naartoe gaan (Herontwerp mbo, 2007). 4.3 Vooropleiding mbo leerlingen Ruim de helft van de mbo horecaleerlingen heeft een vmbo vooropleiding, waarvan 20% een vooropleiding vmbo theoretische leerweg, de voormalige mavo. Ook de basisvorming en mbo zijn vooropleidingen waarmee men regelmatig naar de mbo horecaopleiding doorstroomt (respectievelijk 18% en 17% in 2006). In bijlage 8 wordt een uitgebreider overzicht gegeven van de vooropleiding van mbo horecaleerlingen in de periode Aantal mbo leerlingen In deze paragraaf komt aan de orde hoeveel mbo leerlingen horecaonderwijs volgen. Allereerst wordt het aantal leerlingen over behandeld (paragraaf 4.2.1). Vervolgens worden de aantallen over het schooljaar nader uitgesplitst per kwalificatie en CWI-district (paragraaf 4.2.2). Tot slot wordt het aantal leerlingen per kwalificatie en leerweg besproken over het schooljaar en wordt een vergelijking gemaakt met het voorafgaande schooljaar (paragraaf en 4.2.4). Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

16 4.4.1 Aantal mbo leerlingen Het mbo onderwijs is opgedeeld in vier sectoren, te weten Economie, Techniek, Zorg en Welzijn en Landbouw. Het aantal leerlingen is de afgelopen jaren gestegen. In het schooljaar volgen een mbo opleiding, in ruim en in zijn dit er Ook binnen het mbo horecaonderwijs is een stijgende lijn merkbaar van het aantal leerlingen, van leerlingen in het schooljaar tot in schooljaar Dit is een stijging van ongeveer 20% in 5 jaar. Het mbo onderwijs heeft twee verschillende leerwegen of leerroutes, te weten de beroepsopleidende leerweg (bol) 2 en de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) 3. Het aantal bol leerlingen horeca bedraagt in het schooljaar Dit is een stijging van ongeveer 18% ten opzichte van schooljaar toen het aantal bol leerlingen horeca bedroeg. Het aantal bbl leerlingen horeca is met bijna 25% gestegen met in het schooljaar ten opzichte van in het schooljaar Een volledig overzicht van het aantal mbo leerlingen horeca over de periode uitgesplitst naar leerweg, is te vinden in onderstaande grafiek. Aantal mbo leerlingen horeca Bol Bbl Totaal Bron: CFI ( ) 2 Deelnemers van een bol opleiding hebben tijdens hun opleiding één of meerdere stageperiodes. De beroepspraktijkvorming vormt bij een bol opleiding minimaal 20% en maximaal 60%. 3 Een bbl opleiding bestaat voor minimaal 60% uit praktijk. Mensen die een bbl opleiding volgen, werken met een arbeidsovereenkomst in een leerbedrijf en gaan meestal één dag in de week naar school voor de theoretische onderbouwing. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

17 4.4.2 Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en per CWI district Ten behoeve van het horecaonderwijs zijn verschillende kwalificaties ontwikkeld. Regionale Opleidingscentra (ROC s) stellen op basis van de kwalificaties een opleiding samen die een enigszins andere benaming kan hebben. Voor de eenduidigheid wordt in dit rapport steeds gesproken over kwalificaties. Bij nadere beschouwing van de kwalificaties, valt op dat de meeste leerlingen de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca volgen (7.837), gevolgd door de kwalificatie Kok op niveau 2 (5.134). De kwalificaties Bartender, 1 e Medewerker fastservice en Gespecialiseerd Kok versus Dieetkok worden het minst gevolgd. Respectievelijk 53, 187 en 191 leerlingen volgen deze kwalificatie. Tussen de verschillende CWI-districten is te zien dat in de regio s Zuidoost- en Oost-Nederland het leerlingenaantal voor een horecaopleiding het hoogst is, te weten respectievelijk en Dit komt met name door de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca. Deze kwalificatie wordt veel gevolgd in Zuidoost en Oost-Nederland: respectievelijk en leerlingen volgen deze kwalificatie ten opzichte van totaal. In bijlage 9 is een volledig overzicht te vinden van het aantal mbo leerlingen per kwalificatie en CWI-district. Sommige kwalificaties worden in bepaalde districten niet aangeboden. In paragraaf 6.1 is na te lezen om welke districten en kwalificaties dit gaat Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg Over het gehele mbo opleidingsaanbod horeca is te melden dat de verhouding bbl-bol nagenoeg gelijk is aan het landelijk gemiddelde, te weten 34%-66% ten opzichte van 31%-69% landelijk. Als de verdeling bbl en bol nader wordt bezien over de verschillende kwalificaties, valt op dat bepaalde kwalificaties vrijwel alleen in de bbl variant worden gevolgd. Dit zijn Medewerker fastservice, Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw, Zelfstandig werkend kok en Gespecialiseerd kok. Kwalificaties die vrijwel alleen in de bol variant worden gevolgd zijn Bartender, Receptionist, Afdelingsmanager, Manager/Ondernemer café/bar en Manager/Ondernemer horeca. Het volledige overzicht van het aantal mbo leerlingen horeca per kwalificatie en leerweg is te lezen in bijlage Mutaties aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg Bij nadere analyse betreffende de mutaties van het aantal leerlingen horeca in schooljaar ten opzichte van , wordt duidelijk dat het aantal mbo leerlingen horeca in het schooljaar met leerlingen (4,7%) is gestegen ten opzichte van het schooljaar , waarvan bbl met 852 (12,5%) en bol met 180 leerlingen (1,2%). Met name de kwalificatie Receptionist toont een toename van het aantal leerlingen. De toename bedraagt 368 en wordt met name veroorzaakt door een toename van het aantal bol leerlingen op de nieuwe competentiegerichte kwalificatie voor Frontofficemedewerker niveau 3. Ook de kwalificatie Gastheer/- vrouw laat een behoorlijke toename zien, te weten van 308. Deze toename wordt met name veroorzaakt door een toename van het aantal bbl leerlingen. Horeca assistent laat juist een afname zien van 204 leerlingen als gevolg van een daling in het aantal bol leerlingen. De kwalificaties 1 e Medewerker fastservice, Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw, Gespecialiseerd Kok en Manager/ondernemer café/bar laten een geringe afname zien van het aantal leerlingen. Een uitgebreid overzicht is te zien in bijlage Aantal mbo scholen per kwalificatie en per CWI-district 37 van de in totaal 72 ROC s bieden een of meer mbo horecaopleidingen aan. De scholen zijn redelijk gelijk verdeeld over de zes CWI-districten, met als positieve uitschieters Zuidoost- en Oost-Nederland waar respectievelijk 7 en 8 scholen een of meer mbo horecaopleidingen aanbieden. Het gemiddelde aantal mbo leerlingen horeca per school bedraagt 617. In Noord-Nederland is het gemiddeld aantal mbo leerlingen horeca per school 495 en in Zuidoost-Nederland 754. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

18 De kwalificaties Horeca-assistent, (Zelfstandig werkend) gastheer/-vrouw en (Zelfstandig werkend) kok worden door bijna alle 37 scholen aangeboden. Dit staat in redelijke verhouding tot het aantal leerlingen dat deze kwalificaties volgt. Voor de overige kwalificaties staat het aantal scholen dat een kwalificatie aanbiedt eveneens in redelijke verhouding tot het aantal leerlingen. Een uitzondering hierop lijkt de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca: 25 scholen bieden deze kwalificatie aan, waar bijna leerlingen deze kwalificatie volgen. Fastfoodspecialist wordt door 1 school aangeboden, in Noordwest-Nederland. Er zijn geen leerlingen ingeschreven op deze kwalificatie. Bijlage 12 bevat het volledige overzicht. 4.6 Aantal mbo diploma s Waar het aantal leerlingen over de laatste jaren is gestegen, is het aantal diploma s mbo horeca over de periode gedaald met 13% van in 2004 naar in Het laatste jaar is de daling 2%. Deze daling wordt met name veroorzaakt door het geringere aantal bbl leerlingen dat een diploma heeft behaald (daling van 25% van in 2004 naar in 2007). Er lijkt hierin wel een kentering te komen, aangezien over het afgelopen jaar de daling met name veroorzaakt wordt door de daling van het aantal behaalde diploma s voor bol opleidingen (3,4%). De daling van het aantal behaalde diploma s voor bbl opleidingen bedraagt over dit jaar 0,7%. De verhouding bbl-bol was in 2004 nog ongeveer gelijk, te weten 49%-51%. Tegenwoordig is de verhouding iets opgeschoven in het voordeel van de bol opleiding (57%). Een en ander is hierna grafisch weergegeven. Aantal diploma's mbo horeca Bol Bbl Totaal Bron: CFI ( ) Bij nadere bestudering van het aantal diploma s horeca per kwalificatie per leerweg over schooljaar , is te constateren dat voor bijna alle kwalificaties geldt dat het aantal behaalde diploma s overeenstemt met het aantal dat verwacht kan worden gezien het aantal leerlingen dat de betreffende kwalificatie volgt. Uitzonderingen hierop vormen de kwalificaties Receptionist, Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

19 Afdelingsmanager, Manager/Ondernemer café/bar en Manager/Ondernemer horeca. Op deze kwalificaties hebben relatief weinig leerlingen een diploma behaald in 2007, respectievelijk 33, 55, 182 en Voor Receptionist en Afdelingsmanager is de verklaring gelegen in de vernieuwingsslag in het onderwijs, waarbij is overgestapt van de eindtermenstructuur naar het competentiegerichte onderwijs in schooljaar en De leerlingen die zijn ingeschreven voor deze kwalificaties zullen naar verwachting pas in 2010 en 2011 hun diploma behalen. Voor Manager/Ondernemer café/bar en Manager/Ondernemer horeca is waarschijnlijk de uitval tijdens de opleiding relatief hoog geweest. Het overzicht in detail kan worden nagelezen in bijlage 13. Wanneer schooljaar en met elkaar worden vergeleken, is met name voor de kwalificatie Horeca-assistent een daling van het aantal diploma s te zien van 2006 naar 2007 van 81. Over dit jaar is voor de kwalificatie Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw een stijging waarneembaar op het aantal diploma s van 33. Het volledige overzicht is te vinden in bijlage Vervolgonderwijs Op hbo niveau worden drie opleidingen aangeboden die betrekking hebben op de horecasector, te weten Bachelor hoger hotelonderwijs, Bachelor business administration in hotel management en Bachelor small business and retail management. Daarnaast worden twee opleidingen aangeboden op associate degree niveau, te weten Associate degree small business and retail management en Associate degree international hospitality management. Ook deze opleidingen worden in dit rapport beschreven. Het aantal studenten bij het hoger hotelonderwijs is gestegen, net als bij de mbo horecaopleidingen. In 2007 volgen studenten het hoger hotelonderwijs. Dit is inclusief de twee jarige opleidingen Associate degree waarmee gestart is in Het betreft een stijging van 40% ten opzichte van 2003 en 7,5% ten opzichte van De grafiek met een overzicht van de aangeboden hbo horecaopleidingen is te vinden in bijlage 15. In 2006 zijn diploma s hoger hotelonderwijs afgegeven. Na een daling in 2003 is er sprake van een toename van 24%. In het laatste jaar is het aantal diploma s hoger hotelonderwijs nagenoeg gestabiliseerd. Voor de grafiek wordt verwezen naar bijlage 16. Elk jaar stroomt een aantal mbo leerlingen in in het hbo hoger hotelonderwijs. In 2007 is deze instroom 806. Deze instroom is afkomstig uit een van de aangeboden mbo opleidingen op niveau 4, dus niet alleen vanuit mbo horeca opleidingen niveau 4. Ten opzichte van 2003 is de mbo instroom met 47% gestegen. Vanaf 2005 is de instroom stabiel rond de 800. In bijlage 17 is dit in een grafiek weergegeven. Volgens het ROA stroomt 42% van de mbo horeca leerlingen door naar een vervolgopleiding. Dit is niet specifiek een opleiding in het hoger hotelonderwijs. Het percentage wordt als hoog geclassificeerd (ROA, 2007). 4.8 Verantwoording De geraadpleegde bronnen voor dit hoofdstuk zijn tellingen van de Centrale Financiële Instellingen (CFI), een uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van Onderwijs. In dit rapport wordt alleen het aantal mbo leerlingen in kaart gebracht dat een opleiding volgt op een ROC. Tevens wordt alleen gerapporteerd over kwalificaties waarop leerlingen zijn ingeschreven. Voorts dient te worden opgemerkt dat scholen leerlingen kunnen inschrijven op een algemeen nummer binnen een van de vier niveaus, maar ook op een specifieke uitstroom van het desbetreffende niveau. Bij de inschrijving op een algemeen nummer is nog niet bekend welke uitstroom de leerling kiest. Hierdoor kan een enigszins vertekend beeld ontstaan. De gegevens met betrekking tot aantal leerlingen en aantal diploma s zijn steeds gebaseerd op tellingen per 1 oktober betreffend jaar. Om te komen tot het aantal leerlingen wordt dus aan het begin van het schooljaar geteld, waarbij geen rekening wordt gehouden met uitval. Betreffende het aantal diploma s wordt aan het eind van het kalenderjaar geteld. Bij het berekenen van het aantal leerlingen, scholen en diploma s op CWI-district is steeds de hoofdvestiging van de ROC s als uitgangspunt genomen. Aangezien ROC s meerdere vestigingen kunnen hebben, welke soms in verschillende CWI-districten gelegen zijn, kunnen kleine afwijkingen bestaan. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

20 5 BESCHRIJVING MARKT PRAKTIJKLEREN In dit hoofdstuk wordt de markt van praktijkleren voor de horecasector uiteengezet. Achtereenvolgens wordt ingegaan op het aantal vmbo leerbedrijven, het aantal leerbedrijven voor Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (aka) het aantal mbo leerbedrijven en het aantal leermeesters. Waar mogelijk is de informatie regionaal weergegeven. Wat het aantal leerbedrijven mbo betreft, wordt het aantal erkende leerbedrijven gerapporteerd, maar ook het aantal leerbedrijven met bbl leerplaatsen, zowel nationaal als internationaal. Het aantal erkende leerbedrijven nationaal wordt op kwalificatieniveau gepresenteerd. De gegevens die in dit hoofdstuk gerapporteerd worden, zijn alle afkomstig uit het Register Erkende Leerbedrijven van Kenwerk. De opbouw van dit hoofdstuk is als volgt: o Leerbedrijven vmbo (paragraaf 5.1) o Leerbedrijven aka (paragraaf 5.2) o Leerbedrijven mbo (paragraaf 5.3) o Leermeesters (paragraaf 5.4) 5.1 Leerbedrijven vmbo Het aantal vmbo leerbedrijven leerwerktrajecten is van 2004 naar 2008 gestegen met 38,5% (van naar 1.456). De laatste twee jaar is het aantal vrijwel gelijk gebleven. Een en ander is in een grafiek weergegeven (bijlage 18). Het aantal vmbo leerbedrijven stage is met 34,2% gestegen van in 2004 naar in Van 2005 naar 2008 is de stijging 7% geweest. Dit is grafisch weergegeven in bijlage 19. Wanneer het aantal vmbo leerbedrijven per CWI-district wordt bezien, valt op dat ruim een derde van de vmbo leerbedrijven leerwerktrajecten gevestigd is in Oost-Nederland. Van de vmbo leerbedrijven stage is een kwart gevestigd in dit district en 20% in respectievelijk Middenwest- en Zuidwest-Nederland. In bijlage 20 is het volledige overzicht te vinden. 5.2 Leerbedrijven aka Het aantal erkende aka leerbedrijven horeca is in een jaar tijd gestegen van 548 in juni 2007 naar 1007 in juni Een verdeling over de deelsectoren is als volgt: horeca 927, instellingen/grootkeuken 56 en catering 24 (Kenwerk ). 5.3 Leerbedrijven mbo In 2008 zijn mbo leerbedrijven erkend voor de sector horeca. Over het afgelopen jaar is het aantal erkende leerbedrijven toegenomen met 17%. De toename wordt met name veroorzaakt door de deelsector horeca (8.041 in 2008 ten opzichte van in 2007). Voor instellingen/grootkeuken zijn 423 leerbedrijven erkend en voor catering 218. In bijlage 21 is een overzicht opgenomen. In bijlage 22 is een overzicht opgenomen van het aantal erkende mbo leerbedrijven horeca per kwalificatie en per CWI district. Bij nadere beschouwing blijkt dat de meeste leerbedrijven erkend zijn voor de kwalificatie Kok niveau 2, te weten Dit komt overeen met het hoge aantal leerlingen dat voor deze kwalificatie in ingeschreven (5.134). Het aantal erkende leerbedrijven voor de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca is 1375, hetgeen lager is dan verwacht gezien het hoge aantal leerlingen (7.837) dat ingeschreven is voor deze kwalificatie. Bij Bartender stemt het geringe aantal erkende leerbedrijven (36) overeen met het lage aantal inschrijvingen voor deze kwalificatie (53). Bijlage 23 geeft een overzicht van het aantal mbo leerbedrijven met bbl leerplaatsen over Het aantal is de laatste jaren licht toegenomen. In 2008 zijn er mbo leerbedrijven met bbl leerplaatsen voor horeca. Voor instellingen/grootkeuken zijn dit er 101 en voor catering 28. Wanneer de cijfers worden vergeleken met het aantal erkende leerbedrijven, valt op dat bij minder dan de helft van het aantal erkende leerbedrijven daadwerkelijk bbl leerplaatsen zijn. In bijlage 24 is het aantal erkende leerbedrijven buitenland schematisch weergegeven. Ten opzichte van 2007 is het aantal afgenomen. Van de 458 erkende leerbedrijven zijn 118 gevestigd in België. Bijlage 25 geeft een overzicht van het aantal leerbedrijven met bbl leerplaatsen. Dit zijn er in het totaal 9. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

21 5.4 Leermeesters In onderstaande tabel is te zien dat er in gediplomeerde leermeesters zijn voor de sector horeca. Aantal gediplomeerde leermeesters Horeca n: Kenwerk ( ) Bro Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

22 6 PERSPECTIEVEN MARKT PRAKTIJKLEREN In dit hoofdstuk worden de perspectieven voor de markt van praktijkleren uiteengezet. In paragraaf 6.1 worden de prognoses voor leerplaatsen over het schooljaar gerapporteerd per CWI-district en per mbo kwalificatie. In paragraaf 6.2 wordt de wijze waarop tot de prognoses is gekomen verantwoord. 6.1 Prognoses leerplaatsen per CWI-district en mbo kwalificatie Over het algemeen kan worden gesteld dat de prognoses voor mbo horeca leerplaatsen over het schooljaar voor alle CWI-districten en kwalificaties goed zijn. Wat de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca betreft, zijn de prognoses voor leerplaatsen voldoende tot ruim voldoende. Een gedetailleerder overzicht is hierna gegeven. 6.2 Verantwoording De prognoses voor leerplaatsen is per kwalificatie berekend op basis van het aantal erkende leerbedrijven en het aantal ingeschreven leerlingen op de desbetreffende kwalificatie. De gebruikte bronnen zijn het Register Erkende Leerbedrijven van Kenwerk en de CFI-tellingen van het Ministerie van Onderwijs. Eerst is het aantal leerbedrijven met bbl leerplaatsen berekend per bbl leerling 4. Om te komen tot het aantal benodigde leerbedrijven is dit vermenigvuldigd met het totaal aantal leerlingen. Vervolgens is het aantal benodigde leerbedrijven vergeleken met het aantal erkende leerbedrijven om na te gaan of er al dan niet voldoende leerbedrijven zijn voor het jaar In een formule uitgedrukt, luidt dit als volgt: 4 Leerling die een beroepsbegeleidende leerweg volgt. Ongeveer 80% van de opleiding wordt in een leerbaan gevolgd. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

23 aantal leerlingen X aantal leerbedrijven met bbl leerplaatsen -/- aantal erkende leerbedrijven aantal bbl leerlingen Opgemerkt dient te worden dat de factor 5 is gebaseerd op bbl leerlingen. De reden hiervoor is dat voor leerlingen die een bbl leerweg volgen, bij het aangaan van leerbanen een contract wordt afgesloten en voor leerlingen die een bol leerweg 6 volgen niet. In het Register Erkende Leerbedrijven worden alleen gegevens opgenomen van leerlingen voor wie een contract is afgesloten. Dientengevolge zijn in het Register Erkende Leerbedrijven van Kenwerk alleen gegevens bekend van bbl leerlingen. Bij het aantal leerlingen zijn zowel bbl als bol leerlingen meegenomen. Om bol leerlingen mee te nemen in de berekening, is een herberekening gemaakt waarbij bol leerlingen als 0,5 zijn opgevoerd en bbl leerlingen als 1. Op deze wijze wordt ervan uitgegaan dat een bol leerling twee korte stages loopt op jaarbasis. Er wordt hiermee voor een behoudend scenario gekozen zodat niet te snel het gevoel bestaat dat er voldoende stageplaatsen beschikbaar zijn. De berekende prognoses zijn voorts aan de regioadviseurs van Kenwerk voorgelegd ter verificatie of het beeld dat gegeven is strookt met de ervaringen in de desbetreffende regio. Waar nodig zijn kleine wijzigingen aangebracht. 5 Aantal leerbedrijven met bbl leerplaatsen gedeeld door aantal bbl leerlingen. 6 Beroepsopleidende leerweg. Ongeveer 20% van de opleiding wordt in stageverband gelopen. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

24 7 ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN In dit hoofdstuk worden de arbeidsmarktperspectieven uiteengezet. De arbeidsmarktperspectieven worden vanuit verschillende invalshoeken belicht. Eerst worden de arbeidsmarktontwikkelingen besproken voor de gehele arbeidsmarkt (paragraaf 7.1), gevolgd door de arbeidsmarktontwikkelingen binnen de sector horeca (paragraaf 7.2). Voorts komen de arbeidsmarktperspectieven naar beroepsgroep aan de orde (paragraaf 7.3), waarna de arbeidsmarktperspectieven naar opleidingstype zullen worden toegelicht (paragraaf 7.4). Tot slot wordt ingegaan op de arbeidsmarktperspectieven per CWI-district en mbo kwalificatie (paragraaf 7.5). Bij het tot stand komen van dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van verschillende bronnen. Zo zijn de gerapporteerde gegevens in paragraaf 7.1, 7.3 en 7.4 voornamelijk gebaseerd op de gegevens van het ROA. Wanneer gesproken wordt over vraag naar nieuwe arbeidskrachten, wordt steeds de vraag op de gehele arbeidsmarkt naar nieuwkomers in een bepaalde beroepsgroep dan wel met een bepaalde opleiding bedoeld. Het ROA houdt daarbij expliciet rekening met de vraag naar nieuwe arbeidskrachten als gevolg van uitstroom door bijvoorbeeld pensionering, de zogeheten vervangingsvraag. De gegevens gerapporteerd in paragraaf 7.5 zijn afkomstig van de regioadviseurs van Kenwerk. Deze gegevens zijn op kwalitatieve wijze vergaard. Dit verschil in benaderingswijze dient in het achterhoofd gehouden te worden bij de interpretatie van de resultaten. 7.1 Arbeidsmarktontwikkelingen algemeen Tot voor kort waren de arbeidsmarktverwachtingen heel positief. Zo rapporteert het ROA voor de gehele arbeidsmarkt een verwachte krapte toename op de arbeidsmarkt voor de jaren 2007 tot en met Hierdoor zal naar alle waarschijnlijkheid de werkloosheid verder gaan dalen. De werkgelegenheid zal als gevolg van de oplevende economie toenemen voor de bouw, handel en reparatiesector en de horeca en zakelijke dienstverlening. De werkgelegenheid neemt eveneens toe bij overheid en onderwijs en in de gezondheidszorg, maar minder dan in de afgelopen jaren (ROA, 2007b). Echter, in het najaar van 2008 is Nederland in de ban van een mondiale kredietcrisis. Op het moment van het samenstellen van deze rapportage zijn de gevolgen van deze crisis op de economie, het consumentenvertrouwen en dientengevolge de arbeidsmarkt nog niet goed te voorspellen. De Raad voor Werk en Inkomen houdt in de Arbeidsmarktanalyse 2008 rekening met economische teruggang. Zo wordt aangegeven dat de werkgelegenheidsontwikkeling vertraagd reageert op het verloop van de economische groei. Dat betekent dat de huidige krapte op de arbeidsmarkt nog enige tijd zal voortduren, ook wanneer de conjunctuur het laat afweten. Treedt vrij snel weer herstel op, dan is er weinig reden om de optimistische prognoses omtrent de kansen op werk voor diverse opleidingscategorieën ingrijpend te herzien. Zet echter een negatieve trend door, dan komen ook mensen met beroepen waarvoor nu nog grote tekorten gelden in de problemen (RWI, 2008). In de rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Kenwerk worden verdere ontwikkelingen geanalyseerd en gerapporteerd. 7.2 Arbeidsmarktontwikkelingen binnen de sector horeca Voor de sector horeca kan worden vermeld dat deze als gemiddeld conjunctuurgevoelig 7 wordt aangemerkt in het AIS van het ROA; de indicator is 0,94. De verwachte uitbreidingsvraag 8 tot 2012 is (15%), hetgeen wordt getypeerd als erg hoog. In onderstaande tabel is de werkgelegenheidontwikkeling in de sector horeca uiteengezet. Te zien is dat de werkgelegenheid in de sector horeca in de periode van 2006 tot en met 2011 waarschijnlijk zal stijgen met tot werknemers. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door de stijging in de deelsectoren hotel en restaurant. 7 De indicator conjunctuurgevoeligheid is een maatstaf voor de mate waarin de werkgelegenheid in de bedrijfssector gevoelig is voor veranderingen van de economische situatie (ROA, 2007). 8 De uitbreidingsvraag betreft de vraag naar nieuwe arbeidskrachten die ontstaat door groei van de werkgelegenheid. Als er sprake is van een werkgelegenheidsdaling, is de uitbreidingsvraag negatief (ROA, 2007). Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

25 Ontwikkeling aantal werknemers in de horecasectoren Dranken Fastfood Restaurants Hotels Totaal Bron: Lisa, bewerking bedrijfschap Horeca en Catering (2007) De vraag naar werknemers in de horeca wordt niet alleen bepaald door de werkgelegenheid (de uitbreidingsvraag), maar ook door de vraag die voortvloeit uit het vertrek van werknemers uit de horeca. Jaarlijks verlaat ruim een kwart van de werknemers de bedrijfstak. Als deze vervangingsvraag in de berekeningen wordt meegenomen, betekent dit dat er jaarlijks tot mensen nodig zijn om aan de vraag van de bedrijfstak te voldoen. In onderstaande tabel is dit schematisch weergegeven per deelsector. De groei is het grootst binnen de restaurantsector. Wanneer bij deze vervangingsvraag de bedrijfstak interne doorstroom wordt meegenomen, wordt de vraag naar nieuwe werknemers groter. Jaarlijks wisselen tussen de en werknemers van baan binnen de bedrijfstak. Dit betekent dat jaarlijks tussen de en vacatures vervuld moeten worden (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2007). Deze resultaten stroken met de informatie van het CBS dat over het tweede kwartaal van 2008 de vraag naar personeel over alle sectoren het sterkst is in de horeca en bouwnijverheid (CBS, 2008b). Vraag naar werknemers in de horecasectoren Dranken Fastfood Restaurants Hotels Totaal Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (2007) 7.3 Arbeidsmarktperspectieven naar beroepsgroep In deze paragraaf wordt ingegaan op de beroepsgroepen hulpkrachten horeca en verzorging, café- en snackbarhouders en bedrijfshoofden horeca, een indeling die het ROA hanteert. Achtereenvolgens worden de volgende zaken besproken: o Bedrijfssectoren waar de beroepsgroepen met name worden aangetroffen (7.3.1) o Vraag naar nieuwe arbeidskrachten per beroepsgroep (7.3.2) o Toekomstige knelpunten per beroepsgroep (7.3.3) o Vooropleidingen van mensen werkzaam in de beroepsgroepen (7.3.4) Bedrijfssectoren Wat de bedrijfssectoren van de genoemde beroepsgroepen in de sector horeca betreft, rapporteert het ROA in het AIS het volgende: - Van de hulpkrachten horeca en verzorging is 46,9% werkzaam in de sector gezondheidszorg en 39,5% in de sector horeca. 13,7% is werkzaam in overige bedrijfssectoren. - Café- en snackbarhouders en bedrijfshoofden horeca zijn met name werkzaam in de sector horeca (respectievelijk 76,3% en 78,7%). Respectievelijk 19% en 9,4% is werkzaam in overige commerciële dienstverlening en respectievelijk 4,7% en 11,9% in andere bedrijfssectoren (ROA, 2007). Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

26 7.3.2 Vraag naar nieuwe arbeidskrachten In onderstaande tabel is de vraag naar nieuwe arbeidskrachten weergegeven. Het betreft de uitbreidingvraag 9 en vervangingsvraag 10 van een aantal beroepsgroepen in de sector horeca over de periode 2007 tot en met Tevens is het aantal baanopeningen 11 gerapporteerd. Het aantal baanopeningen voor deze beroepsgroepen wordt als hoog getypeerd, wat inhoudt dat de totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt groot is. Het gaat hierbij om de vraag op de gehele arbeidsmarkt naar nieuwkomers in deze beroepsgroepen (ROA, 2007). Verwachte vraag naar nieuwe arbeidskrachten per beroepsgroep, 2007 t/m 2011 Uitbreidingsvraag (totaal %) Vervangingsvraag (totaal %) Baanopeningen (totaal %) Typering baanopeningen Hulpkrachten horeca en verzorging (9%) (27%) (35%) hoog Café- en snackbarhouders 100 (1%) (30%) (31%) hoog Bedrijfshoofden horeca (8%) (20%) (28%) hoog Bron: ROA (2007) Toekomstige knelpunten Voorts meldt ROA in het AIS voor de beroepsgroep hulpkrachten horeca en verzorging een Indicator Toekomstige Knelpunten naar Beroepsgroepen (ITKB) 12 in 2012 van 0,869. Dit houdt in dat er vrijwel geen knelpunten worden verwacht voor deze beroepsgroep in Hetzelfde geldt voor de beroepsgroep bedrijfshoofden horeca (ITKB van 0,855). Voor de beroepsgroep café- en snackbarhouders worden enige knelpunten verwacht (ITKB van 0,843). In het AIS is tevens vermeld dat de substitutiemogelijkheden 13 van de opleidingen voor de beroepsgroep hulpkrachten horeca en verzorging gemiddeld is, voor café- en snackbarhouders hoog en voor bedrijfshoofden horeca eveneens hoog (ROA, 2007) Vooropleidingen Onderstaand is af te lezen wat de belangrijkste vooropleidingen zijn van mensen werkzaam in de beroepsgroepen. Bij de beroepsgroep hulpkrachten horeca en verzorging heeft 44% een vmbo opleiding gevolgd en 39% een mbo opleiding. Voor café- en snackbarhouders en bedrijfshoofden horeca geldt dat de meesten een opleiding op mbo niveau hebben gevolgd (55%) en respectievelijk 26% en 20% een opleiding op vmbo niveau (ROA, 2007). In de beroepsgroep hulpkrachten horeca en verzorging valt op dat 4,9% een opleiding heeft gevolgd specifiek gericht op horeca (mbo horeca). Het ROA rapporteert een sterk stijgende trend voor deze vooropleiding over de jaren In de beroepsgroep bedrijfshoofden horeca ligt het percentage hoger; 17,3% heeft als vooropleiding mbo horeca en 3,8% hbo horeca. Daarnaast heeft 2,8% een opleidingsachtergrond vmbo consumptieve technieken. 9 Zie voetnoot De vervangingsvraag is de vraag naar nieuwe arbeidskrachten die ontstaat door bijvoorbeeld pensionering, (tijdelijke) uittreding vanwege zorgtaken, arbeidsongeschiktheid, beroepsmobiliteit of doorstroom naar andere opleiding (ROA, 2007). 11 Baanopeningen zijn de totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt, zoals deze is bepaald door de werkgelegenheidsgroei (positieve uitbreidingsvraag) en de vervangingsvraag (ROA, 2007). 12 De Indicator Toekomstige Knelpunten naar Beroepsgroepen (ITKB) in 2012 geeft aan in welke mate het voor werkgevers mogelijk is om binnen beroepsgroepen de gewenste personeelssamenstelling naar opleidingsachtergrond te realiseren, rekening houdende met de vraag-aanbod-verhoudingen voor de verschillende opleidingstypen. De ITKB heeft een waarde tussen 0 en 1 en naarmate de indicator lager wordt, zijn de knelpunten groter voor de opleidingstypen die voor de betreffende beroepsgroep relevant zijn. Wanneer de ITKB daarentegen dichter bij 1 ligt, zullen werkgevers weinig moeite hebben de gewenste personeelssamenstelling te realiseren (ROA, 2007). 13 De indicator subsitutiemogelijkheden opleidingen geeft de mate aan waarin werkgevers voor een bepaald beroep arbeidskrachten kunnen aantrekken met een uiteenlopende opleidingsachtergrond. Een genormeerd aantal opleidingstypen waaruit werkenden in deze beroepsgroep afkomstig zijn (ROA, 2007). Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

27 Belangrijkste opleidingsniveaus/typen beroepsgroepen sector horeca, gemiddelde (in procenten) Basisonder wijs Vmbo CT Vmbo overig Mbo horeca Mbo verzor ging Mbo overig Hbo horeca Hbowo Hulpkrachten horeca en ,9 5,9 28,2-5 verzorging Café- en snackbarhouders Bedrijfshoofden horeca 7 2,8 17,2 17,3 3,1 34,6 3,8 1,2 Bron: ROA (2007) 7.4 Arbeidsmarktperspectieven naar opleidingstype In deze paragraaf wordt steeds per opleidingstype achtereenvolgens ingegaan op: o Beroepsgroepen (7.4.1) o Bedrijfssectoren (7.4.2) o Vraag naar nieuwe arbeidskrachten (7.4.3) o Aanbod van nieuwe arbeidskrachten (7.4.4) o Vraag en aanbod vergeleken (7.4.5) o Arbeidsmarktpositie van schoolverlaters (7.4.6) o Concurrentie van andere opleidingen (7.4.7). Deze onderwerpen worden besproken met betrekking tot de horecaopleidingen op mbo en hbo niveau. Daarnaast worden deze onderwerpen besproken met betrekking tot de opleiding vmbo consumptieve technieken. Dit aangezien de opleiding vmbo consumptieve technieken eveneens onderwerpen van de sector horeca behandelt Beroepsgroepen Betreffende de beroepsgroepen waarin gediplomeerden met een horeca opleiding komen te werken, is te melden dat van de gediplomeerden met een opleiding vmbo consumptieve technieken, 13% werkzaam is als hulpkracht horeca en verzorging en 3,6% als bedrijfshoofd horeca. De rest is werkzaam in andere beroepsgroepen. Van gediplomeerden met een opleiding mbo horeca werkt 10,2% als hulpkracht horeca en verzorging en 8,5% als bedrijfshoofd horeca. De andere schoolverlaters met een mbo horeca diploma werken in andere beroepsgroepen. Mensen met een afgeronde opleiding hbo horeca zijn werkzaam in diverse beroepsgroepen (ROA, 2007). Voor een gedetaileerder overzicht van de beroepsgroepen waarin gediplomeerden met een opleiding vmbo consumptieve technieken of mbo/hbo horeca werkzaam zijn, wordt verwezen naar bijlage Bedrijfssectoren Wat betreft de bedrijfssectoren waarin gediplomeerden met een horeca opleiding komen te werken, is vermeldenswaardig dat van de gediplomeerden met een opleiding vmbo consumptieve technieken 18,4% werkzaam is in de sector horeca. Van gediplomeerden met een mbo dan wel hbo opleiding in de horeca, werkt respectievelijk 38.1% en 27% in deze sector (ROA, 2007). Voor een gedetailleerder overzicht van de bedrijfssectoren waarin gediplomeerden met een opleiding vmbo consumptieve technieken of mbo/hbo horeca werkzaam zijn, wordt verwezen naar bijlage Vraag naar nieuwe arbeidskrachten In onderstaande tabel is weergegeven wat de vraag naar nieuwe arbeidskrachten is per opleidingstype. Het betreft de uitbreidingvraag 14 en vervangingsvraag 15 over de periode 2007 tot en met Tevens is het aantal baanopeningen 16 gerapporteerd. Het aantal baanopeningen voor het vmbo consumptieve technieken en mbo horeca wordt als gemiddeld getypeerd en voor hbo horeca als erg laag, wat betekent 14 Zie voetnoot Zie voetnoot Zie voetnoot 11. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

28 dat de totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt gemiddeld dan wel laag is. Het gaat hierbij om de vraag op de gehele arbeidsmarkt naar nieuwkomers van de betreffende opleiding. Verwachte vraag naar nieuwe arbeidskrachten per opleidingstype, 2007 t/m 2011 Uitbreidingsvraag (totaal %) Vervangingsvraag (totaal %) Baanopeningen (totaal %) Typering baanopeningen Vmbo CT 700 (2%) 6800 (20%) 7500 (22%) gemiddeld Mbo horeca 4700 (5%) (19%) (24%) gemiddeld Hbo horeca 900 (6%) 900 (6%) 1800 (12%) erg laag Bron: ROA (2007) Aanbod van nieuwe arbeidskrachten Qua aanbod van schoolverlaters over 2007 tot en met 2011 vermeldt het ROA in het AIS dat het aanbod voor vmbo consumptieve technieken is, hetgeen ROA als erg hoog typeert. Voor mbo horeca is het aanbod van schoolverlaters en voor hbo horeca 4300, getypeerd als erg hoog dan wel hoog Vraag en aanbod vergeleken Wanneer gekeken wordt naar de vraag gerelateerd aan het aanbod, wordt inzicht verkregen in de mogelijke knelpunten in de personeelsvoorziening en de arbeidsmarktperspectieven. Zoals in onderstaande tabel is te zien, is uit het AIS te herleiden dat voor de opleidingen gericht op de horeca nagenoeg geen knelpunten bestaan voor de personeelsvoorziening; de waarde van de Indicator Toekomstige Knelpunten in de Personeelsvoorziening (ITKP) 17 is respectievelijk 1,12, 1,1 en 1,21. De arbeidsmarktperspectieven variëren van matig tot slecht aangezien er sprake is van een aanbodoverschot; De waarde van de Indicator Toekomstig Arbeidsmarktperspectief (ITA) 18 bedraagt respectievelijk 1,12, 1,1 en 1,21. De uitwijkmogelijkheden naar andere beroepsgroepen 19 alsmede de uitwijkmogelijkheden naar andere bedrijfssectoren 20 wordt als gemiddeld getypeerd (ROA, 2007). Vraag en aanbod vergeleken, 2007 t/m 2011 Knelpunten Arbeidsmarktperspectieven Uitwijkmogelijkheden naar beroepsgroepen Uitwijkmogelijk heden naar bedrijfssectoren Vmbo CT vrijwel geen matig hoog hoog Mbo horeca vrijwel geen matig gemiddeld gemiddeld Hbo horeca Geen slecht gemiddeld gemiddeld Bron: ROA (2007) 17 De Indicator Toekomstige Knelpunten in de Personeelsvoorziening (ITKP) in 2012 geeft de verwachte knelpunten in de personeelsvoorziening weer. Naarmate de waarde van de indicator lager wordt, zijn de verwachte knelpunten in de personeelsvoorziening groter (ROA, 2007). 18 De waarde van de Indicator Toekomstig Arbeidsmarktperspectief (ITA) geeft aan welke vraag-aanbod-discrepantie er per opleidingstype te verwachten is. Als het arbeidsaanbod kleiner is dan de vraag, en de ITA dus kleiner dan of gelijk is aan 1,00, wordt het arbeidsmarktperspectief als goed getypeerd. 19 De indicator uitwijkmogelijkheden naar beroepsgroepen geeft aan in hoeverre arbeidskrachten afhankelijk zijn van de arbeidsmarktsituatie in een bepaalde beroepsgroep, een genormeerd aantal beroepsgroepen waarin mensen met dit opleidingstype werkzaam zijn (ROA, 2007). 20 De indicator uitwijkmogelijkheden naar bedrijfssectoren geeft aan in hoeverre arbeidskrachten afhankelijk zijn van de arbeidsmarktsituatie in een bepaalde bedrijfssector, een genormeerd aantal bedrijfssectoren waarin mensen met dit opleidingstype/beroepsgroep werkzaam zijn (ROA, 2007). Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

29 7.4.6 Arbeidsmarktpositie van schoolverlaters In onderstaande tabel is de arbeidsmarktpositie van schoolverlaters nader uiteengezet. Bij deze gegevens dient te worden opgemerkt dat in de steekproef alleen schoolverlaters zijn opgenomen die een bol opleiding hebben gevolgd. In geval van voornoemde opleidingen is zowel de werkloosheid 21 als de intredewerkloosheid laag dan wel gemiddeld. De onderbenutting 22 is gemiddeld (13% voor vmbo consumptieve technieken, 25% voor mbo horeca en 16% voor hbo horeca). 46% van de schoolverlaters vmbo consumptieve technieken oefent een functie buiten de vakrichting 23 uit, hetgeen als hoog wordt getypeerd, terwijl deze voor de horeca beroepsopleidingen gemiddeld is; 25% van de mbo horeca schoolverlaters en 16% van de schoolverlaters hbo horeca accepteert een functie buiten de vakrichting. Ook het aantal schoolverlaters dat een vast dienstverband verkrijgt is gemiddeld. Het aantal schoolverlaters dat een deeltijdfunctie uitoefent is hoog voor vmbo consumptieve technieken en respectievelijk gemiddeld en erg laag voor mbo horeca en hbo horeca. Het gemiddelde bruto maandloon is voor schoolverlaters van vmbo consumptieve technieken gemiddeld, alsmede voor schoolverlaters mbo horeca; voor schoolverlaters hbo horeca is dit laag. Voorts rapporteert een gemiddeld percentage schoolverlaters met een vmbo opleiding consumptieve technieken spijt te hebben van de gevolgde opleiding, waar het percentage schoolverlaters met een mbo horeca opleiding dat spijt heeft hoog is (25%) en dat met een hbo horeca opleiding laag (13%) (ROA, Arbeidsmarktpositie schoolverlaters 2006 (alleen bol) Intredewerkloosheid Werkloosheid 4 maanden of Onderbenutting Functie buiten vakrichting langer Vmbo CT laag (1%) laag (4%) gemiddeld (13%) hoog (46%) Mbo horeca gemiddeld (4%) laag (5%) gemiddeld (25%) gemiddeld (30%) Hbo horeca gemiddeld (5%) gemiddeld (7%) gemiddeld (16%) gemiddeld (28%) Arbeidsmarktpositie schoolverlaters 2006 (alleen bol) vervolg Vast dienstverband Deeltijd Vmbo CT gemiddeld (60%) Hoog (65%) Gemiddeld bruto maandloon Spijt gevolgde opleiding gemiddeld voor vmbo (790) gemiddeld (18%) Mbo horeca gemiddeld (57%) Gemiddeld (40%) gemiddeld voor havo/vwo/mbo (1510) hoog (25%) Hbo horeca gemiddeld (60%) erg laag (5%) laag voor hbo (1970) Bron: ROA (2007) laag (13%) Concurrentie van andere opleidingen Wanneer gekeken wordt naar andere opleidingen, komt naar voren dat gediplomeerden van de opleiding vmbo consumptieve technieken in 2006 met name concurrentie ondervinden op de arbeidsmarkt van mensen die het basisonderwijs gevolgd hebben of vmbo (uiterlijke) verzorging (concurrentie-index 24 is respectievelijk 0,82 en 0,67). 21 Werkloosheid: percentage gemeten in procenten van de schoolverlaters die behoren tot de beroepsbevolking (ROA, 2007) 22 De indicator onderbenutting wordt bepaald op basis van het opleidingsniveau dat is vereist voor de functie (ROA, 2007) 23 Er is sprake van een functie buiten de eigen vakrichting als voor de functie de eigen of verwante opleidingsrichting niet vereist is (ROA, 2007) 24 Deze index geeft aan hoe groot de kans is dat personen met een verschillende Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

30 Mensen met een mbo horecaopleiding ervaren in 2006 met name concurrente van gediplomeerden mbo uiterlijke verzorging (concurrentie-index 0,86) en mbo sociaal-pedagogisch en welzijn (concurrentie-index 0,68). Schoolverlaters met een hbo horecaopleiding ervaren in 2006 geen concurrentie van gediplomeerden met andere opleidingen (ROA, 2007). Een uitgebreider overzicht van de opleidingstypen waarvan gediplomeerden van de opleidingen vmbo consumptieve technieken en mbo/hbo horeca op de markt sterke concurrentie ondervinden, is te vinden in bijlage Arbeidsmarktperspectieven per CWI-district en mbo kwalificatie Over het algemeen kan worden gesteld dat de arbeidsmarktperspectieven tot 2012 voor mbo horeca gediplomeerden over alle CWI-districten heen ruim voldoende tot goed zijn. Deze resultaten komen in grote lijnen overeen met de resultaten van het Bedrijfschap Horeca en Catering in de arbeidsmarktanalyse, update Indien nader wordt gekeken naar de verschillende kwalificaties, is te zien dat vooral de kwalificaties Gastheer/- vrouw en Kok goede vooruitzichten hebben, op zowel niveau 2 als niveau 3. Op de arbeidsmarkt is een tekort aan deze kwalificaties. Er is vooral vraag naar niveau 3 Kok. Dit geldt voor alle districten. De discrepantie is, dat veel leerlingen willen werken op niveau 4, terwijl het tekort op de arbeidsmarkt zich meer richt op Zelfstandig werkend kok niveau 3. Voor de overige kwalificaties geldt dat weliswaar regionale verschillen zijn waar te nemen, maar dat de vooruitzichten variëren van voldoende tot goed. Een gedetailleerd overzicht is hierna weergegeven. opleidingsachtergrond in dezelfde beroepsgroep werkzaam zijn Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

31 7.5.1 Verantwoording Teneinde inzicht te verkrijgen in de arbeidsperspectieven op het niveau van kwalificaties en uitstromen in de sector horeca, is gebruik gemaakt van de kennis en ervaring van de regioadviseurs van Kenwerk. Zij hebben intensief contact met het bedrijfsleven en onderwijs en kunnen op basis hiervan een algemene indicatie geven over de arbeidsperspectieven per kwalificatie in de desbetreffende regio. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

32 8 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 8.1 Conclusies Het aantal bedrijven in de sector horeca lijkt zich te stabiliseren Het aantal werknemers neemt toe. De horecasector heeft veel werknemers onder de 30 jaar en veel mensen doen het werk als bijbaan. Er is grote mate van flexibiliteit en het verloop in de sector is groot. De meeste mbo leerlingen in de sector horeca hebben een vmbo vooropleiding. Het aantal mbo horeca leerlingen is de afgelopen jaren gestegen. De meeste leerlingen volgen de kwalificatie Manager/ondernemer horeca, terwijl twee derde van het aantal scholen dat horecaopleidingen biedt deze opleiding aanbiedt. Ondanks dat het aantal leerlingen is gestegen, is het aantal diploma s gedaald. Ten opzichte van wat verwacht mag worden op grond van het aantal leerlingen, hebben in 2007 verhoudingsgewijs weinig leerlingen een diploma behaald op de kwalificaties Manager/Ondernemer café/bar en Manager/Ondernemer horeca als gevolg van uitval tijdens de opleiding. In 2006 heeft 25% van de schoolverlaters mbo horeca spijt van de gevolgde opleiding, hetgeen als hoog wordt bestempeld. Het aantal aka leerbedrijven horeca is in een jaar tijd vrijwel verdubbeld. Inspanningen hierop lijken dus vruchten af te werpen. Over het algemeen kan worden gesteld dat de prognoses voor mbo leerplaatsen voor alle CWI-districten en kwalificaties goed zijn. Wat de kwalificatie Manager/Ondernemer horeca betreft, zijn de prognoses voor leerplaatsen voldoende tot ruimvoldoende. Vooralsnog is grote vraag naar personeel in de horecasector. Er is een tekort aan koks en gastheren- en vrouwen. De arbeidsmarktperspectieven zijn voldoende tot goed en blijven dit als de economische terugval niet te lang voortduurt. De banen in de horeca worden veelal vervuld door mensen die het horecavak als bijbaan uitoefenen, zonder startkwalificatie. Tweederde van de horeca gediplomeerden gaat werken buiten de horecasector. 8.2 Aanbevelingen Aangezien de helft van de leerlingen mbo horeca afkomstig is uit het vmbo, is het van belang bij de promotie van deze opleiding de aandacht te vestigen op het vmbo. Wat opleidingen betreft die door veel leerlingen worden gevolgd, zouden onderwijsinstellingen zich kunnen beraden of meer scholen dergelijke opleidingen kunnen aanbieden. Daarnaast is het belangrijk tijdig te interveniëren op kwalificaties met relatief veel uitval tijdens de opleiding. Zeker om uitval terug te dringen. Veel mensen met een afgeronde beroepsopleiding in de horeca komen uiteindelijk te werken in een sector buiten de bedrijfssector horeca. Dit lijkt op zich onwenselijk aangezien het merendeel van de werknemers in de sector horeca het werk als bijbaan doet zonder startkwalificatie en dus niet direct gekwalificeerd is voor de horecawerkzaamheden. Het is dan ook aan te bevelen in te zetten op een grotere doorstroom vanuit de horeca beroepsopleiding naar de sector horeca en op behoud van werknemers binnen de sector met een horeca vooropleiding. Er worden hiertoe reeds stappen ondernomen, zoals onder andere in de Arbeidsmarkttop Horeca 2008 is afgesproken (Horeca Entree, 2008). De suggesties die hierna volgen zijn dan ook ter ondersteuning dan wel aanvulling bedoeld. Oorzaken van deze gebrekkige doorstroom en binding zijn deels bekend en gerelateerd aan het hoge werktempo en werkbelasting (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2003). Het lijkt zinvol nader onderzoek onder schoolverlaters en bedrijfsleven te doen om nader inzicht te verkrijgen in mogelijke oplossingen om de doorstroom en binding te verbeteren. Betreffende schoolverlaters zouden de loopbanen in kaart gebracht kunnen worden alsmede de motieven voor de verschillende loopbaankeuzen. Wat betreft het bedrijfsleven zou onderzocht kunnen worden in hoeverre het bedrijfsleven behoefte ervaart aan gekwalificeerd personeel. Aangezien het zinvol is in een dergelijk onderzoek zowel schoolverlaters als bedrijfsleven te betrekken, ligt het voor de hand dat onderwijs, bedrijfsleven en Kenwerk het in samenwerking opzetten en uitvoeren. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

33 Een andere manier waarop een grotere doorstroom vanuit de horecaopleidingen naar de horecasector gestimuleerd kan worden, is door het actief promoten van de horecabranche onder horecascholieren en - gediplomeerden, hetgeen wederom in gezamenlijkheid kan worden opgepakt. Voorts zouden initiatieven en projecten kunnen worden opgestart dan wel kunnen worden geïntensiveerd om het leren in de praktijk te laten resulteren in een dienstverband bij succesvolle afronding van de opleiding. Daarnaast is aan te bevelen extra in te zetten op bijscholing van zittend personeel om een hoger kwalificatieniveau te behalen. Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

34 9 LITERATUURLIJST Bedrijfschap Horeca en Catering (2003). Feiten en cijfers Kennisbank. Zoetermeer Bedrijfschap Horeca en Catering (2008). Arbeidsmarktanalyse Zoetermeer Bedrijfschap Horeca en Catering (2008b). Feiten en cijfers Kennisbank. Zoetermeer Bedrijfschap Horeca en Catering (2007). Arbeidsmarktanalyse update Zoetermeer Bedrijfschap Horeca en Catering (2006). Arbeidsmarktanalyse Zoetermeer CBS Centraal Bureau voor Statistiek ( ). Statline databank. Den Haag CBS Centraal Bureau voor Statistiek (2008). Persbericht 14 augustus 2008 CFI Centrale Financiële Instellingen ( ). Oktobertelling. Den Haag HBO-raad (2008). Feiten en cijfers. Telling juni Den Haag Herontwerp mbo (2007). Activiteitenverslag Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent. Nijmegen Horeca Entree (2008). Artikel november Amsterdam Kenwerk ( ). Register Erkende Leerbedrijven. Telling juni. Zoetermeer Ministerie van OCW het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2008). Kerncijfers OCW Ministerie van OCW: Den Haag ROA - Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (2007). Arbeidsmarktinformatiesysteem Maastricht: Universiteit Maastricht ROA Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (2007). Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt Universiteit Maastricht: Maastricht RWI- Raad voor Werk en Inkomen (2008). Arbeidsmarktanalyse Den Haag Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

35 10 BIJLAGEN 10.1 Overzicht CWI-districten CWI- District RPA-gebied 1, Noord 1 Noord Groningen 2 Oost-Groningen 3 Centraal-Groningen 4 Friesland 5 Zuid-Drenthe 2, Oost 6 IJssel Vecht 7 Twente 8 Noordwest-Veluwe 9 Stedendriehoek 10 Valleiregio 11 Arnhem 12 Achterhoek 13 Nijmegen 14 Rivierenland 3, Middenwest 15 Flevoland 16 Gooi & Vechtstreek 17 Eemland 18 West-Utrecht 21 Rijnstreek 22 Haaglanden 4, Noordwest 19 Noord-Holland Noord 20 Zuidelijk Noord-Holland 5, Zuidwest 23 Rijnmond 24 Zeeland 25 West-Brabant 6, Zuidoost 26 Midden-Brabant 27 Noordoost-Brabant 28 Zuidoost-Brabant 29 Noord-Limburg 30 Weert 31 Roermond 32 Westelijke Mijnstreek 33 Parkstad Limburg 34 Maastricht Mergelland Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

36 10.2 Kwalificaties Kenwerk Horeca Naam kwalificatie Crebo Oude benaming Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Horecamedewerker fastfoodsector Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Bedrijfsleider fastfoodsector Receptionist Fastfood specialist Zelfstandig werkend gastheer/ vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd kok, Dieetkok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastservice Manager/ondernemer horeca, Horecaondernemer/-manager Ondernemer horeca/ bakkerij N.B. Kwalificaties die betrekking hebben op eindtermen onderwijs en kwalificaties betreffende het competentiegerichte onderwijs zijn samengenomen waar de kwalificaties enigszins met elkaar te vergelijken zijn. Dit om de leesbaarheid te vergroten Ontwikkeling werknemers per provincie Ontwikkeling werknemers per provincie (2003 = 100) Cateringbeheerder/manager Restaurateur Leidinggevende HCIRB Horecaondernemer café/bar Horecaondernemer fastfood Manager/ondernemer fastfood Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (2008), uit Lisa Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

37 10.4 Aantal vmbo leerlingen en vestigingen naar provincie CT en CB-ISP Provincie Aantal leerlingen Aantal vestigingen Gemiddeld aantal leerlingen per vestiging Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Flevoland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal Bron: CFI ( ) 10.5 Assistentenopleiding mbo in het vmbo In het gehele vmbo volgen 988 leerlingen de assistentenopleiding in het schooljaar Dit is in onderstaande tabel af te lezen. Daarvan volgen 276 leerlingen de opleiding binnen de sector Economie, 50 daarvan volgen de assistentenopleiding CT en CB-ISP. Meer in het algemeen is te zien dat het aantal leerlingen dat een mbo assistentenopleiding in het vmbo volgt flink is gestegen sinds deze constructie in 2005 mogelijk gemaakt is. Aantal leerlingen assistentenopleiding Leerlingen AO gehele vmbo Leerlingen AO sector Economie Leerlingen AO CT en CB-ISP Bron: CFI ( ) In onderstaande tabel is het aantal vmbo scholen en leerlingen assistentenopleiding CT en CB-ISP per provincie weergegeven. In leerjaar bieden 5 scholen de assistentenopleiding aan voor CT of CB-ISP. In leerjaar is dit aantal gestegen naar 7 scholen. In het leerjaar is dit aantal hetzelfde gebleven, maar in Noord-Holland is er één school minder die de assistentenopleiding aanbiedt en in de provincie Utrecht is er een school bijgekomen. In onderstaande tabel is te lezen in welke provincies deze scholen te vinden zijn. Aantal vmbo scholen en leerlingen assistentenopleiding CT en CB-ISP per provincie, 2007 Provincie Aantal scholen Aantal leerlingen Drenthe 1 1 Limburg 1 1 Noord-Brabant 1 18 Noord-Holland 1 4 Utrecht 1 21 Zuid-Holland 2 5 Totaal 7 50 Bron: CFI (2007) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

38 10.6 Vmbo leerwerktrajecten In het jaar volgen 100 leerlingen een leerwerktraject (LWT) in de richtingen CT en CB-ISP (3 e en 4 e leerjaar), waarvan 32 in het vmbo en 68 in het lwoo. Ten opzichte van schooljaar is het aantal LWT leerlingen met 24 % gedaald. In dat jaar waren er 131 leerlingen LWT CT en CB-ISP (38 vmbo, 93 lwoo) Aantal vmbo leerlingen CT en CB-ISP leerwerktraject Leerweg Mutatie 2007 t.o.v (%) Vmbo LWT Lwoo LWT Totaal Bron: CFI ( ) 10.7 Leerwegondersteunend onderwijs Vergeleken met andere richtingen in het vmbo, is het aandeel lwoo leerlingen voor de programma s CT en CB-ISP relatief hoog, namelijk 41%. Voor de totale sector Economie ligt dit percentage op 29%. Voor het gehele vmbo ligt dit aandeel op ongeveer 22%. In onderstaande grafiek is het aantal leerlingen CT en CB-ISP aangegeven per leerweg voor het leerjaar Hierbij is onderscheid gemaakt naar reguliere vmbo en lwoo leerlingen. Aantal reguliere en lwoo leerlingen CT en CB-ISP per leerweg 2007 Deelname reguliere vmbo- en lwoo-leerlingen CT en CB-ISP per leerweg Aantal deelnemers Assistentenopleiding Basisberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Leerweg Kaderberoepsgerichte leerweg Leerwerktrajecten 2244 Totaal LWOO VMBO Bron: CFI (2007) 10.8 Vooropleiding mbo leerlingen Horeca (%, afgerond op hele procenten) Inschrijf jaar Basisonderwijs Basisvorming Vmbo Vmbo tl Mbo Havo/ vwo Hbo/ wo Bron: CFI (2006) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

39 10.9 Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en CWI-district Horeca Naam kwalificatie Niveau 1 Noord Oost Bron: CFI (2007) Midden west CWI-districten Noord west Zuid west Zuid oost Totaal Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Receptionist Zelfstandig werkend gastheer/- vrouw Zelfstandig werkend Kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd kok, Dieetkok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastfood Manager/ondernemer horeca, Ondernemer horeca/ bakkerij Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

40 10.10 Aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg Horeca Naam kwalificatie Bbl Bol Totaal Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Receptionist Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend Kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd kok, Dieetkok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastfood Manager/ondernemer horeca, Ondernemer horeca/ bakkerij % 66% Ter vergelijk: verhouding bbl-bol van alle in het land aangeboden mbo opleidingen 31% 69% Bron: CFI (2007) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

41 10.11 Mutaties aantal mbo leerlingen per kwalificatie en leerweg t.o.v Horeca in absolute aantallen Naam kwalificatie Bbl Bol Totaal Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Receptionist Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend Kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd kok, Dieetkok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastfood Manager/ondernemer horeca, Ondernemer horeca/ bakkerij Totaal ,5% 1,2% 4,7% Bron: CFI ( ) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

42 10.12 Aantal mbo scholen per kwalificatie en CWI-district Horeca Naam kwalificatie Niveau 1 Noord Oost Midden -west CWI-districten Noord -west Zuid west Zuid oost Totaal Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Fastfoodspecialist Receptionist Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd kok, DieetKok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastfood Manager/ondernemer horeca, Ondernemer horeca/ bakkerij Totaal Gemiddeld aantal mbo leerlingen horeca per school Bron: CFI (2007) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

43 10.13 Aantal mbo diploma s per kwalificatie en leerweg 2007 Horeca Naam kwalificatie Bbl Bol Niveau 1 Bbl en bol Extraneus Totaal Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Fastfoodspecialist Receptionist Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend Kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd Kok, DieetKok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastfood Manager/ondernemer horeca, Ondernemer horeca/ bakkerij Bron: CFI (2007) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

44 10.14 Mutaties aantal diploma s per kwalificatie en leerweg 2007 t.o.v Horeca in absolute aantallen Naam kwalificatie Bbl Bol Totaal Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender e Medewerker fastservice Fastfoodspecialist Receptionist Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Afdelingsmanager, Leidinggevende bediening, Leidinggevende keuken Gespecialiseerd kok, DieetKok Manager/ondernemer café/bar, Manager/ondernemer fastfood Manager/ondernemer horeca, Ondernemer horeca/ bakkerij Bron: CFI ( ) ,7% -3,4% -2,0% Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

45 10.15 Aantal studenten hoger hotelonderwijs Aantal studenten hoger hotelonderwijs Opleiding Associate degree small business and retail management Associate degree international hospitality management 16 Bachelor small business and retail management Bachelor business administration in hotel management Bachelor hoger hotelonderwijs Totaal Bron: HBO-raad (2008) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

46 10.16 Aantal diploma s hoger hotelonderwijs Aantal diploma's hoger hotelonderwijs Opleiding Bachelor small business and retail management Bachelor business administration in hotel management Bachelor hoger hotelonderwijs Totaal Bron: HBO-raad (2008) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

47 10.17 Mbo instroom in hoger hotelonderwijs Mbo instroom in hoger hotelonderwijs Opleiding Associate degree small business and retail management Associate degree international hospitality management 3 Bachelor small business and retail management Bachelor business administration in hotel management Bachelor hoger hotelonderwijs Totaal Bron: HBO-raad (2008) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

48 10.18 Aantal leerbedrijven vmbo leerwerktrajecten Aantal leerbedrijven vmbo LWT horeca Horeca Bron: Kenwerk (2008) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca

49 10.19 Aantal leerbedrijven vmbo stage Aantal leerbedrijven vmbo stage horeca Horeca Bron: Kenwerk (2008) Erkende leerbedrijven vmbo leerwerktrajecten en stage per CWI-district 2008 Horeca Noord Oost Midden -west Noord -west Zuid -west Zuid -oost Totaal Leerbedrijven LWT Leerbedrijven stage Bron: Kenwerk (2008) Aantal erkende mbo leerbedrijven binnenland Horeca Horeca Instellingen/grootkeuken Catering Totaal Bron: Kenwerk (2008) Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Horeca