Rapport VBO Woonindex. Kwartaalrapportage, eerste kwartaal 2009

Transcriptie

1 Rapport VBO Woonindex Kwartaalrapportage, eerste kwartaal 2009

2 inleiding Vanaf het tweede kwartaal van 2004 publiceert VBO Makelaar ieder kwartaal de VBO Woonindex. De VBO Woonindex meet de stemming van consumenten over de huidige woningmarkt. De VBO Woonindex geeft één cijfer voor het huidige klimaat op de woningmarkt en één cijfer voor de verwachtingen voor het komende jaar. Naast de peiling van de stemming op de woningmarkt wordt elk kwartaal een aantal vragen over actuele zaken die spelen voorgelegd aan de woonconsumenten. De VBO Woonindex vormt een belangrijk instrument voor de branchevereniging om ontwikkelingen op de woningmarkt te monitoren en om toekomstige ontwikkelingen te kunnen voorzien.

3 onderzoeksmethodiek Het onderzoek wordt uitgevoerd door middel van een online enquête onder leden van een consumentenpanel. Deze consumenten worden per uitgenodigd deel te nemen aan het onderzoek. Door middel van diverse controles, onder meer op invultijd en consistentie in antwoordpatronen wordt per respondent bevestigd dat deze de vragenlijst serieus ingevuld heeft. Merk op: door de verandering in meetmethode en steekproef in het eerste kwartaal van 2009 is het niet zonder meer mogelijk om de resultaten van voorgaande metingen te vergelijken.

4 steekproef De netto ongewogen steekproef bestaat uit 627 consumenten. Alle deelnemers zijn eigenaar van een koopwoning Door middel van een herwegingsprocedure wordt ervoor gezorgd dat de steekproeven uit de verschillende metingen representatief zijn voor de Nederlandse woningbezitters en dat de steekproeven perfect met elkaar vergelijkbaar zijn.

5 steekproefomvang Man Vrouw Opleidingsniveau Ongewogen Gewogen Ongewogen Gewogen Hoog Midden Laag De kenmerken van de gewogen steekproef komen overeen met populatiegegevens zoals die bekend zijn van woningbezitters.

6 Het grootste deel van de woningbezitters is op dit moment niet actief. 11% heeft net een woning gekocht of is dit van plan binnenkort te doen en een evengrote groep heeft zojuist zijn woning verkocht of is hier actief mee bezig. Het aandeel kopers en verkopers is laag, veroorzaakt door de economische omstandigheden. Verdeling kopers, verkopers, inactieven Iemand wordt als 'koper' c.q. 'verkoper' aangemerkt als hij of zij de afgelopen 6 maanden een woning gekocht c.q. verkocht heeft of van plan is dit binnenkort te doen. Door deze definitie kan iemand zowel tot de kopers als tot de verkopers behoren.

7 achtergrondkenmerken steekproef Opleidingsniveau Soort woning Laag 20% Hoog 30% Anders Leeftijd Vrijstaande woning 1 Appartement 11% Midden 50% % t/m 35 jaar 2 Twee onder een kap 1 Tussenwoning 3 Hoekwoning jaar 5 Daar waar we significante en relevante verschillen tussen de subgroepen constateren, worden deze benoemd in dit rapport.

8 Resultaten VBO Woonindex Eerste kwartaal 2009

9 samenvatting I Woningmarktindices in het rood Het vertrouwen van woningbezitters in de woningmarkt is nog verre van hersteld. De stand van de nieuwe VBO Woonindex is 78 (100 = evenwichtige markt). De verwachtingen voor het komende jaar zijn weliswaar nog altijd negatief, maar minder negatief dan de ontwikkelingen in het afgelopen jaar. De index voor de verwachtingen is 82, de index voor de ontwikkelingen het afgelopen jaar is 74. De negatieve stemming is de reden dat een groot deel van de consumenten voorlopig niet actief is op de markt, ze wachten betere tijden af. Het aandeel inactieven (80%) onder de woningbezitters is veel groter dan normaal. Degenen die op zoek zijn naar een nieuwe woning of net een woning gekocht hebben, zijn minder negatief. Voor hen biedt de huidige markt dan ook voordelen.

10 samenvatting II Terugkijkend op het afgelopen jaar, is de consument negatief gestemd over de meeste woningmarktindicatoren. Belangrijkste negatieve ontwikkelingen zijn de algemene economische situatie en het klimaat om een woning te kopen. Toch zijn er ook positieve kanten aan de ontwikkelingen. De woningbezitters zijn positief gestemd over de onderhandelingsmogelijkheden over de prijs van een woning en de aantrekkelijkheid van het rentepercentage. Onder degenen die momenteel niet actief zijn op de woningmarkt, zijn er veel woningbezitters die aangeven dat hun eigen financiële positie achteruit is gegaan het afgelopen jaar. De verwachtingen voor het komend jaar zijn nog steeds negatief, maar minder negatief dan vorig jaar. Het merendeel (56%) van de woningeigenaren verwacht een verdere verslechtering van de economische situatie. Een derde verwacht een verslechtering van de eigen financiële situatie. Wel is men zeer positief over de onderhandelingsmogelijkheden bij de aankoop van een woning.

11 samenvatting III Verdere prijsdaling verwacht Vooral verkopers hebben ervaren dat de prijs van koopwoningen het afgelopen jaar gedaald is. Voor het komende jaar verwacht 5 van de eigenaren van koopwoningen een verdere prijsdaling. De koper heeft het dus voor het zeggen op de huidige markt, vindt 67% van de huiseigenaren. Voor 56% van de woningeigenaren heeft de recessie persoonlijke financiële gevolgen. Met name degenen die hun huis willen of moeten verkopen, ondervinden problemen. Daling van de waarde van beleggingen en het moeilijker verkrijgen van een hypotheek zijn de meest genoemde gevolgen. Van de eerste hebben vooral wat oudere woningbezitters last, van het laatste de jongeren.

12 samenvatting IV Afschaffen overdrachtsbelasting meest effectieve maatregel volgens woningbezitters Woningbezitters beschouwen verlagen of (tijdelijk) afschaffen van de overdrachtsbelasting als de meest effectieve overheidsmaatregel om de woningmarkt te ondersteunen. Ook het verlagen van de BTW voor onderhoud aan woningen wordt gezien als een effectieve maatregel. Het stimuleren van nieuwbouw wordt slechts door een klein deel (1) als effectief gezien. Hypotheekrenteaftrekafschaffing bespreekbaar Het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek wordt steeds meer bespreekbaar. Hoewel een kleine meerderheid tegen de afschaffing ervan is, is er ook een grote groep van inmiddels 31% van de eigenaren van koopwoningen voor wie, onder voorwaarden, de afschaffing bespreekbaar is.

13 De woningmarktindices staan in het rood. Het meest negatief zijn degenen die momenteel niet actief zijn op de woningmarkt. zijn minder negatief, voor hen biedt de huidige markt dan ook enkele voordelen. De verwachtingen voor het komende jaar zijn weliswaar negatief, maar minder negatief dan de ontwikkelingen in het afgelopen jaar VBO Woningmarkt Indices Woningmarktindex Afgelopen jaar Verwachtingen De woonindex wordt berekend door het saldo te nemen van de positieve en negatieve antwoorden op de indicatoren, van zowel de ontwikkeling in het afgelopen jaar als de verwachting voor het komende jaar (zie volgende slides).

14 Terugkijkend op het afgelopen jaar, is de consument negatief gestemd over de meeste woningmarktindicatoren. Belangrijkste negatieve ontwikkelingen liggen vooral in de algemene economische situatie en het klimaat om een woning te kopen. Positief is men over de onderhandelingsmogelijkheden, over de prijs van een woning en de aantrekkelijkheid van het rentepercentage. Het zijn degenen die momenteel niet actief zijn op de woningmarkt die aangeven dat hun eigen financiële positie achteruit is gegaan het afgelopen jaar. Woningmarktindicatoren: ontwikkeling afgelopen jaar 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Economische situatie NL 16% 16% % 71% Fin. positie huish % 3 71% 60% 57% 4 16% 1 Economisch klimaat kopen woning 52% % 22% % 21% 1 Aantr. hypotheekrente % % Hoogte max. hypotheekbedrag 7% 6% 7% % 3 41% 40% 2 Aanbod (nieuwbouw) woningen 30% % % 1 Onderhandelingsmogelijkheden prijs koopwoning 1 22% 20% 31% 1 47% 50% 50% 47% Sterk verslechterd Verslechterd Ongeveer gelijk gebleven Verbeterd Sterk verbeterd

15 De verwachtingen voor het komend jaar zijn nog steeds negatief. Het merendeel van de woningeigenaren verwacht een verdere verslechtering van de economische situatie. Een derde verwacht een verslechtering van de eigen financiële situatie. Wel is men zeer positief over de onderhandelingsmogelijkheden bij de aankoop van een woning. Woningmarktindicatoren: verwachtingen komend jaar 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Economische situatie NL 7% 7% 4 46% 3 51% 32% 2 26% 17% 21% 2 16% Fin. positie huish. 16% 2 26% 30% 72% % Economisch klimaat kopen woning 3 22% 40% % 3 32% % Aantr. hypotheekrente 2 21% % 50% 26% 3 31% 2 Hoogte max. hypotheekbedrag 6% 3 46% 4 47% 4 42% 40% 41% 1 7% Aanbod (nieuwbouw) woningen 42% 32% 41% % 41% 40% 1 22% 20% 1 Onderhandelingsmogelijkheden prijs koopwoning 16% % 4 37% % Sterk zal verslechteren Zal verslechteren Ongeveer gelijk zal blijven Zal verbeteren Sterk zal verbeteren

16 Vooral verkopers hebben ervaren dat de prijs van koopwoningen het afgelopen jaar gedaald is. Voor het komende jaar verwacht meer dan de helft (5) van de eigenaren van koopwoningen een verdere prijsdaling. Het zijn de ouderen woningbezitters (5), de hoger opgeleiden (57%) en de bezitters van vrijstaande woningen (62%) die een daling verwachten. Ik denk dat de prijs die wordt gevraagd voor koopwoningen ten opzichte van een jaar geleden: 7% 22% 22% 2 60% 60% 67% 5 Ik verwacht dat de prijs die wordt gevraagd voor bestaande koopwoningen het komende jaar: 11% 6% 37% 37% 42% 5 52% 52% 37% 5 Sterke stijging Stijging Ongeveer gelijk Daling Sterke daling

17 De koper heeft het voor het zeggen op de huidige markt, vindt 67% van de huiseigenaren. Vindt u dat op de huidige markt de koper of de verkoper het voor het zeggen heeft? % 16% % 2 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% De koper heeft het voor het zeggen De verkoper heeft het voor het zeggen De verhoudingen tussen kopers en verkopers zijn in evenwicht

18 Resultaten VBO Woonindex: actuele vragen Eerste kwartaal 2009

19 Meer dan de helft van de woningbezitters ervaart de gevolgen van de economische terugval. Het zijn degenen die een huis willen verkopen die de meeste gevolgen ondervinden van de recessie. 72% ervaart dat het lastiger is om een woning te verkopen en 47% ondervindt een prijsdaling van de huidige woning. Heeft de recessie voor u gevolgen als het gaat om het aan- of verkopen van een woning? Verkoop van de huidige koopwoning is moeilijker 2 30% 42% 72% Mijn huidige koopwoning is in waarde gedaald 2 26% 30% 47% Ik kan geen woning kopen i.v.m. moeizame hypotheekverstrekking 2% Ik wacht met het kopen van een woning tot de prijzen verder gedaald zijn 1 Ik wacht met het kopen van een woning i.v.m. onzekere situatie Ik vind de huidige situatie ideaal voor het kopen van een woning 7% 2 21% 16% 1 De recessie heeft voor mij geen gevolgen als het gaat om het aan-of verkopen van een woning 47% 5

20 Jongeren ondervinden andere problemen dan ouderen. Voor hen is het lastiger geworden om een huis te kopen en dus wachten ze nog even. Ouderen ondervinden vaker problemen bij het verkopen van hun woning. Heeft de recessie voor u gevolgen als het gaat om het aan- of verkopen van een woning? Verkoop van de huidige koopwoning is moeilijker 20% 30% 3 3 Mijn huidige koopwoning is in waarde gedaald 1 26% 30% Ik kan geen woning kopen i.v.m. moeizame hypotheekverstrekking 0% 6% Ik wacht met het kopen van een woning tot de prijzen verder gedaald zijn 1% Ik wacht met het kopen van een woning i.v.m. onzekere situatie Ik vind de huidige situatie ideaal voor het kopen van een woning De recessie heeft voor mij geen gevolgen als het gaat om het aanof verkopen van een woning % 5 t/m 35 jaar jaar 55+

21 Het zijn vooral de eigenaren van appartementen die een waardedaling ondervinden. Eigenaren van een vrijstaande woning hebben de minste last van de recessie tot dusverre. Heeft de recessie voor u gevolgen als het gaat om het aan- of verkopen van een woning? Verkoop van de huidige koopwoning is moeilijker 2 30% 30% 2 31% 4 Mijn huidige koopwoning is in waarde gedaald 20% 26% 26% 3 Ik kan geen woning kopen i.v.m. moeizame hypotheekverstrekking 1% Ik wacht met het kopen van een woning tot de prijzen verder gedaald zijn 6% Ik wacht met het kopen van een woning i.v.m. onzekere situatie 11% 1 Ik vind de huidige situatie ideaal voor het kopen van een woning 11% 1 De recessie heeft voor mij geen gevolgen als het gaat om het aanof verkopen van een woning 3 42% 47% 4 52% 5 Appartement Tussenwoning Hoekwoning Twee onder een kap woning Vrijstaande woning

22 Voor 56% van de woningeigenaren heeft de recessie persoonlijke financiële gevolgen. Met name degenen die hun huis willen of moeten verkopen, ondervinden problemen. Daling van de waarde van beleggingen en het moeilijker verkrijgen van een hypotheek zijn de meest genoemde gevolgen. Heeft de recessie op dit moment of binnenkort gevolgen voor uw financiele situatie? Het maximale hypotheekbedrag dat ik kan lenen is gedaald % Het is moeilijker om een hypotheek te krijgen % 30% De maandelijkse hypotheeklasten zijn gestegen 6% Ik moet extra stortingen doen in het fonds van mijn beleggingshypotheek 2% 1% 7% Daling waarde van mijn beleggingsportefeuille 2 22% 21% 36% De situatie rond mijn spaargeld is onzeker 11% 1 Mijn inkomen is gedaald 1 17% 20% 1 De recessie heeft voor mij geen gevolgen als het gaat om mijn financiële situatie

23 Jongeren ondervinden minder gevolgen voor hun financiële positie. Dit komt onder meer omdat ze minder vaak een getroffen beleggingsportefeuille hebben. Heeft de recessie op dit moment of binnenkort gevolgen voor uw financiele situatie? Het maximale hypotheekbedrag dat ik kan lenen is gedaald Het is moeilijker om een hypotheek te krijgen % 1 16% De maandelijkse hypotheeklasten zijn gestegen 6% Ik moet extra stortingen doen in het fonds van mijn beleggingshypotheek 2% 2% 1% Daling waarde van mijn beleggingsportefeuille 2 De situatie rond mijn spaargeld is onzeker 1 1 Mijn inkomen is gedaald 1 16% 17% 2 De recessie heeft voor mij geen gevolgen als het gaat om mijn financiële situatie % 50% t/m 35 jaar jaar 55+

24 Woningbezitters beschouwen verlagen of (tijdelijk) afschaffen van de overdrachtsbelasting als de meest effectieve overheidsmaatregel om de woningmarkt te ondersteunen. Ook het verlagen van de BTW voor onderhoud aan woningen wordt gezien als een effectieve maatregel. Het stimuleren van nieuwbouw wordt slechts door een klein deel (1) als effectief gezien. Uit de suggesties die consumenten gaven, komen ook signalen dat een enkeling de huidige ontwikkelingen als een noodzakelijke correctie op een overspannen woningmarkt ziet en dat overheidsingrijpen dus niet nodig is. Welke overheidsmaatregelen zijn volgens u de meest effectieve om de woningmarkt te ondersteunen? Verlagen of tijdelijk afschaffen van de overdrachtsbelasting 46% 4 61% 60% Ophoging van de Nationale Hypotheek Garantie grens naar % % Verlagen van de BTW van 19 naar 6% voor onderhoud aan woningen en bedrijven 46% 47% 42% 46% Tijdelijk verlengen van periode van aftrekbaarheid van de hypotheekrente over een nog niet verkochte en gekochte woning 22% Het stimuleren van nieuwbouw

25 Het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek is nog altijd niet bespreekbaarder voor een meerderheid (61%) van de woningbezitters. Er is echter ook een groep van inmiddels 31% van de eigenaren van koopwoningen voor wie, onder voorwaarden, de afschaffing bespreekbaar is. Wat is uw mening over een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek? % 1 46% 11% 20% 3 17% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Pertinent oneens Oneens, maar op termijn bespreekbaar Eens, voor alle prijssegmenten Oneens, zeker op dit moment Eens, maar alleen voor de hogere prijssegmenten Weet niet

26 Ouderen kunnen zich meer vinden in de afschaffing, wellicht omdat ze er minder hinder van zouden ondervinden. Lager opgeleide woning bezitters zijn vaker tegen de afschaffing, terwijl ze rationeel gezien er juist minder nadeel van ondervinden dan de hoger opgeleiden, die gemiddeld een hoger inkomen genieten. Sentimenten die via de politiek en de media worden overgebracht, spelen hierbij een rol. Wat is uw mening over een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek? Laag 4 16% 2% 22% 7% Midden 3 16% 2 Hoog % % jaar 4 17% 2 t/m 35 jaar 3 1 6% % 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Pertinent oneens Oneens, maar op termijn bespreekbaar Eens, voor alle prijssegmenten Oneens, zeker op dit moment Eens, maar alleen voor de hogere prijssegmenten Weet niet

27 Een verlaging van de vraagprijs is de meest voor de hand liggende oplossing als een woning langer dan gewenst te koop staat. 32% van de woningbezitters overweegt deze optie. Van de verkopers, voor wie de vraag het meest actueel is, is het voor 42% een optie die overwogen wordt. Verkopen tegen executiewaarde aan een woningcorporatie wordt door vrijwel niemand overwogen. Een deel van de woningbezitters zou gewoon afwachten en langer blijven wonen in de huidige woning, blijkt uit de open toelichtingen. Stel dat u in de situatie terecht zou komen, waarbij uw koopwoning veel langer te koop staat dan dat u zou willen, welke van de volgende stappen zou u dan overwegen? 32% Uw vraagprijs (verder) te verlagen 41% 42% 30% 36% Uw woning tijdelijk in de verhuur te doen % Uw woning tegen executiewaarde te verkopen aan een woningcorporatie 2%