APAC Informatiebrief ouders (zie bijlage voor algemene regels informed consent)

Transcriptie

1 APAC Informatiebrief ouders (zie bijlage voor algemene regels informed consent) Beste ouders, U bent in het ziekenhuis met uw kind omdat uw kind last heeft van buikpijn. De artsen weten inmiddels dat deze buikpijn wordt veroorzaakt door een blindedarmontsteking. Graag willen wij u en uw kind vragen of jullie mee willen doen aan een medisch wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van blindedarmontsteking. Bij dit onderzoek willen we kijken naar het verschil tussen de behandeling met antibiotica en de behandeling met een operatie bij kinderen van 7-17 jaar. Voor deze studie willen we in totaal 334 kinderen includeren. U beslist samen met uw kind of jullie mee willen werken aan dit onderzoek. Voordat jullie deze beslissing nemen, is het belangrijk om meer te weten over dit onderzoek zoals de voor- en nadelen van deelname. Lees daarom rustig deze informatiebrief door. Ook is er een onafhankelijk persoon die veel weet van deze ziekte aan wie je vragen kunt stellen. Lees ook de Algemene brochure. Hier staat veel algemene informatie over medisch wetenschappelijk onderzoek in. Heeft u na het lezen van de informatie nog vragen? Dan kunt u terecht bij de onderzoeker. Inleiding Een blindedarmontsteking wordt meestal meteen geopereerd. Dit komt doordat we vroeger dachten dat een blindedarmontsteking altijd kon leiden tot een gaatje in de blindedarm of een ontsteking van het buikvlies. Tegenwoordig denken we dat er twee verschillende typen blindedarmontsteking zijn: een simpele en een complexe. Van de simpele vorm van acute blindedarmontsteking wordt gedacht dat deze niet zal leiden tot een gaatje in de blindedarm of ontsteking van het buikvlies. Daarnaast weten we van eerdere onderzoeken dat een groot aantal kinderen met deze vorm van acute appendicitis (blindedarmontsteking) kan worden behandeld met medicijnen (antibiotica) in plaats van met een operatie. Er worden dus ook operaties uitgevoerd waarbij uiteindelijk blijkt dat de blindedarm niet ontstoken was. Een operatie kan dus worden voorkomen. De belangrijkste vraag van dit onderzoek is daarom ook: Is het beter om een kind met een ontstoken blindedarm direct te behandelen met een operatie of is het beter om eerst medicijnen (antibiotica) te geven om te kijken of we een operatie kunnen voorkomen? 1 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

2 Wat is het doel van het onderzoek? Resultaten van eerdere onderzoeken hebben laten zien dat je een simpele blindedarmontsteking kan behandelen met medicijnen. Een groot gedeelte van de kinderen knapt hiermee op en hoeft daarom ook niet geopereerd te worden. Een klein deel moet toch geopereerd worden omdat ze niet goed opknappen met de medicijnen of omdat ze later nog een keer een blindedarmontsteking krijgen. Deze nieuwe behandeling heeft dus als voordeel dat een operatie kan worden voorkomen. Het doel van dit onderzoek is dan ook om te kijken of het beter is om een kind met een ontstoken blindedarm direct te behandelen met een operatie of dat het beter is om eerst medicijnen (antibiotica) te geven om te kijken of we een operatie kunnen voorkomen. Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd? Als u en uw kind besluiten om mee te doen met het onderzoek, zal uw kind worden ingedeeld in één van de twee groepen. De behandeling die uw kind krijgt hangt af van het lot. De artsen zullen geen invloed hebben op de behandelkeuze. Als uw kind in de eerste groep terecht komt, zal uw kind niet worden geopereerd, maar eerst antibiotica krijgen. Als uw kind in de tweede groep terecht komt, zal uw kind direct geopereerd worden. Groep 1: Medicijnen (Antibiotica) Als uw kind in de eerste groep terecht komt, zal uw kind niet worden geopereerd, maar krijgt uw kind eerst antibiotica. Hiervoor wordt uw kind voor minimaal twee dagen opgenomen in het ziekenhuis. De eerste 12 uur mag uw kind ook niet eten. In het ziekenhuis krijgt uw kind via een infuus de antibiotica (Augmentin met Gentamicine) toegediend. Daarnaast krijgt uw kind vocht toegediend en pijnstilling. Om goed in de gaten te houden hoe het met uw kind gaat tijdens de behandeling, zullen wij na 24 uur en 48 uur een extra buisje bloed afnemen (tweemaal ongeveer 1ml). In principe zullen we dit via het infuus doen, zodat uw kind niet opnieuw geprikt hoeft te worden. In sommige gevallen lukt dit niet, en zullen we uw kind opnieuw prikken. Dit bloed zal enkel gebruikt worden voor het bepalen van ontstekingswaarden en zal niet voor verder medische onderzoek worden gebruikt of worden opgeslagen. Als uw kind opknapt met deze medicatie, mag uw kind na twee dagen naar huis. In dat geval krijgt uw kind antibiotica mee voor 7 dagen in de vorm van pillen of een drankje. Het 2 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

3 is belangrijk dat uw kind deze kuur afmaakt. De huisarts zal voor de veiligheid van uw kind worden ingelicht over dit onderzoek. Indien u dit niet wilt, kan uw kind helaas niet meedoen met de studie. Groep 2: Operatie Als uw kind in de tweede groep terecht komt, zal uw kind worden geopereerd. Dit wordt gedaan volgens het standaard protocol van het ziekenhuis waar uw kind ligt. Hierbij wordt de blindedarm verwijderd. Over het algemeen zal uw kind hiervoor minimaal 1 dag worden opgenomen in het ziekenhuis. De artsen zullen verder bepalen hoelang uw kind in het ziekenhuis moet verblijven en of er aanvullende behandeling nodig is. In beide groepen willen we uw kind graag terug zien voor een afspraak na 4 weken. Daarnaast zullen wij telefonische en via de mail contact met u en uw kind opnemen na 7 dagen en 6 en 12 maanden. Dit willen doen om te controleren of uw kind geen klachten meer heeft of last heeft van de gekregen behandeling. Daarnaast willen we u vragen of u en uw kind tijdens de opname en bij de controles vragenlijsten willen invullen. Hiermee willen we een beeld krijgen hoe u en uw kind de behandeling hebben ervaren, maar ook hoe de kwaliteit van leven op dat moment is. Welke bijwerkingen kunt u verwachten? De bijwerkingen die u en uw kind kunnen verwachten, hangen af van de groep waarin uw kind is ingedeeld. Antibiotica Een blindedarmontsteking op latere leeftijd Een allergische reactie op de medicatie (antibiotica) Een gat in de blindedarm en/of ontsteking van het buikvlies Bijwerkingen van de toegediende medicijnen (antibiotica). Hierover staat meer in de bijlage. Operatie Een allergische reactie op de eventuele medicatie (antibiotica) die vóór of na de operatie wordt gegeven Bijwerkingen van de eventueel toegediende medicijnen (antibiotica) Complicaties door de narcose of door de operatie zelf zoals een infectie van de wond. Wat zijn mogelijke voor- en nadelen van deelname aan dit onderzoek Uit meerdere studies is gebleken dat de behandeling met antibiotica veilig bij simpele blindedarmontsteking. Het belangrijkste voordeel van behandeling met medicatie (antibiotica) is dat in bijna driekwart van de kinderen een operatie kan worden voorkomen. Daarnaast is de opname in het ziekenhuis vaak korter, de pijn vaak minder en heeft uw kind geen litteken. Omdat de behandeling met antibiotica nu wordt onderzocht is, zal de opname duur in principe niet korter zijn. De behandeling met medicatie (antibiotica) kent echter drie nadelen. Ten eerste is er de kans dat uw kind niet opknapt met de behandeling met antibiotica. Het tweede nadeel is dat uw kind na verloop van tijd opnieuw een blindedarmontsteking kan krijgen. Bij ongeveer 10-25% van de kinderen die ooit met 3 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

4 antibiotica is behandeld, gebeurt dit. Ten derde, kan uw kind bijwerkingen krijgen van de medicijnen of een allergische reactie krijgen. Het belangrijkste voordeel van een operatie is dat de blindedarm is verwijderd en daarmee een blindedarmontsteking niet opnieuw kan optreden. Het nadeel van een operatie is dat uw kind onder narcose moet worden gebracht en er na de operatie complicaties kunnen optreden zoals een infectie van de wond. De kans hierop is ook 1 op de 10 kinderen. Daarnaast krijgt uw kind voor de operatie ook eenmalig antibiotica, waar uw kind bijwerkingen van kan ervaren. Wat gebeurt er als u of uw kind wil stoppen met deelname aan het onderzoek? U en uw kind hebben gedurende de gehele looptijd van de behandeling en de studie het recht met de studie te stoppen. In dit geval zal de onderzoeker het onderzoek bij uw kind stopzetten en zal uw kind alsnog de reguliere behandeling (operatie) ontvangen in overeenstemming met uw behandelend arts. Zou dit plaatsvinden na succesvolle behandeling met antibiotica dan zal een operatie in principe niet meer worden uitgevoerd tenzij er opnieuw tekenen van blindedarm ontsteking zijn is. Wat gebeurt er als u niet wenst deel te nemen aan dit onderzoek? U* en uw kind beslissen zelf of jullie mee doen aan dit onderzoek. Als jullie besluiten niet mee te doen, hoeft u verder niets te doen. U hoeft hiervoor ook niets te tekenen. Graag vragen we u om de reden dat u niet wil participeren, u bent echter niet tot antwoorden verplicht. Als u niet meedoet met de studie, krijgt uw kind de gewone behandeling aangeboden door de arts en wordt uw kind geopereerd waarbij de blindedarm wordt verwijderd. * of degene die u vertegenwoordigt. Bent u verzekerd wanneer uw kind aan het onderzoek meedoet? In dit onderzoek is voor iedereen die mee doet een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade als gevolg van het onderzoek. Dit geldt voor schade die tijdens het onderzoek naar voren komt, of binnen vier jaar na het einde van het onderzoek. In bijlage 2 vindt u hier meer informatie over. Wordt u geïnformeerd als er tussentijds voor u en uw kind relevante informatie over de studie bekend wordt? Van tevoren zijn er duidelijke protocollen gemaakt voor elke behandelgroep. Deze zullen nauwkeurig worden gevolgd. Het kan zijn dat er dingen veranderen. Dit is bijvoorbeeld als uw kind een allergische reactie heeft op de medicatie of er nieuwe informatie over de behandelingen bekend is. Mocht dit het geval zijn, dan laten we dit meteen aan u en uw kind weten. U en uw kind kunnen dan beslissen of jullie nog mee doen aan het onderzoek. Als blijkt dat het niet veilig is om te behandelen met medicatie, dan stoppen wij meteen met het onderzoek. 4 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

5 Wat gebeurt er met de gegevens van uw kind? Voor dit onderzoek is het nodig dat wij van uw kind de medische persoonsgegevens verzamelen en gebruiken. Elke proefpersoon krijgt een code. De naam van uw kind en andere persoonsgegevens worden weggelaten. Alle gegevens van uw kind blijven vertrouwelijk. Mensen die de gegevens van uw kind kunnen inzien zijn: het onderzoeksteam, de veiligheidscommissie die het onderzoek in de gaten houdt en een controleur die voor het onderzoek is ingehuurd. De onderzoeker zal de gegevens van uw kind 15 jaar bewaren na afloop van dit onderzoek. Zodra er een nieuw onderzoek wordt uitgevoerd met de gegevens van uw kind, zullen we opnieuw om uw toestemming vragen. U kunt dan alsnog aangeven dat u het niet wil. Zijn er extra kosten/is er een vergoeding wanneer u en uw kind besluiten aan dit onderzoek mee te doen? Er is geen vergoeding gebonden aan het meedoen aan dit onderzoek Welke medisch-ethische toetsingscommissie heeft dit onderzoek goedgekeurd? Dit onderzoek is goedgekeurd door de toetsingscommissie van het Academisch Medisch Centrum. Daarnaast hebben alle betrokken ziekenhuizen toestemming gegeven voor de uitvoering van dit onderzoek. Meer informatie over goedkeuring vindt u in de Algemene brochure. Wilt u verder nog iets weten? Mocht u onafhankelijk advies willen over dit onderzoek, dan kunt u terecht bij een onafhankelijke arts of ander deskundig persoon. Tevens kunt u vragen stellen aan de behandelend arts van uw kind. Hij of zij is op de hoogte van dit onderzoek en kan u verder mondeling toelichting geven. Mocht u meer algemene informatie willen over onderzoek bij kinderen dan kunt u dit vinden op: 5 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

6 Bijlagen 1. Algemene brochure medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen 2. Toestemmingsformulier Ouders/Voogd 3. Onafhankelijke artsen 4. Regels informed consent CCMO 5. Lokale informatie deelnemende centra 6. Schema follow-up 7. Bijwerkingen medicatie 8. Verzekering 9. Toelichting vragenlijsten ouders Namens de gehele studie groep, drs. V.J. Leijdekkers Chirurg OLVG Lokale hoofdonderzoeker drs. M. Knaapen Uitvoerend onderzoeker/promovendus Kinderchirurgisch centrum Amsterdam drs. R.R. Gorter Coordinator APAC Kinderchirurgisch centrum Amsterdam dr. R. Bakx APAC hoofdonderzoeker Kinderchirurgisch centrum Amsterdam 6 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

7 Bijlage 1: Algemene brochure medischwetenschappelijk onderzoek met mensen

8 Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon

9

10 Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie doet het onderzoek? Hoe gaat het onderzoek? Meedoen 8 Wie beslist of u meedoet? Wat heeft u aan medisch-wetenschappelijk onderzoek? Waarmee moet u rekening houden? Wat gebeurt er als u wel wilt meedoen? Wat gebeurt er als u niet wilt meedoen? Rechten en plichten 11 Wat zijn uw rechten als proefpersoon? Wat zijn uw plichten als proefpersoon? Controle 13 Wie controleert of het onderzoek goed gaat? Wat gebeurt er als er iets mis gaat? Wat gebeurt er met uw gegevens? Meer informatie 14 Waar vindt u meer informatie? Waar kunt u terecht met klachten? Bijlage 1: Vragenlijst 16 Bijlage 2: De ontwikkeling van een nieuw medicijn 18 Bijlage 3: Ruimte voor eigen vragen en aantekeningen 19

11

12 Inleiding U bent gevraagd mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek. In deze brochure leest u hierover algemene informatie. De informatie helpt u te beslissen of u wilt meedoen aan het onderzoek. U mag dit zelf beslissen. Lees de brochure goed door, voordat u beslist. Er is een onderzoeker die het onderzoek uitvoert. U hebt met hem een gesprek over het onderzoek. Ook geeft hij u schriftelijke informatie over het onderzoek zelf. Als iets niet duidelijk is, kunt u de onderzoeker altijd om extra uitleg vragen. Bespreek de informatie met uw partner, familie, vrienden of (huis)arts. U kunt ook altijd terecht bij een onafhankelijke persoon. Die weet veel over het onderwerp maar is niet betrokken bij het onderzoek. Neem de tijd. Meestal hoeft u niet meteen te beslissen. Op bladzijde 16 vindt u een vragenlijst. Die kunt u ook gebruiken voordat u de beslissing neemt.

13 Medisch-wetenschappelijk onderzoek Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Er zijn twee soorten onderzoek. Als u gezondheidsklachten hebt, gaat u voor onderzoek naar het ziekenhuis. Een arts onderzoekt u, om de oorzaak van uw klachten te vinden. Het doel is om u beter te maken. Dit heet diagnostisch onderzoek. Ook bestaat er medisch-wetenschappelijk onderzoek. Daarvan zijn er drie soorten: 1. Betere behandelingen voor ziekten vinden Voorbeelden: Een beter medicijn tegen hoofdpijn (dit is geneesmiddelenonderzoek, u leest hierover meer op bladzijde 18) Een nieuwe hartklep 2. Meer over een ziekte te weten komen Voorbeelden: Wat is de oorzaak van een zwangerschap buiten de baarmoeder? Krijg je van drop eten een hoge bloeddruk? 3. Een ziekte opsporen Voorbeeld: Hoe kunnen we borstkanker (eerder) opsporen? Medisch-wetenschappelijk onderzoek gebeurt niet in de eerste plaats om u beter te maken. In deze brochure leest u meer over medisch-wetenschappelijk onderzoek. Wat zijn proefpersonen? Iedereen die meedoet aan medisch-wetenschappelijk onderzoek, heet een proefpersoon. Er zijn twee soorten proefpersonen: gezonde vrijwilligers en patiënten. Patiënten kunnen soms voordeel hebben van het onderzoek. Wie doet het onderzoek? De onderzoeker voert het onderzoek uit. Hij is arts of wetenschapper en weet veel van het onderzoek af. Hoe gaat het onderzoek? Tijdens het onderzoek kan een nieuwe behandeling, operatie of medicijn getest worden. We gebruiken voor het gemak hier het woord behandeling.

14 Meestal vergelijkt de onderzoeker een nieuwe behandeling met een bestaande behandeling. Door loting bepaalt de onderzoeker wie welke behandeling krijgt. Dit heet randomisatie. Het hangt af van het toeval in welke groep u terechtkomt. Vaak weet de onderzoeker zelf ook niet in welke groep u bent ingedeeld. Het onderzoek heet dan dubbelblind. Zo kan hij de resultaten tussen de groepen eerlijker vergelijken. Als het moet, kan de onderzoeker uitzoeken in welke groep u zit. Soms vergelijkt de onderzoeker een nieuwe behandeling met een nep-behandeling. Zo n nepbehandeling heet een placebo. De placebo lijkt in alles op de nieuwe behandeling. De ene groep proefpersonen krijgt dus de nieuwe behandeling en de andere groep proefpersonen de nep-behandeling: de placebo.

15 Meedoen Wie beslist of u meedoet? U beslist altijd zelf of u meedoet aan een onderzoek. Het is vrijwillig. U bent dus nooit verplicht om mee te doen. Beslis daarom pas als u genoeg weet over de inhoud, de eventuele risico s en de voordelen van het onderzoek. Wat levert medisch-wetenschappelijk onderzoek u op? U helpt mee aan de vooruitgang van de geneeskunde. Bent u patiënt? Dan kunt u voordeel hebben van een nieuwe behandeling. Maar soms ook niet. De onderzoeker zal u hierover meer vertellen. U verdient geen geld met het onderzoek. U krijgt meestal wel de reiskosten vergoed. Bent u een gezonde vrijwilliger? Dan krijgt u soms een financiële vergoeding. Reiskosten krijgt u altijd vergoed. Waarmee moet u rekening houden? Bent u patiënt? Als u meedoet, moet u meestal vaker voor controle komen. Meedoen kost u dus extra inspanning en tijd. Bent u een gezonde vrijwilliger? Meedoen kost tijd. Bijvoorbeeld een halve dag, of een aantal korte bezoeken. Maar soms wordt u ook een paar dagen opgenomen. U loopt soms een risico als u meedoet. Want de behandeling is nieuw en wordt nog onderzocht. Niet alle effecten en bijwerkingen zijn bekend. Ook doet de onderzoeker vaak extra testen of neemt bloed af. Hoe groot het risico is, hangt af van het soort onderzoek en van uw gezondheid. De onderzoeker legt u dit uit. Meedoen kan zwaar of vervelend zijn, want: soms is extra lichamelijk of inwendig onderzoek nodig. soms krijgt u vragen over nare ervaringen. soms moet u stoppen met de medicijnen die u zelf gebruikt. soms gelden er tijdens het onderzoek speciale regels, bijvoorbeeld voor het gebruik van voorbehoedmiddelen.

16 Wat gebeurt er als u wel wilt meedoen? Als u wilt meedoen, ondertekent u een verklaring. Dat heet een toestemmingsverklaring. Met uw handtekening zegt u dat u vrijwillig meewerkt aan het onderzoek. U krijgt een kopie van de getekende verklaring. Uw handtekening betekent niet dat u het onderzoek moet afmaken. U heeft altijd het recht om toch niet mee te doen. Ook mag u tijdens het onderzoek altijd stoppen. Vaak wordt u eerst gekeurd. De onderzoeker kijkt dan of u lichamelijk geschikt bent voor het onderzoek. Het kan zijn dat u uiteindelijk toch niet mee mag doen. Bijvoorbeeld omdat u een hoge bloeddruk hebt. Wat gebeurt er als u niet wilt meedoen? Als u besluit niet mee te doen, hoeft u verder niets te doen. U hoeft niets te tekenen. U hoeft ook niet te vertellen waarom u niet wilt meedoen. Bent u patiënt? Dan krijgt u gewoon de behandeling die u anders ook zou krijgen.

17

18 Rechten en plichten Wat zijn uw rechten als proefpersoon? Als proefpersoon heeft u rechten. Die zijn in de wet vastgelegd. De belangrijkste zijn: Recht om zelf te beslissen U beslist zelf of u meedoet aan een onderzoek. Het is uw eigen keuze. Ook als uw arts u vraagt mee te doen, mag u altijd weigeren. Recht op informatie en vragen stellen De onderzoeker is verplicht vooraf een gesprek met u te voeren. Ook moet hij u schriftelijke informatie over het onderzoek geven. U mag altijd alle vragen stellen die bij u opkomen. Dit mag voor, tijdens en na het onderzoek. De onderzoeker is verplicht uw vragen te beantwoorden. Er is ook een onafhankelijke persoon. Die weet veel over het onderwerp, maar is niet betrokken bij het onderzoek. Aan hem kunt u ook vragen stellen over het onderzoek. Recht op bedenktijd Meestal hoeft u niet meteen te beslissen over deelname aan een onderzoek. U heeft het recht om de informatie thuis rustig te bekijken. In sommige gevallen moet u wel snel beslissen, zoals bijvoorbeeld op de spoedeisende hulp. Recht op tussentijds stoppen met het onderzoek U mag altijd zeggen dat u toch niet meedoet. Ook als het onderzoek al is begonnen. U hoeft niet te vertellen waarom u stopt. Als u tussentijds stopt, heeft dat geen invloed op de behandeling die u voor het onderzoek kreeg. Soms is direct stoppen niet mogelijk, omdat dat slecht kan zijn voor uw gezondheid. Vertel de onderzoeker daarom altijd dat u wilt stoppen. Recht op bescherming van uw gegevens Tijdens het onderzoek verzamelt de onderzoeker gegevens over u. Deze gegevens blijven geheim. Uw gegevens krijgen een code, en uw naam wordt weggelaten. U zult uw naam dus nooit tegenkomen in een rapport over het onderzoek. Lees hierover meer op bladzijde 13 onder het kopje Wat gebeurt er met uw gegevens?. Medisch-wetenschappelijk onderzoek 11

19 Wat zijn uw plichten als proefpersoon? U moet zich houden aan de regels van het onderzoek. Die regels zijn voor elk onderzoek verschillend. Soms moet u nuchter beginnen aan het onderzoek. Dat betekent dat u vanaf de avond ervoor niets meer mag eten. U mag dan alleen water drinken. Soms moet u een pil dagelijks op een vast tijdstip innemen. Het is belangrijk dat u zich aan de regels houdt. Anders kan de onderzoeker het onderzoek niet goed uitvoeren. De uitkomsten zijn dan niet meer betrouwbaar. De onderzoeker kan dan beslissen dat u niet meer mee kunt doen aan het onderzoek.

20 Controle Wie controleert of het onderzoek goed gaat? In Nederland zijn strenge regels voor onderzoek met proefpersonen. De regels staan in de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen. Een speciale commissie beoordeelt van te voren elk onderzoek. Deze commissie heet de toetsingscommissie. Een onderzoek mag pas beginnen als de toetsingscommissie het heeft goedgekeurd. De toetsingscommissie beoordeelt onder andere: of het onderzoek goed is opgezet. of alle informatie die u krijgt, klopt. of de risico s van het onderzoek niet te groot zijn. of het onderzoek niet teveel van de proefpersoon vraagt. De mensen in de commissie hebben veel verstand van onderzoek doen. Zij zijn bijvoorbeeld arts of kennen de wetten en regels heel goed. Zij hebben geen belang bij het onderzoek. Wilt u weten welke commissie uw onderzoek heeft beoordeeld? Dat staat in de informatie van de onderzoeker. Wat gebeurt er als er iets misgaat? Onderzoekers willen natuurlijk niet dat er tijdens het onderzoek iets misgaat. Maar er kan wel eens een probleem ontstaan. Daarom is er een verzekering voor proefpersonen afgesloten. Heeft u schade door het onderzoek? Dan vergoedt de verzekering deze schade. U krijgt hierover informatie van de onderzoeker. Wat gebeurt er met uw gegevens? Gegevens die de onderzoeker tijdens het onderzoek over u verzamelt, blijven geheim. De onderzoeker slaat uw gegevens op met een code. In rapporten over het onderzoek wordt die code gebruikt. Alleen de onderzoeker weet welke code u heeft. Betrouwbaarheid Een paar andere mensen kunnen uw gegevens zien. Deze mensen controleren of het onderzoek goed en betrouwbaar is. In de Wet bescherming persoonsgegevens is vastgelegd hoe dit moet gebeuren. Mensen die uw gegevens kunnen zien, zijn bijvoorbeeld: het onderzoeksteam de fabrikant van het middel dat wordt onderzocht de toetsingscommissie de veiligheidscommissie die het onderzoek in de gaten houdt de Inspectie voor de Gezondheidszorg

21 Tijdens het onderzoek De onderzoeker bewaart uw gegevens tijdens het onderzoek. Hij vertelt aan u hoe hij de gegevens gebruikt. U geeft alleen toestemming voor gebruik van uw gegevens voor dit onderzoek. De gegevens moeten na het onderzoek nog wel een poos worden bewaard. Later worden uw gegevens vernietigd. Later onderzoek U kunt ook toestemming geven voor gebruik van uw gegevens voor later onderzoek. De onderzoeker bewaart dan uw gegevens. Als uw gegevens voor een ander onderzoek met een ander doel worden gebruikt, vraagt hij u opnieuw om toestemming. Meer informatie Waar vindt u meer informatie? Bij de onderzoeker. U krijgt schriftelijke informatie van de onderzoeker. Die gaat speciaal over het onderzoek waarvoor u bent gevraagd. Ook kunt u hem altijd vragen stellen. Bij de onafhankelijke persoon. U vindt zijn naam en telefoonnummer in de informatie die u van de onderzoeker krijgt. Bent u patiënt in een ziekenhuis? Dan kunt u vaak ook terecht bij de afdeling Patiëntenservice. Op Dit is de website van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO). De CCMO houdt het wetenschappelijk onderzoek met mensen goed in de gaten. Op deze website vindt u meer algemene informatie. Ook leest u aan welke regels de onderzoeker zich moet houden. Klik op de website op het vakje Voor publiek. Waar kunt u terecht met klachten? Klachten over het onderzoek kunt u het beste bespreken met de onderzoeker. Wilt u dit liever niet? Dan kunt u ook terecht bij de klachtencommissie van de instelling waar het onderzoek wordt gedaan. U vindt de telefoonnummers in de informatie van de onderzoeker.

22

23 Bijlage 1: vragenlijst Lees deze vragen voordat u beslist of u meedoet. De vragen kunnen u helpen bij uw beslissing. De antwoorden vindt u in deze brochure. En in de schriftelijke informatie over het onderzoek zelf. Deze informatie krijgt u van de onderzoeker. 1. Wat is het doel van het onderzoek? 2. Wat is het nut van het onderzoek voor mij? 3. Waarom vraagt de onderzoeker mij? 4. Hoeveel tijd gaat het onderzoek mij kosten? 5. Wat moet ik precies doen en laten voor het onderzoek? 6. Welke risico s of bijwerkingen zijn er voor mij? 7. Ik wil graag zwanger worden. Mag ik toch meedoen? 8. Moet ik stoppen met mijn eigen medicijnen? 9. Wat gebeurt er als er tijdens het onderzoek iets mis gaat? Bij wie kan ik dan terecht? 10. Hoe ben ik verzekerd? Wat dekt de verzekering? 11. Wat gebeurt er met mijn gegevens? 12. Krijg ik mijn eigen resultaten van het onderzoek te horen? 13. Wanneer hoor ik welke behandeling ik heb gekregen? 14. Wanneer zijn de totale resultaten van het onderzoek bekend? Krijg ik die toegestuurd? 15. Wat gebeurt er als het onderzoek is afgelopen? Mag ik het onderzochte middel blijven gebruiken als het heeft geholpen? 16. Bij wie kan ik terecht voor verdere vragen?

24 Tip U mag iemand meenemen naar uw gesprek met de onderzoeker. Twee horen meer dan één. Ook kan het helpen om belangrijke dingen op te schrijven.

25 Bijlage 2: De ontwikkeling van een nieuw medicijn Ongeveer de helft van medisch-wetenschappelijke onderzoeken is geneesmiddelen-onderzoek. Voordat patiënten een nieuw medicijn (geneesmiddel) krijgen, moeten onderzoekers weten of het medicijn veilig is. Een medicijn wordt in drie stappen ontwikkeld. 1. Laboratorium In het laboratorium zijn onderzoekers steeds op zoek naar nieuwe medicijnen. In het laboratorium testen de onderzoekers een medicijn uitgebreid. 2. Proefdieren Als de testen positief uitvallen, volgt onderzoek bij proefdieren. De onderzoekers kijken welk effect het medicijn heeft op de dieren. Ook kijken ze of er bijwerkingen zijn. 3. Onderzoek bij mensen Dierproeven laten zien of het medicijn veilig lijkt en resultaat heeft. Als dat zo is, begint pas het onderzoek bij mensen. Er is dus al veel onderzocht, voordat u de vraag krijgt om mee te doen aan een onderzoek. Onderzoek bij mensen bestaat uit vier verschillende fasen. Fase 1: Is het medicijn veilig? In de eerste fase kijken de onderzoekers of proefpersonen het medicijn verdragen. Meestal zijn dat gezonde vrijwilligers, soms zijn het patiënten. Ook kijken de onderzoekers hoe het middel werkt in het lichaam. Fase 2: Werkt het medicijn? Als het medicijn voldoende veilig is, wordt het bij patiënten getest. Nu kijken de onderzoekers of het echt werkt tegen de ziekte. Fase 3: Werkt het medicijn beter dan bestaande medicijnen? Zijn de resultaten goed, dan vragen de onderzoekers meer patiënten. Vaak vergelijken ze het medicijn met een bestaand medicijn. Als het medicijn voldoende resultaat heeft, wordt het officieel geregistreerd als medicijn. Artsen mogen het medicijn nu gaan voorschrijven. Fase 4: Wat zijn de gevolgen op lange termijn? Ook naar geregistreerde medicijnen wordt nog onderzoek gedaan. Dit kan bij tienduizenden patiënten gebeuren. Meestal kijken onderzoekers naar bijwerkingen op lange termijn.

26 Bijlage 3: Ruimte voor eigen vragen en aantekeningen

27 E W O G N E T A A L

28 Colofon Deze brochure is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, in samenwerking met de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek en de erkende medisch-ethische toetsingscommissies. Gratis brochure aanvragen? Ga naar of bel gratis Oplage: Zomer 2009

29 Bijlage 2: Toestemmingsformulier beide ouders/voogd Ik ben gevraagd om toestemming te geven, zodat mijn kind meedoet aan dit medisch wetenschappelijke onderzoek. Naam proefpersoon: Geboortedatum: / / Ik heb de informatiebrief gelezen. Ik kon aanvullende vragen stellen. Deze vragen zijn naar tevredenheid beantwoord. Ik heb voldoende tijd gehad om te beslissen of mijn kind meedoet. Ik weet dat meedoen helemaal vrijwillig is. Ik weet dat ik op ieder moment kan beslissen dat mijn kind toch niet meedoet. Daarvoor hoef ik geen reden te geven. Ik geef toestemming om de huisarts van mijn kind te vertellen dat hij/zij meedoet aan dit onderzoek. Ik geef toestemming om de specialist(en), die mijn kind behandel(t)(en), te vertellen dat hij/zij meedoet aan dit onderzoek. Ik weet dat sommige mensen de gegevens van mijn kind kunnen zien. Die mensen staan vermeld in de informatiebrief. Ik geef toestemming om de gegevens van mijn kind te gebruiken en bloedmonsters af te nemen, voor de doelen die in de informatiebrief staan. Ik geef toestemming om de gegevens van mijn kind nog 15 jaar na dit onderzoek te bewaren. Ik geef wel geen toestemming dat mijn kind in de toekomst (na afloop van dit onderzoek) benaderd mag worden voor eventueel vervolgonderzoek. Ik vind het goed dat mijn kind meedoet aan dit onderzoek. 29 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

30 Naam ouder/voogd* Handtekening Datum: / / Naam ouder/voogd* Handtekening Datum: / / Ik verklaar hierbij dat ik bovengenoemde persoon/personen volledig heb geïnformeerd over het genoemde onderzoek. Als er tijdens het onderzoek informatie bekend wordt die de toestemming van de ouder of voogd zou kunnen beïnvloeden, dan breng ik hem/haar daarvan tijdig op de hoogte. Naam onderzoeker: Handtekening Datum: / / Aanvullende informatie is gegeven door (indien van toepassing): Naam: Functie: Handtekening Datum: / / ** Kinderen van 12 t/m 17 jaar, die zelfstandig beslissingen kunnen nemen (wilsbekwaam zijn), moeten de ouders/voogd ook bijlage 2 ondertekenen. 30 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

31 Bijlage 3: Onafhankelijke artsen Dr. J.F. Hulscher, kinderchirurg Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzeplein GZ Groningen Telefoon: Dr. D.L. van der Peet, chirurg VU medisch centrum De Boelelaan HV Amsterdam E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

32 Bijlage 4: Regels informed consent CCMO onderzoek bij minderjarigen Kinderen van 11 jaar en jonger: Toestemming benodigd van beide ouders Kinderen van 12 tot en met 17 jaar: Toestemming benodigd van beide ouders én kind 32 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

33 Bijlage 5: Lokale informatie deelnemende centra Contactgegevens voor OLVG: drs. V.J. Leijdekkers Chirurg OLVG Lokale hoofdonderzoeker T (020) Een dienstdoende chirurg is 24 uur, 7 dagen per week bereikbaar via OLVG West: T OLVG Oost: T Hoe te handelen bij klachten: Als u klachten heeft over het onderzoek, kunt u dit melden aan de onderzoeker. Wilt u dit liever niet, dan kunt u contact opnemen met de klachtenfunctionaris van OLVG. West: Oost: 33 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

34 Bijlage 6: Schema follow-up 34 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

35 Bijlage 7: Bijwerkingen medicatie Augmentin (Amoxicilline/Clavulaanzuur) Zoals alle geneesmiddelen kan Amoxicilline/Clavulaanzuur PCH bijwerkingen veroorzaken, hoewel niet iedereen deze bijwerkingen krijgt. Signalen om op te letten zijn onder andere: Allergische reacties - huiduitslag - ontsteking van een bloedvat (vasculitis), die zichtbaar kan zijn als rode of paarse verdikte vlekken in de huid, maar die ook op andere delen van het lichaam kan voorkomen - koorts, gewrichtspijn, gezwollen klieren in de nek, in de oksel of in de lies - zwelling, soms van gezicht of mond (angioedeem), die ademhalingsmoeilijkheden kan veroorzaken - flauwvallen rvg 29420_1_ _9 PIL v.AV 35 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

36 AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 500/50 PCH AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 500/100 PCH AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 1000/100 PCH AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 1000/200 PCH poeder voor oplossing voor injectie AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 2000/200 PCH poeder voor oplossing voor intraveneuze infusie MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 22 april : Bijsluiter Bladzijde : 7 Neem onmiddellijk contact op met een arts als u een van deze problemen krijgt. Stop onmiddellijk met het gebruik van Amoxicilline/Clavulaanzuur PCH. Ontsteking van de dikke darm Ontsteking van de dikke darm, waardoor een waterige diarree wordt veroorzaakt, die vaak gepaard gaat met bloed en slijm, maagpijn en/of koorts. Neem onmiddellijk contact op met uw arts voor advies als u een van deze symptomen krijgt. Hersenvlies ontsteking Symptomen kunnen zijn: een stijve nek, hoofdpijn, misselijkheid of braken, koorts of gedesoriënteerd gevoel. Neem onmiddellijk contact op met uw arts voor advies als u een van deze symptomen krijgt. Vaak voorkomende bijwerkingen Komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers - spruw (candida - een gistinfectie in de vagina, mond of huidplooien) - diarree Soms voorkomende bijwerkingen Komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers - huiduitslag, jeuk - jeukerige verhoogde bultjes/uitslag (galbulten) - misselijkheid, vooral bij hoge doseringen neem als u hiervan last heeft, Amoxicilline/Clavulaanzuur PCH in voor een maaltijd - braken - indigestie - duizeligheid - hoofdpijn Soms voorkomende bijwerkingen die via bloedonderzoeken kunnen worden aangetoond: - toename in enkele door de lever geproduceerde stoffen (enzymen) Zelden voorkomende bijwerkingen Komen voor bij minder dan 1 op de gebruikers - huiduitslag, met blaarvorming en roodheid die lijkt op speldenpuntjes (donkere vlekken in het midden omgeven door een lichtere ring en een donkere buitenring) - erythema multiforme) Neem onmiddellijk contact op met uw arts als u een van deze symptomen krijgt. 36 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

37 AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 500/50 PCH AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 500/100 PCH AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 1000/100 PCH AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 1000/200 PCH poeder voor oplossing voor injectie AMOXICILLINE/CLAVULAANZUUR 2000/200 PCH poeder voor oplossing voor intraveneuze infusie MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 22 april : Bijsluiter Bladzijde : 8 Zelden voorkomende bijwerkingen die via bloedonderzoeken kunnen worden aangetoond: - een laag aantal bloedcellen betrokken bij de bloedstolling - een laag aantal witte bloedcellen Niet bekend: kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald. - allergische reacties (zie hierboven) - ontsteking van de dikke darm (zie hierboven) - ernstige huidreacties o een wijd verbreide huiduitslag met blaarvorming en vervelling, vooral rond de mond, neus, ogen en geslachtsdelen (Stevens-Johnson syndroom) en een ernstiger vorm, die een uitgebreide vervelling van de huid kan veroorzaken (meer dan 30% van het lichaamsoppervlak - toxische epidermale necrolyse) o een wijd verbreide rode huiduitslag met kleine, met pus gevulde, blaren (bulleuze exfoliatieve dermatitis) o een rode, schubachtige huiduitslag met verdikkingen onder de huid en blaren (puistig exantheem) Neem onmiddellijk contact op met uw arts als u een van deze symptomen krijgt. - ontsteking van de lever (hepatitis) - geelzucht, veroorzaakt door toename in het bloed van bilirubine (een stof geproduceerd in de lever) die uw huid en oogwitten geel kan laten lijken - ontsteking van de nierbuisjes - bloed doet er langer over om te stollen - toevallen/convulsies (bij personen die hoge doseringen Amoxicilline/Clavulaanzuur PCH gebruiken of die nierproblemen hebben Bijwerkingen die via bloed- of urine-onderzoeken kunnen worden aangetoond: - een ernstige afname in het aantal witte bloedcellen - een laag aantal rode bloedcellen (hemolytische anemie) - kristallen in de urine 37 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

38 Gentamicine Department of Regulatory Affairs Date: Authorisation Disk: AO/ Rev. 8.0 MEB approved Centrafarm B.V., Etten-Leur, The Netherlands Module 1 Gentamicine CF 10 mg/ml, injectievloeistof RVG Administrative Information Gentamicine CF 40 mg/ml, injectievloeistof RVG and Prescribing Information Gentamicin sulphate Ph. Eur Package leaflet / 5 van 7 Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen daarmee te maken. De frequentie van onderstaande bijwerkingen is onbekend (op basis van de bekende gegevens kan de frequentie niet worden vastgesteld). - Verhoogd of verlaagd aantal onvolgroeide rode bloedcellen (reticulocyten), voorbijgaand tekort aan een bepaald soort witte bloedcellen (granulocytopenie). - Overgevoeligheidsreacties zoals huiduitslag (rash), huiduitslag met hevige jeuk en vorming van bultjes (galbulten of urticaria) en, bij astmapatiënten, benauwdheid door kramp van de spieren van de luchtwegen (bronchospasmen)*. - Vergiftiging van het zenuwstelsel (neurotoxiciteit)**, hoofdpijn. - Acuut nierfalen, vergiftiging van de nieren (nefrotoxiciteit)***. - Verhoogde hoeveelheid van een bepaald soort afbraakproduct van rode bloedcellen (serumbilirubine), verhoogde hoeveelheid van een bepaald leverenzym (serumtransaminase) (SGOT, SGPT). * Bronchospasmen Gentamicine injectievloeistof bevat natriummetabisulfiet dat bij astmapatiënten overgevoeligheidsreacties zoals bronchospasmen, kan veroorzaken. ** Vergiftiging van het zenuwstelsel Hoewel weinig voorkomend bij normale dosering kunnen beschadigingen van bepaalde delen van de achtste hersenzenuw voorkomen, voornamelijk bij patiënten met bestaande nierbeschadigingen of bij patiënten die langer en met hogere doseringen gentamicine dan aanbevolen werden behandeld. Andere factoren die het risico van gehoorbeschadiging bij het gebruik van gentamicine kunnen vergroten zijn: bestaande beschadiging van de achtste hersenzenuw, voorafgaande of gelijktijdige behandeling met andere middelen die mogelijk giftig zijn voor het gehoor en gevorderde leeftijd. De symptomen zijn o.a. duizeligheid, draaiduizeligheid (vertigo), oorsuizen (tinnitus) en minder vaak voorkomend: gehoorverlies. Gevoelloosheid, waarnemen van kriebelingen, jeuk of tintelingen zonder dat daar aanleiding voor is (paresthesie), spierkrampen en stuipen (convulsies) werden eveneens gerapporteerd. *** Vergiftiging van de nieren Bijwerkingen op de nierfunctie (zichtbaar in bloedtesten), alsmede verminderde urineproductie zijn waargenomen. Deze verschijnselen komen meer voor bij patiënten met bestaande nierfunctiestoornissen die met hogere doseringen dan aanbevolen werden behandeld. Het melden van bijwerkingen Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker of verpleegkundige. Dit geldt ook voor mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden via het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, website: Door bijwerkingen te melden, kunt u ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel. 38 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

39 Bijlage 8: Verzekering INFORMATIE OVER DE VERZEKERING Voor iedereen die meedoet aan dit onderzoek, heeft het AMC een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade door deelname aan het onderzoek. Dit geldt voor schade tijdens het onderzoek of binnen vier jaar na het einde ervan. Schade moet u binnen die vier jaar aan de verzekeraar hebben gemeld. De verzekering dekt niet alle schade. Onderaan deze tekst staat in het kort welke schade niet wordt gedekt. Deze bepalingen staan in het Besluit verplichte verzekering bij medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen. Dit besluit staat op de website van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (zie Bibliotheek en dan Wet- en regelgeving ). Bij schade kunt u direct contact leggen met de verzekeraar [of schaderegelaar]. De verzekeraar van het onderzoek is: Naam verzekeraar: Centramed B.A. Adres verzekeraar: Postbus AJ Zoetermeer Telefoon: info@centramed.nl Polisnummer: De verzekering biedt een dekking van per proefpersoon met een maximum van voor het hele onderzoek en voor schade ten gevolge van medisch-wetenschappelijk onderzoek die per verzekeringsjaar wordt gemeld. De verzekering dekt de volgende schade niet: schade door een risico waarover u in de schriftelijke informatie bent ingelicht. Dit geldt niet als het risico zich ernstiger voordoet dan was voorzien of als het risico heel onwaarschijnlijk was; schade aan uw gezondheid die ook zou zijn ontstaan als u niet aan het onderzoek had meegedaan; schade door het niet (volledig) opvolgen van aanwijzingen of instructies; schade aan uw nakomelingen, als gevolg van een negatief effect van het onderzoek op u of uw nakomelingen; schade door een bestaande behandelmethode bij onderzoek naar bestaande behandelmethoden. Voorts wordt de proefpersoon verzocht dienaangaande contact op te nemen met Roel Bakx hoofdonderzoeker Telefoon: r.bakx@amc.uva.nl 39 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd

40 Bijlage 9: Toelichting vragenlijsten ouders APAC Toelichting vragenlijsten ouders (zie bijlage voor algemene regels informed consent) Beste Ouders, Een ziek kind in het gezin heeft naast impact op het kind ook zijn terugslag op ouders. In deze studie zijn wij naast de effectiviteit van de behandeling ook geïnteresseerd in de gevolgen van blindedarm ontsteking en zijn behandeling op onder andere werkverzuim van ouders en de consumptie van medische zorg. Wij vinden het van belang om de kosten voor de maatschappij in brede zin te kunnen vergelijken voor de verschillende behandelingen. Daarnaast zijn wij benieuwd naar de invloed op de kwaliteit van leven van u en van uw kind. Daarom willen wij aan u als ouders vragen ook een aantal korte vragenlijsten in te vullen met betrekking op bovenstaand onderwerpen. De vragenlijsten zullen tijdens de vervolg afspraak en later telefonisch en via contact worden afgenomen. Namens de gehele studie groep, drs. M. Knaapen Uitvoerend onderzoeker/promovendus Kinderchirurgisch centrum Amsterdam apactrial@amc.uva.nl drs. R.R. Gorter Coordinator APAC Kinderchirurgisch centrum Amsterdam dr. R. Bakx APAC hoofdonderzoeker Kinderchirurgisch centrum Amsterdam 40 E1. Proefpersoneninformatie Ouders APAC OLVG print versie 2.3 dd