Gedwongen opname Uw rechten en plichten

Transcriptie

1 Gedwongen opname Uw rechten en plichten Psychiatrie Inleiding Wanneer u te maken heeft met een gedwongen opname, heeft u als patiënt van Medisch Spectrum Twente verschillende rechten. U kunt gedwongen worden opgenomen op onze afdeling als er sprake is van gevaar voor uzelf of voor anderen vanwege psychiatrische problematiek. Ook wanneer u al vrijwillig bent opgenomen op onze afdeling, kunt u te maken krijgen met een gedwongen opname, als uw situatie verandert. Er zijn twee vormen van gedwongen behandeling: een inbewaringstelling (IBS) en een rechterlijke machtiging (RM). In deze folder kunt u meer lezen over deze vormen van gedwongen behandeling en uw rechten en plichten. De maatregelen inbewaringstelling en rechterlijke machtiging vallen onder de Wet Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen, afgekort tot Wet Bopz. Bij opname Nadat u bij ons bent opgenomen, hoort u wie uw behandelend psychiater is gedurende de opname. Vanaf het eerste moment worden al uw behandelingsgegevens vastgelegd in een patiëntendossier. In dit dossier wordt uw geestelijke en lichamelijke toestand vastgelegd en wordt beschreven hoe de behandeling wordt uitgevoerd. Alle betrokken zorgverleners rapporteren in dit dossier. Zo spoedig mogelijk na de opname wordt er, zoveel mogelijk in samenspraak met u, een behandelplan opgesteld. Uw behandelend psychiater kan hiervoor nog contact opnemen met uw huisarts of andere behandelaren. Inbewaringstelling Een inbewaringstelling (IBS) is een spoedprocedure om u gedwongen op te laten nemen in een psychiatrische instelling. Een IBS kan worden aangevraagd door iedereen in uw omgeving (bijvoorbeeld familie, buren, huisarts of politie), wanneer zij zich zorgen maken over uw psychische toestand en uw veiligheid. Psychiater Na het aanvragen van een IBS wordt een psychiater of andere arts ingeschakeld die u eerst onderzoekt. Deze arts maakt een inschatting van de situatie en besluit of er een IBS wordt aangevraagd. Hierbij wordt gekeken naar de volgende vragen: is er sprake van een dreigend en onmiddellijk gevaar? komt het gevaar voort uit psychiatrische problematiek? is een opname de enige manier om het gevaar af te wenden? is een vrijwillige opname mogelijk? is de situatie zo acuut dat een onmiddellijke gedwongen opname noodzakelijk is? De psychiater of arts stelt een geneeskundige verklaring op waarin hij de ziekteverschijnselen beschrijft en waarin hij aangeeft of er sprake is van onmiddellijk dreigend gevaar. Burgemeester Deze verklaring wordt opgestuurd naar de burgemeester van de plaats waar u op dat moment verblijft, waarna de burgemeester beslist of een IBS noodzakelijk is. De burgemeester geeft dan een zogeheten last tot inbewaringstelling af. De IBS moet vervolgens binnen 24 uur tot opname in een psychiatrische instelling leiden. Gebeurt dit niet, dan vervalt de IBS en kan er indien nodig een nieuwe IBS worden aangevraagd. De officier van justitie Zo snel mogelijk na uw opname bekijkt de officier van justitie of voortzetting van de IBS noodzakelijk is, aan de hand van de geneeskundige verklaring en het formulier van de burgemeester. Als een langere opname noodzakelijk wordt geacht, schakelt de officier van justitie binnen één werkdag de rechter in. PI-0.versie 1.0 /

2 De rechter De rechter komt u opzoeken op de afdeling Psychiatrie en kijkt of de opname daadwerkelijk voortgezet moet worden. De rechter gaat hiervoor met u en eventueel met uw familie in gesprek en spreekt ook met uw behandelend psychiater over uw situatie. Hierbij worden de volgende zaken bekeken: is er nog steeds sprake van psychiatrische problematiek en gevaar? is een opname de enige mogelijke oplossing? is er geen vrijwillige behandeling of opname mogelijk? Voorafgaand aan dit gesprek krijgt u automatisch een advocaat toegewezen welke u kosteloos ondersteunt. De rechter heeft vervolgens drie dagen de tijd om een beslissing te nemen of de IBS moet worden voortgezet. Binnen deze drie dagen vindt er een hoorzitting plaats op de afdeling Psychiatrie. Bij deze hoorzitting zijn in ieder geval aanwezig: uzelf; de rechter; de griffier, die noteert alles wat er wordt gezegd; uw (toegewezen) advocaat; uw behandelend psychiater. Advocaat Wordt u gedwongen opgenomen, dan zorgt de rechter ervoor dat u een advocaat toegewezen krijgt. U mag ook zelf een advocaat kiezen. Deze advocaat komt u opzoeken en is ook aanwezig wanneer u een gesprek heeft met de rechter. De advocaat is er om uw belangen te behartigen en ziet erop toe dat alles op de juiste manier gebeurt. Deze bijstand is kosteloos. Vervolg van de IBS Wanneer de rechter beslist dat voortzetting van de IBS noodzakelijk is, geeft hij een rechterlijke machtiging tot voortzetting van de IBS af welke drie weken geldig is. Hiertegen kunt u geen hoger beroep aantekenen. Wordt de IBS niet voortgezet, dan wordt de gedwongen opname onmiddellijk beëindigd. In overleg met uw behandelaar kan de opname dan uiteraard vrijwillig worden voortgezet. Is uw behandelend psychiater na drie weken van mening dat het gevaar voor uzelf of voor anderen nog niet is geweken, dan kan hij een verzoek doen tot een voorlopige machtiging. De rechter moet binnen drie weken na de einddatum van de IBS over een dergelijk verzoek beslissen. Tot die beslissing wordt uw opname voortgezet. Beëindiging van de IBS Op elk moment van de opname mag u de (waarnemend) geneesheer-directeur van de instelling verzoeken om de IBS te beëindigen. De geneesheer-directeur is een psychiater, met als belangrijkste taak de wet- en regelgeving bijhouden en dit vertalen naar voor de andere hulpverleners hanteerbare adviezen. Dit verzoek kunt u schriftelijk indienen. Binnen 14 dagen moet de geneesheer-directeur ingaan op dit verzoek. Ook kunt u zelf aan de rechter een verzoek doen om de IBS niet voort te zetten. Dit kan op het moment dat de rechter bij u komt voor het gesprek, voorafgaand aan de hoorzitting. Ook uw behandelaar mag de IBS tussentijds opheffen, zodra u geen gevaar meer vormt voor uzelf, of wanneer het gevaar op een andere manier dan door de opname kan worden afgewend. Uw rechten als patiënt Alle rechten die patiënten in geval van een vrijwillige opname hebben, heeft u ook wanneer u met een IBS bent opgenomen. Zo mag u bezoek ontvangen, krant lezen, tv kijken, telefoneren, post ontvangen, enzovoort. Wel kunnen deze rechten worden ingeperkt wanneer hier grond voor is. Bent u gedwongen opgenomen, dan moet er zo snel mogelijk een behandelplan worden opgesteld waarin dergelijke afspraken zijn vastgelegd. Zonder uw toestemming mag dit behandelplan niet worden uitgevoerd. Naast deze rechten zijn er ook een aantal bijzonderheden: Gevaarlijke voorwerpen. Wanneer u gedwongen opgenomen bent en er het vermoeden bestaat dat u gevaarlijke voorwerpen bij u heeft, dan heeft de afdeling het recht om deze voorwerpen van u te ontnemen. Hiervoor kan onderzoek aan uw kleding of aan uw lichaam worden uitgevoerd. Na het ontnemen van de voorwerpen ontvangt u een bewijs van ontvangst en worden de voorwerpen voor u bewaard, mits dit niet in strijd is met enig wettelijk voorschrift. PI-0.versie 1.0 /

3 Bewegingsvrijheid Als patiënt heeft u recht op bewegingsvrijheid, echter door de gedwongen opname is deze vrijheid wel beperkt. Afspraken over het wel of niet mogen verlaten van de afdeling kunnen worden gemaakt met uw behandelaar. Verlaat u de afdeling zonder toestemming, dan kunt u onder dwang worden teruggehaald. Ingrijpen bij gevaar middelen en maatregelen Gedwongen opname betekent niet dat u vanzelfsprekend te maken krijgt met gedwongen behandeling. U heeft het recht om een behandeling te weigeren, tenzij een gedwongen behandeling noodzakelijk is om gevaar af te wenden. Middelen en maatregelen die hierbij ingezet kunnen worden zijn fixatie, separatie, afzondering en het gedwongen toedienen van vocht, voeding of medicatie. Te allen tijde recht op Tijdens een gedwongen opname heeft u te allen tijde recht op het contact met een patiëntenvertrouwenspersoon (pvp), de klachtencommissie, een advocaat, de officier van justitie, de inspecteur voor de Geestelijke Gezondheidszorg en de rechter. Rechterlijke machtiging Een rechterlijke machtiging (RM) is de beslissing van de rechter om u op te laten nemen in een psychiatrische instelling, tegen uw wil. Een rechterlijke machtiging kan door verschillende mensen worden aangevraagd. Zo kan uw familie, partner of een wettelijk vertegenwoordiger een verzoek bij de officier van justitie doen om een machtiging aan te vragen bij de rechter. Ook kunt u zelf een machtiging aanvragen. Psychiater Voor het aanvragen van een RM moet er een geneeskundige verklaring zijn gemaakt door een onafhankelijke psychiater. Hierin staat beschreven welke ziekteverschijnselen er zijn en waarom er sprake is van gevaar. Door de psychiater wordt gekeken naar de volgende vragen: is er sprake van (dreigend) gevaar? komt het gevaar voort uit psychiatrische problematiek? is een opname de enige manier om het gevaar af te wenden? is een vrijwillige opname of behandeling mogelijk? De rechter De geneeskundige verklaring wordt via de officier van justitie naar de rechter gestuurd. De rechter leest deze verklaring en gaat na of een RM daadwerkelijk nodig is. Om dit te beslissen gaat de rechter eerst met u en eventueel met uw familie in gesprek. Hierbij worden de volgende zaken bekeken: gaat het om een dreigend gevaar? wordt het gevaar veroorzaakt door psychiatrische problematiek? is een opname de enige mogelijke oplossing? De rechter nodigt u vervolgens uit voor een hoorzitting. Bij deze hoorzitting zijn in ieder geval aanwezig: uzelf; de rechter; de griffier, die noteert alles wat er wordt gezegd; uw (toegewezen) advocaat; uw behandelend psychiater. Advocaat Wordt u gedwongen opgenomen, dan zorgt de rechter ervoor dat u een advocaat toegewezen krijgt. U mag ook zelf een advocaat kiezen. Deze advocaat komt u opzoeken en is ook aanwezig wanneer u een gesprek heeft met de rechter. De advocaat is er om uw belangen te behartigen en ziet erop toe dat alles op de juiste manier gebeurt. Deze bijstand is kosteloos. PI-0.versie 1.0 /

4 Vervolg van de rechterlijke machtiging Na de hoorzitting neemt de rechter zo spoedig mogelijk een beslissing over de RM. Binnen twee weken moet er een beslissing zijn gemaakt. In eerste instantie kan een RM maximaal een half jaar duren, dit wordt ook wel een voorlopige machtiging genoemd. Beëindiging van de rechterlijke machtiging Een ieder die een verzoek tot een RM kan doen, kan ook een verzoek indienen om de RM stop te zetten. U zelf dus ook. Hiervoor kunt u een verzoek doen bij uw behandelaar, die uw (schriftelijke) verzoek voorlegt aan de geneesheerdirecteur van de insteling. De geneesheer-directeur is een psychiater, met als belangrijkste taak de wet- en regelgeving bijhouden en dit vertalen naar voor de andere hulpverleners hanteerbare adviezen. Binnen 14 dagen moet de geneesheer-directeur ingaan op dit verzoek. Uw rechten als patiënt Alle rechten die patiënten in geval van een vrijwillige opname hebben, heeft u ook als u met een RM bent opgenomen. Zo mag u bezoek ontvangen, krant lezen, tv kijken, telefoneren, post ontvangen, enzovoort. Wel kunnen deze rechten worden ingeperkt wanneer hier grond voor is. Bent u gedwongen opgenomen, dan moet er zo snel mogelijk een behandelplan worden opgesteld waarin dergelijke afspraken zijn vastgelegd. Zonder uw toestemming mag dit behandelplan niet worden uitgevoerd. Naast deze rechten zijn er ook een aantal bijzonderheden: Bewegingsvrijheid Als patiënt heeft u recht op bewegingsvrijheid, echter door de gedwongen opname is deze vrijheid wel beperkt. Afspraken over het wel of niet mogen verlaten van de afdeling kunnen worden gemaakt met uw behandelaar. Verlaat u de afdeling zonder toestemming, dan kunt u onder dwang worden teruggehaald. Ingrijpen bij gevaar middelen en maatregelen Gedwongen opname betekent niet dat u vanzelfsprekend te maken krijgt met gedwongen behandeling. U heeft het recht om een behandeling te weigeren, tenzij een gedwongen behandeling noodzakelijk is om gevaar af te wenden. Middelen en maatregelen die hierbij ingezet kunnen worden zijn fixatie, separatie, afzondering en het gedwongen toedienen van vocht, voeding of medicatie. Te allen tijde recht op Tijdens een gedwongen opname heeft u te allen tijde recht op het contact met een patiëntenvertrouwenspersoon (pvp), de klachtencommissie, een advocaat, de officier van justitie, de inspecteur voor de Geestelijke Gezondheidszorg en de rechter. Middelen en maatregelen Wetgeving Bent u gedwongen opgenomen op de afdeling Psychiatrie, dan valt uw behandeling onder de wet Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Bopz). Deze wet beschermt uw rechten tijdens de gedwongen opname. Tijdens de opname mag er in principe geen gedwongen behandeling plaatsvinden, zonder uw toestemming en / of die van een wettelijk vertegenwoordiger. Er zijn echter situaties waarin er toch tegen uw wil ingegrepen of behandeld mag worden. Dit wordt dan het toepassen van middelen en maatregelen genoemd. Middelen en maatregelen mogen alleen in een acute noodsituatie worden toegepast, waarbij het acute gevaar moet worden afgewend. Hiervan is sprake wanneer u een ernstig gevaar vormt voor uzelf of voor anderen, of wanneer er een verhoogde kans is dat een dergelijke situatie zich zal voordoen. De inzet van deze middelen mag niet langer duren dan zeven dagen achtereen. De geneesheer-directeur brengt zo spoedig mogelijk na het begin van de toepassing van de middelen en maatregelen uw familie of vertegenwoordigers hiervan op de hoogte. PI-0.versie 1.0 /

5 In de wet Bopz staan de volgende vormen van middelen en maatregelen beschreven die toegepast kunnen worden op de afdeling Psychiatrie van Medisch Spectrum Twente: Toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen Deze maatregel is bedoeld om uw bewegingsvrijheid te beperken. Dit kan worden ingezet om te voorkomen dat u uzelf bijvoorbeeld verwondt of valt. Meestal gebeurt deze toepassing via een brede band om uw middel, die voorkomt dat u uit bed kunt. Separatie U wordt tijdelijk in een, speciaal daarvoor ingerichte, afgesloten ruimte ingesloten. Alles waaraan u zich kunt bezeren of wat u kunt beschadigen is weggehaald uit deze ruimte. In de ruimte staat een los matras, een zitmeubel en er hangt een klok en een tv. Afhankelijk van uw situatie kunt u zelfstandig gebruik maken van het toilet. Deze ruimte kan echter ook worden afgesloten wanneer dit nodig is. Tijdens uw verblijf in deze ruimte wordt er tenminste ieder half uur gekeken hoe het met u gaat. Daarnaast is er ook toezicht via een camera. Toedienen van medicatie Het kan voorkomen dat u onder dwang medicatie toegediend krijgt die een kortdurende werking heeft. Toediening van vocht en voedsel Dit dwangmiddel kan in een uiterste situatie worden toegepast om te voorkomen dat u bijvoorbeeld uitdroogt. Bezwaren en klachten Wanneer u tijdens uw opname een klacht heeft over de behandeling of ergens bezwaar over wilt maken, zijn er verschillende personen bij wie u terecht kunt. Geneesheer-directeur De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van een juiste behandeling ligt uiteindelijk bij de geneesheer-directeur van de afdeling Psychiatrie. De geneesheer-directeur is een psychiater, met als belangrijkste taak het bijhouden van de wet- en regelgeving en dit vertalen naar voor de andere hulpverleners hanteerbare adviezen. Heeft u een klacht ingediend, dan zal de geneesheer-directeur u schriftelijk een terugkoppeling geven van de beslissing over de klacht. Daarnaast kunt u ook bij de geneesheer-directeur een verzoek voor overplaatsing naar een andere zorginstelling doen. Bopz-klachtencommissie De Bopz-klachtencommissie behandelt klachten over de zorg en behandeling bij uw gedwongen opname. Dit kan bijvoorbeeld gaan over dwangbehandeling, wilsonbekwaamheidsverklaring, de toepassing van middelen en maatregelen of vrijheidsbeperkingen, of wanneer het overeengekomen behandelplan niet wordt toegepast. U kunt zelf, schriftelijk, een klacht indienen bij deze commissie. De klacht kan echter ook ingediend worden door uw familie of vertegenwoordiger. De klachtencommissie doet binnen twee tot vier weken een uitspraak. U kunt de klacht indienen bij de klachtencommissie van Medisch Spectrum Twente. Patiëntenvertrouwenspersoon Tijdens uw behandeling op de afdeling Psychiatrie van Medisch Spectrum Twente kunt u daarnaast te allen tijde met vragen en klachten terecht bij de patiëntenvertrouwenspersoon. De pvp is niet in dienst van Medisch Spectrum Twente, maar werkt bij de onafhankelijke Stichting PVP. De pvp behartigt uw belangen en doet niets zonder uw toestemming. De hulp van de pvp is gratis. U kunt bij de pvp terecht met alle klachten over uw verblijf, de behandeling en het behandeld team of arts. De pvp weet welke rechten en plichten u als patiënt heeft. Wanneer u een klacht heeft, kan de pvp u adviseren wat te doen. Vaak worden klachten dan opgelost door een gesprek te voeren met de hulpverleners, de pvp kan hierbij (indien gewenst) ook aanwezig zijn. Ook kunt u bij de pvp terecht voor vragen of advies die te maken hebben met uw rechten en plichten als patiënt. In beide dagverblijven op de afdeling Psychiatrie liggen informatiefolders van de Stichting PVP, met daarin de contactgegevens van de stichting. PI-0.versie 1.0 /

6 Belangrijke contactgegevens Psychiatrie, route B43, telefoon (053) (polikliniek) of (053) (kliniek). Medisch Spectrum Twente, Koningsplein 1, 7512 KZ Enschede, telefoonnummer (053) Tenslotte U heeft recht op juiste en volledige informatie. Pas als u voldoende inzicht heeft, kunt u weloverwogen toestemming geven voor een bepaalde behandeling of een bepaald onderzoek. Als iets u niet geheel duidelijk is, vraagt u de behandelend arts of verpleegkundige dan om nadere uitleg. PI-0.versie 1.0 /