Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester

Transcriptie

1 Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester

2 Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk 3) Betekenisvol leren en schema theorie (hoofdstuk 4) Driscoll, M. P. (2005). Psychology of learning for instruction (3 rd edition). Boston: Pearson Education. Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 2

3 Instructie Gagné s instructietheorie Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 3

4 Maken jullie in jullie lessen wel eens gebruik van de volgende technieken? Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 4

5 Aandacht richten Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 5

6 Informatie organiseren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 6

7 Vragen stellen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 7

8 De boodschap vereenvoudigen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 8

9 Oefening spreiden Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 9

10 Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief? Aandacht richten Informatie organiseren Vragen stellen De boodschap vereenvoudigen Oefening spreiden Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 10

11 Leren Cognitieve informatieverwerkingstheorie Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 11

12 Cognitieve informatieverwerkingstheorie Stadia theorie verwerking begint met zintuiglijke input chunking, herhaling, coderen ophalen Zintuiglijk geheugen visueel auditief Werkgeheugen Lange termijn geheugen aandacht patroonherkenning Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 12

13 Voorbeeld aandacht

14 Processen Aandacht: Patroonherkenning

15 Voorbeeld Werkgeheugen Digit span test

16 Pen en papier bij de hand? Je krijgt 10 seconden om de volgende cijferreeks te memoriseren. Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 16

17 Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 17

18 Schrijf de cijferreeks op. Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 18

19 Had je het goed? Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 19

20 Je krijgt 10 seconden om de volgende cijferreeks te memoriseren. Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 20

24 Je krijgt 10 seconden om de volgende cijferreeks te memoriseren. Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 24

28 Informatie verwerking Aandacht richten Informatie organiseren Vragen stellen De boodschap vereenvoudigen Oefening spreiden Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 28

30 Een realistische context geven Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 30

31 Variatie aanbrengen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 31

32 Feedback geven Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 32

33 Visualiseren stimuleren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 33

34 Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief? Een realistische context geven Variatie aanbrengen Feedback geven Visualiseren stimuleren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 34

35 Leren Schema theorie Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 35

36 Betekenisvol leren en schema theorie Aard van schema s Schema theorie Schema gebaseerde processen Schema s vormen een generieke, schematische kennisstructuur waaraan specifieke situaties gematcht kunnen worden. In andere woorden, schema s bevatten slots die in specifieke situaties geconcretiseerd/ ingevuld kunnen worden. (Anderson, 1978) Kenniseenheden (theoriën, procedures) Mentale modellen sturen uitvoering Accretie/ elaboratie Tuning Herstructurering/ inductie Automatisering 36

37 Betekenisvol leren en schema theorie Schema theorie Eigenschappen: Kenniseenheden: Representaties van concepten: Onderliggende objecten, situaties, gebeurtenissen, acties en scripts. Mentale modellen: Schema s die het probleemoplossen sturen. Aard van schema s Kenniseenheden (theoriën, procedures) Mentale modellen sturen uitvoering Schema gebaseerde processen Accretie/ elaboratie Tuning Herstructurering/ inductie Automatisering 37

38 Betekenisvol leren en schema theorie Aard van schema s Schema theorie Schema gebaseerde processen Processen: Accretie/ elaboratie: Nieuwe concrete informatie wordt begrepen en ingepast in bestaande schema s en zodoende onthouden. Tuning: Bestaande schema s veranderen zodanig dat ze meer overeenkomen met ervaring. Herstructurering/ inductie: Nieuwe schema s ontstaan die oude schema s vervangen of opnemen. Leren door analogie. Kenniseenheden (theoriën, procedures) Mentale modellen sturen uitvoering Accretie/ elaboratie Tuning Herstructurering/ inductie 38

39 Voorbeeld schema

40 Waar gaat dit over? Eerst legt u de spullen op verschillende stapeltjes. Eén stapeltje kan voldoende zijn afhankelijk van de kenmerken van de spullen. Wel is het beter kleine stapeltjes in plaats van (te) grote stapels te maken. Een grote stapel lijkt aantrekkelijk maar levert eerder complicaties op. Gebruik vervolgens het juiste product en volg de aanwijzingen op de verpakking. Wanneer u de hele procedure heeft doorlopen legt u de spullen weer op verschillende stapeltjes waarna u ze naar de juiste plek brengt. De spullen zijn nu klaar voor gebruik. U kunt weer onbezorgd genieten van de zon.

41 Kleding voorzien van UV filter met waspoeder Eerst legt u de spullen op verschillende stapeltjes. Eén stapeltje kan voldoende zijn afhankelijk van de kenmerken van de spullen. Wel is het beter kleine stapeltjes in plaats van (te) grote stapels te maken. Een grote stapel lijkt aantrekkelijk maar levert eerder complicaties op. Gebruik vervolgens het juiste product en volg de aanwijzingen op de verpakking. Wanneer u de hele procedure heeft doorlopen legt u de spullen weer op verschillende stapeltjes waarna u ze naar de juiste plek brengt. De spullen zijn nu klaar voor gebruik. U kunt weer onbezorgd genieten van de zon. (naar voorbeeld van Bransford & Johnson, 1972)

42 Schema constructie Een realistische context geven Variatie aanbrengen Feedback geven Visualiseren stimuleren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 42

44 Demonstreren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 44

45 Ondersteunen en corrigeren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 45

46 Laten oefenen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 46

47 Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief? Demonstreren Ondersteunen en corrigeren Laten oefenen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 47

48 Leren Schema theorie Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 48

49 Aard van schema s Kenniseenheden (theoriën, procedures) Mentale modellen sturen uitvoering Betekenisvol leren en schema theorie Schema theorie Schema gebaseerde processen Accretie/ elaboratie Tuning Herstructurering/ inductie Processen: Accretie/ elaboratie: Nieuwe concrete informatie wordt begrepen en ingepast in bestaande schema s en zodoende onthouden. Tuning: Bestaande schema s veranderen zodanig dat ze meer overeenkomen met ervaring. Herstructurering/ inductie: Nieuwe schema s ontstaan die oude schema s vervangen of opnemen. Leren door analogie. Automatisering: Geautomatiseerde schema s ontstaan door processen als strenghtening waarvoor geen bewuste verwerking meer nodig is. Automatisering 49

50 Schema automatisering Demonstreren Ondersteunen en corrigeren Laten oefenen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 50

51 Samenvattend

52 Gagné s Instructietheorie 9 Richtlijnen 1. Trekken, richten en vasthouden van de aandacht 2. Informeren over de leerdoelen 3. Activeren van voorkennis 4. Presenteren van de leerinhoud 5. Geven van aanwijzingen (guidance) 6. Laten oefenen/ toepassen 7. Geven van feedback 8. Beoordelen van prestaties 9. Verbeteren retentie en transfer 52

53 Instructie Constructivistische benadering

55 Informatieproblemen oplossen Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 55

56 Ontdekkend leren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 56

57 Samenwerkend leren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 57

58 Probleemgestuurd leren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 58

59 Zelfgestuurd leren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 59

60 Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief? Informatieproblemen oplossen Ontdekkend leren Samenwerkend leren Probleemgestuurd leren Zelfgestuurd leren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 60

61 Leren Constructivisme Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 61

62 Constructivistische benadering Leerdoelen Redeneren Kritisch denken Kennis begrijpen en gebruiken Zelfregulatie Betekenisvolle reflectie 62

63 Constructivistische benadering Complexe omgevingen: Studenten kunnen niet omgaan met de complexiteit van de praktijk als ze er niet mee geoefend hebben (transfer) Sociale interactie: Samenwerkend leren is wezenlijk anders dan individueel leren omdat het niet alleen gaat om het uitwisselen van kennis maar om coconstructie van kennis Meerdere perspectieven/ representaties: Voorkomt oversimplificatie, overgeneralisatie en overconfidence van fenomenen in de complexe werkelijkheid Student-eigenaarschap over leren: Studenten weten zelf het beste wat goed voor ze is Zelfbewustzijn over leren: Reflexitiviteit ( metacognitie), studenten kunnen zich bewust zijn van hun eigen rol in het leerproces Uitgangspunten Complexe, relevante leeromgeving Sociale interactie Meerdere perspectieve/ representaties Studenteigenaarschap over leren Zelfbewustzijn over leerprocessen 63

64 Hogere orde vaardigheden; metacogniteve vaardigheden; zelfregulerend leren vaardigheden; zelfsturend leren vaardigheden; 21 ste eeuwse vaardigheden Informatieproblemen oplossen Ontdekkend leren Samenwerkend leren Probleemgestuurd leren Zelfgestuurd leren Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 64

65 Cognitivisme vs. constructivisme

66 Plaatsbepaling Constructivistische theorie bestaat niet. Het gaat om een verzameling van constructivistische benaderingen van leren en instructie. Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 66

67 Plaatsbepaling Filosofische achtergrond Leertheorie Informatieverwerkingstheorie Instructiebenadering Objectivisme Gagné Interpretivisme Schematheorie Constructivistische benadering Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 67

68 Plaatsbepaling Vanwege de tegenstelling tussen het objectivisme en het interpretivisme ligt er aan de constructivistische benadering geen duidelijk geheugenmodel ten grondslag Constructivistische benadering is meer een filosofische benadering Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 68

69 Concluderend Constructivistische aannames leiden soms tot controversies Objectivistische instructietheorieën zoals die van Gagné lijken per filosofische definitie niet te verenigen met interpretivistische, constructivistische benaderingen MAAR, er is consensus over: 1. Alleen de actieve lerende is een succesvolle lerende 2. Leren door voorbeelden en leren door te doen helpt begrip 3. Leren om te begrijpen is beter dan uit het hoofd leren 4. De sociale structuur van de leeromgeving is belangrijk

70 Merrill s vijf instructieprincipes 1. Presenteer realistische taken 2. Activateer voorkennis 3. Demonstreer de leerinhoud 4. Laat de leerinhoud toepassen 5. Laat de leerinhoud integreren in de persoonlijke, sociale omgeving Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction. Educational Technology Research and Development, 50(3), Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 70

71 Hele taak instructieontwerp modellen

72 Voorbeeld hele taak model Vier componenten instructie ontwerp model Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 72

73 Hele taak modellen Deeltaakmodellen Atomistisch Hele taakmodellen Holistisch Fragmentatie Integratie Compartementalisatie Coördinatie Weinig transfer Transfer Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 73

74 Bedankt voor jullie aandacht!