Export- en Importindex MKB

Transcriptie

1 Export- en Importindex MKB Ontwikkelingen

2 ISBN : Rapportnummer : A Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap ( Panteia BV Panteia BV Bredewater 26 P.o. box CA Zoetermeer 2701 AA Zoetermeer The Netherlands Petra Gibcus, Paul van der Zeijden, Sophie Doove Zoetermeer, december 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Panteia. Panteia aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with Panteia. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of Panteia. Panteia does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding 7 2 Exporteurs Aantal exporteurs Aantal exporteurs naar grootteklasse Aantal exporteurs in het MKB naar sector 11 3 Export van het MKB Export van Nederland Export naar grootteklasse Export in het MKB naar sector Exportintensiteit van het MKB 18 4 Importeurs Aantal importeurs Aantal importeurs naar grootteklasse Aantal importeurs in het MKB naar sector 23 5 Import van het MKB Import van Nederland Import naar grootteklasse Import in het MKB naar sector Importintensiteit van het MKB 30 Bijlagen 33 Bijlage 1 Definities gehanteerde begrippen 33 Bijlage 2 Sectorindeling 37 Bijlage 3 Methoden 39 Bijlage 4 Tabellen 41 3

4

5 Samenvatting Exporteurs In 2012 telde Nederland bijna goederenexporteurs. Het totaal aantal dienstenexporteurs lag in 2011 op Ruim driekwart van de goederenexporteurs valt onder het kleinbedrijf (minder dan 10 werkzame personen). Het aandeel ondernemingen in het MKB dat goederen exporteert, lag in 2012 op bijna 8%. Bij grotere bedrijven is het aandeel exporteurs hoger dan bij de kleinere bedrijven. Van de bedrijven met 50 tot 250 werkzame personen exporteert ongeveer de helft goederen. Ruim een kwart van de goederenexporteurs in het MKB zijn bedrijven in de groothandel. Ruim een vijfde betreft exporteurs in de sector zakelijke diensten. De groothandel kent ook relatief het grootste aandeel goederenexporteurs: ruim 35% van de groothandelsbedrijven in het MKB exporteert goederen. Van de bedrijven in het MKB in de industrie exporteert 24% goederen. Het transport kent relatief het grootste aandeel dienstenexporteurs: ruim 7% van de transportbedrijven in het MKB exporteert diensten. Export In de periode is de totale export van Nederland toegenomen met 36% tot bijna 534 miljard euro in De goederenexport kwam daarbij uit op bijna 430 miljard euro en de dienstenexport op ruim 100 miljard euro. De Exportindex MKB van goederen laat een daling zien in De gevolgen van de kredietcrisis werden in dat jaar zichtbaar. Daarna volgde een sterke toename in 2010 en een lichte toename in 2011 en in De Exportindex van goederen voor het grootbedrijf geeft een ander beeld: een sterke afname in 2009, gevolgd door een toename in de jaren 2010, 2011 en De dienstenexport van het MKB liet in 2011 een sterke groei zien, terwijl die van het grootbedrijf vrijwel niet veranderde. Van de goederenexport in 2012, die kan worden toegerekend naar grootteklassen, komt bijna twee derde voor rekening van het MKB en ruim een derde komt voor rekening van het grootbedrijf (250 werkzame personen of meer). Bij de dienstenexport in 2011 komt 40% voor rekening van het MKB. Bijna de helft van de goederenexport in het MKB wordt gerealiseerd door de groothandel en een kwart door de industrie. De grootste toename van de goederenexport in het MKB wordt gerealiseerd bij de zakelijke diensten, in 2011 een toename van 45% en in 2012 een toename van 32%. Exportintensiteit De exportintensiteit is het aandeel van de export in de omzet. De exportintensiteit goederen van het totale MKB ligt in de periode tussen 16% en 20%. In 2012 was deze exportintensiteit 19%. De hoogste exportintensiteit goederen is te vinden in het transport (40% in 2012), gevolgd de industrie (37%) en de groothandel (28%). De exportintensiteit diensten in het MKB bedroeg in %. 5

6 Importeurs In 2012 kende Nederland bijna importeurs van goederen. Het totaal aantal dienstenimporteurs lag in 2011 op ruim Van de goederenimporteurs valt ruim 80% onder het kleinbedrijf (minder dan 10 werkzame personen). 12% van het aantal ondernemingen in het MKB importeerde in 2012 goederen. Bij grotere bedrijven is het aandeel importeurs hoger dan bij de kleinere bedrijven. In het kleinbedrijf importeerde 10% van de ondernemingen goederen in In het grootbedrijf was dit 64%. Van de goederenimporteurs in het MKB zit de grootste groep, namelijk ruim een vijfde, in de groothandel. Daarna volgt de detailhandel met bijna een vijfde deel van de goederenimporteurs. De groothandel kent ook relatief het grootste aandeel goederenimporteurs: ruim 43% van de groothandelsbedrijven in het MKB is importeur. Van de bedrijven in het MKB in de industrie importeert 31% goederen. Het transport kent relatief het grootste aandeel dienstenimporteurs: bijna 5% van de transportbedrijven in het MKB. Import In de periode is de totale import van Nederland toegenomen tot 483 miljard euro in 2012; een toename van 27%. De goederenimport kwam daarbij uit op ruim 389 miljard euro en de dienstenimport op bijna 94 miljard euro. De Importindex MKB van goederen laat een daling zien in 2009, een sterke toename in 2010 en in de jaren daarna een lichte toename. De Importindex van goederen voor het grootbedrijf nam in 2009 sterk af, gevolgd door een toename in de jaren 2010 en 2011 en een daling De Importindex van diensten liet in het MKB in 2011 een sterke groei zien, terwijl die van het grootbedrijf niet veranderde. Van de goederenimport in 2012 die kan worden toegerekend naar grootteklassen komt 60% voor rekening van het MKB en 40% komt voor rekening van het grootbedrijf. Bij de dienstenimport in 2011 komt 38% voor rekening van het MKB. De groothandel realiseerde ruim de helft van de goederenimport in het MKB. De zakelijke dienstverlening nam de grootste toename van de goederenimport in het MKB voor haar rekening, in 2011 een toename van 39% en in 2012 een toename van 38%. Importintensiteit De importintensiteit is het aandeel van de import in de omzet. De importintensiteit goederen van het totale MKB ligt in de periode tussen 15% en 18%. In 2012 was deze importintensiteit 17%. De hoogste importintensiteit goederen is te vinden in het transport (29% in 2012), gevolgd door de groothandel (27%) en de industrie (23%). De importintensiteit diensten in het MKB was 19% in 2011%. 6

7 1 Inleiding Export en import als maatstaf voor zakendoen in het buitenland De export en de import zijn veel gebruikte maatstaven om het zakendoen van bedrijven in het buitenland te meten. In deze rapportage brengt Panteia de export en de import van het Nederlandse bedrijfsleven in kaart met bijzondere aandacht voor het MKB 1. Het gaat daarbij om het aantal en aandeel exporteurs en importeurs, de directe export en import en de export- en importintensiteit. De ontwikkelingen in deze rapportage hebben, waar mogelijk, betrekking op de jaren 2008 tot en met Exportindex en Importindex MKB Om de ontwikkeling van de MKB-export en MKB-import in kaart te brengen en te monitoren zijn de Exportindex MKB en de Importindex MKB ontwikkeld. De Exportindex betreft de directe export: de export van goederen en diensten die door de bedrijven zelf aan het buitenland zijn verkocht (de zogenaamde aan het buitenland gefactureerde omzet). De Importindex betreft de directe import: de levering van goederen en het verlenen van diensten door buitenlandse bedrijven die direct, zonder tussenkomst van een handelsagent of distributeur, aan Nederlandse bedrijven zijn verkocht. Met deze indexcijfers zijn in een oogopslag de ontwikkeling van de export van het MKB en die van de import van het MKB te zien. Het basisjaar in deze rapportage is Voor dat jaar zijn de Exportindex MKB en Importindex gelijkgesteld aan 100. Door de Export- Importindex MKB op deze wijze te berekenen is monitoring zo eenvoudig mogelijk. Veranderingen t.o.v. voorgaande rapportage De onderhavige rapportage geeft inzicht in de export en import voor de periode Ten opzichte van de voorgaande rapportage Exportindex MKB, Ontwikkelingen heeft in deze rapportage op drie punten een verandering plaatsgevonden. Ten eerste zijn vanaf 2008 voor het in kaart brengen van ontwikkelingen in de export andere databronnen gebruikt dan in de daaraan voorafgaande jaren. In de voorgaande rapportage is nader ingegaan op de veranderingen in de databronnen en zijn in de bijlage tevens cijfers over de periode opgenomen 2. Ten tweede zijn de cijfers voor het aantal ondernemingen soms anders dan in de voorgaande rapportage. De cijfers voor het aantal ondernemingen zijn ontleend aan Statline van het CBS. Deze cijfers hebben een voorlopig karakter. 3 In deze rapportage zijn de nieuwste cijfers opgenomen. Dit heeft niet alleen tot gevolg dat de cijfers voor wat betreft het aantal ondernemingen zijn veranderd, maar ook het aandeel exporteurs en het aandeel importeurs veranderd zijn in vergelijking met de voorgaande rapportage Het MKB is gedefinieerd als ondernemingen met minder dan 250 werkzame personen. Er zijn ook andere manieren om tegen het MKB aan te kijken. Verschillende afbakeningen van het MKB geven verschillende aandelen van MKB in export en import. Zie Oscar Lemmers (2014), Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen: Drie afbakeningen van het MKB, CBS, Den Haag/Heerlen. Gibcus, P., N. Tiggeloove, W. Verhoeven en P. van der Zeijden (2013), De Exportindex MKB: Ontwikkelingen , Panteia, Zoetermeer. Met ingang van april 2014 gaat het CBS het Nieuwe Handelsregister als bron gebruiken. De cijfers over 2015 zullen hier ook op gebaseerd zijn en eventuele trendbreuken zullen gecorrigeerd worden. Daarna krijgen de cijfers over de periode de status definitief. Bron: CBS. 7

8 In de voorgaande rapportages is alleen ingegaan op de export. De onderhavige rapportage geeft tevens inzicht in de import. Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat in op het aantal exporteurs naar grootteklasse en sector. Vervolgens gaat hoofdstuk 3 over de omvang van de export en het aandeel van de export in de omzet (exportintensiteit). Het hoofdstuk gaat vooral over goederenexport en, voor zover gegevens beschikbaar, ook over dienstenexport. Hoofdstuk 4 en 5 volgen de opbouw van hoofdstuk 2 en 3, maar dan voor respectievelijk importeurs en import. Bijlage 1 geeft een overzicht van de definities van de gehanteerde begrippen. Bijlage 2 geeft de sectorindeling. Bijlage 3 geeft een beschrijving van de methoden om te komen tot de Exportindex MKB en de Importindex MKB. Bijlage 4 presenteert de cijfers in tabellen over aantal ondernemingen, over exporteurs, export en exportintensiteit, en over importeurs, import en importintensiteit. 8

9 2 Exporteurs Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van het aantal exporteurs in Nederland, naar grootteklasse en naar sector. 2.1 Aantal exporteurs Binnen het aantal exporteurs kan onderscheid worden gemaakt tussen goederen- en dienstenexporteurs. Aangezien een aantal exporteurs zowel goederen als diensten exporteert, kunnen aantallen goederen- en dienstenexporteurs niet zonder meer worden opgeteld. In figuur 1 is het aantal goederenexporteurs weergegeven. In 2012 was sprake van bijna goederenexporteurs in Nederland. Ten opzichte van 2011 is het aantal goederenexporteurs toegenomen met , een toename van 13%. Deze toename was beduidend hoger dan in de voorgaande jaren. In de periode is het aantal goederenexporteurs met 40% toegenomen. figuur 1 Totaal aantal goederenexporteurs in Nederland, Voor de dienstenexport zijn alleen gegevens over 2009 en 2011 beschikbaar. In 2009 was sprake van exporteurs van diensten. Dit aantal was in 2011 gedaald naar In totaal waren er in 2011 ruim exporteurs van goederen en/of diensten. 2.2 Aantal exporteurs naar grootteklasse Verdeling aantal goederenexporteurs naar grootteklasse 4 Van de goederenexporteurs is bijna 99% aan te merken als MKB (bedrijven tot 250 werkzame personen). Ruim driekwart (76%) van de goederenexporteurs behoort tot het kleinbedrijf (tot 10 werkzame personen). Het gaat om bedrijven. Ruim goederen-exporteurs behoren tot het middenbedrijf (10 tot 250 werkzame personen). 1% van de goederenexporteurs betreft grote bedrijven, dat wil zeggen bedrijven met 250 werkzame personen (wp) of meer (zie figuur 2). 4 Van de dienstenexporteurs is geen nadere verdeling naar grootteklasse bekend. 9

10 figuur 2 Verdeling aantal goederenexporteurs naar grootteklasse in % 3% 2%1% 1 wp 10% 38% 2-9 wp wp wp wp wp 250+ wp 38% Index aantal exporteurs en ondernemingen in het MKB In figuur 3 zijn de index van het aantal goederenexporteurs en de index van het aantal ondernemingen in het MKB weergegeven. Vanaf 2010 stijgt het aantal goederenexporteurs harder dan het aantal ondernemingen in het MKB. In 2011 steeg het aantal goederenexporteurs in het MKB met bijna 9% en het aantal ondernemingen in het MKB met bijna 6%. In 2012 was dat respectievelijk 13% en bijna 4%. Dit betekent dat het aandeel goederenexporteurs verder is toegenomen. figuur 3 Index aantal goederenexporteurs en ondernemingen in het MKB, (2010=100) , ,8 105,7 109,5 Index aantal goederenexporteurs MKB ,9 88,0 94,4 92,1 100,0 Index aantal ondernemingen MKB 80 Voor de dienstenexporteurs zijn alleen gegevens beschikbaar over 2009 en Bij de dienstenexporteurs in het MKB is sprake van een daling van bijna 8% in 2011 ten opzichte van

11 Aandeel exporteurs naar grootteklasse In figuur 4 is de ontwikkeling van het aandeel goederen exporterende ondernemingen naar grootteklasse weergegeven. In 2012 varieert het aandeel goederen exporterende ondernemingen van 4,2% voor bedrijven met 1 werkzame persoon tot 50,8% voor bedrijven in de grootteklasse 50 tot 100 werkzame personen (groot middenbedrijf). In het gehele MKB is het aandeel goederenexporteurs toegenomen van 7% in 2008 naar 7,9% in In alle grootteklassen was in 2012 sprake van een lichte toename van het aandeel goederenexporteurs. In 2011 was dat alleen voor de grootteklassen tot 100 werkzame personen. De bedrijven vanaf 100 werkzame personen lieten in 2011 een lichte daling van het aandeel goederenexporteurs zien. figuur 4 Aandeel goederenexporteurs naar grootteklasse, % 50% 40% 30% 20% 1 wp 2-9 wp wp wp wp wp 250+ wp 10% MKB 0% Voor de dienstenexporteurs zijn alleen gegevens beschikbaar over 2009 en Het aandeel dienstenexporteurs in het MKB is in die periode gedaald van 1,3% in 2009 naar 1,0% in Aantal exporteurs in het MKB naar sector Verdeling aantal goederenexporteurs in het MKB naar sector In figuur 5 zijn de goederenexporteurs in het MKB verdeeld naar sector. Daarbij zijn alleen de sectoren opgenomen waar sprake is van een belangrijk aantal exporteurs. De andere sectoren zijn ondergebracht in de categorie overig. In de groothandel zijn de meeste exporteurs te vinden, namelijk 26% van de goederenexporteurs in het MKB. Vervolgens is het aantal exporteurs in de sector zakelijke diensten groot, namelijk 22% van de goederenexporteurs in het MKB. 11

12 figuur 5 Verdeling aantal goederenexporteurs in het MKB naar sector in % 12% 31% landbouw/visserij industrie groothandel 26% transport zakelijke diensten overig* 22% 4% * Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. Verdeling aantal dienstenexporteurs in het MKB naar sector De verdeling van het aantal dienstenexporteurs in het MKB naar sector voor 2011 is weergegeven in figuur 6 5. De meeste dienstenexporteurs zijn te vinden in de commerciële dienstensector (ICT, financiële en zakelijke diensten), namelijk 38% van de dienstenexporteurs in het MKB. Ruim een kwart van de dienstenexporteurs behoort tot de bouw, handel en horeca. figuur 6 Verdeling aantal dienstenexporteurs in het MKB naar sector in 2011* 2% 17% landbouw, delfstoffenwinning, industrie 38% bouw, handel en horeca transport 26% ICT, financiële en zakelijke diensten niet-commerciële diensten 17% * Over 2012 geen gegevens beschikbaar. Bron: Panteia, op basis van CBS, Internationalisation Monitor. 5 Recentere gegevens over dienstenexporteurs dan die over 2011 zijn nog niet beschikbaar. 12

13 Index aantal goederenexporteurs MKB per sector Een belangrijke indicator om de exportactiviteiten van het MKB te monitoren is de index van het aantal goederenexporteurs in het MKB. Deze is in figuur 7 weergegeven per sector. Daaruit blijkt dat met name in de sector zakelijke diensten het aantal goederenexporteurs in het MKB fors is toegenomen. Ten opzichte van 2010 is het aantal goederenexporteurs in het MKB in 2012 in de sector zakelijke diensten toegenomen met 50%. figuur 7 Index aantal goederenexporteurs MKB per sector, landbouw/ visserij 140 industrie 120 groothandel 100 transport* 80 zakelijke diensten 60 overig** 40 * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. Aandeel goederenexporteurs in het MKB naar sector In figuur 8 is de ontwikkeling van het aandeel goederenexporteurs in het MKB naar sector weergegeven. De groothandel is al jaren de sector met relatief de meeste goederenexporteurs in het MKB. In 2012 ging dat om een aandeel van 35,7%. Daarnaast is de industrie een sector met relatief veel goederenexporteurs in het MKB. Echter, hierbij is wel sprake van een geleidelijke daling van dit aandeel van 26,9% in 2009 naar 24% in Een duidelijke toename van het aandeel goederenexporteurs in het MKB zien we in de sector transport. In deze sector steeg het aandeel van 6,8% in 2009 naar 13,7% in Aandeel dienstenexporteurs in het MKB naar sector Voor de dienstenexporteurs zijn alleen gegevens beschikbaar over 2009 en 2011 (zie figuur 9). De transportsector heeft het grootste aandeel dienstenexporteurs in het MKB, namelijk 7,1% in Met uitzondering van de sectoren landbouw, delfstoffenwinning, industrie en niet-commerciële diensten is in de periode in alle sectoren sprake van een daling van het aandeel dienstenexporteurs in het MKB. 13

14 figuur 8 Aandeel goederenexporteurs in het MKB naar sector, % 35% landbouw/ visserij 30% industrie 25% groothandel 20% 15% transport* 10% zakelijke diensten 5% overig** 0% * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. figuur 9 Aandeel dienstenexporteurs in het MKB naar sector, 2009 en % 9% 8,5% 8% 7% 7,1% 6% 5% 4% 3% 3,8% 3,1% % 1% 0% 1,9% 1,6% landbouw, delfstoffenwinning, industrie 1,1% 0,9% bouw, handel en horeca transport ICT, financiële en zakelijke diensten 0,1% 0,1% nietcommerciële diensten 1,3% 1,0% totaal Bron: Panteia, op basis van CBS, Internationalisation Monitor. 14

15 3 Export van het MKB Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van de export in Nederland, naar grootteklasse en naar sector en de exportintensiteit. Het betreft de directe export: de export van goederen en diensten die door de bedrijven zelf aan het buitenland zijn verkocht (de zogenaamde aan het buitenland gefactureerde omzet). 3.1 Export van Nederland Na een daling in 2009 is de omvang van zowel de goederen- als de dienstenexport in de jaren 2010, 2011 en 2012 telkens toegenomen (zie figuur 10). De goederenexport nam in de jaren 2010, 2011 en 2012 toe met respectievelijk 20%, 10% en 5%. Voor de dienstenexport was dat respectievelijk 9%, 12% en 4%. De totale export van goederen en diensten bedroeg in 2012 bijna 534 miljard euro, waarvan bijna 430 miljard euro (8%) goederenexport en bijna 104 miljard euro (19%) dienstenexport. figuur 10 Export van goederen en diensten (x 1 miljoen), Dienstenexport Goederenexport Bron: Panteia, op basis van CBS, Statistiek internationale handel in goederen en Statistiek internationale handel in diensten. 3.2 Export naar grootteklasse Verdeling export naar grootteklasse In figuur 11 is de verdeling van de goederenexport (2012) en van de dienstenexport (2011) naar grootteklasse weergegeven 6. Bij de verdeling dient te worden opgemerkt dat op basis van de beschikbare bronnen een belangrijk deel van de export niet toe te delen is naar grootteklasse. Voor de goederenexport is dat 28% en voor de dienstensector 29%. Van de goederenexport die wel kan worden toegerekend naar grootteklassen komt 63% voor rekening van het MKB. Bij de dienstenexport is 40% afkomstig van het MKB. 6 Voor de dienstensector zijn geen gegevens over 2012 beschikbaar. Daarnaast is voor de dienstensector geen nadere onderverdeling naar grootteklasse beschikbaar. 15

16 figuur 11 Goederenexport naar grootteklasse 2012 (in procenten) en dienstenexport naar grootteklasse 2011 (in procenten) Goederenexport % 28% 4% 7% <10 wp wp wp 10% wp wp 250+ wp 27% 14% niet toegerekend Dienstenexport % 28% MKB (0-249 wp) grootbedrijf (250+ wp) niet toegerekend 43% Bron: Panteia, op basis van CBS, Statistiek internationale handel in goederen, Statistiek internationale handel in diensten en Internationalisation Monitor. Exportindex goederen In figuur 12 is de ontwikkeling van de Exportindex (index van de directe export) voor het MKB en voor het grootbedrijf voor goederen weergegeven. De Exportindex laat in 2009, ingegeven door de economische crisis, zowel in het MKB als in het grootbedrijf een daling zien. Daarna neemt de Exportindex zowel in het MKB als in het grootbedrijf elk jaar toe. In 2010 nam de Exportindex MKB sterker toe dan de Exportindex grootbedrijf, terwijl in 2011 de Exportindex grootbedrijf sterker toenam. In 2012 maakt de Exportindex MKB en Exportindex grootbedrijf een nagenoeg gelijke ontwikkeling mee. Exportindex diensten Voor de dienstenexport zijn alleen gegevens over 2010 en 2011 beschikbaar. Ook nu is de index voor 2010 gelijk gesteld aan 100. In 2011 was de Exportindex diensten voor het MKB gelijk aan 131 en voor het grootbedrijf 102. Dit impliceert dat de export van diensten in het MKB in 2011 aanzienlijk sterker is gestegen dan in het grootbedrijf. 16

17 figuur 12 Exportindex goederen MKB en grootbedrijf, (2010=100) , ,1 119,5 Exportindex goederen MKB (0-249 wp) ,0 101,2 106,7 Exportindex goederen grootbedrijf (250+ wp) 94, , ,7 3.3 Export in het MKB naar sector Verdeling goederenexport in het MKB naar sector 7 De goederenexport, die kan worden toegerekend aan het MKB (zie paragraaf 3.2), is in figuur 13 verdeeld naar sector. De groothandel neemt bijna de helft van deze export voor zijn rekening. De industrie draagt voor een kwart bij aan de goederenexport in het MKB. figuur 13 Verdeling goederenexport van het MKB naar sector in % 2% 8% 25% landbouw/visserij 9% industrie groothandel transport zakelijke diensten overige sectoren* 49% * Overige sectoren: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. 7 Van de dienstenexport is geen verdeling van de MKB-export naar sector beschikbaar. 17

18 Index goederenexport MKB naar sector De ontwikkeling van de goederenexport, die kan worden toegerekend aan het MKB, is in figuur 14 weergegeven voor de verschillende sectoren. De grootste toename van de goederenexport in het MKB vinden we bij de zakelijke diensten, in 2011 een toename van 45% en in 2012 een toename van 32%. De belangrijkste sector voor de goederenexport in het MKB, de groothandel, liet in 2011 een daling zien van de index, maar deze kwam in 2012 weer bijna terug op het niveau van figuur 14 Index goederenexport MKB per sector, landbouw/ visserij 160 industrie groothandel 100 transport* 80 zakelijke diensten overig** * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. 3.4 Exportintensiteit van het MKB Exportintensiteit van het MKB naar grootteklasse De exportintensiteit is het aandeel van de export in de omzet en is een maatstaf voor het belang van de goederenexport. In figuur 15 is de exportintensiteit van de goederenexport naar grootteklasse in het MKB en van het totale MKB weergegeven. De exportintensiteit goederen van het totale MKB lag in 2012 op 18,7%. Dit is hoger dan in 2008 (16,6%), maar lager dan in 2010 (19,6%). In de categorie werkzame personen is de exportintensiteit het hoogst, namelijk 25,8% in De exportintensiteit diensten is alleen voor het totale MKB beschikbaar met als meest recente jaar Deze kwam voor het MKB in 2011 uit op 2,7% van de MKB-omzet, tegenover 2,3% in Hiermee komt de totale exportintensiteit (goederen en diensten) in 2011 uit op 20,4%. In 2010 was de totale exportintensiteit nog 22%. 18

19 figuur 15 Exportintensiteit goederen in het MKB naar grootteklasse, % 25% 0-9 wp 20% wp 15% 10% wp wp wp 5% MKB 0% Exportintensiteit van het MKB naar sector Als de exportintensiteit voor goederen van het MKB naar sector wordt bekeken (zie figuur 16), dan blijkt dat deze in 2012 het hoogst is in het transport, namelijk bijna 40%. In de jaren daarvoor was de exportintensiteit in het MKB het hoogst in de industrie. Bij het transport was sprake van een sterke stijging van de exportintensiteit. Bij de groothandel was in 2011 sprake van een sterke daling van de exportintensiteit, maar deze is in 2012 weer opgekrabbeld. figuur 16 Exportintensiteit goederen in het MKB naar sector, % 40% landbouw/visserij 35% industrie 30% 25% 20% groothandel transport* 15% zakelijke diensten 10% 5% 0% overig** MKB * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. Van de dienstenexport zijn geen sectorale gegevens voor het MKB beschikbaar. 19

20

21 4 Importeurs Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van het aantal importeurs in Nederland, naar grootteklasse en naar sector. 4.1 Aantal importeurs Evenals bij de exporteurs kan hier een onderscheid worden gemaakt tussen goederenen dienstenimporteurs. Aangezien een aantal importeurs zowel goederen als diensten importeert, kunnen aantallen goederen- en dienstenimporteurs niet zonder meer worden opgeteld. In 2012 was sprake van bijna goederenimporteurs in Nederland (zie figuur 17). Ten opzichte van 2011 is het aantal goederenimporteurs toegenomen met , een toename van 7%. figuur 17 Totaal aantal goederenimporteurs in Nederland, Voor de dienstenimport zijn alleen gegevens over 2009 en 2011 beschikbaar. In 2009 waren er importeurs van diensten. Dit aantal was in 2011 gedaald naar dienstenimporteurs. 4.2 Aantal importeurs naar grootteklasse Verdeling aantal goederenimporteurs naar grootteklasse 8 Acht op de tien goederenimporteurs behoren tot het kleinbedrijf (tot 10 werkzame personen). Dit betreft bedrijven. 18% van de goederenimporteurs betreft het middenbedrijf (10 tot 250 werkzame personen). 9 Het gaat hier om goederen importerende bedrijven. 1% van de goederenimporteurs (1.860 bedrijven) zijn bedrijven met 250 of meer werkzame personen (zie figuur 18). 8 9 Van de dienstenimporteurs is geen nadere verdeling naar grootteklasse bekend. Hierbij dient opgemerkt te worden dat er 1% verschil kan zitten tussen de in de tekst genoemde percentages en de optelling van percentages afgebeeld in figuur. Dit komt doordat de percentages in de tekst zijn berekend op basis van niet afgeronde percentages, terwijl in de figuur alleen afgeronde percentages zijn weergegeven. 21

22 figuur 18 Verdeling aantal goederenimporteurs naar grootteklasse in % 3% 2%1% 8% 1 wp 38% 2-9 wp wp wp wp wp 250+ wp 42% Index aantal importeurs en ondernemingen in het MKB In figuur 19 zijn de index van het aantal goederenimporteurs en de index van het aantal ondernemingen in het MKB (tot 250 werkzame personen) weergegeven. Het aantal goederen importerende MKB-bedrijven groeit vanaf 2010 harder dan het totaal aantal ondernemingen in het MKB. In 2011 steeg het aantal goederenimporteurs in het MKB met 9% en het aantal ondernemingen in het MKB met bijna 6%. In 2012 was dat respectievelijk bijna 7% en bijna 4%. Het aandeel goederenimporteurs neemt dus toe. figuur 19 Index aantal goederenimporteurs en ondernemingen in het MKB, (2010=100) , ,2 109, ,9 98,4 94, ,7 Index aantal goederenimporteurs MKB Index aantal ondernemingen MKB 84,1 80 Voor de dienstenimporteurs zijn alleen gegevens beschikbaar over 2009 en Het aantal dienstenimporteurs in het MKB is in de periode met 18% afgenomen. 22

23 Aandeel importeurs naar grootteklasse In figuur 20 wordt de ontwikkeling van het aandeel goederen importerende ondernemingen naar grootteklasse gepresenteerd. Het aandeel goederenimporteurs neemt toe met de grootteklasse. In 2012 varieerde het aandeel goederen importerende ondernemingen van 6,4% voor bedrijven met 1 werkzame persoon tot 63,6% voor bedrijven met meer dan 250 werkzame personen (grootbedrijf). In het gehele MKB is het aandeel goederenimporteurs toegenomen van 10,6% in 2008 tot 12% in In alle grootteklassen was er in 2012 sprake van een lichte toename van het aandeel goederenimporteurs. Ook in 2011 was in bijna alle grootteklassen het aandeel iets toegenomen, alleen in het grootbedrijf nam het aandeel importerende ondernemingen af in deze periode. figuur 20 Aandeel goederenimporteurs naar grootteklasse, % 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 1 wp 2-9 wp wp wp wp wp 250+ wp MKB 0% Voor de diensten importerende ondernemingen zijn alleen gegevens beschikbaar over 2009 en Het aandeel dienstenimporteurs in het MKB is in die periode gedaald van 1,2% in 2009 naar 0,9% in Aantal importeurs in het MKB naar sector Verdeling aantal goederenimporteurs in het MKB naar sector De verdeling van de goederenimporteurs in het MKB over de sectoren is in figuur 21 weergeven. Bijna de helft van de goederenimporteurs valt onder deze overige categorie. Een relatief groot deel van de goederenimporteurs is in de groothandel te vinden, twee op de tien goederen importerende ondernemingen in het MKB bevinden zich in deze sector. Gevolgd door de zakelijke diensten, waar 14% van de goederenimporteurs in het MKB te vinden is. Eén op de tien goederen importerende MKB ondernemingen bevindt zich in de industrie. In de landbouw/visserij en transport bevindt zich respectievelijk 4% en 3% van de goederen importerende MKB ondernemingen. 23

24 figuur 21 Verdeling aantal goederenimporteurs in het MKB naar sector in % 10% landbouw/visserij industrie 48% 21% groothandel transport zakelijke diensten 3% overig* 14% * Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. Bron: Panteia, op basis van CBS, Statistiek internationale hand el in goederen. Verdeling aantal dienstenimporteurs in het MKB naar sector De verdeling van het aantal dienstenimporteurs in het MKB naar sector voor 2011 is weergegeven in figuur De meeste diensten importerende ondernemingen zijn te vinden in de commerciële dienstensector (ICT, financiële en zakelijke diensten), 30% van de dienstenimporteurs in het MKB behoort tot deze sector. Ruim een kwart (27%) van de dienstenimporteurs behoort tot de bouw, handel en horeca. Een andere kwart (26%) van de dienstenimporteurs in het MKB bevindt zich in de landbouw, delfstoffenwinning en industrie. figuur 22 Verdeling aantal dienstenimporteurs in het MKB naar sector in 2011* 4% 30% 26% landbouw, delfstoffenwinning, industrie bouw, handel en horeca transport ICT, financiële en zakelijke diensten niet-commerciële diensten 13% 27% * Over 2012 geen gegevens beschikbaar. Bron: Panteia, op basis van CBS, Internationalisation Monitor. 10 Recentere gegevens over dienstenimporteurs dan die over 2011 zijn nog niet beschikbaar. 24

25 Index aantal goederenimporteurs MKB per sector De index van het aantal goederenimporteurs is een belangrijke indicator om de importactiviteiten van het MKB te monitoren. Deze is in figuur 23 weergegeven per sector. De figuur laat een relatief grote toename van het aantal goederenimporteurs zien in de sector zakelijke diensten. Ten opzichte van 2010 is het aantal goederenimporteurs in het MKB in 2012 in de sector zakelijke diensten toegenomen met 39%. figuur 23 Index aantal goederenimporteurs MKB per sector, landbouw/ visserij 140 industrie 120 groothandel 100 transport* 80 zakelijke diensten 60 overig** 40 * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. Aandeel goederenimporteurs in het MKB naar sector In figuur 24 is de ontwikkeling van het aandeel goederenimporteurs in het MKB naar sector weergegeven. De groothandel is al jaren de sector met relatief de meeste goederenimporteurs in het MKB. In 2012 was in de groothandel 43,3% van het MKB goederenimporteur. Ook de industrie is een sector met relatief veel goederenimporteurs in het MKB. Dit aandeel is in de afgelopen jaren wel geleidelijk iets afgenomen van 33,6% in 2008 naar 31% in De relatief grootste toename van het aandeel goederenimporteurs in het MKB is te zien in de sector transport. In deze sector steeg het aandeel van 8% in 2009 tot 11,9% in Aandeel dienstenimporteurs in het MKB naar sector Wederom zijn voor de dienstenimporteurs alleen gegevens beschikbaar over 2009 en 2011 (zie figuur 25). Zowel in 2009 als in 2011 heeft de transportsector het grootste aandeel dienstenimporteurs in het MKB, namelijk 5,3% in 2009 en 4,8% in In alle sectoren is het aandeel dienstenimporteurs in het MKB in de periode afgenomen. 25

26 figuur 24 Aandeel goederenimporteurs in het MKB naar sector, % 45% landbouw/ visserij 40% 35% 30% industrie groothandel 25% 20% transport* 15% 10% 5% zakelijke diensten overig** 0% * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. figuur 25 Aandeel dienstenimporteurs in het MKB naar sector, 2009 en % 5,3% 5% 4,8% 4% 3% 2,9% 2,5% 3,1% % 2,1% % 1,1% 0,8% 1,2% 0,9% 0% landbouw, delfstoffenwinning, industrie bouw, handel en horeca transport ICT, financiële en zakelijke diensten 0,2% 0,1% nietcommerciële diensten totaal Bron: Panteia, op basis van CBS, Internationalisation Monitor. 26

27 5 Import van het MKB In dit hoofdstuk staat de ontwikkeling van de import centraal. Het hoofdstuk kijkt naar de ontwikkeling van de import naar grootteklasse, met speciale aandacht voor het MKB, en sector. Het betreft de directe import: de levering van goederen en het verlenen van diensten door buitenlandse bedrijven die direct, zonder tussenkomst van een handelsagent of distributeur, aan Nederlandse bedrijven zijn verkocht. Ook de importintensiteit komt in dit hoofdstuk aan bod. 5.1 Import van Nederland Na een afname in 2009 is de omvang van de goederenimport vanaf 2009 van jaar op jaar toegenomen. De omvang van de dienstenimport is vanaf 2008 ook telkens toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar (zie figuur 26). De goederenimport nam in de jaren 2010, 2011 en 2012 toe met respectievelijk 21%, 10% en 7%. De dienstenimport nam in de jaren 2009, 2010, 2011 en 2012 toe met respectievelijk 2%, 3%, 9% en 7%. De totale import van goederen en diensten bedroeg in 2012 bijna 483 miljard euro, waarvan ruim 389 miljard euro goederenimport en bijna 94 miljard euro dienstenimport. figuur 26 Import van goederen en diensten (x 1 miljoen), Dienstenimport Goederenimport Bron: Panteia, op basis van CBS, Statistiek internationale handel in goederen, Statistiek internationale handel in diensten en Internationalisation Monitor. 5.2 Import naar grootteklasse Verdeling import naar grootteklasse In figuur 27 is de verdeling van de goederenimport in 2012 en van de dienstenimport 2011 naar grootteklasse weergegeven. 11 Op basis van de beschikbare gegevens kan een groot deel van de import niet toegedeeld worden aan een grootteklasse. Voor de goederenimport is 25% en voor de dienstensector 20% niet toe te kennen aan een grootteklasse. Van de goederenimport die wel kan worden toegerekend aan een grootteklasse komt 60% voor rekening van het MKB. Bij de dienstenimport is 38% toe te rekenen aan het MKB. 11 Voor de dienstensector zijn geen gegevens over 2012 beschikbaar. Daarnaast is voor de dienstensector geen nadere onderverdeling naar grootteklasse beschikbaar. 27

28 figuur 27 Goederenimport naar grootteklasse 2012 (in procenten) en dienstenimport naar grootteklasse 2011 (in procenten) Goederenimport % 25% 4% <10 wp 8% wp wp 9% wp wp 30% 13% 250+ wp niet toegerekend Dienstenimport % 30% MKB (0-249 wp) grootbedrijf (250+ wp) niet toegerekend 50% Bron: Panteia, op basis van CBS, Statistiek internationale handel in goederen, Statistiek internationale handel in diensten en Internationalisation Monitor. Importindex goederen In figuur 28 is Importindex (index van de directe import) voor het MKB en voor het grootbedrijf voor goederen weergegeven. In 2009 is de Importindex in zowel het MKB als het grootbedrijf afgenomen. In het MKB neemt de Importindex daarna steeds toe is Daarna neemt de Importindex zowel in het MKB elk jaar toe. In het grootbedrijf is eerst een sterkere toename dan in het MKB, maar in 2012 neemt de Importindex in het grootbedrijf toe, in tegenstelling tot die in het MKB. Importindex diensten Voor de dienstenimport zijn alleen gegevens over 2010 en 2011 beschikbaar. Indien de Importindex voor diensten in het MKB en grootbedrijf voor 2010 op 100 worden gesteld, dan blijkt dat de import van diensten in het MKB in 2011 aanzienlijk sterker is gestegen dan in het grootbedrijf. In het grootbedrijf bleef de Importindex zelfs gelijk aan De Importindex voor het MKB kwam in 2011 uit op 124 en die voor het grootbedrijf bleef steken op

29 figuur 28 Importindex goederen MKB en grootbedrijf, (2010=100) ,7 112,2 108,7 105,9 Importindex goederen MKB (0-249 wp) , ,3 Importindex goederen grootbedrijf (250+ wp) 80 83,4 80,8 5.3 Import in het MKB naar sector Verdeling goederenimport in het MKB naar sector 12 Voor de goederenimport die kan worden toegerekend aan het MKB (zie paragraaf 5.2) is in figuur 29 de verdeling naar sector weergegeven. Ruim de helft van de goederenimport komt voor rekening van de groothandel (53%). De industrie draagt voor 17% bij aan de goederenimport in het MKB. De sectoren zakelijke diensten en transport zijn verantwoordelijk voor respectievelijk 8% en 7% van de goederenimport in het MKB. figuur 29 Verdeling import van het MKB naar sector in % 1% 17% 8% landbouw/ visserij industrie 7% groothandel transport zakelijke diensten overig* 53% * Overige sectoren: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. 12 Van de dienstenimport is geen verdeling van de MKB-export naar sector beschikbaar. 29

30 Index goederenimport MKB naar sector In figuur 30 is voor de verschillende sectoren de ontwikkeling van de goederenimport in het MKB weergegeven. De grootste toename van de goederenimport in het MKB is te zien in de zakelijke diensten, in 2011 een toename van 39% en in 2012 een toename van 38%. In alle sectoren, behalve de transport/ communicatie, is de goederimport in 2012 toegenomen ten opzichte van zowel 2010 als In het transport nam de goederenimport in 2011 af met 5% en in 2012 met nog eens 42%. figuur 30 Index goederenimport MKB per sector, landbouw/ visserij 160 industrie groothandel 100 transport* 80 zakelijke diensten overig** * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. 5.4 Importintensiteit van het MKB Importintensiteit van het MKB naar grootteklasse De importintensiteit is het aandeel van de import in de omzet en is een maatstaf voor het belang van goederenimport. De importintensiteit van de goederenimport naar grootteklasse in het MKB en van het totale MKB zijn weergegeven in figuur 31. De importintensiteit goederen van het totale MKB lag in 2012 op 17,0%. Dit is toename ten opzichte van 2008 (15,8%), maar een afname ten opzichte van 2010 (17,9%). De importintensiteit goederen is het hoogst in de grootteklasse 20 tot 50 werkzame personen, namelijk 23,3% in In de grootteklasse 10 tot 20 werkzame personen is de importintensiteit goederen het laagst, namelijk 7,5% in De importintensiteit diensten is alleen voor het totale MKB beschikbaar met als meest recente jaar Deze kwam voor het MKB in 2011 uit op 2,6% van de MKB-omzet, tegenover 2,3% in De totale importintensiteit (goederen en diensten) in het MKB was in ,8%. In 2010 was de totale importintensiteit nog 20,2%. 30

31 figuur 31 Importintensiteit goederen in het MKB naar grootteklasse, % 25% 0-9 wp 20% wp 15% 10% wp wp wp 5% MKB 0% Importintensiteit van het MKB naar sector In figuur 32 is de importintensiteit voor goederen van het MKB naar sector weergegeven. Ondanks een sterke daling na 2011, was deze van 2008 tot en met 2012 het hoogst in de sector transport (51% in 2011 en 29% in 2012). In 2012 was de importintensiteit het laagste in het MKB in de landbouw/visserij en zakelijke diensten (respectievelijk 6% en 6,9%). figuur 32 Importintensiteit goederen in het MKB naar sector, % landbouw/visserij 50% industrie 40% groothandel 30% transport* 20% zakelijke diensten 10% overig** MKB 0% * Voor transport in 2008 geen gegevens beschikbaar. ** Overig: delfstoffenwinning, openbaar nut, bouw, autosector, detailhandel, horeca, informatie en communicatie, financiële diensten, niet-commerciële diensten. Van de dienstenimport zijn geen sectorale gegevens voor het MKB beschikbaar. 31

32

33 Bijlagen Bijlage 1 Definities gehanteerde begrippen Definitie van export Export heeft betrekking op de gefactureerde omzet aan buitenlandse opdrachtgevers. Bedrijven in een sector verkopen dan hun goederen en diensten zelf aan het buitenland. Omdat goederen en diensten staan vermeld bij de sector waar de export wordt verzorgd, betekent dit verder dat landbouwproducten die een bewerking hebben ondergaan, geen deel uitmaken van de export van de sector landbouw en visserij, maar van de industrie. 13 De aldus gedefinieerde export wordt ook wel aangeduid als directe export. Definitie van import Import heeft betrekking op de levering van goederen en het verlenen van diensten door buitenlandse bedrijven die direct, d.w.z. zonder tussenkomst van een handels - agent of distributeur, aan Nederlandse bedrijven zijn verkocht. Dit wordt ook wel aangeduid met directe import. Gehanteerde begrippen Aandeel exporteurs Het aantal exporteurs als percentage van het totale aantal ondernemingen. Aandeel exporteurs Het aantal exporteurs als percentage van het totale aantal ondernemingen. Bedrijf/onderneming Voor het begrip bedrijf/onderneming wordt aangesloten bij de gehanteerde definitie van het CBS. De feitelijke transactor in het productieproces gekenmerkt door zelfstandigheid ten aanzien van de beslissingen over dat proces en door het aanbieden van zijn producten aan derden. Uit deze definitie en met name uit het element zelfstandigheid volgt dat een bedrijf meer dan één vestiging kan omvatten, maar ook meer dan één juridische eenheid. Dit is het geval wanneer de afzonderlijke vestigingen of juridische eenheden niet zelfstandig opereren. Andersom komt het voor dat binnen een juridische eenheid verschillende onderdelen te onderscheiden zijn die wat betreft de productie zelfstandig opereren. Deze vormen dan op grond van de definitie evenzoveel bedrijven. Dit laatste doet zich vooral voor bij grotere concerns met uiteenlopende activiteiten. Wanneer een aldus gedefinieerde eenheid zich uitstrekt over verschillende landen wordt omwille van de nationale statistiek het Nederlandse deel als een geheel bedrijf beschouwd. De officiële CBS-terminologie is bedrijfseenheid (BE), zodat geen verwarring kan ontstaan met de term bedrijf uit het - in dit opzicht weinig precieze - spraakgebruik. 13 Indien dienstverleners de administratie rond de goederenexport verzorgen, telt het CBS deze export toe aan de dienstverlener. De omvang van de goederenexport die door deze werkwijze aan met name de transporteurs en zakelijke dienstverleners (zoals accountants en administratiekantoren) wordt toegerekend, is hierdoor aanzienlijk. 33

34 Diensten Producten die niet tastbaar zijn zoals horeca, transport, zakelijke diensten, zorg, overheid. Directe export Directe verkoop door Nederlandse bedrijven aan buitenlandse afnemers. Bij directe export wordt het product of de dienst direct zonder tussenkomst van derden aangeboden/geleverd aan de eindverbruiker in het buitenland. Op deze manier wordt de bewerking van de markt in eigen hand gehouden. De directe export wordt ook wel aangeduid als gefactureerde omzet aan het buitenland. Directe import Directe inkoop door Nederlandse producenten van buitenlandse aanbieders. Bij directe import wordt het product of de dienst direct, zonder tussenkomst van derden, gekocht van de aanbieder in het buitenland. Op deze manier wordt de inkoop vanuit het buitenland in eigen hand gehouden. De directe import wordt ook wel aangeduid als gefactureerde inkoop uit het buitenland. Doorvoer De goederenstroom die, op weg van het ene naar het andere land, over Nederlands grondgebied vervoerd wordt, maar in buitenlands bezit blijft. De doorvoer maakt, anders dan de wederuitvoer, geen deel uit van de invoer en de uitvoer. Exportaandeel t.o.v. totale export Het exportaandeel naar een bepaald land/werelddeel t.o.v. de totale export. Exporteur Het bedrijf dat zorg draagt voor de export. Exportintensiteit Het aandeel van de totale omzet dat geëxporteerd wordt. Goederen Tastbare producten zoals voedingsmiddelen, duurzame consumptieartikelen en machines. Grootbedrijf Onderneming met ten minste 250 werkzame personen. Groot middenbedrijf Onderneming met 50 of meer werkzame personen en minder dan 100 werkzame personen. Handelsmarge Omzet van de handelsverkopen minus de inkoopwaarde van de verkopen. Importaandeel t.o.v. totale import Het importaandeel vanuit een bepaald land/werelddeel t.o.v. de totale import. Importeur Het bedrijf dat zorg draagt voor de import. 34

35 Importintensiteit De import uitgedrukt als percentage van de omzet. Invoer/import van diensten De diensten die door ingezetenen uit het buitenland worden betrokken. De invoer van diensten heeft onder meer betrekking op buitenlandse vervoersdiensten in binnen- en buitenland, door buitenlandse bedrijven geleverde zakelijke diensten en verder op uitgaven van Nederlandse toeristen en diplomaten in het buitenland. Invoer/import van goederen De invoer van goederen betreft de voor ingezetenen bestemde goederen, die vanuit het buitenland in het economisch gebied van Nederland zijn gebracht. Hiertoe behoren ook voor verwerking in het productieproces benodigde grondstoffen, halffabricaten, brandstoffen en voor investeringen bestemde vaste activa. De invoer omvat verder goederen die, zonder noemenswaardige bewerking te hebben ondergaan, weer zijn uitgevoerd (wederuitvoer). Invoerwaarde diensten De waarde van door het buitenland aan Nederlandse bedrijven geleverde diensten volgens de statistieken van de Internationale Handel in Diensten, inclusief uitgaven van Nederlandse reizigers in het buitenland (reisverkeer). Invoerwaarde goederen De waarde van door het buitenland aan ingezetenen geleverde goederen volgens de statistieken van de Internationale Handel in Goederen. Bij invoer uit EU-landen is dit de waarde van de goederen inclusief vracht- en verzekeringskosten tot aan de Nederlandse grens. Bij invoer uit niet-eu-landen is dit de waarde inclusief vracht- en verzekeringskosten tot aan de buitengrens van de Europese Unie. Kleinbedrijf Onderneming met minder dan 10 werkzame personen. Klein middenbedrijf Onderneming met 10 of meer werkzame personen en minder dan 20 werkzame personen. Middelgroot bedrijf Onderneming met 100 of meer werkzame personen en minder dan 250 werkzame personen. Middelgroot middenbedrijf Onderneming met 20 of meer werkzame personen en minder dan 50 werkzame personen. MKB (Midden- en kleinbedrijf) Onderneming met minder dan 250 werkzame personen. Nationale Rekeningen Het statistische systeem waarmee de Nederlandse economie in kaart wordt gebracht. In de volksmond wordt de Nationale Rekeningen ook wel de nationale boekhouding genoemd. 35