Evaluatie Wmo beleidsnota : Iedereen doet mee

Transcriptie

1 Evaluatie Wmo beleidsnota : Iedereen doet mee Zaltbommel, januari

2 Hoofdstuk 1. Inleiding De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is in 2007 ingevoerd om mensen zoveel mogelijk aan de samenleving mee te laten doen. Dit geldt in het bijzonder voor ouderen, gehandicapten, chronisch zieken, mensen met psychische problemen, jongeren met problemen, daklozen of verslaafden. De Wmo benadrukt de eigen verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheid van burgers voor elkaar. De Wmo is een participatiewet en staat het meedoen van inwoners centraal. In 2008 is de beleidsnota Iedereen doet mee vastgesteld. Alvorens te beginnen aan een nieuwe Wmo beleidsnota van , zal de afgelopen periode worden geëvalueerd. Er zal tevens een doorkijk worden gegeven naar de nieuwe ontwikkelingen, zoals decentralisaties AWBZ, Wmo de Kanteling, Jeugdzorg en de Wet werken naar Vermogen. De Wmo bestaat uit negen prestatievelden: 1. bevorderen sociale samenhang en leefbaarheid 2. preventief ondersteunen bij opvoeden en opgroeien 3. informatie en advies 4. ondersteuning mantelzorgers 5. ondersteuning vrijwilligers 6. bevorderen participatie mensen met beperkingen 7. het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en het voeren van beleid ter bestrijding van geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is gepleegd 8. het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen 9. het bevorderen van verslavingsbeleid In de afgelopen beleidsperiode is gekozen om deze negen prestatievelden in vijf deelprogramma s te hanteren. Per programmalijn wordt weergegeven of de activiteiten zijn afgerond of welke aanbevelingen er voor de komende periode zijn. 2

3 Hoofdstuk 2. Evaluatie deelprogramma s Wmo Deelprogramma 1. Samenleven in buurt en wijk Het bevorderen van de sociale samenhang en leefbaarheid in buurt en wijk is het onderwerp van dit deelprogramma. Men gebruikt hiervoor de term civil society. Mensen doen mee, samen met elkaar. Hierbij is sprake van een sociale component en een fysieke component. Om te stimuleren dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen, is het van belang te investeren in goede woningen. In de Vergt is een Woonservice zone met welzijn en zorg voorzieningen ontwikkeld (de Nije hof). In Gameren is t Slot gerealiseerd. Daarnaast moeten er faciliteiten zijn waar mensen zich kunnen ontmoeten en kunnen deelnemen aan activiteiten. Dit gaat de komende periode ontwikkeld worden. In de ideale situatie zijn alle inwoners in de gemeenschap gelijkwaardig en doen ze allemaal mee. Daarnaast heeft civil society raakvlakken met de prestatievelden, 3, 4, 5 en 6 van de Wmo en komt dit bij de uitwerking in de andere deelprogramma's terug. Wij zien het als een belangrijke taak om de civil society te stimuleren. Werken aan de civil society betekent namelijk werken aan: veiligheid in buurten en wijken sociale cohesie op lokaal niveau participatie voor en door iedereen Hieronder wordt ingegaan op de eerste doelstelling. Doelstelling deelprogramma 1 Het bevorderen van de sociale samenhang en leefbaarheid in Zaltbommel De mogelijkheid om te participeren geeft inwoners een veilig gevoel, en een veilig gevoel in buurt of wijk, maakt het gemakkelijk om te participeren in de samenleving. Alle drie de thema's hebben met elkaar te maken. Dit programma is breed en ruim geformuleerd. Het gevolg is dat onder dit programma veel onderwerpen vallen. In de afgelopen periode zijn er ook veel projecten in het kader van het Kleine stedenbeleid gestart. De uitvoering van het dorps- en wijkgericht werken is uiteengezet in de beleidsnota Dorps - en wijkgericht werken (2012). Daarnaast is in samenwerking met Woonlinie de beleidsnotitie Zo doen we het in de Vergt opgesteld. Tevens krijgt het Kleine stedenbeleid 3 een vervolg en zullen een aantal projecten worden uitgevoerd die betrekking hebben op dit deelprogramma. Met de nieuwe beleidsontwikkelingen zoals Wmo de Kanteling en het nieuwe coalitieakkoord, zullen wij meer in gaan zetten op de eigen kracht van onze inwoners. Ook de transitie AWBZ zal verbanden hebben met dit deelprogramma. Hieronder wordt weergegeven welke resultaten zijn behaald en worden de aanbevelingen genoemd, indien dit van toepassing is. 3

4 4 1. Wijk- en dorpencoördinator Resultaat: In 2009 zijn de dorpen- en wijkcoördinator aangesteld. Voor de KSB periode is dit voor 1 fte verlengd tot De dorpencoördinator is structurele formatie. Aanbevelingen :methodiek dorps -en wijkgericht uitvoeren conform raadsvoorstel januari Kiezen voor een duurzame oplossing en gebruik maken van de eigen kracht van onze inwoners - Beter communiceren naar de inwoners door middel van nieuwsbrieven of social media - De nieuwe ontwikkelingen zoals Awbz, de Kanteling, transitie Jeugdzorg en WWNV aan laten sluiten bij het dorps- en wijkgericht werken. 2. Woonservice zone de Vergt Resultaat: visie WWZ de Vergt is geschreven in De WWZ zone is gerealiseerd in de Nije Hof en t Slot te Gameren De nieuwe WWZ accommodatie in de Vergt, Marten van Rossumsingel is in 2012 gereed. Aanbevelingen: onderzoeken of er WWZ zones in dorpen gerealiseerd moeten worden. 3. Sociale kaart instellingen Resultaat: de sociale kaart is voor de beleidsterreinen, jeugd en zorg inzichtelijk. Aanbevelingen: afstemmen beleidsterreinen jeugd, gezondheid, Wmo, integratie en arbeidsmarktparticipatie om nieuwe decentralisaties goed door te kunnen voeren. Aansluiten bij wijken dorpsgericht werken. 4. Wijkagenten in de wijk Resultaat: met ingang van 2009 zijn de wijkagenten ingevoerd. In Zaltbommel werkt men met de wijkcoördinator samen in het Veiliger wijk team. 5. Wijkgericht werken Resultaat: nota Dorps- en wijkgericht werken In de afgelopen periode zijn in Zaltbommel en dorpen diverse activiteiten uitgevoerd zoals Week van het Dorp, Week van Nederland schoon en andere activiteiten in samenwerking met woningbouwcorporaties, politie en instellingen.

5 Deelprogramma 2. Opvoeden en opgroeien Het Centrum voor Jeugd en Gezin is in 2010 geopend. De Lokaal Educatieve Agenda wordt voortvarend met het onderwijsveld opgepakt. De nieuwe beleidsnota Opvoeding, onderwijs en ontspanning is in januari 2012 vastgesteld. Doelstelling deelprogramma Het voorkomen en signaleren van problemen bij jongeren en het ondersteunen van ouders die hulp nodig hebben bij het opvoeden van hun kinderen. Wij willen het volgende bereiken: Het verbeteren van een aansluiting tussen vraag en aanbod van activiteiten voor de jeugd Een integrale aanpak op het gebied van jeugdbeleid en onderwijs Tijdig signaleren van opvoedproblemen. De afgelopen periode hebben wij het Centrum voor Jeugd en Gezin gestart en zijn wij later aangesloten bij Regio Rivierenland. Met betrekking tot de transitie Jeugdzorg zal de komende periode bij het CJG worden aangesloten. In het onderstaande schema worden de bevindingen weergegeven. 1. Samenwerking instellingen, onderwijs en gemeente verbeteren Resultaat: Er is een betere interne samenwerking op het gebied van onderwijs/jeugd. Aanbeveling: de komende jaren de transities verwerken 2. Activiteiten jeugdbeleid in kaart brengen Resultaat: de bouwstenennotitie jeugd is in 2009 al afgerond en zijn er daarna nog twee beleidsnota s jeugd verschenen. Aanbeveling: onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om verbinden aan te leggen met AWBZ, WWNV en Wmo. 3. Lokaal Educatieve Agenda Resultaat: deze is in 2009 ter besluitvorming voorgelegd en wordt momenteel uitgevoerd. In samenwerking met het onderwijs is de agenda aangepast. 4. Zorgadviesteams Resultaat: zijn in 2009 ingevoerd en zijn nog steeds actief. Aanbeveling: onderdeel CJG/Jeugdzorg 5. Sociale kaart Resultaat: de sociale kaart is uitgevoerd op Bommelerwaardgids.nl 6. Continuering projecten jeugdbeleid Resultaat: meeste projecten zijn gestopt door bezuiniging en stoppen KSB 2. Succesvolle projecten zijn gecontinueerd in jeugdbeleid, evaluatie KSB 2. Aanbeveling:persoonlijke aandacht voor het gezin, vraaggericht en klantgericht werken naar kind-gezin systeem. 7. Centrum voor Jeugd en Gezin Resultaat: is gerealiseerd en in 2010 geopend. Aanbeveling: transitie Jeugdzorg dient aansluiting te vinden bij het CJG. 5

6 Deelprogramma 3. Meedoen Iedereen moet zoveel mogelijk mee kunnen doen en participeren in onze samenleving, waaronder mensen met een chronisch psychisch of psychosociale beperking. Door middel van een wetswijziging met ingang van 1 januari 2009 komen ook inwoners met bijvoorbeeld dementerende klachten, verslavingsproblemen bij ons Wonen, welzijn, zorgloket. Dit betekent dat er niet alleen individuele voorzieningen aan het loket worden verstrekt, maar dat ook nieuwe doelgroepen in beeld komen. Dat dit tot een veranderende werkwijze zal leiden spreekt voor zich. De WWZ medewerkers hebben diverse cursussen gevolgd om problemen te herkennen en hierop te anticiperen. Doelstelling deelprogramma 1. Alle inwoners informatie en advies geven over de hulp over de hulp en ondersteuning die ze kunnen krijgen 2. Zorgen dat mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking mee kunnen doen in de samenleving en zorgen voor goede voorzieningen. 1. Wonen welzijn zorgloket Resultaat: dit is gerealiseerd in Er is een convenant met diverse instellingen afgesloten Aanbeveling: anticiperen op de Kanteling en Awbz en het Wonen welzijn loket doorontwikkelen 2. Uitvoering wetswijzing Wmo Resultaat: is in 2009 gerealiseerd Aanbeveling: nieuwe transities uitwerken en aan elkaar verbinden in de Wmo 3. Goede informatievoorziening Resultaat: er zijn flyers en een Wmo krant gemaakt. Daarnaast verschenen er berichten in het Kontakt over de Wmo. Aanbeveling: communicatieplan Wmo de Kanteling en doelgroep 65+-ers nog beter informeren 4. Convenant MEE Resultaat: is in 2009 getekend met MEE evenals met andere instellingen 5. Kleurrijk Zaltbommel Resultaat: heeft jaarlijks gedurende KSB 2 plaatsgevonden, niet in Vrouwendag Resultaat: de viering van Internationale Vrouwendag heeft jaarlijks plaatsgevonden 7. Activiteiten voor ouderen Resultaat: hebben plaatsgevonden in het kader van KSB en regionaal programma, zoals open eettafels, huisbezoeken, bewegingsactiviteiten Aanbeveling: transitie Awbz herijking activiteiten en aanbod, tevens in relatie met dorps- en wijkgericht werken Uit het Wmo klanttevredenheidsonderzoek 2010 komt dat de Wmo raad meer aandacht aan haar werkzaamheden kan geven en dat de werkzaamheden en taken onvoldoende bekend zijn bij onze inwoners. Verder zal met name de ontwikkelingen op het gebied van de Kanteling, AWBZ en jeugdzorg tot veranderingen leiden. 6

7 Deelprogramma 4. Vrijwilligersbeleid en mantelzorg Het doel van de Wmo is om participatie van burgers te bevorderen en ondersteuning op maat te bieden bij mensen die het nodig hebben. Vrijwilligersbeleid speelt hierin een belangrijke rol. Immers, vrijwilligerswerk is één van de middelen om te participeren in de samenleving en vormt het sociale cement in de samenleving. De komende jaren zal het vrijwilligersbeleid een belangrijke rol blijven spelen in onze gemeente. Mantelzorg neemt in de zorg een belangrijke plaats in. Ongeveer 75% van de zorg die aan mensen thuis geboden wordt, komt voor rekening van de mantelzorgers. Daarnaast zijn ook veel kinderen en jongeren mantelzorger. Doelstelling deelprogramma De gemeente steunt het werk van vrijwilligers en mantelzorgers In oktober 2008 is de beleidsnota Waarborgen en waarderen: Vrijwilligerswerk en mantelzorg vastgesteld. Hier in is specifieker op deze beleidsterreinen ingegaan. De doelstellingen die genoemd zijn, zijn: Doelstelling vrijwilligerswerk 1. Het behouden, waarderen en ondersteunen van vrijwilligers. 2. Het stimuleren van vrijwilligerswerk door een toename van 37% naar 47% van het aantal vrijwilligers in Doelstelling mantelzorg 1. Het behouden, waarderen en ondersteunen van mantelzorgers. 2. Vijftig procent van de mantelzorgers uit de gemeente is bekend bij het Steunpunt voor Mantelzorg in Algemeen verdienen vrijwilligers en mantelzorgers onze aandacht. Uit het Wmo klanttevredenheidsonderzoek 2010 zullen we de mate van belasting van een mantelzorger meenemen bij het indiceren van huishoudelijke hulp. 7

8 1.Samenwerking met instellingen Resultaat:mantelzorg en vrijwilligerswerk zijn ondergebracht bij de SWBH. Aanbeveling:Welzijn nieuwe stijl uitvoeren en meer vraaggericht en resultaatgericht gaan werken 2.Maatschappelijke stages Resultaat: ingevoerd in Intensieve samenwerking tussen de school en de maatschappelijk makelaar 3.Klussendienst Resultaat: ingevoerd in Inmiddels bestaan er meerdere aanbieders in de vorm van een klussendienst. 4.Vrijwilligersfeest Resultaat: heeft twee maal plaatsgevonden. Daarna is het gestopt en vindt waardering van vrijwilligers op een andere wijze plaats. 5.Collectieve verzekering Resultaat: heeft plaatsgevonden in Er is een contract met Achmea afgesloten. 6.Nieuwe doelgroepen aanboren Resultaat: onder andere: jongeren in maatschappelijke stages, jonge mantelzorgers, mensen in de bijstand. 7. Allochtone mantelzorg Resultaat: in 2009 is er een voorlichtingsbijeenkomst geweest. Daarnaast doet de gemeente met Elan mee aan een pilot over allochtone mantelzorg. Deelprogramma 5. Zorg en opvang Maatschappelijke opvang omvat activiteiten bestaande uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die, door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Ambulante verslavingszorg doelt op activiteiten bestaande uit ambulante hulpverlening, gericht op verslavingsproblemen, en preventie van verslavingsproblemen, inclusief activiteiten in het kader van overlastbestrijding van overlast door verslaving. Voor dit deelprogramma werken wij samen met instellingen in regio Rivierenland en centrumgemeente s - Hertogenbosch, waar de instellingen voor opvang zijn gevestigd. Daarnaast zijn we gestart met preventieve activiteiten op het gebied van alcohol, gezien de forse problemen in onze gemeente. Doelstellingen van dit deelprogramma: 1. De gemeente moet zorg dragen dat er opvang is voor mensen die door problemen tijdelijk niet meer thuis kunnen wonen 2. De gemeente zorgt er voor dat kwetsbare inwoners en mensen met psychische problemen begeleiding krijgen en geen ernstige overlast veroorzaken 3. De gemeente zorgt ervoor dat mensen met een verslaving goede hulp, opvang en begeleiding krijgen. 8

9 1. Gezondheidsbeleid Resultaat: in 2010 is de nota Gezond Zaltbommel Jaarlijks worden jaarplannen uitgevoerd. 2. Cliëntenstromen in kaart brengen Resultaat: onderzoek heeft plaatsgevonden in 2010 en is door Zet uitgevoerd in samenwerking met Den Bosch en Maasdriel. De registratie is bij instellingen nog onvoldoende. 3. Prestatieafspraken met instellingen maken Resultaat: met aantal instellingen zijn afspraken gemaakt. Maakt onderdeel uit van het subsidiebeleid 4. Preventieprojecten gezondheid Resultaat: dit heeft plaatsgevonden met als thema s drugs, overgewicht en alcohol. De uitvoering van dit deelprogramma vergt aandacht en afstemming. De Bommelerwaard valt onder de Veiligheidsregio Gelderland en centrumgemeente s - Hertogenbosch. Sommige mensen hebben op meerdere gebieden hulp nodig. Hiervoor hebben we het sociaal beheer overleg in Zaltbommel, waar instellingen en gemeente in vertegenwoordigd zijn. Hier worden casussen besproken en zijn de lijnen kort. De wijkcoördinator, wijkagent en woningbouwcorporatie spelen hierin een belangrijke rol. 9

10 Hoofdstuk 3. Doorkijk naar de transities De komende jaren spelen vele ontwikkelingen een rol. In 2011 is gestart met de Kanteling van de Wmo. De vergrijzing zal toenemen, en de behoefte aan zorg ook. De samenleving verandert en zal onze rol, als gemeentelijke overheid, mee moeten veranderen. Dit geldt uiteraard ook voor onze institutionele partners, die lef moeten tonen en nieuwe verbindingen dienen aan te gaan. Tevens zullen de beschikbare middelen minder worden. Naast Wmo de Kanteling zullen er diverse transities de komende jaren plaatsvinden. 1. Transitie AWBZ De functie begeleiding wordt vanuit de AWBZ overgeheveld naar de Wmo, per 1 januari 2013 voor nieuwe cliënten en per 1 januari 2014 ook voor de huidige cliënten. Door de begeleiding onder de werking van de Wmo te brengen, vervalt voor desbetreffende mensen het recht op begeleiding: zij hebben/krijgen daarvoor nu nog een indicatie, maar straks komt de indicatie te vervallen. Het is aan de gemeenten om compenserende maatregelen te nemen, opdat deze mensen mee kunnen doen in de samenleving. Momenteel zijn wij in samenwerking met regio Rivierenland en Spectrum de doelgroep aan het inventariseren. Het gaat om een forse transitie en een grote doelgroep. In totaal gaat het om ca mensen in regio Rivierenland. Waarschijnlijk gaat het in Zaltbommel om in ieder geval 245 mensen (indicatie CIZ 2011). Kinderen die extramuraal vanuit Bureau Jeugdzorg worden begeleid, komen hier nog bij Het betreft de volgende doelgroep: 1. somatische aandoening/ ziekte 0-64 jaar 2. somatische aandoening/ziekte jaar 3. somatische aandoening/ziekte 74 jaar en ouder 4. psychogeriatrische aandoening/ziekte 65 jaar en ouder 5. psychiatrische aandoening/ziekte 0-17 jaar 6. psychiatrische aandoening/ziekte 18 jaar en ouder 7. verstandelijke handicap 0-17 jaar 8. verstandelijke handicap 18 jaar en ouder 9. zintuiglijke handidap 10. lichamelijke handicap De intentie is om bij regio Rivierenland aan te sluiten, ook al zullen een aantal instellingen in Den Bosch gevestigd zijn, net als het Zorgkantoor. Naar verwachting zal in de programmaraad Zelfredzaam van maart 2012 meer duidelijk worden. 2.Transitie Jeugdzorg Jeugdzorg valt nu nog onder de provincies, maar uiterlijk 2016 zijn gemeenten verantwoordelijk voor: - wettelijke jeugdzorgtaken Bureau Jeugdzorg inclusief jeugdbescherming en jeugdreclassering - jeugdhulpverlening door lokale instellingen en zorgaanbieders - geestelijke gezondheidszorg tot 18 jaar - zorg voor licht verstandelijke gehandicapte jeugd - gesloten jeugdzorg Het gaat niet alleen om het verleggen van de verantwoordelijkheid, het gaat ook om een nieuwe aanpak. Een aanpak die past bij het gezin. 10

11 3. Wet werken naar Vermogen Om te stimuleren dat zo veel mogelijk mensen door werk in hun eigen onderhoud voorzien, is een nieuwe wet ontworpen: de Wet werken naar vermogen (WWNV). Voor wie (gedeeltelijk) kan werken, geldt per 1 januari 2013 de WWNV in plaats van de Wet investeren in jongeren (WIJ), de Wet Sociale werkvoorziening (WSW) of de Werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong). De WWNV is echter nog in voorbereiding. Het betreft vooral een mentaliteitsverandering. Het moet vanzelfsprekend zijn dat mensen met een arbeidsbeperking je collega kan zijn. Er dient te worden aangesloten bij wat mensen wel kunnen. De financiële risico s zijn voor gemeenten zwaar. Voor LANDER zijn de financiële risico s in kaart gebracht en bent u hier onlangs over geïnformeerd. Deze transities bieden ook kansen door integraal te werken en deze transities met elkaar te verbinden. Gedeeltelijk om efficiënter te werken, maar ook om uit te gaan van de eigen mogelijkheden van onze inwoners, zodat iedereen mee kan doen in onze samenleving. 11

12 Hoofdstuk 4. Conclusies Algemeen kan worden geconcludeerd dat de meeste activiteiten in de deelprogramma s zijn uitgevoerd. De komende jaren ligt de uitdaging voornamelijk in het leggen van verbindingen, samen met instellingen, onderwijs en bedrijfsleven. Wij zullen tevens maatwerk willen leveren in de dorpen en wijken. Daarnaast zal de samenleving en de rol van de gemeentelijke overheid veranderen de komende jaren. De gemeente krijgt van het rijk meer taken. De rolverdeling tussen overheid en burgers verandert ook. Veel sociale regelingen kunnen straks oplopen in de kosten, door toenemende vergrijzing, bijzondere bijstand, kinderopvang etc. Wij zullen echter de meest kwetsbare burgers steun moeten bieden. Wij gaan uit van de eigen kracht van onze inwoners, maar er zal altijd een groep zijn die het op eigen kracht (tijdelijk) of langdurig niet redt. Om de transities de komende jaren goed uit te voeren is een visie op het sociale domein van belang. Dit willen wij in september als beleidskader aan u voorleggen. 12