Ouderen met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) Noor Houben, VS Eveline Janssen, psychiater

Transcriptie

1 Ouderen met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) Noor Houben, VS Eveline Janssen, psychiater

2 Inhoud 1. Casus 2. Definitie 3. Meest voorkomende aandoeningen 4. Aandacht voor EPA 5. Casus EPA 6. Samen 7. Speerpunten behandeling 8. Behandelaanbod 9. Take home message

3 Casus 1

4 Patiënt, 61 jaar - Opname AOA i.v.m. hypoglycemie - Somatische voorgeschiedenis - DM 2 - Diabetische retinopathie - Ernstige diabetische nefropathie

5 Medicatie 1. Metformine 500 mg 2dd1 2. Simvastatine 40 mg 1dd1 3. Colecalciferol 400 IE 1dd2 4. Pantoprazol 40 mg 1dd1 5. Irbesartan 300 mg 1dd1 6. Spironolacton 25 mg 1dd0,5 7. Bumetanide 1 mg 1dd2 8. Amlodipine 5 mg 2dd1 9. Metoprolol 100 mg 1dd1 10. Insuline

6 Beloop Laatste half jaar diverse opnames i.v.m. hypoglycemieën Anamnese - Reeks vage klachten, o.a. - Gewichtsverlies laatste maanden - Slecht slapen

7 Beloop Aanvullende info - Recente scheiding - Veel piekeren - Anhedonie - Toekomstplannen - Passieve doodswens - Werk als leraar: veel steun - In verleden diverse depressies

8 Conclusie 1. Hypoglycemie-sensatie bij slecht gereguleerde DM2 2. Depressie met vitale kenmerken

9 Conclusie Chronische ziekten hebben veel psychologische co-morbiditeit. - Depressieve stoornissen - Angststoornissen Maar ook los van chronische somatische ziekten. Veel ernstige psychiatrische aandoeningen in de huisartsenpraktijk!

10 EPA

11 Definitie EPA - Eén of meer psychiatrische stoornissen die intensieve behandeling en zorg noodzakelijk maken - Ernstige beperkingen in sociaal en/of maatschappelijk functioneren - Beperking als oorzaak of gevolg van psychiatrische stoornis - Kwetsbaarheid door psychiatrische stoornis - Beperking niet van voorbijgaande aard Delespaul 2013

12 Meest voorkomende aandoeningen - Psychotische stoornissen - Bipolaire stoornissen - Psychotische of recidiverende depressies - Persoonlijkheidsstoornissen: - Ontvangen géén veranderingsgerichte behandeling (meer) - Niet als hoofddiagnose - Co-morbiditeit met middelenmisbruik - Co-morbiditeit met ontwikkelingsstoornissen Delespaul 2013

13 Epidemiologie EPA bij ouderen in Westerse wereld, afhankelijk van definitie - 2.8% tot 11.6% Levensverwachting jaar korter in vergelijking met de gezonde populatie De Hert 2011, Delespaul 2013, Cohen 2015

14 Aandacht voor EPA EPA krijgt steeds meer aandacht - Wetenschap - Zorgverzekeraar Belangrijk is de individuele patiënt!

15 Casus EPA

16 Patiënte, 68 jaar - Schizofrenie - BMI 40 Somatische voorgeschiedenis - Schildklierlijden - DM type 2 - Hypercholesterolemie - Hypertensie

17 Medicatie 1. Cisordinol 200 mg 1 x per 3 weken depot injectie 2. Zoplicon 7,5 mg 1 x daags 3. Thyrax 0,025 mg 1 x daags 1 4. Metformine 500 mg 2 x daags 1 5. Calci-chew D3 1 x daags 1 6. Simvastatine 40 mg 1 x daags 7. Metoprolol 50 mg 1 x daags

18 Beloop Al jaren bekend bij Mondriaan laatste jaren ambulante behandeling Daarvoor meerdere opnames GGZ SPV: 1x/3 weken huisbezoek Psychiater: 1x/4 maanden Sinds enkele weken: - Zelfzorg verminderd - Overlast in de buurt - Geen betrokken familie

19 Conclusie Slechte gereguleerde diabetes en schildklier inzet thuiszorg voor toezicht op medicatie Vereenzaming en toename van psychiatrische klachten inzet PIT-verpleegkundige toewerken naar dagbesteding verdere optimalisering van psychofarmaca

20 Psychiatrische behandeling hand in hand met somatische behandeling Hoe?

21 Samen Hoge somatische co-morbiditeit - Enerzijds door psychiatrische problematiek - Anderzijds door leeftijd Grote betrokkenheid ketenzorg - Huisarts - Evt. verpleeghuisarts - Psychiater/VS/SPV - Thuiszorg

22 Speerpunten behandeling - Psychofarmaca - Somatiek en leefstijl - Opzetten zorgsysteem - Psychologische behandelingen - Rehabilitatie en familieparticipatie

23 Psychofarmaca - Veel polyfarmacie - Prevalentie 10-70% (mediaan 19.6%) - Ouderen >50% >5 medicijnen - In tijd toenemend - Vnl. bij ouderen - Door psychiatrische en somatisch co-morbiditeit - In somatiek terugdringen polyfarmacie a.d.h.v. START en STOPP-criteria - In psychiatrie beperktere evidence, maar Fisher 2014, Salazar 2007, Centorrino 2002, Clark 2002

24 Psychofarmaca - In richtlijnen vermeldingen om polyfarmacie tegen te gaan - Polyfarmacie - Meer bijwerkingen, o.a. EPV, metabool en cognitief - Moeilijk voor patiënten: - Hogere kans op therapie-ontrouw - Vroegtijdig staken medicatie: 77% bij patiënten met schizofrenie - Meer interacties met andere medicatie t.a.v. cytochroom p450 - Medicatie voorschrijf-cascade - Hogere kosten - Mogelijk hogere morbiditeit en mortaliteit: verhoogd risico cardiac sudden death Misawa 2011, Gallego 2012, Fleischhacker 2014, Fisher 2014

25 Psychofarmaca - Maar vaak patiënten met lange somatische en psychiatrische VG - Tot 70% van patiënten met schizofrenie bereiken geen volledige remissie met antipsychotica - Meta-analyse: antipsychotica combineren zou voordeel geven, maar veel Aziatische studies - Vaak veel switchen tussen AP, maar 47% van de patiënten krijgt niet adequate dosering de Hert 2007, Correll 2009, Fleischhacker 2014

26 Psychofarmaca - RCT met stabiele patiënten: 2 AP naar 1 AP Als monotherapie: Gewichtsafname Evenveel symptomen Evenveel heropnames Evenveel EPV Maar, 19% eerder terug naar 2 AP i.v.m. toename symptomen Essock 2011

27 Psychofarmaca Dus terugdringen polyfarmacie? - JA! Hoe? - Rekening houden met de individuele patiënt - VG kennen: somatisch en psychiatrisch - Bijwerkingenprofielen in de gaten houden en kennen

28 Somatiek en leefstijl EPA patiënten 3x hogere kans op overlijden door complicaties van DM2 en CVD EPA patiënten 15 jaar kortere levensverwachting Oorzaken: - Slechte leefstijl - Inactiviteit - Roken - Slechte voeding, hoog calorische intake - Drugsgebruik - AP-gebruik - Veel co-morbide aandoeningen - Suboptimaal gebruik van de gezondheidszorg - Suboptimale financiële middelen - Stigmatisering vanuit gezondheidszorg Olfsun 2015, Hojlund 2014, Osborn 2016

29 Somatiek en leefstijl - Negatieve en positieve symptomen compliceren behandeling van oorzaken - Slechte diagnostiek en onderbehandeling somatische problemen Nauwe samenwerking tussen huisarts en psychiatrie Systematische screening van somatiek bij psychiatrie

30 Somatiek en leefstijl - Nog weinig implementatie van somatische screening bij psychiatrische patiënten - Richtlijnen adviseren implementatie maar bieden geen houvast - Verpleegkundige Monitoring Somatiek en Leefstijl (VMSL)

31 PHiSMI-E studie - 99 patiënten ambulant regio Parkstad - Comorbiditeit: - Somatiek 84% - DM2 19% - Hypertensie 34% - Hypercholesterolemie 21% - Schildklierlijden 26% - Cognitieve stoornis 39% - Persoonlijkheidsstoornis 17% - Mentale retardatie 14% - Polyfarmacie: 68%

32 PHiSMI-E studie - Meest voorkomende lichamelijke klachten: (97%) - Vermoeidheid 67% - Droge mond 67% - Sombere stemming 63% - Nachtelijk urineren 61% - Slaperigheid 60% - Innerlijke onrust 57% - Kortademigheid 56% - EPV: 52% - VAS-score: 6,7 (SD ± 1,6)

33 Somatiek en leefstijl Complex geheel bij de oudere EPA-patiënt - Psychiatrie - Somatiek - Cognitie Essentieel: Hulpverleners moeten zich bewust zijn van somatisch en psychiatrische comorbiditeit en zijn interacties

34 Opzetten zorgsysteem casemanagement Multidisciplinair team - Psychiater - Verpleegkundig specialist GGZ - SPV - PIT

35 Psychologische behandeling Cognitieve gedragstherapie - o.a stemmen interview en gedachten uitpluizen Groepsbehandelingen - Psycho-educatie groep - Leefstijlgroep CGT bij psychose 2016, Richtlijnen Trimbos

36 Rehabilitatie en familieparticipatie - Persoonlijk herstel - Werken vanuit triade - Gedeelde besluitvorming (shared decision making)

37 Behandelaanbod EPA Mondriaan - Ambulante behandeling - Regio Parkstad en regio Maastricht - +/- 250 patiënten - Klinische behandeling - 3 afdelingen binnen Wijerode - +/- 60 patiënten

38 Take home message 1. Hoge somatische co-morbiditeit bij de oudere patiënt met EPA 2. Belang van goede samenwerking en afstemming in de keten 3. Individuele behandeling op maat

39 Vragen?