Rijksdag Berlijn Ruud van Capelleveen Nummer: 14 kijk op voor digitale boeken

Transcriptie

1 Rijksdag Berlijn Ruud van Capelleveen Nummer: 14 kijk op voor digitale boeken

2 Rijksdag Berlijn DOOR RUUD VAN CAPELLEVEEN Colofon Dit is een uitgave van: Absolute Figures Margrietstraat 4, 6921 ZD Duiven Telefoon: Eindredactie: Ruud van Capelleveen Bezoek onze website: Copyright Het is niet toegestaan om de inhoud en werking van onze download te wijzigen. Ook mag u de inhoud van deze download niet op een andere manier verspreiden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever Inleiding De Rijksdag in Berlijn werd in 1894 opgeleverd. Het Rijksdaggebouw speelde als parlementsgebouw vooral een rol in de periode van de Weimarrepubliek, het tijdperk tussen de Eerste Wereldoorlog en het Derde Rijk. In 1933 werd het gebouw in brand gestoken. De Nederlander Marinus van der Lubbe werd door de nationaal-socialisten als schuldige naar voren geschoven en berecht. Na de hereniging van Duitsland werd Berlijn weer hoofdstad. In de nabijheid van de Rijksdag bouwde men een groot aantal nieuwe regeringsgebouwen en herkreeg de Rijksdag haar oude functie. Een monument bij de Rijksdag herinnert aan 3 oktober 1990, de Dag van de Duitse Eenheid. Kastelen Extra 14 2

3 Reichstag in Berlijn Rijksdag Bondsdag De Rijksdag werd ontworpen door de uit Frankfurt afkomstige architect Paul Wallot. De bouw begon in Het gebouw werd in 1894 opgeleverd. Op de voorgevel van het Rijksdaggebouw in Berlijn staat in grote letters 'Dem Deutschen Volke'. Deze tekst werd door Wilhelm II aanvankelijk afgewezen. Toen zijn macht tanende was, in 1916, werden deze woorden alsnog op de gevel van de Rijksdag aangebracht. De Rijksdag, zoals het Rijksdaggebouw ook wel wordt aangeduid, speelde als parlementsgebouw vooral een rol in de periode van de Weimarrepubliek, het tijdperk tussen de Eerste Wereldoorlog en het Derde Rijk. Weimarrepubliek Op 9 november 1918 riep Philipp Scheidemann vanuit een raam bij de westelijke ingang van de Rijksdag de republiek uit: 'Arbeiders en soldaten! Verschrikkelijk waren de vier oorlogsjaren. Afgrijselijk waren de offers, die het volk aan goed en bloed moest brengen. De rampzalige oorlog is beëindigd. Het moorden is gestopt. De gevolgen van de oorlog, nood en ellende, zullen ons nog jaren lang belasten wees eensgezind, trouw en

4 Hoofdingang plichtbewust! De oude en vergane monarchie, is bezweken. Leve het nieuwe! Leve de Duitse republiek!' Rijksdagbrand De Rijksdag werd in februari 1933 in brand gestoken. De Nederlandse communist Marinus van der Lubbe werd door de nationaal-socialisten als schuldige naar voren geschoven. Inmiddels weten we dat hij de brand niet alleen gesticht kan hebben. Hij werd echter wel als enige veroordeeld en terechtgesteld. Adolf Hitler greep de brandstichting aan om de noodtoestand uit te roepen en het parlement te ontbinden. De Weimarrepubliek bezweek: Duitsland werd een dictatuur. Koude Oorlog en hereniging Op twee mei 1945 bereikten de Russen de Rijksdag. Na de verovering plaatsten zij de rode vlag met sikkel op het dak. Het tijdperk Hitler was ten einde. Duitsland werd opgedeeld in sectoren. De Rijksdag, vlakbij de muur in de westerse sector, werd gerestaureerd, maar het gebouw verloor haar parlementaire functie. Het regeringscentrum van de bondsrepubliek verhuisde naar Bonn. In 1971 kreeg de Rijksdag de functie van Duits Historisch Instituut. Na de hereniging van Duitsland werd Berlijn weer hoofdstad. In de nabijheid van de Rijksdag bouwde men een groot aantal nieuwe regeringsgebouwen en herkreeg de Rijksdag haar oude functie

5 Koepel op de Rijksdag Koepel vanaf het dakterras op de Rijksdag Moderne koepel In de jaren negentig van de twintigste eeuw werd Berlijn weer het regeringscentrum van Duitsland. Het oude Rijksdaggebouw werd verbouwd door de Britse architect Norman Foster. Hoewel ook aan de binnenzijde van het parlementsgebouw veel aanpassingen werden gedaan, is de nieuwe koepel op het dak van de Rijksdag de belangrijkste en meest opvallende vernieuwing van Norman Foster. Norman Foster ontwierp een moderne koepel. Deze aanvulling is enigszins vergelijkbaar met de piramide die in Parijs op het voorplein van het Louvre werd gebouwd. De koepel vormt het bewijs, dat een moderne aanvulling niet hoeft te detoneren met de historische omgeving. Toeristische trekpleister De koepel op de Rijksdag werd al snel een toeristische trekpleister. Aan de hoofdingang staat meestal een lange rij wachtenden. Als u niet in een eindeloze rij wilt staan, moet u vroeg opstaan. Ik stond om acht uur voor de Rijksdag, en zelfs op dit vroege tijdstip duurde het even voor ik binnen was, want in de hal wordt men uitgebreid gecontroleerd. Deze tijdsintensieve controle is vergelijkbaar met het onderzoek

6 Zicht door koepel Rijksdag dat u moet ondergaan op luchthavens. Na de controle betreedt u de lift. Even later suist u langs de vergaderzalen van de democratie naar het dakterras. Panorama Berlijn Vanaf het dak van de Rijksdag wordt u een blik op het panorama Berlijn gegund. U kunt nog hoger. Aan weerszijde van de koepel brengen hellende spiralen de bezoekers naar het panoramadek. Het midden van de koepel wordt gevormd door een spiegelconus. Via de koepel wordt het licht tot in de vergaderzaal van de Bondsdag gebracht. Bij de bouw van de nieuwe regeringsgebouwen in Berlijn werd veel aandacht geschonken aan milieuaspecten. In de koepel van de Rijksdag wordt bijvoorbeeld het water van de verwarmingsinstallatie op temperatuur gebracht. In de zomermaanden zorgt het grondwater voor de koeling van de verhitte parlementariërs. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een reservoir dat zich zestig meter onder de grond bevindt. Gedenkteken De door Norman Foster ontworpen koepel is niet alleen een voorbeeld van technisch vernuft, maar ook een lichtend voorbeeld voor andere architecten. De koepel van de Rijksdag is op grote afstand te zien. Overdag glinstert de koepel in het zonlicht. In de avonduren vormt de koepel op de Rijksdag een lichtbaken. De koepel staat voor openheid en voor het nieuwe Duitsland

7 In de geest van de Führer Dem Deutschen Volke Wannsee-conferentie Over Adolf Hitler bestaan honderden biografieën. Alleen over Jezus werd meer geschreven. Op de één of andere manier blijft het leven van de Duitse Oostenrijker velen, waaronder ondergetekende, intrigeren. Simpelweg omdat deze 'staatsman' zo'n zwaar stempel zette op de twintigste eeuw. Zonder Hitler zou de wereld zich in deze eeuw heel anders hebben ontwikkeld. Enige tijd geleden bezocht ik Berlijn weer en maakte ik een tochtje op de meren bij deze stad. Hier aan de Wannsee bedachten de medewerkers van Hitler in 1942 de oplossing voor hun 'joodse vraagstuk'. Deze bijeenkomst zou de geschiedenis ingaan als de Wannseeconferentie. Buitenbeentje Adolf Hitler was een buitenbeentje. Op school blonk hij niet uit, als kunstenaar mislukte hij en in Wenen leefde Adolf als armoedzaaier. De Eerste Wereldoorlog betekende een ommekeer. Opeens kreeg zijn leven een doel. Hitler verhuisde naar München en vocht met het Duitse leger in de loopgravenoorlog in Frankrijk. Hitler was dapper en voerde als koerier gevaarlijke opdrachten uit

8 Pilaren Na de Duitse overgave in 1918, vestigde Adolf Hitler zich blijvend in Duitsland, waar hij al snel lid werd van een extreem rechtse partij. Redenaar Tijdens politieke debatten kwam vrijwel meteen zijn voornaamste gave aan het licht. Hij kon zijn publiek met opruiende woorden in grote vervoerring brengen. Het vermeende verraad van de socialisten en communisten en de gewaande slechtheid van de joden vormden de belangrijkste onderwerpen van zijn redevoeringen. Hitler kon zijn gehoor overtuigen en was innemend. Zowel mannen als vrouwen hingen aan zijn lippen, zeker na 1933, toen hij de macht had 'gekregen'. De Führer-cultus ontstond. Adolf Hitler hield niet van tegenspraak. Een parlement diende in zijn ogen nergens voor. Hij was de Führer, de leider, de man die wist wat Duitsland nodig had. Leiderschap De leiderschapscapaciteiten van Führer Hitler waren niet bijzonder. Emotie speelde altijd een grote rol bij de besluitvorming. Vaak gaf hij onduidelijke of tegenstrijdige bevelen. Ook moesten veel departementen soortgelijke opdrachten uitvoeren, waardoor er vaak strijd tussen de departementen ontstond over verantwoordelijkheden. Meestal wist niemand wie verantwoordelijk was. Ook begreep men de besluiten van de Führer meestal niet. Men ging 'werken' in de

9 Bezoekersingang geest van Hitler. Adolf Hitler hoefde niets meer te besluiten. Zijn ondergeschikten namen, op eigen initiatief, de besluiten voor hem. Een bewijs voor deze stelling vinden we ook in de dagindeling van Hitler. Hij kwam, naar mate de jaren vorderden, steeds later uit zijn slaapkamer. Het grootste deel van de dag ging op aan lunch, wandeling, diner en films kijken. Voor de bestuurlijke taken waren slechts enkele uren beschikbaar. Oplossing Ook het meest kwalijke besluit van de nazi's, de uitroeiing van de joden, werd in de geest van de Führer genomen. Waarschijnlijk werd dit besluit tijdens de Wannsee-conferentie in 1942 genomen. Op deze bijeenkomst in het gastenhuis van de Sicherheitspolizei aan de rand van een meer bij Berlijn, namen Reinhard Heydrich, Adolf Eichmann en andere nazi-topmannen het besluit om het joodse vraagstuk definitief op te lossen. De joden uit heel Europa zouden naar het oosten worden getransporteerd waar zij dwangarbeid zouden moeten verrichten. Later werd deze doelstelling aangescherpt en ontstonden de vernietigingskampen. Iedereen die voor het arbeidsproces onbruikbaar was - kinderen, vrouwen, zieken en ouderen - werd onmiddellijk na aankomst vergast. Het doden van een bevolkingsgroep werd in de geest van de Führer tot een geolied bedrijfsmatig proces ontwikkeld

10 Denkmal für die ermordeten Juden Europas Nieuwe orde in Duitsland Van bierkelder naar gaskamer Duitsland was ontredderd na de Eerste Wereldoorlog. Wat begon met gebral in bierkelders mondde uit in gebrul in gaskamers. Hoe kon het zover komen? De meeste Duitsers realiseerden zich mogelijk onvoldoende wat de nieuwe orde van Adolf Hitler inhield. Aanvankelijk richtte de terreur van de knokploegen van Hitler zich vooral op de communisten. Toen de politieke tegenstanders uit de weg geruimd waren - velen werden op straat of in de gevangenis doodgeslagen of kwamen om in concentratiekampen - richtte de terreur van de sociaal nationalisten zich op de joodse minderheid. Rond 1933 had ongeveer 0,76 procent van de Duitse bevolking een joodse achtergrond. Antisemitisme Het antisemitisme bleef ook voor de Eerste Wereldoorlog niet verborgen. Al eeuwen waren de joden daar het slachtoffer van geweest. Zij werden uit talloze beroepen geweerd. Zo kregen de joden in Duitsland pas aan het einde van de negentiende eeuw het recht om land te bezitten en te bebouwen. Door de beroepsverboden richtten de joden zich op vrije sectoren als de advoca

11 Holocaust Monument met zicht op de Rijksdag tuur, detailhandel en financiële dienstverlening. Voor Adolf Hitler waren de joden het symbool van de linkse politiek, de uitbuiting van het kapitalisme en avantgardistische kunstzinnigheden. De woede van het Duitse volk over de verloren Eerste Wereldoorlog, de politieke ontreddering en de economische tegenslagen richtte zich op dit kleine volksdeel. Zij kregen overal de schuld van. Geweld Na de machtsovername van Adolf Hitler werden joodse zaken geconfisqueerd. De joden werden openlijk in elkaar geslagen door de S.A., de knokploeg van de nationaal-socialisten. Tijdens de Kristalnacht in november 1938 kwam het tot een ongekende geweldsuitbarsting. In heel Duitsland werden joodse doelen aangevallen. Er werden honderden synagogen in brand gestoken en duizenden winkels en bedrijven van Joden vernield. De joden waren ook in hun huizen niet veilig. Knokploegen drongen binnen en sloegen er op los. Het meest verbazingwekkend zijn de ooggetuigenverslagen uit het Hitler-tijdperk. Terwijl joden openlijk op straat werden doodgeknuppeld tilden moeders en vaders hun kinderen op, zodat het kroost niets van het schouwspel zou missen. Later was de algemene strekking dat zij van niets hadden geweten. Onvoltooide tijd Na de oorlog, toen geallieerde troepen orde gingen scheppen in

12 Monument naziterreur bij Rijksdag Duitsland, vroeg men zich af, hoe een beschaafde natie ooit had kunnen toestaan dat Adolf Hitler en zijn trawanten de macht kregen? De Duitse filosoof Karl Jaspers ( ) zei over de naziperiode: 'We moeten er voortdurend bij stilstaan. Het heeft kunnen gebeuren en het kan elk moment weer gebeuren. Alleen door zich ervan bewust te zijn kan het worden voorkomen.' De mens bleek weinig geleerd te hebben van de geschiedenis en de wijze woorden van Karl Jaspers. Economische tegenslagen en religieuze verschillen vormden ook na de Tweede Wereldoorlog de ingrediënten voor ophitsers. Onbekend maakt onbemind. Hiervoor hoeven we niet eens naar verre oorden te reizen: een blik op de recente Nederlandse verkiezingsuitslagen voldoet

13 Geschiedenis Nederland Ruud van Capelleveen schrijft sinds eind jaren negentig elke maand een aantal bijdragen over geschiedenis voor AbsoluteFacts.nl. 'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van zijn beste artikelen over de geschiedenis van Nederland. Ruud van Capelleveen toont in zijn artikelen aan, dat geschiedenis buitengewoon verfrissend en boeiend kan zijn. In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, en over de Slavenhandel van de WIC. Voor de moderne mens is het heel gewoon om door verlichte straten te fietsen, maar in vroeger tijden trad na zonsondergang echt de duisternis in. Als door dikke bewolking ook het schijnsel van de maan niet doordrong op aarde, kon je geen hand voor ogen zien. Hierdoor waren de nachten gevaarlijk, want roversbenden lagen in het donker op de loer om hun slag te slaan. Ruud van Capelleveen laat u zien dat vroeger alles anders was. bekijk dit digitale boek op

14 Aanmelding Daklijsten

15 Vlag in top op de Rijksdag Bundeskanzleramt

16 Hoogbouw in Berlijn Spree

17 Ornament Dakterras Rijksdag

18 Koepel met spiralen Spiegelconus en spiralen

19 Spiegelconus Tentoonstellingsruimte met uitzicht

20 Tentoonstelling in de koepel van de Rijksdag Duitse vlag

21 Monument Duitse Eenheid Monument Duitse Eenheid

22 Schaduw Rijksdag Paul-Löbe-Haus

23 Zijaanzicht Rijksdag Rijksdag met vlaggen

24 Hoofdingang Rijksdag De Rijksdag vanuit het park

25 De Rijksdag vanaf de Scheidemannstrasse Markering Berlijnse Muur bij Rijksdag

26 Markering Berlijnse Muur bij Rijksdag Straatmeubilair

27 Marie-Elisabeth-Lüders-Haus en Spree Marie-Elisabeth-Lüders-Haus

28 Parlementsgebouwen en Televisietoren Brandenburger Tor

29 bekijk onze digitale boeken op

30 Gratis Nieuwsbrieven Neem nu een gratis abonnement op één of meerdere nieuwsbrieven van Absolute Figures. Met onze nieuwsbrieven informeren wij u op het gebied van uw interesse. Net als op onze websites, gratis downloads en e-boeken streven wij met onze nieuwsbrieven naar een hoge kwaliteit. De nieuwsbrieven van Absolute- Figures.nl zijn een begrip geworden in Nederland. Hiermee informeren wij de liefhebbers al bijna twintig jaar. Bekijk het overzicht van onze informatieve nieuwsbrieven: Gratis Nieuwsbrieven Digitale Boeken Onze digitale boeken zijn niet verkrijgbaar in de reguliere boekhandel. Onze producten worden uitsluitend via onze winkel op het internet verkocht. Hierdoor kunnen wij de prijzen van onze boeken aantrekkelijk houden. AbsoluteFacts.nl De website AbsoluteFacts.nl schenkt aandacht aan geschiedenis. Op deze site raakt u niet uitgekeken, want regelmatig worden nieuwe interessante onderwerpen toegevoegd, met name over de Nederlandse geschiedenis, kastelen en de koninklijke huizen van Europa. CultuurArchief.nl Informatieve Nederlandse site met interessante artikelen over kunst en kunstenaars. CultuurArchief.nl is een uitgebreide website voor iedereen die van kunst houdt. Filahome.nl Filahome is een onafhankelijk filatelistisch tijdschrift op het internet met elke week nieuwe publicaties. De nadruk ligt op postzegels, maar er wordt ook aandacht geschonken aan algemene filatelistische onderwerpen