Eindrapportage verantwoord lenen Onderzoek naar houding en gedrag consumenten

Transcriptie

1 1 Eindrapportage verantwoord lenen Onderzoek naar houding en gedrag consumenten In opdracht van InterBank juli 2006

2 2 Copyright 2006 Blauw Research bv Alle rechten voorbehouden. De resultaten zoals beschreven en weergegeven in dit rapport mogen worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt worden, mits het in de context van het onderzoek wordt gebruikt en met vermelding van de de bron: InterBank. Dit rapport is geleverd onder de leveringsvoorwaarden van de MOA.

3 3 Inhoudsopgave 1 Kort & Krachtig Inleiding Achtergrond & probleemstelling Conclusies 5 2 Geld uitgeven Inleiding Nederlander kritisch over eigen bestedingspatroon Met grote uitgaven wordt verantwoord omgegaan Kritiek op uitgaven partner 9 3 Omgaan met geleend geld Inleiding Men zegt vooral voor nuttige uitgaven te lenen 11 4 Verantwoording 12

4 4 1.1 Inleiding InterBank voert op continue basis onderzoek uit onder consumenten om in contact te blijven met hun attitudes ten aanzien van het omgaan met financiën. Dit jaar staat het thema verantwoord lenen centraal. 1 Kort & Krachtig 1.2 Achtergrond en probleemstelling InterBank is onderdeel van ABN AMRO en vervult jaarlijks de financiële wensen van tienduizenden mensen. In InterBank heeft een aantal financieringsmaatschappijen, zoals Finata, IDM, VoordeelBank, Eurofintus, De IJssel en Mahuko hun krachten gebundeld. Gezamenlijk vormen zij de grootste financieringsmaatschappij van Nederland en zijn zij marktleider in het verstrekken van consumptief krediet. De bemiddeling tussen consument en InterBank vindt plaats via intermediairs, zoals (assurantie)tussenpersonen, kredietbemiddelaars en dealers. InterBank wil op een betrouwbare en verantwoorde manier financiële ruimte creëren voor de consument. Door financiële risico s voor de consument zoveel mogelijk te voorkomen, biedt InterBank krediet waar je langer mee geniet. De centrale doelstelling van dit onderzoek is inzicht verkrijgen in de houding van de consument tegenover verantwoord lenen en de wijze waarop de consument hier in de praktijk mee omgaat. De doelgroep van het onderzoek bestaat uit consumenten van 18 tot en met 65 jaar. In totaal hebben 531 consumenten aan het onderzoek meegewerkt.

5 5 1.3 Conclusies Bestedingsgedrag De helft van de Nederlanders is niet tevreden over het eigen bestedingspatroon. De mensen die hebben aangegeven ontevreden te zijn, vinden dat ze vooral aan de dagelijkse boodschappen teveel geld uitgeven. Daarnaast worden met name uitgaan en de auto als te grote kostenposten genoemd. Ook heeft men het een en ander op te merken over het bestedingspatroon van de partner. Er zijn dan ook een aantal verschillen op te merken tussen mannen en vrouwen. Vrouwen geven aan vaker spijt te hebben van een aankoop of zich te schamen voor hun bestedingsgedrag. Geleend geld Nederlanders die overwegen te lenen, zouden dit vooral voor nuttige uitgaven zoals een wasmachine of auto doen of alleen om tijdelijk beter rond te kunnen komen. Voor luxe-uitgaven als een mooiere televisie of een vakantiereis wordt nauwelijks geleend. Vrouwen zullen minder snel lenen om een auto te kopen, als ze nog geen auto hebben; 53% zegt dit zeker niet te doen tegenover 41% van de mannen.

6 6 2.1 Inleiding Het eigen bestedingspatroon en dat van de partner was in 2005 onderdeel van het onderzoek voor InterBank. Dit jaar is dit onderwerp wederom meegenomen om de ontwikkeling in de tijd vast te stellen. 2 Geld uitgeven

7 7 eigen bestedingspatroon (n=531) bestedingspatroon partner (n=373) Tevredenheid bestedingspatroon 9% 42% 4 30% 24% 17% man vrouw Tevredenheid naar geslacht eigen bestedingspatroon (n=222) bestedingspatroon partner (n=158) eigen bestedingspatroon (n=309) 11% 23% 36% 4 53% 34% 26% 14% 1 6% 19% 3% 2.2 Nederlander kritisch over eigen bestedingspatroon De helft van de Nederlanders is niet tevreden over het eigen bestedingspatroon. De mensen die hebben aangegeven ontevreden te zijn, vinden dat ze vooral aan de dagelijkse boodschappen teveel geld uitgeven. Daarnaast worden met name uitgaan en de auto als te grote kostenposten genoemd. zeer tevreden tevreden neutraal ontevreden zeer ontevreden Te grote eigen uitgaven dagelijkse boodschappen 52% uitgaan 27% auto 21% uiterlijke verzorging hobby's weekendje weg/uitstapjes maken 16% 13% 12% cadeaus audio en video 7% inrichting huis tuin 4% 3% sporten geen van bovenstaande 22% weet niet 5% 0% 10% 30% 40% 50% 60% n=95 bestedingspatroon partner (n=215) dagelijkse boodschappen hobby's auto uiterlijke verzorging uitgaan cadeaus weekendje weg/ uitstapjes maken audio en video inrichting huis sporten tuin geen van bovenstaande Te grote uitgaven partner 5% 5% 17% zeer tevreden tevreden neutraal ontevreden zeer ontevreden 10% 14% 13% 16% 43% 25% 27% 32% 36% 29% 46% 0% 10% 30% 40% 50% n=29 10% Over het bestedingspatroon van de partner is men beter te spreken; ruim tweederde is tevreden en minder dan één op de tien is ontevreden. Waar onvrede bestaat over de uitgaven van de partner betreft dit eveneens vaak de dagelijkse boodschappen en de auto. Daarnaast lijken met name de partners te veel uit te geven aan hun hobby. De tevredenheid over het eigen bestedingspatroon en dat van de partner is vergelijkbaar met 2005 (niet in grafiek). Uit nadere analyse blijkt dat met name mannen tevreden zijn over hun eigen bestedingspatroon (59% tegenover 44% van de vrouwen). Maar ook over het bestedingspatroon van de partner zijn mannen positiever (76% versus 60%). Hoe ouder men wordt hoe beter men te spreken is over het bestedingspatroon van de partner (74% van de mensen van 45 jaar en ouder is hier tevreden over, niet in grafiek).

8 8 Algemene stellingen eigen uitgaven 2.3 Met grote uitgaven wordt verantwoord omgegaan Ik koop niet vaak dure dingen. Ik koop niet vaak dingen maar als ik iets koop dan is het iets goeds. 15% 22% 47% 49% 2 1 9% In de vorige paragraaf bleek dat ontevredenheid over de eigen uitgaven met name wordt veroorzaakt door te grote uitgaven aan dagelijkse boodschappen. Met grotere uitgaven lijkt men verantwoorder om te gaan. Slechts één op de tien Nederlanders geeft toe vaak dure dingen te kopen, vaak achteraf spijt te hebben van aankopen en zich te schamen voor de manier waarop hij/zij met geld omgaat. Ik koop vaak dingen waar ik achteraf spijt van heb. 9% 4 21% Het enige verschil met 2005 is dat minder vaak teveel geld wordt uitgegeven aan vakanties. Dit jaar geldt dit voor 7% van de Nederlanders, terwijl dit in 2005 nog voor 11% gold (niet in grafiek). Ik schaam me voor de manier waarop ik met geld omga. Ik geef teveel uit aan vakanties. 6% 9% 14% 14% 42% 41% zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens n=531 34% 37% Nadere analyse (niet in grafiek) wijst uit dat mensen van 45 jaar en ouder het vaker eens zijn met de stelling: ik koop niet vaak dingen, maar als ik iets koop dan is het iets goeds (69%). Deze groep lijkt sowieso verstandig met geld om te gaan; zij hebben minder vaak spijt van aankopen (5%) en schamen zich minder vaak voor de manier waarop ze met geld omgaan (5%). Naar opleiding komt één verschil naar voren; lager opgeleiden hebben relatief vaak spijt van aankopen (1).

9 9 Algemene stellingen uitgaven partner Mijn partner zou best meer geld aan mij mogen besteden. Mijn partner en ik hebben wel eens ruzie over hoeveel geld we aan elkaar besteden. 12% 6% 10% 21% 34% 35% 4 30% 2.4 Kritiek op uitgaven partner Evenals in 2005 hebben Nederlanders enige kritiek op de wijze waarop hun partner met geld omgaat. Mensen boven de 45 jaar zijn minder kritisch op hun partner; slechts 5% vindt dat hun partner teveel onnuttige dingen koopt en slechts 3% vindt dat de partner teveel geld aan het uiterlijk besteedt (niet in grafiek). Mijn partner koopt teveel onnuttige dingen. Mijn partner besteedt teveel geld aan het uiterlijk. 7% 11% 6% 11% 36% 39% 42% 47% Opleidingsniveau heeft geen invloed op de houding tegenover de uitgaven van de partner (niet in grafiek). Mijn partner besteedt helaas veel geld aan het stappen met vrienden. 31% 5 Mijn partner koopt vaak een te duur cadeau voor zichzelf. 37% 52% Ik verdenk mijn partner ervan dat hij/zij geld uitgeeft aan geheime avontuurtjes. 22% 75% zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens n=373

10 10 Stellingen eigen uitgaven - mannen Stellingen eigen uitgaven - vrouwen 2.5 Mannen versus vrouwen Ik koop niet vaak dure dingen. Ik koop niet vaak dingen maar als ik iets koop dan is het iets goeds. Ik koop vaak dingen waar ik achteraf spijt van heb. Ik schaam me voor de manier waarop ik met geld omga. Ik geef teveel uit aan vakanties. 19% 6% 17% 4% 14% 5% 16% 47% 53% 55% 47% 43% 1 10% 7% 21% 32% 35% Ik koop niet vaak dure dingen. Ik koop niet vaak dingen maar als ik iets koop dan is het iets goeds. Ik koop vaak dingen waar ik achteraf spijt van heb. Ik schaam me voor de manier waarop ik met geld omga. Ik geef teveel uit aan vakanties. 23% 50% 12% 42% 12% 22% 13% 14% 36% 7% 13% 40% 42% 35% 17% 9% 9% 35% 39% Mannen en vrouwen kijken verschillend aan tegen hun eigen uitgaven en de uitgaven van hun partner. Vrouwen kopen vaker dingen waar ze achteraf spijt van hebben (15% versus 7% van de mannen) en schamen zich vaker voor de manier waarop ze met geld omgaan (14% versus ). Mannen zijn het juist vaker eens met de stelling: ik koop niet vaak dingen, maar als ik iets koop dan is het iets goeds (72% versus 54% van de vrouwen). zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens n=222 Stellingen uitgaven partner - mannen Mijn partner zou best meer geld aan mij mogen besteden. Mijn partner en ik hebben wel eens ruzie over hoeveel geld we aan elkaar besteden. Mijn partner koopt teveel onnuttige dingen. Mijn partner besteedt teveel geld aan het uiterlijk. Mijn partner besteedt helaas veel geld aan het stappen met vrienden. Mijn partner koopt vaak een te duur cadeau voor zichzelf. Ik verdenk mijn partner ervan dat hij/zij geld uitgeeft aan geheime avontuurtjes. 7% 10% 13% n=158 zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens 10% 5% 13% 23% 25% 35% 45% 39% 42% 41% 41% 75% 54% 44% 47% 39% 29% 35% zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens n=309 Stellingen uitgaven partner - vrouwen Mijn partner zou best meer geld aan mij mogen besteden. Mijn partner en ik hebben wel eens ruzie over hoeveel geld we aan elkaar besteden. Mijn partner koopt teveel onnuttige dingen. Mijn partner besteedt teveel geld aan het uiterlijk. Mijn partner besteedt helaas veel geld aan het stappen met vrienden. Mijn partner koopt vaak een te duur cadeau voor zichzelf. Ik verdenk mijn partner ervan dat hij/zij geld uitgeeft aan geheime avontuurtjes. 19% 12% 9% n=215 zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens 6% 10% 30% 26% 17% 29% 30% 36% 30% 75% 61% 52% 59% 57% 44% 32% Vooral vrouwen (21% tegenover 6% van de mannen) vinden dat hun partner meer geld aan ze zou mogen besteden, in de vorm van bijvoorbeeld cadeautjes of uit eten gaan. Ook vinden vrouwen vaker dat hun partner (te) veel geld besteedt aan stappen met vrienden (6% tegenover 1% van de mannen). Mannen vinden daarentegen dat vrouwen weer teveel geld uitgeven aan het uiterlijk (kleding, schoenen, verzorgingsproducten etc.): 11% van de mannen tegenover 2% van de vrouwen.

11 Inleiding 3 Omgaan met geleend geld In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe Nederlanders tegen bestedingen van geleend geld aankijken. Waaraan wordt dit besteed?

12 12 om een wasmachine te kopen/vervangen om tijdelijk beter rond te kunnen komen om een auto te kopen om een tv te kopen om een wasdroger te kopen/vervangen om structureel beter rond te komen voor een vakantiereis om een mooiere auto te kopen voor cosmetische chirurgie om te beleggen in aandelen om een mooiere tv te kopen Leenintentie 7% 27% 15% 12% 24% 14% 17% 15% 13% 19% 14% 11% 11% 12% 5% 13% 13% 5% 4% 9% 5% 14% 15% 7 75% 85% 86% 80% 37% 42% 47% 51% 52% 55% 3.2 Men zegt vooral voor nuttige uitgaven te lenen Ondanks de positieve houding tegenover geld lenen, zegt de meerderheid van de Nederlanders zeker of waarschijnlijk geen geld te zullen lenen in de hiernaast genoemde situaties, ook al zit men krap bij kas. Nederlanders die wel geld lenen doen dit voornamelijk voor nuttige uitgaven. Eenderde zegt zeker of waarschijnlijk te zullen lenen voor een wasmachine. Ook om tijdelijk beter rond te komen (overbruggingsfinanciering) en voor een auto is men relatief vaak geneigd om te lenen. Luxeuitgaven zoals bijvoorbeeld een mooiere televisie worden slechts door een enkeling met geleend geld gedaan. Lager opgeleiden zijn eerder geneigd om te lenen voor een wasdroger of een televisie (als ze die niet zouden hebben). Respectievelijk 22% en 26% van de lager opgeleiden zegt hiervoor zeker of waarschijnlijk te lenen tegenover respectievelijk 12% en 10% van de hoger opgeleiden. Hoger opgeleiden zijn ook voorzichtiger met lenen om structureel beter rond te komen; 82% zou dit zeker of waarschijnlijk niet doen tegenover 70% van de lager opgeleiden (niet in grafiek). zeker wel waarschijnlijk wel neutraal waarschijnlijk niet zeker niet n=531 Stel u zit krap bij kas. In hoeverre zou u in onderstaande situaties overwegen een lening af te sluiten bij een bank/kredietverstrekker?

13 13 wasmachine kopen/vervangen Leenintentie mannen 27% 14% 16% 35% Leenintentie vrouwen 5% 27% 15% 14% Men zegt vooral voor nuttige uitgaven te lenen om tijdelijk beter rond te komen om een auto te kopen 22% 21% 14% 1 25% % 17% 1 10% 11% 24% 16% 45% 53% Vrouwen zullen minder snel lenen om een auto te kopen, als ze nog geen auto hebben; 53% zegt dit zeker niet te doen tegenover 41% van de mannen. om een tv te kopen 15% 13% 21% 47% 14% 13% 1 54% wasdroger kopen/vervangen 13% 10% 24% 4 15% 11% 17% 55% om structureel beter rond te komen 12% 15% 16% 55% 10% 9% 24% 54% voor een vakantiereis 5% 15% 77% 6% 11% 80% om een mooiere auto te kopen 11% 16% 70% 6% 11% 80% voor cosmetische chirurgie 87% 82% om te beleggen in aandelen 9% 86% 0% 85% om een mooiere tv te kopen 6% 16% 77% 4% 12% 82% n=222 n=309 zeker wel waarschijnlijk wel neutraal waarschijnlijk niet zeker niet Stel u zit krap bij kas. In hoeverre zou u in onderstaande situaties overwegen een lening af te sluiten bij een bank/kredietverstrekker?

14 14 Inleiding - Door continu onderzoek te doen onder consumenten wil InterBank meer inzicht in de beweegredenen van de consument om geld te lenen en wat er speelt op het gebied van omgaan met geld. Methode 4 Verantwoording - De doelgroep van het onderzoek bestaat uit het algemeen Nederlands publiek in de leeftijd van 18 tot en met 65 jaar. - Het onderzoek geeft cijfermatige inzichten en is dus kwantitatief van aard. De gegevensverzameling in dit kwantitatieve onderzoek heeft plaatsgevonden via het online panel van Blauw Research ( De (potentiële) respondenten ontvingen een uitnodigingsmail met een link, met daarin een unieke code en wachtwoord. Via deze link kon de vragenlijst op (een afgeschermd deel van) de website van Blauw Research worden ingevuld. - De vragenlijst voor dit onderzoek is ontwikkeld door Blauw Research in samenwerking met InterBank en Sterk Werk Communicatie. Vervolgens is de vragenlijst geprogrammeerd en getest in Dub-Interviewer (WAPI-software).

15 15 Steekproef, veldwerk - De steekproef bestaat uit een benadering van 1171 Nederlanders in de leeftijd van 18 tot en met 65 jaar. Uiteindelijk hebben 531 respondenten in die leeftijd de vragenlijst ingevuld. De respons is in nevenstaande tabel weergegeven. De veldwerkperiode liep van 12 tot en met 22 mei. Resultaten - De onderzoeksuitkomsten mogen als representatief worden beschouwd voor de Nederlandse bevolking. Representativiteit van onderzoeksuitkomsten betekent dat deze kunnen worden gegeneraliseerd naar het algemeen publiek van Nederland. De dataset van het onderzoek onder de consumenten is na afloop van het onderzoek gewogen naar de populatiegegevens van de Nederlandse bevolking (Gouden Standaard, MOA). De weging is op basis van leeftijd, geslacht en opleiding gedaan. Verwerking en rapportage - Na afloop van het veldwerk is het opgebouwde databestand gecontroleerd. Het databestand is vervolgens geschikt gemaakt voor statistische analyse. Analyse heeft plaatsgevonden door middel van de meest gangbare toetsen en testen. Waar in dit rapport wordt gesproken van een verschil, dan is er sprake van een statistisch significant verschil met een significantieniveau van maximaal 5%. Dit betekent dat met minimaal 95% betrouwbaarheid gesteld kan worden dat het waargenomen verschil in de steekproef ook voor de gehele onderzoekspopulatie geldt. - De rapportage bestaat uit een managementsamenvatting, een beschrijving van de onderzoeksresultaten -visueel ondersteund door grafieken - en een onderzoeksverantwoording. Responsoverzicht # % Bruto steekproef % Netto steekproef %