Nederlandse economie in zicht

Transcriptie

1 Nederlandse economie in zicht BBP-groei krijgt bredere basis Economisch Bureau Nederland 22 april 215 Aandeel flexibele arbeidscontracten groeit 1% 8% 6% 4% 2% % Werknemer vast dienstverband Zelfstandige zonder personeel Werknemer flexibel contract Zelfstandige met personeel Bron: CBS BBP-groei vierde kwartaal opwaarts herzien De Nederlands economie groeit harder dan gedacht. Het BBP nam in het vierde kwartaal niet met,5% op kwartaalbasis toe, zoals eerder was bericht, maar met,8%. De gemiddelde BBPgroei over 214 komt daarmee uit op,9%. Zonder beperking van de gaswinning en zachte winter, had het groeitempo zelfs een half procentpunt hoger kunnen liggen. De internationale handel blijft belangrijk. Naar verwachting zal de uitvoer komend jaar verder toenemen. Behalve van de mondiale conjunctuuropleving profiteren bedrijven namelijk ook van de lagere euro. Het ondernemersvertrouwen wordt verder gevoed door de lage olieprijzen en de gedaalde rente. Beide drukken de productiekosten omlaag. Bedrijven huren meer personeel in, al doen zij dit bij voorkeur op flexibele basis. Op 1 juli gaat de Wet werk en zekerheid in. Flexwerkers krijgen eerder een vast contract, en ontslag van vaste medewerkers wordt sneller en goedkoper voor werkgevers. Het is de vraag of de trend naar flexibilisering daarna even sterk doorzet. De extra werkgelegenheid stemt consumenten positief. Het sentiment ligt op het hoogste niveau in meer dan zeven jaar tijd. Het optimisme wordt verder gevoed door de stijging van de aandelenkoersen en de verbetering van de koopkracht als gevolg van de lage inflatie. Tot slot draagt ook de verbetering op de woningmarkt bij aan het consumentenvertrouwen. De hogere consumptie en bedrijfsinvesteringen leiden tot een toename van de binnenlandse vraag. Hierdoor stijgt de invoer uit het buitenland. Hoewel de invoer harder stijgt dan de uitvoer, blijft het overschot op de lopende rekening hoog. Met ruim 1% van het BBP ligt het royaal boven de Europese richtlijnen. Toch maakt de Europese Commissie hier geen halszaak van.

2 2 Nederlandse economie in zicht - BBP-groei krijgt bredere basis - 22 april 215 BBP-groei blijkt hoger dan gedacht De Nederlandse economie groeit harder dan gedacht. De BBP-groei op kwartaalbasis blijkt niet op,5% maar op,8% te zijn uitgekomen in het vierde kwartaal. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 213 nam het BBP toe met 1,4% in plaats van met 1%. De opwaartse herziening is toe te schrijven aan de hogere particuliere consumptie en de stijging van de investeringen in de bouw. De bouwsector profiteert van het herstel van de woningmarkt. Na de meest recente aanpassing komt de BBP-groei over 214 uit op,9%. Zonder beperking van de gaswinning, had de groei zelfs een half procentpunt hoger kunnen uitvallen. Naar aanleiding van de aardbevingen in Groningen is de productie met 2% teruggeschroefd. Maar ook als dit niet was gebeurd, zou de economie nog altijd kleiner zijn dan in 28. Het reële BBP was vóór de crisis 2% groter dan vorig jaar. Philp Bokeloh BBP stijgt weer, maar is nog niet op het niveau van 28 EUR mld, totaal vier kwartalen BBP Al met al blijft de onderliggende trend ongewijzigd: de BBPgroei wordt steeds breder gedragen. Aanvankelijk steunde het economisch herstel vooral op de handel met het buitenland. Inmiddels dragen ook de investeringen van bedrijven en de consumptie bij aan de groei. Alleen de aanhoudende bezuinigingen van de overheid zetten een rem op het groeitempo. Lage euro ondersteuning voor uitvoer De handel met het buitenland blijft niettemin belangrijk voor de Nederlandse economie. In het vierde kwartaal nam de uitvoer met 4,5% toe. De Nederlandse bedrijven profiteren van de conjuncturele verbetering in de VS, het VK en, sinds kort, de rest van de eurozone. Wij houden rekening met een verdere toename van de wereldhandel. De uitvoer kan hierdoor komend jaar verder stijgen. Dit geldt eens temeer daar Nederlandse bedrijven profiteren van de daling van de euro. De lage euro maakt Nederlandse goederen en diensten extra concurrerend. Volgens het CPB groeit de uitvoer van goederen en diensten die in Nederland zijn geproduceerd, weer even hard als de relevante wereldhandel. Dat is voor het eerst sinds begin jaren tachtig. Wat opvalt bij de uitvoer, is het toegenomen aandeel van de opkomende markten. Dit komt op het conto van China, dat internationaal steeds meer gewicht in de schaal legt. Hier blijft het echter niet bij. In Afrika bijvoorbeeld beleven diverse landen een economische groeispurt. Als gevolg hiervan is het aandeel van Afrika in de Nederlandse uitvoer gegroeid van 2,6% in 28 naar 3,3% in 214. Wereldhandel groeit vooralsnog voorzichtig % joj, gemiddelde twaalf maanden Wereldhandel Concurrentievermogen verbeterd door goedkope euro Reëel effectieve wisselkoers (index, la) EUR/USD (ra)

3 3 Nederlandse economie in zicht - BBP-groei krijgt bredere basis - 22 april 215 Toename bedrijfsinvesteringen De groeiende afzet in het buitenland heeft bijgedragen aan de verbetering van het ondernemersvertrouwen. In navolging van het sentiment in Duitsland is het ondernemersvertrouwen de laatste maanden echter teruggevallen. Maar wij verwachten dat deze inzinking van korte duur zal zijn. In Duitsland vertonen de vertrouwensindicatoren na een tijdelijke dip alweer verbetering. Ook in Nederland is de PMI-index recent weer gestegen. Dit heeft onder andere te maken met de daling van de olieprijzen, waardoor de productiekosten dalen. De lage rente tempert de financieringskosten voor bedrijven. Mede hierdoor is de daling van de kredietverlening tot stilstand gekomen. Wij houden rekening met een hernieuwde toename van de kredietverlening. Uit de kwartaalenquête van DNB blijkt dat banken meer aanvragen voor krediet krijgen. Het zijn niet langer alleen grote bedrijven die krediet willen. Ook het MKB weet de weg naar het loket te vinden. Met name de vraag naar kortlopend krediet stijgt. Het extra krediet wordt volgens de banken veelal aangewend om schuld te herstructureren en om fusies en overnames te bekostigen. Dat het beter gaat met de niet-financiële bedrijven is terug te zien in de winstgevendheid. De bedrijfswinsten voor belasting zijn vorig jaar met EUR 8 mld gestegen tot EUR 173 mld. Een ander signaal is het aantal faillissementen dat sinds de piek halverwege 213 is afgenomen. Bedrijven maken steeds intensiever gebruik van hun productiecapaciteit. Tot slot stijgt ook de bezettingsgraad in de industrie. De totale industriële productie mag zijn afgenomen na de sluiting van een tabaksfabriek door Philip Morris in Bergen op Zoom. De onderliggend trend van de industriële productie is positief. Dip van het ondernemersvertrouwen slechts tijdelijk Index Producentenvertrouwen Einde aan daling kredietverlening bedrijven EUR mld Uitstaand krediet niet-financiële bedrijven Bron: DNB De verbeterde situatie geeft aanleiding voor bedrijven om weer te investeren. In het vierde kwartaal stegen de investeringen met liefst 5,1%. In vrijwel alle sectoren is meer geïnvesteerd. Mogelijk de belangrijkste bijdrage komt van de bouw. Sinds het herstel van de woningmarkt vinden bouwprojecten eindelijke weer doorgang. De opleving van de bouw straalt bovendien gunstig af op ander sectoren, zoals de binnenvaart. Het binnenwater-verkeer is vorig jaar met 3% gestegen, vooral door het toegenomen vervoer van zand, grind en andere bouwmaterialen. 15 Bouwinvesteringen stijgen sterk % joj Arbeidsmarkt verbetert Het herstel van de bedrijfsinvesteringen werkt door in de arbeidsmarkt. Er zijn minder ontslagaanvragen. Bedrijven huren ook meer mensen in, al doen zij dat bij voorkeur op flexibele basis. Het aandeel werknemers met een flexibel arbeidscontract is gestegen van 15% in 23 naar 22% in 214. Verder zijn er ook meer zelfstandigen. Hun aandeel is gestegen van 13% naar 16%. Deze toename is volledig toe te schrijven aan de groei van het aantal ZZP ers. Of de trend naar flexibilisering doorzet, valt te bezien. Op 1 juli gaat de Bouwinvesteringen

4 4 Nederlandse economie in zicht - BBP-groei krijgt bredere basis - 22 april 215 Wet werk en zekerheid in. In de wet is onder andere geregeld dat flexwerkers eerder een vast contract krijgen. Verder is het de bedoeling dat het ontslag van vaste medewerkers sneller kan verlopen en goedkoper wordt. De toename van de werkgelegenheid komt nog niet duidelijk tot uitdrukking in de werkloosheidscijfers. Dit heeft onder andere te maken met de groei van het arbeidsaanbod. Meer mensen bieden zich aan nu de kansen op werk weer groeien. Hier komt bij dat ouderen langer in het arbeidsproces blijven, omdat zij gemiddeld gezonder zijn dan eerdere generaties en omdat de AOW-gerechtigde leeftijd sinds 213 langzaam omhoog gaat. Niet alle ouderen slagen er evenwel in om hun baan te behouden. Het probleem van langdurige werkloosheid treft vooral oudere werknemers. Groeiend aandeel werknemers heeft flexibel contract Aandeel totaal 1% 8% 6% 4% 2% % Werknemer vast dienstverband Werknemer flexibel contract Zelfstandige zonder personeel Zelfstandige met personeel Bron: CBS De verbetering op de arbeidsmarkt leidt tot een lichte stijging van de uurlonen. Deze lichte loonstijging draagt bij aan de toename van het besteedbaar inkomen. Deze heeft echter nog een lange weg te gaan. Sinds 25 is het reëel besteedbaar inkomen met minder dan 4% toegenomen. Dit is beduidend minder dan het reële BBP, dat met 8% is gestegen. Tegen deze achtergrond is het logisch dat de bijdrage van de consumptie aan de BBP-groei relatief bescheiden is en de BBP-groei vooral op de handel met het buitenland steunt. Winkelstraten voller De gunstige arbeidsmarktberichten stemmen consumenten positief. Het consumentenvertrouwen ligt op het hoogste niveau in ruim zeven jaar tijd. Het hernieuwde optimisme wordt verder geschraagd door de hogere aandelenkoersen en de door lage inflatie verbeterde koopkracht. In maart zijn de consumentenprijzen volgens geharmoniseerde Europese cijfers zelfs gedaald met,3% j-o-j. Als het effect van de olieprijzen wegvalt en het economisch herstel doorzet zal de inflatie geleidelijk weer toenemen. Tot slot krijgt het consumentenvertrouwen een impuls van de verbetering op de woningmarkt. De huizenprijzen dalen niet langer, maar stijgen al enige tijd. Hetzelfde geldt voor het aantal transacties. Die blijven toenemen, ondanks dat de tijdelijke verruiming van de schenkingsregeling met ingang van 1 januari is teruggedraaid en de kredietnormen dit jaar verder zijn verscherpt. Door de sterke toename van de verkopen daalt het aantal huizen dat te koop staat. Nu de woningmarkt in beweging komt, geven gezinnen ook weer geld uit aan woninginrichting. Daarnaast kopen zij meer elektronische apparaten en auto s. De groeiende bereidheid om te kopen blijkt ook uit de verkopen in de detailhandel. Het verkoopvolume lag in februari 3,1% hoger dan in dezelfde maand vorig jaar. De toename van de detailhandelsverkopen suggereert een verdere stijging van de consumptie in het Besteedbaar inkomen blijft achter bij BBP-groei Index (25 =1) BBP Besteedbaar inkomen, CBS Woningaanbod daalt door sterke stijging woningverkopen Duizenden Woningen te koop Transacties (12 maandsgemiddelde) Bron: CBS, huizenzoerker.nl

5 5 Nederlandse economie in zicht - BBP-groei krijgt bredere basis - 22 april 215 eerste kwartaal. Naar verwachting zal de bijdrage van de consumptie aan de groei in het eerste kwartaal extra groot uitvallen. Dit omdat consumenten meer gas hebben verbruikt dan in dezelfde periode vorig jaar doordat het weer minder zacht was. Omvangrijk overschot op lopende rekening Door de hogere consumptie en bedrijfsinvesteringen stijgen de binnenlandse bestedingen. In het verlengde hiervan neemt ook de invoer uit het buitenland toe. Omdat de invoer dit jaar harder toeneemt dan de uitvoer daalt het overschot op de lopende rekening. Maar met bijna 1% van het BBP blijft het overschot omvangrijk. Het overschot ligt ruim boven de Europese richtlijnen. Toch maakt Brussel hier geen halszaak van. De Europese Commissie erkent dat het saldo op de lopende rekening wordt vertekend door structurele factoren zoals de gaswinning, de ruime vertegenwoordiging van multinationals en het pensioenstelsel. Overheidsfinanciën stabiel Het begrotingstekort is vorig jaar uitgekomen op EUR 15 mld. Het tekort komt grotendeels voor rekening van de centrale overheid. Het tekort van de centrale overheid steeg met EUR 2 mld tot EUR 7 mld. Dit kwam onder meer door de lagere aardgasbaten en door de eenmalige inkomensoverdrachten, zoals de afdracht aan de Europese Commissie in verband met de herberekening van het BBP. Bij lokale overheden daalde het tekort tot EUR 2 mld, deels omdat de gemeenten meer geld overhielden aan grondtransacties. Het tekort van de sociale zekerheidsfondsen nam af tot minder dan EUR 6 mld. Hogere Rijksbijdragen en opbrengsten uit werkgeverspremies maakten de hogere uitgaven meer dan goed. Als percentage van het BBP is het begrotingstekort stabiel gebleven op 2,3%. Dat is lager dan wij dachten. Wij hielden namelijk rekening met een tekort van 2,7%. Bovendien blijkt de BBP-groei de komende jaren iets hoger uit te vallen dan wij dachten. Dit vormt voor ons aanleiding om onze raming voor 215 en 216 te verlagen met respectievelijk,2 en,4 procentpunt. Wij hebben de prognoses van de schuld om dezelfde reden bijgesteld. Voor 216 houden wij nu rekening met een overheidsschuld van 67,5% in plaats van 68,5% van het BBP. Detailhandelsverkopen stijgen weer % j-o-j, gemiddelde twaalf maanden Detailhandelsverkopen Lopende rekening vertoont omvangrijk overschot % BBP Saldo goederen en diensten Saldo primaire inkomens Saldo inkomensoverdrachten Saldo lopende rekening Bron: CBS Kerncijfers Nederlandse economie % mutaties BBP -,7,9 1,8 2,3 Particuliere consumptie -1,6,1 1,5 1,5 Overheidsconsumptie -,2 -,3 -,2,2 Investeringen -3,9 3,5 4,5 5,1 Uitvoer 2,2 4, 4,6 5,6 Invoer 1, 4, 5,1 5,9 Consumentenprijzen (CPI) 2,5 1,,6 1,8 Consumentenprijzen (HICP) 2,6,3,1 1,6 Lonen 1,3 1,2 1,4 1,7 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 7,3 7,4 7, 6,6 Lopende rekening (% BBP) 11, 1,3 9,9 9,6 Saldo overheid (% BBP) -2,3-2,3-1,7-1, Herziene cijfers zijn gecursiveerd. Nieuwe reeks werkloosheid. Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

6 6 Nederlandse economie in zicht - BBP-groei krijgt bredere basis - 22 april 215 APPENDIX 1. TABEL MACRO-INDICATOREN Kerncijfers Nederlandse economie r 216r Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k BBP -1,6 -,7,9,7,3,8 1,8 2,3 Particuliere consumptie -1,6-1,6,1,3,2,6 1,5 1,5 Overheidsconsumptie -,7 -,2 -,3 -,2 -,2 -,6 -,2,2 Investeringen -6, -3,9 3,5-1,7 2,4 5,1 4,5 5,1 Uitvoer goederen & diensten 3,2 2,2 4, 1,8,9,5 4,6 5,6 Invoer goederen & diensten 2,8 1, 4,,5 1,6,7 5,1 5,9 Consumentenprijzen (CPI - % j-o-j) 2,5 2,5 1, 1,,9,9,2,6 1,8 Consumentenprijzen (HICP - % j-o-j) 2,8 2,6,3,4,3,2 -,5,1 1,6 Lonen part, sector (% j-o-j) 1,6 1,3 1,2 1,2 1,1 1,2 1,4 1,4 1,7 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking)* 5,8 7,3 7,4 7,6 7,2 7,1 7,1 7, 6,6 Producentenvertrouwen (ultimo) -5,6,1 3,4,7 -,2 3,4 1,4 Consumentenvertrouwen (ultimo) *Nieuwe reeks werkloosheid Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Kerncijfers internationale economie r 216r Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k BBP eurozone -,7 -,4,9,1,2,3 1,8 2,3 BBP Duitsland,6,2 1,6 -,1,1,7 2,2 2,5 BBP Verenigde Staten 2,3 2,2 2,4 1,1 1,2,5 3,2 3,1 Niveaus USD per EUR (ultimo) 1,32 1,38 1,21 1,37 1,26 1,21 1,7 1,5,95 Korte rente eurozone (%, 3m Euribor, ultimo),2,3,1,3,1,1,4,5,5 Lange rente, 1jr Bund (%, Duitsland, ultimo) 1,3 1,9,5 1,3,9,5,2,4 1, Lange rente, Nederland (%,1jr staats, ultimo) 1,5 2,2,7 1,5 1,1,7,3,4 1, Olieprijs Brent (USD/vat, gemiddelde) 111,7 18,7 98,9 19,7 12,1 76,1 54, Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

7 7 Nederlandse economie in zicht - BBP-groei krijgt bredere basis - 22 april 215 Lees meer over het Economisch Bureau op: Dit document is samengesteld door ABN AMRO, Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie en sectoren, ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie, Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld, Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen, U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is, Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie, De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien, Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels, Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product met inachtneming van alle mogelijke risico s past bij uw investeringen, De waarde van beleggingen kan fluctueren, In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst, ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen, Alle rechten voorbehouden,