Gezondheid en sterfte naar onderwijsniveau

Transcriptie

1 Gezondheid en sterfte naar onderwijsniveau Den Haag, 28 maart 212 Jan-Willem Bruggink (Centraal Bureau voor de Statistiek) Seminar: De opleidingsgradiënt in de demografie

2 Wat gaat er komen? Gezondheid, zorggebruik en leefstijl Sterfte Verschillen naar onderwijsniveau Verschillen in levensverwachting Gezondheid en sterfte gecombineerd De gezonde levensverwachting De kloof tussen laag en hoog opgeleiden 2

3 De Gezondheidsenquête van CBS Jaarlijkse enquête sinds 1981 Ongeveer. respondenten per jaar Drie hoofdonderwerpen Gezondheidstoestand: ervaren gezondheid, ziektes, beperkingen Zorggebruik: contact zorgverleners, ziekenhuisopname, medicijngebruik Leefstijl: roken, drinken, (over)gewicht Achtergrondkenmerken, zoals onderwijsniveau Goede indicator voor sociaaleconomische gezondheidsverschillen Behaald onderwijsniveau (hoogst afgeronde opleiding) Actueel onderwijs Respondenten tot 12 jaar: onderwijsniveau ouders/verzorgers Cijfers op CBS-Statline naar onderwijsniveau: 25 jaar en ouder 3

4 Gezondheid naar onderwijsniveau gezondheid naar opleiding, 25 jaar en ouder, % basisonderwijs vmbo, mbo1, avo havo, vwo, mbo hbo wo als goed ervaren gezondheid geen lichamelijke beperking geen langdurige aandoening goede geestelijke gezondheid 4

5 Gezondheid, gecorrigeerd voor verschillen in leeftijd en geslacht gezondheid naar opleiding, 25 jaar en ouder, % ongecorrigeerd gecorrigeerd ongecorrigeerd gecorrigeerd basisonderwijs vmbo, mbo1, avo havo, vwo, mbo hbo wo als goed ervaren gezondheid geen lichamelijke beperkingen 5

6 Zorg- en medicijngebruik naar onderwijsniveau zorg- en medicijngebruik naar opleiding, 25 jaar en ouder, % basisonderwijs vmbo, mbo1, avo havo, vwo, mbo hbo wo huisarts specialist voorgeschreven medicijn niet voorgeschreven medicijn 6

7 Leefstijl naar onderwijsniveau leefstijl naar opleiding, 25 jaar en ouder, 2 45 % basisonderwijs vmbo, mbo1, avo havo, vwo, mbo hbo wo rokers zware drinkers ernstig overgewicht 7

8 Gaan lager opgeleiden ook eerder dood? Levensverwachting Sterftekansen naar leeftijd en geslacht op basis van bevolkings- en sterfteregistraties > geen voorspelling, maar actuele stand van zaken Levensverwachting naar onderwijsniveau Geen registratie van onderwijsniveau (wel in opbouw) Veel informatie over onderwijsniveau in Enquête Beroepsbevolking Respondenten uit Enquête Beroepsbevolking volgen in sterfteregisters Leeftijds(groep)specifieke sterftekansen per opleidingsgroep leiden tot levensverwachting naar opleiding Subpopulaties goed te vergelijken, want ongevoelig voor verschillen in omvang en leeftijdsopbouw van deze groepen (bijvoorbeeld opleidingsgroepen) Onderwijsniveau van kinderen/jongeren op basis van onderwijsniveau in huishouden 8

9 Levensverwachting naar onderwijsniveau levensverwachting naar opleidingsniveau, 27/2 7 6 jaren 2 Basisonderwijs Vmbo Havo, vwo, mbo Hbo, universiteit 25 jaar 65 jaar 25 jaar 65 jaar Mannen Vrouwen 9

10 Gezonde levensverwachting Voegt kwalitatief element toe aan levensverwachting Op basis van leeftijds(groep)specifieke gegevens over sterfte en (on)gezondheid Bepaal eerst levensverwachting naar opleiding (vorige dia s) Leeftijdsgroepspecifieke prevalenties van ongezondheid per opleidingsgroep leiden daarna tot de gezonde levensverwachting Op basis van Gezondheidsenquête, waarin ook opleidingsvragen

11 Gezonde levensverwachting: 4 varianten Levensverwachting in als goed ervaren gezondheid Enquêtevraag over hoe mensen hun eigen gezondheid ervaren Levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen Vragen over beperkingen in horen, zien en/of bewegen Levensverwachting zonder chronische ziektes Vragen over 12 ziektes Levensverwachting in goede geestelijke gezondheid Vragen van de mental health inventory 5 11

12 Levensverwachting in als goed ervaren gezondheid levensverwachting in als goed ervaren gezondheid, 27/2 6 jaren 2 Basisonderwijs Vmbo Havo, vwo, mbo Hbo, universiteit 25 jaar 65 jaar 25 jaar 65 jaar Mannen Vrouwen 12

13 Levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen, 27/2 6 jaren 2 Basisonderwijs Vmbo Havo, vwo, mbo Hbo, universiteit 25 jaar 65 jaar 25 jaar 65 jaar Mannen Vrouwen 13

14 Levensverwachting zonder chronische ziektes levensverwachting zonder chronische ziektes, 27/2 6 jaren 2 Basisonderwijs Vmbo Havo, vwo, mbo Hbo, universiteit 25 jaar 65 jaar 25 jaar 65 jaar Mannen Vrouwen 14

15 Levensverwachting in goede geestelijke gezondheid levensverwachting in goede geestelijke gezondheid 6 jaren 2 Basisonderwijs Vmbo Havo, vwo, mbo Hbo, universiteit 25 jaar 65 jaar 25 jaar 65 jaar Mannen Vrouwen 15

16 Bevindingen Sterke verbanden tussen gezondheid-zorggebruik-leefstijl enerzijds en onderwijsniveau anderzijds Ook sterftekansen hangen samen met onderwijsniveau Dit leidt tot grote verschillen in gezonde levensverwachting tussen laag en hoog opgeleiden? 16