Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 24 MAART 2010 P F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P F I - II PROCUREUR-GENERAAL BIJ HET HOF VAN BEROEP TE BRUSSEL, beide cassatieberoepen tegen 1. M. B., Mr. Carine Couquelet, advocaat bij de balie te Brussel, 2. B. A., Mr. Didier De Quévy, advocaat bij de balie te Brussel, III. PROCUREUR-GENERAAL BIJ HET HOF VAN BEROEP TE BRUSSEL, tegen 1. M. B., 2. V. B., 3. B. A., 4. D. L..

2 24 MAART 2010 P F/2 I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen zijn gericht tegen de tussenarresten en het eindarrest, die op 11, 12 en 15 januari 2010 zijn gewezen door het hof van assisen van het bestuurlijk arrondissement Brussel Hoofdstad. De eiser voert in twee identieke memories waarvan er één aan dit arrest is gehecht, een middel aan. Hij legt tevens een akte van afstand neer voor het geval het Hof de cassatieberoepen voorbarig zou vinden. Advocaat-generaal Damien Vandermeersch heeft op 19 maart 2010 een conclusie neergelegd op de griffie van het Hof. Op de rechtszitting van 22 april 2010 heeft afdelingsvoorzitter Jean de Codt verslag uitgebracht en heeft de voormelde advocaat-generaal geconcludeerd. II. FEITEN De verweerders werden bij arrest van 14 maart 2007 van het hof van beroep te Brussel, kamer van inbeschuldigingstelling, dat de beschikking van de raadkamer tot gevangenneming met onmiddellijke tenuitvoerlegging bevestigt, naar de jury verwezen wegens moord, als daders of mededaders. Geen van de beschuldigden was in hechtenis op het ogenblik van de opening van de zitting. Bij beschikking van 11 januari 2010 heeft de voorzitter van het hof van assisen vastgesteld dat de verweerders V. en D. noch aanwezig noch vertegenwoordigd waren bij de opening van het debat. Het hof van assisen heeft dezelfde dag een arrest gewezen waarbij de advocaten van B. M. en A. B. gemachtigd worden hun cliënt te vertegenwoordigen, zonder dat het daardoor aan de rechtspleging een tegensprekelijk karakter toekent. Die advocaten hebben het recht op wraking uitgeoefend, de zittingen bijgewoond, akten van verdediging neergelegd, geconcludeerd, gepleit en geantwoord.

3 24 MAART 2010 P F/3 Op hun conclusies heeft het hof van assisen op 12 januari 2010 een arrest gewezen waarin de nietigheid van verschillende verhoren wordt vastgesteld alsook de overschrijding van de redelijke termijn, maar dat ook zegt dat er geen grond is om de strafvordering niet-ontvankelijk te verklaren. Op 15 januari 2010 heeft het hof van assisen, na beraadslaging met de jury, een arrest gewezen dat de vier verweerders veroordeelt tot tien jaar opsluiting wegens de tegen hen in het verwijzingsarrest ingebrachte beschuldigingen. Dat arrest vermeldt dat het hof uitspraak doet bij verstek. In een brief die op de griffie op 5 maart 2010 is ingekomen, verklaart de eiser dat hij afstand doet van het cassatieberoep op grond dat B. M. en A. B. verzet hebben aangetekend tegen de tegen hen uitgesproken veroordeling en dat die bijgevolg niet definitief zou zijn. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling A. Het door de verweerders B. M. en A. B. opgeworpen middel van nietontvankelijkheid van het cassatieberoep De verweerders voeren aan dat het cassatieberoep voorbarig is omdat het gericht is tegen een arrest dat bij wege van verzet wordt bestreden. Het middel van niet-ontvankelijkheid kan niet worden aangenomen vermits de bewering waarop dat middel berust, samenvalt met het onderwerp zelf van de vraag die in het cassatieberoep aan het Hof wordt gesteld. B. Cassatieberoep tegen het tussenarrest van 11 januari 2010 dat uitspraak doet in zake B. M. en A. B. Middel Een arrest is ten aanzien van een partij op tegenspraak gewezen, wanneer die partij op het geding tegenwoordig is of er behoorlijk vertegenwoordigd is, zij daarop aanwezig is gebleven zodat zij persoonlijk of vertegenwoordigd door een

4 24 MAART 2010 P F/4 advocaat alle stadia van de rechtspleging waarin bewijsmateriaal of beschuldigingen tegen haar worden ingebracht, heeft bijgewoond en aldus haar belangen in de loop van dat proces vrij heeft kunnen doen gelden. Om te bepalen of een beslissing op tegenspraak is gewezen, dient geen rekening te worden gehouden met de omschrijving die de rechter van zijn beslissing of van de voor hem gevoerde rechtspleging geeft, maar met de stukken waaruit blijkt dat de partijen het debat al dan niet hebben bijgewoond en er hun vorderingen, verweermiddelen en excepties hebben aangevoerd. Uit de artikelen 185 en 385 Wetboek van Strafvordering volgt dat de strafrechter een beklaagde of beschuldigde het recht niet kan ontzeggen om zich door een advocaat te laten vertegenwoordigen, ook al is het voor hem niet onmogelijk om persoonlijk te verschijnen tenzij bevolen wordt dat hij persoonlijk moet verschijnen. Artikel 310 van het voormelde wetboek vereist weliswaar de aanwezigheid van de beschuldigde zelf. Gelet op het recht op een eerlijke behandeling van de zaak kan die bepaling evenwel niet in die zin worden uitgelegd dat de beschuldigde de mogelijkheid kan worden ontzegd om alleen door een advocaat te worden vertegenwoordigd. De vonnissen en arresten die zijn uitgesproken nadat een advocaat de verdediging van een beklaagde op zich heeft genomen, hebben daarentegen een tegensprekelijk karakter en kunnen niet bij wege van verzet worden bestreden. Dat geldt ook voor het hof van assisen. De beschikking houdende dat de beschuldigde bij verstek zal worden berecht veronderstelt, naar luid van artikel 381 Wetboek van Strafvordering, dat de beschuldigde, die zich niet in hechtenis bevindt, zich niet aanmeldt op de voor de opening van het debat vastgestelde datum. De in dat artikel bedoelde afwezigheid vloeit voort uit het feit dat de betrokkene noch persoonlijk verschijnt noch door een advocaat wordt vertegenwoordigd. Met andere woorden, het volstaat dat de beschuldigde op één van beide, in principe aan zijn vrije keuze overgelaten, wijzen verschijnt opdat de rechtspleging tegensprekelijk zou zijn.

5 24 MAART 2010 P F/5 Het bestreden arrest van 11 januari 2010 beslist dat de vertegenwoordiging van de beschuldigde door een advocaat, de rechtspleging alleen tegensprekelijk maakt, als niet gebleken is dat hij inderdaad onmogelijk persoonlijk kon verschijnen of als die onmogelijkheid niet met afdoende redenen waarschijnlijk wordt gemaakt. Geen enkele wettelijke bepaling evenwel geeft de beschuldigde die niet persoonlijk kan verschijnen het recht om verzet aan te tekenen tegen een rechtspleging waarin hij, op eigen verzoek, door zijn raadsman werd vertegenwoordigd. Het voormelde arrest schendt de artikelen 12, tweede lid, Grondwet, 185, 310, 381, 382 en 385 Wetboek van Strafvordering, door een rechtsmiddel te creëren waarin die bepalingen niet voorzien. Het middel is in zoverre gegrond. C. De cassatieberoepen tegen de tussenarresten en het veroordelend arrest van 12 en 15 januari 2010 in zake B. M. en A. B. Uit het antwoord op het middel dat wordt aangevoerd tot staving van het sub B hierboven onderzochte cassatieberoep volgt dat tegen de veroordeling van de verweerders geen verzet is aangetekend zodat zij dus onmiddellijk, samen met de voorbereidende beslissingen, aan het toezicht van het Hof kan worden voorgelegd. Er dient bijgevolg geen afstand te worden verleend van het cassatieberoep tegen het veroordelend arrest. Aangezien het hof van assisen zijn beslissing waarbij de beschuldigden B. M. en A. B. worden gemachtigd om "op niet tegensprekelijke wijze door hun raadslieden te worden vertegenwoordigd", niet naar recht verantwoordt en evenmin zijn beslissing volgens welke de voorzitter te hunnen aanzien zal handelen overeenkomstig artikel 381 Wetboek van Strafvordering, brengt de hierna uit te spreken vernietiging van het tussenarrest van 11 januari 2010 de nietigverklaring met zich mee van de arresten alvorens recht te doen en van het eindarrest van 12 en 15 januari 2010, die op de strafvordering tegen de voormelde verweerders zijn gewezen, aangezien die beslissingen door dezelfde onwettigheid zijn aangetast.

6 24 MAART 2010 P F/6 D. Het cassatieberoep tegen het arrest van 15 januari 2010 en zoverre het uitspraak doet over de strafvordering tegen B. V. en L. D. Uit de stukken van de rechtspleging blijkt dat die verweerders noch persoonlijk noch vertegenwoordigd door een advocaat zijn verschenen en dat de rechtspleging te hunnen aanzien bij verstek werd gevoerd, overeenkomstig artikel 381 van het Wetboek van Strafvordering. De eiser doet afstand van het cassatieberoep dat hij heeft ingesteld vóór het verstrijken van de gewone verzettermijn van die bij verstek veroordeelde verweerders. Dictum Het Hof, Verleent akte van de afstand van het cassatieberoep tegen het arrest van 15 januari 2010 in zoverre het uitspraak doet over de strafvordering tegen B. V. en L. D. Verklaart het debat en de verklaring van de jury nietig in zoverre zij betrekking hebben op de beschuldigden B. M. en A. B. Vernietigt de bestreden arresten, tussenarresten en het veroordelend arrest, gewezen op 11, 12 en 15 januari 2010 door het hof van assisen van het bestuurlijk arrondissement Brussel-Hoofdstad in zake van de verweerders M. en B. Beveelt dat dit arrest zal worden overgeschreven in de registers van het hof van assisen van het bestuurlijk arrondissement Brussel-Hoofdstad en dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van de volledig en gedeeltelijk vernietigde arresten. Veroordeelt B. M. en A. B. ieder in één vierde van de kosten van de cassatieberoepen, en laat de overige helft ten laste van de Staat. Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van assisen van de provincie Waals- Brabant. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, tweede kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Jean de Codt, afdelingsvoorzitter Paul Mathieu, de raadsheren Benoît Dejemeppe, Pierre Cornelis en Gustave Steffens, en in openbare

7 24 MAART 2010 P F/7 terechtzitting van 24 maart 2010 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Jean de Codt, in aanwezigheid van advocaat-generaal Raymond Loop, met bijstand van griffier Tatiana Fenaux. Vertaling opgemaakt onder toezicht van afdelingsvoorzitter Edward Forrier en overgeschreven met assistentie van afgevaardigd griffier Véronique Kosynsky. De afgevaardigd griffier, De afdelingsvoorzitter,