Nederlandse samenvatting, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications
|
|
- Monique Willemsen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 , Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications
2 Nederlandse samenvatting Respiratoir syncytieel virus (RSV, beter bekend als het RS-virus) is bij zuigelingen de meest voorkomende oorzaak van ernstige luchtweginfecties. Ongeveer 70% van alle kinderen wordt in het eerste levensjaar geïnfecteerd met RSV. Meestal veroorzaakt dit alleen de klachten van een normale verkoudheid, maar 22% van de kinderen ontwikkelt een ontsteking van de lagere luchtwegen, zoals een bronchiolitisbeeld, dat tot zuurstoftekort en voedingsproblemen kan leiden. Van alle kinderen in het eerste levensjaar wordt ruim 1% in het ziekenhuis opgenomen vanwege RSV-bronchiolitis, en 10-20% van hen heeft daarbij beademing nodig. Waarom een virusinfectie een zo divers spectrum van ziekte-ernst kan veroorzaken, is tot op heden onbekend. Prematuriteit en hart- en longafwijkingen geven een verhoogd risico op ziekenhuisopname door RSV, hoewel de grootste groep opgenomen kinderen uit tot dan toe gezonde, voldragen kinderen bestaat. Waarschijnlijk speelt ook het afweersysteem een rol. Ons afweersysteem, ook wel immuunsysteem genoemd, beschermt ons tegen infecties met pathogenen: bacteriën, virussen en parasieten. Het bestaat uit een aspecifiek ofwel aangeboren deel en een specifiek ofwel adaptief deel. De aspecifieke afweercellen herkennen algemene structuren op pathogenen, zoals suiker- en eiwitpatronen. Ze kunnen snel reageren op een infectie, maar zijn niet erg specifiek voor de verwekker ervan en kunnen de afweer soms maar weinig in gang zetten. Ze helpen wel een infectie onder controle te brengen, maar om deze te klaren is vaak specifieke afweer nodig. De specifieke afweer is specifiek tegen het pathogeen gericht, maar heeft enige dagen nodig om op gang te komen. Dan is er meestal wel een sterke afweerrespons en een langdurige bescherming tegen reïnfecties. Deze specifieke afweer bestaat o.a. uit B-cellen en T-cellen, ook wel lymfocyten genoemd. B-cellen danken hun naam aan hun uitrijpingsorgaan in vogels, de Bursa van Fabricius. In mensen rijpen B-cellen in het beenmerg uit en produceren antistoffen. Deze antistoffen kunnen binden aan het binnendringende pathogeen waarna dit complex kan worden herkend door andere afweercellen die de geïnfecteerde cel uit de weg kunnen ruimen. Bij virale infecties spelen T-cellen de grootste rol. Zij danken hun naam aan hun uitrijpingsorgaan in de mens, de thymus. Zij zijn onder te verdelen in CD4 + T-cellen en CD8 + T-cellen, zo genoemd naar bepaalde receptoren op het oppervlak. CD4 + T-cellen worden ook wel T helpercellen genoemd en produceren verschillende cytokinen, die B-cellen en CD8 + T-cellen ondersteunen. CD8 + T-cellen, ofwel de cytotoxische T-cellen, kunnen geïnfecteerde cellen vernietigen door de uitscheiding van cytotoxische stoffen, zoals granzymeb en perforine. Hierdoor gaat de geïnfecteerde cel in apoptose: hij doodt zichzelf. Hoewel het afweersysteem noodzakelijk is om infecties te bestrijden, brengen de stoffen die vrijkomen tijdens een afweerreactie ook schade toe aan de weefsels. Dat tijdens een RSV-infectie de rol voor T-cellen tweeërlei is, blijkt uit verschillende onderzoeken. Aan de ene kant kunnen kinderen zonder T-cellen het virus 162
3 niet klaren en zijn ze maandenlang ziek. Aan de andere kant vertonen met RSVgeïnfecteerde muizen zonder T-cellen minder ziekteverschijnselen dan muizen met T-cellen. Ook in mensen zijn er aanwijzingen voor deze zogenaamde immuunpathologie. Om RSV-bronchiolitis te voorkomen werden in de jaren 60 bij een vaccinatietrial honderden kinderen met RSV gevaccineerd dat door formaline was geïnactiveerd. Diegenen van hen die besmet werden met RSV, werden veel ernstiger ziek dan ongevaccineerde kinderen. Maar liefst 80% van de gevaccineerde kinderen belandde in het ziekenhuis, en ook zijn er enkele kinderen overleden. Post-mortem onderzoek liet een infiltraat van T-cellen in de longen zien. De ernstige gevolgen van deze trial hebben duidelijk gemaakt dat gedegen onderzoek naar het natuurlijke beloop van een RSV-infectie noodzakelijk is alvorens nieuwe vaccins kunnen worden ontwikkeld. Ook voor de ontwikkeling van andere medicijnen tegen RSV is het noodzakelijk om te weten waardoor het verschil in ziekteernst tussen kinderen wordt veroorzaakt. Behalve dat primaire infecties dus serieuze klachten kunnen veroorzaken, is ook bekend dat ongeveer 50% van de kinderen die RSV-bronchiolitis hebben doorgemaakt opnieuw gaan piepen tijdens volgende virale infecties, een astma-achtig beeld dat meestal tussen het 8 ste en 13 de levensjaar verdwijnt. Hier ligt mogelijk een rol voor de CD4 + T-cel, ofwel de T helpercel. CD4 + T-cellen kunnen zich, afhankelijk van de eigenschappen van het pathogeen, in drie richtingen ontwikkelen: type 1 helper T-cel (Th1), type 2 helper T-cel (Th2) of regulatoire T-cel (Treg). In een gezond individu bestaat er een nauwkeurige balans tussen deze groepen cellen. Th1 cellen ondersteunen de CD8 + T-cel, die geïnfecteerde cellen kan doden. Een sterke Th1 afweer geeft verhoogde kans op auto-immuunziekten: ziekten waarbij het afweersysteem lichaamseigen weefsels aanvalt, zoals bij reuma of suikerziekte. Th2 cellen stimuleren de aanmaak van antistoffen door B-cellen. In allergie en astma wordt een sterke disbalans richting Th2 gevonden. Regulatoire T helpercellen houden het immuunsysteem onder controle. De verschillende typen helpercellen produceren verschillende cytokines: Th1 cellen produceren o.a. IL-2 en IFN-γ, cytokines die geassocieerd zijn met het aanzetten van CD8 + T-cellen. Th2 cellen produceren o.a. IL-4, IL-5 en IL-13, cytokinen die geassocieerd zijn met het aantrekken van eosinofielen en het maken van antistoffen. Het meten van deze cytokines geeft een idee over de aanwezige Th1/Th2-balans. Er bestaat al lange tijd een hypothese dat het ontstaan van piepen na RSV mogelijk veroorzaakt wordt door een te heftige Th2 afweer ten opzichte van de Th1 afweer. Diverse onderzoeksgroepen hebben dan ook cytokines in bloed en neusslijm van kinderen met RSV gemeten. De resultaten zijn echter niet eenduidig, waardoor tot op heden deze hypothese niet bevestigd is. Een derde opmerkelijk aspect van RSV is het feit dat er geen goed immunologisch geheugen tegen het virus wordt opgebouwd. Gewoonlijk blijft na het doormaken van een infectie een deel van de T-cellen die specifiek gericht zijn tegen dat micro-organisme in leven, om ervoor te zorgen dat bij hernieuwde besmetting met dezelfde bacterie of virus de specifieke afweer heel snel op gang komt. Hierdoor 163
4 wordt een tweede ernstige infectie voorkomen (men kan bijvoorbeeld maar een keer waterpokken of mazelen doormaken). Sommige virussen hebben hiertegen een uitvlucht gevonden. Het influenzavirus verandert bijvoorbeeld continu, waardoor de stukjes van het virus die aan de B- en T-cellen gepresenteerd worden, bij iedere nieuwe infectie verschillen. Deze worden niet door de opgebouwde geheugencellen (de zogenaamde memory cellen) herkend, waardoor het virus opnieuw in staat is een infectie te veroorzaken. Van het RS-virus is echter bekend dat men van een geheel identiek virus opnieuw ziek kan worden. Na de eerste infectie, die meestal in het eerste levensjaar plaatsvindt, worden volwassenen gemiddeld één keer per 3 jaar ziek door RSV. Gelukkig beperken de symptomen zich in bijna alle gevallen tot een normale verkoudheid. Ouderen en patiënten met COPD kunnen echter opnieuw ernstig ziek worden van een RSV-infectie, en gemiddeld vier per 1000 ouderen overlijden eraan. Hoe het komt dat de afweer tegen RSV niet 100% effectief is, is tot op heden onbekend. Hoofdstuk 1 en 2 van dit proefschrift geven een introductie en literatuurstudie naar de achtergronden van bovenstaande problematiek, leidend tot de vraagstelling van dit proefschrift: welke rol spelen T-cellen tijdens infecties met RSV? Om T-cel gemedieerde afweer te kunnen bestuderen, is het noodzakelijk om de T-cellen die specifiek tegen RSV gericht zijn, te kunnen identificeren. In het eerste deel van mijn onderzoek (hoofdstuk 3 en 4) hebben we gekeken tegen welke delen van het virus de afweer gericht is. Als een virus een cel infecteert, wordt het virale antigeen in kleine stukjes geknipt en als peptides op de oppervlakte van de geïnfecteerde cel gepresenteerd. De cellen die dit presenteren, heten antigeenpresenterende cellen (APC). Zij hebben op hun oppervlak verschillende presenteerblaadjes, de zogenaamde MHC-moleculen. Deze MHC-moleculen worden bepaald door erfelijke factoren, het HLA gencomplex in de mens. Doordat men verschillende HLA moleculen van beide ouders erft, is ieders afweer anders. Dit kan verklaren waarom verschillende individuen anders op bepaalde infecties reageren. In hoofdstuk 3 hebben we de respons van de CD4 + T-cel, ofwel de T helpercel bestudeerd. Allereerst hebben we twee peptides gevonden uit een deel van het eiwit dat voor aanhechting van RSV aan een cel zorgt, het G-eiwit. Deze twee peptides kwamen uit een overlappend deel van dit eiwit, en werden gepresenteerd door HLA-DPB1*0401 en HLA-DPB1*0402. Dit zijn HLA-moleculen die bij 75% van de blanke bevolking voorkomen. Een dominant peptide geeft dus de mogelijkheid de CD4 + T-cel respons in een groot deel van de blanke populatie te bestuderen. Deze twee overlappende peptides gaven een verschillend cytokinen patroon wanneer witte bloedcellen (PBMC) van gezonde donoren met de peptides gestimuleerd werden. Tevens gaven PBMC s van twee homozygote donoren (die van beide ouders DPB1*0401 hadden geërfd) een verschillend cytokine patroon na stimulatie met peptide G Dit suggereert dat zowel de lengte van het 164
5 peptide als het immunologische geheugen van een individu een rol speelt bij de soort afweerreactie die na infectie ontstaat. Vervolgens hebben we gekeken naar de afweerrespons tegen deze peptides bij kinderen aan de beademing ten gevolge van een ernstige RSV-infectie. Er werd bij deze kinderen op verschillende momenten een longspoeling gedaan, waarbij door het beademingsbuisje fysiologisch zout werd gespoten dat na enkele seconden weer werd opgezogen. Met deze methode, broncheo-alveolaire lavage (BAL), konden we een indruk krijgen van de cellen en cytokines die in lagere luchtwegen aanwezig waren. De door middel van BAL verkregen cellen werden gestimuleerd met de nieuw geïdentificeerde peptides. Na het kweken met deze peptides werd er in 2 van de 5 kinderen een gemengde Th1/Th2 respons gevonden. Hieruit hebben we geconcludeerd dat de afweer tijdens primaire RSV-infecties inderdaad tegen dit deel van het virus gericht is, en dat verschillende kinderen met een verschillend type afweerrespons kunnen reageren. In hoofdstuk 4 hebben we gekeken naar de delen van het RS-virus die door CD8 + T-cellen worden herkend. Met behulp van het computerprogramma SYFPEITHI werd voorspeld welke peptides van het virus goed in de presenteerblaadjes (de HLA-moleculen) voor de CD8 + T-cellen pasten. Door bloed van gezonde volwassenen te stimuleren met deze peptides werden 5 peptides gevonden die inderdaad herkend werden door CD8 + T-cellen. Deze stukjes van het virus, de zogenaamde epitopen hebben we in HLA moleculen gezet, die met een fluorescente stof werden gelabeled. Met deze zogenaamde tetrameren konden we T-cellen die deze peptides herkennen identificeren. In deze studie hebben we gezien dat de specifieke afweerrespons tegen RSV in bloed van gezonde volwassenen heel laag is, tussen 0,01 en 0,1% van alle cytotoxische T-cellen. Vervolgens hebben we in hoofdstuk 5 naar de afweerrespons tijdens primaire RSV-infecties gekeken. Bij kinderen die vanwege hun RSV-infectie aan de beademing kwamen, werd in bloed en longspoelsel gekeken naar hun afweer. We zagen dat vergeleken met gezonde leeftijdsgenootjes hun totale T-cel populatie in bloed en longen veel meer geactiveerd was: de T-cellen deelden snel en brachten veel cytotoxische markers tot expressie. Met deze cytotoxische eigenschappen zijn T- cellen in staat geïnfecteerde cellen te doden. Ook vonden we bij bijna alle kinderen geactiveerde RSV-specifieke cellen. Deze kwamen in het longspoelsel ongeveer in een 10 keer zo hoog percentage voor als in het bloed. Doordat het onmogelijk is om van kinderen die alleen verkouden zijn longspoelsel te verzamelen (een kind heeft hiervoor een beademingsbuisje nodig) konden we deze afweerresponsen niet vergelijken met die van kinderen met milde RSV-infecties. Wel zagen we dat in het bloed het percentage van actieve T-cellen gecorreleerd was met de ziekteernst, namelijk met beademingsduur en de gebruikte druk voor de beademing. Dit zou kunnen betekenen dat de eigen afweerrespons van een kind inderdaad te maken heeft met het ontwikkelen van ernstige ziekte. Echter alleen een vergelijking met kinderen met milde symptomen kan hier definitief uitsluitsel over geven. 165
6 In hoofdstuk 6 hebben we bij kinderen met een tracheostoma gekeken naar de afweer tijdens secundaire verkoudheden. Deze kinderen hebben om diverse redenen een permanente directe toegang tot de luchtwegen door een buisje bovenin de luchtpijp. Door dit buisje worden de kinderen regelmatig uitgezogen zodat wordt voorkomen dat slijm de ademweg blokkeert. Dit slijm werd op verschillende tijdstippen tijdens en na verkoudheden opgevangen, en gebruikt voor ons onderzoek. Ook hierin hebben we naar de RSV-specifieke afweer gekeken. Alle kinderen met een RSV-infectie lieten een goede RSV-specifieke afweer zien, die pas in de tweede week na infectie maximaal was. Ten opzichte van kinderen die verkouden waren door het rhinovirus, dat mildere symptomen geeft dan RSV, hadden kinderen met RSV veel meer delende en geactiveerde cellen. Dit zou opnieuw een aanwijzing kunnen zijn dat in kinderen ziekte-ernst juist gecorreleerd is met een heftige T-cel afweer. Een ander fenomeen dat we in deze kinderen onderzochten was het bystander effect. We zagen dat tijdens infecties met andere virussen, bijvoorbeeld het rhinovirus, RSV- en Influenzaspecifieke cellen uit het bloed verdwenen, en in de longen verschenen. Dit wordt gezien als een methode van het lichaam om zo snel mogelijk op infecties te kunnen reageren: tijdens een willekeurige luchtweginfectie worden alle cellen aspecifiek naar de longen gedirigeerd om te kijken of er T-cellen bij zijn die deze infectie herkennen. Deze kunnen dan op snelle wijze de met virus geïnfecteerde cellen uit de weg ruimen. Tenslotte bestudeerden we in hoofdstuk 7 de virus specifieke CD8 + T-cel afweer bij ouderen en bij patiënten met COPD. We vonden dat de CD8 + T-cel afweer tegen influenzavirus stabiel blijft met het ouder worden, terwijl die tegen RSV afneemt. In zowel ouderen als patiënten met COPD was de RSV-specifieke afweer niet detecteerbaar zonder de cellen eerst te kweken. Dit zou de hoge morbiditeit en mortaliteit bij ouderen kunnen verklaren. Als de mortaliteit bij ouderen inderdaad komt door de verminderde T-cel afweer, zou een vaccinatie die deze T-cel respons verhoogt in deze patiëntenpopulatie een goede oplossing kunnen zijn. In hoofdstuk 8 van dit proefschrift wordt de huidige kennis bediscusseerd omtrent de rol van CD8 + T-cellen tijdens RSV-infecties, en welke bijdrage ons onderzoek hieraan heeft geleverd. We kunnen concluderen dat deze studies een beter inzicht hebben verschaft in de T-cel afweer tegen het RS-virus. Terwijl in ouderen de T-cel afweer tegen RSV vermindert, zijn er aanwijzingen dat in jonge kinderen deze T-cellen juist een bijdrage leveren aan de ziekte-ernst. De identificatie van dominante epitopen geeft een methode waarmee wij en anderen in de toekomst de effecten van vaccinatie en therapie kunnen bestuderen. 166
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Respiratoir syncytieel virus Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veroorzaker van luchtweginfectiesvan de mens. Het komt bij de mens met name in het winterseizoen voor.
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
Chapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Het menselijke Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) is wereldwijd oorzaak nummer 1 van virale luchtweginfecties bij kinderen. In de geïndustrialiseerde wereld
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nederlandse samenvatting. Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus
Nederlandse samenvatting Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus Baarmoederhalskanker is de op een na meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Elk jaar krijgen wereldwijd ongeveer 500.000
Diagnostische toets Van HIV tot AIDS?
Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Moleculen 1. Basenparing In het DNA vindt basenparing plaats. Welke verbinding brengt een basenpaar tot stand? A. Peptidebinding B. Covalente binding C. Zwavelbrug
Appendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Samenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Vulvaire intra-epitheliale neoplasie (VIN) is een relatief weinig voorkomende afwijking aan de schaamlippen met vaak een langdurig beloop en recidiverend karakter. VIN is een voorstadium
Nederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nederlandse samenvatting
6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van
DC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het
: Hematopoietische antigeen presenterende cellen in de cortex van de humane thymus: Aanwijzingen voor een rol in selectie en verwijdering van apoptotische thymocyten. Het immune systeem van (gewervelde)
Inleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek
Chapter 11 Inleiding Achtergrond en doel van het onderzoek Kanker is na hart en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 70.000 mensen kanker vastgesteld
Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:
IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.
NEDERLANDSE SAMENVATTING
112 NEDERLANDSE SAMENVATTING Immuunsysteem Het immuunsysteem bestaat uit een samenwerkingsverband tussen verschillende cellen in het lichaam die samenwerken om schadelijke cellen en organismen (kankercellen,
Nederlandse samenvatting. Inleiding
Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een
Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004
Thema 2.1: Infectie- en Immuunziekten Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004 Tentamencoördinator mw. Dr. I. Bakker Tentameninformatie Het tentamen bestaat uit 68 vragen, waarvan 53 gesloten en
Afweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem
HAVO Afweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem Arjan is sinds een paar weken terug van vakantie. Hij is met twee vrienden een week naar Egypte geweest met
Samenvating in het Nederlands
Samenvating in het Nederlands Inleiding Dit proefschrift gaat over de behandeling van solide tumoren met immuuntherapie. Het immuunsysteem herkent en bestrijdt niet alleen schadelijke virussen, bacteriën
RSV Risicogroep Oorzaak Symptomen van RSV
RS virus Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling van het VUmc in verband met een infectie van RSV. Opname in het ziekenhuis vindt plaats bij ernstige benauwdheid en als zich voedingsproblemen voordoen.
Samenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid
Immuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Chapter. Nederlandse samenvatting
Chapter Nederlandse samenvatting 10 Allergische ziekten van de luchtwegen, zoals hooikoorts (allergische rhinoconjunctivitis) en allergisch astma zijn chronische ontstekingsziekten met klachten zoals tranende
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47911 holds various files of this Leiden University dissertation uthor: Jolink, H. Title: Human T-cell responses to spergillus fumigatus: In healthy individuals
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36504 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Esch, Edith van Title: Clinical implications of immune cell infiltration in vulvar
Wat is een RS-infectie
Het RS-virus Wat is een RS-infectie Het RS (Respiratoir Syncytieel)-virus is de meest voorkomende verwekker van luchtweginfecties bij zuigelingen en peuters. Dit virus kan het hele jaar door infecties
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
afweerstoornissen bij kinderen
afweerstoornissen bij kinderen Dr. G.J.A. Driessen, kinderarts infectioloog-immunoloog ErasmusMC, Sophia Kinderziekenhuis subafdeling infectieziekten-immunologie Afweercentrum ErasmusMC virussen parasieten
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: O Flynn, Joseph Title: Properdin-dependent activation and control of immune-homeostasis
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35155 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hussaarts, Leonie Title: Immune modulation by schistosomes : mechanisms of T helper
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49549 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dijkgraaf, E.M. Title: Immune-based therapies in ovarian cancer Issue Date: 2017-06-13
Samenvatting voor niet-ingewijden
Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Chapter 9. Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications
Chapter 9 Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications Nederlandse samenvatting Bij orgaan transplantatie patiënten is een goede onderdrukking van de immunologische reactie tegen het
Samenvatting. Chapter12
Samenvatting Chapter12 Coinfectie met Mycobacterium Tuberculose tijdens HIV-infectie is een groot probleem in de derde wereld, daar dit leidt tot een grotere sterfte. (hoofdstuk I) In de studies beschreven
Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar
Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar ASPECIFIEKE AFWEER Primaire / Externe bescherming (fysieke barrière) (AANGEBOREN) Secundaire / Interne bescherming (cellulaire / biochemische barrière) SPECIFIEKE AFWEER
Het RS-virus bij uw baby/kind
Het RS-virus bij uw baby/kind 2 Bij uw kind is het RS-virus vastgesteld. In deze folder leest u wat het RS-virus is en wat de gevolgen ervan zijn. Daarnaast vindt u informatie over de medische en verpleegkundige
RS-virus. Afdeling kindergeneeskunde Locatie Veldhoven
RS-virus Afdeling kindergeneeskunde Locatie Veldhoven Inleiding Uw kind heeft een infectie met het Respiratoir Syncytieel virus. Dit wordt afgekort tot het RS-virus. De arts heeft u al het een en ander
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Chapter 9 Inleiding Het dengue virus (DENV) en het West Nijl virus (WNV) behoren tot de Flaviviridae, een familie van kleine sferische virussen met een positief-strengs RNA genoom.
Nederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting 161 1 2 3 Samenvatting Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nederlandse samenvatting 163 Wereldwijd is het percentage kinderen dat te vroeg geboren
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37233 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tummers, Bart Title: Human papillomavirus targets crossroads in immune signaling
NEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben
RSV. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
RSV De arts heeft bij uw kind de diagnose Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) gesteld. Dit virus is zeer besmettelijk. Bij de behandeling van de verschijnselen van dit virus worden daarom speciale maatregelen
Nederlandse samenvatting
Introductie Zoals de titel aangeeft, gaat dit proefschrift over het bestuderen van T cel differentiatie door middel van genetische barcoding. Ik ben mij er terdege van bewust dat alleen al deze titel als
Nederlandse Samenvatting voor niet-ingewijden Wayel H. Abdulahad
CHAPTER 9 Nederlandse Samenvatting voor niet-ingewijden Wayel H. Abdulahad Chapter 9 De ziekte van Wegener: De ziekte van Wegener is een aandoening waarbij om onbekende redenen ontstekingen van kleine
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47927 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kerkman, Priscilla F. Title: Identification and characterization of anti-citrullinated
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Suwannalai, Parawee Title: ACPA response in evolution of rheumatoid arthritis
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden. Esther Reefman
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Esther Reefman SYSTEMISCHE LUPUS ERYTHEMATODES Mensen met een wolfs ( lupus )-gezicht, zo werden patiënten met systemische lupus erythematodes (SLE) al vanaf
Alles over RSV (Respiratoir Syncytieel Virus)
Alles over RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) Wat is RSV RSV staat voor Respiratoir Syncytieel Virus, de meest voorkomende oorzaak van ernstige luchtweginfecties bij baby s en kinderen onder de vier jaar.
Nederlandse samenvatting. Methodes van antilichaam therapie voor kanker
Nederlandse samenvatting Methodes van antilichaam therapie voor kanker Methodes van antilichaam therapie voor kanker 151 INTRODUCTIE TOT HET IMMUUNSYSTEEM Dagelijks wordt de mens blootgesteld aan een uitgebreid
4. Bereiden 49 - Rekenen 50 - Bereiden 52. 8. Persoonlijke groei 81 - Feedback 82
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. Verhelderen van de zorgvraag 25 - Recepten 26 - Zelfzorgvragen 33 3. Geneesmiddelen 39 - Medicijnen tegen
Eén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van
Samenvatting Eén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van pathogenen, waaronder bacteriën, virussen en parasieten.
Niet technische samenvatting. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niettechnische samenvatting 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) in kalveren 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) Oktober 2015 oktober 2020
Vaccineren, zin of onzin?
Vaccineren, zin of onzin? Langzaam maar zeker komen er steeds meer geluiden, voornamelijk via Internet, dat we onze honden veel te veel zouden vaccineren. Omdat het niet altijd gemakkelijk is daarover
De immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor
De immunologische achtergrond van orale tolerantie Femke Broere Assistant professor Artritis (Osteo)artritis Slijtage? Immunologisch? Christopher B. Little & David J. Hunter Nature Reviews Rheumatology
Inhoudsopgave. Wat is RSV? 3. Hoe kunt u RSV herkennen? 3. Hoe gevaarlijk is RSV? 4. Is RSV besmettelijk? 5. Is een RSV-infectie te voorkomen?
RSV-infectie Inhoudsopgave Wat is RSV? 3 Hoe kunt u RSV herkennen? 3 Hoe gevaarlijk is RSV? 4 Is RSV besmettelijk? 5 Is een RSV-infectie te voorkomen? 6 RSV: wat moet u onthouden? 7 Medische behandeling
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23080 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Commandeur, Susanna Title: Facing the phases of Mycobacterium tuberculosis : hunting
Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. De intake 25 - Ernst van de klachten 26 - Het intakegesprek 27 3. Geneesmiddelen 33 - Medicijnen tegen kinderziektes
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hende, Muriel van den Title: Human papillomavirus clade A9 specific cellular immunity
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Schistosomen en het immuunsysteem van de gastheer De parasieten van de schistosoma familie zoals Schistosoma mansoni en Schistosoma haematobium veroorzaken de ziekte schistosomiasis, ook wel
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden. Achtergrond
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Achtergrond Het immuunsysteem beschermt ons tegen gevaarlijke virussen en bacteriën en is in staat om bedreigende veranderingen in het lichaam te detecteren.
Respiratoir Syncytieel Virus bij kinderen
Respiratoir Syncytieel Virus bij kinderen Inleiding Bij uw kind is de diagnose Respiratoir Syncytieel (RS) virus gesteld. Het RS virus is een verwekker van luchtweginfecties bij kinderen. Vóór het derde
Chapter 9. Nederlandse samenvatting voor de leek
Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek 164 Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker wordt jaarlijks wereldwijd bij ongeveer 470.000 vrouwen geconstateerd,
RS-virus. Afdeling kindergeneeskunde
RS-virus Afdeling kindergeneeskunde Inleiding Uw kind heeft een infectie met het Respiratoir Syncytieel virus. Dit wordt afgekort tot het RS-virus. De arts heeft u al het een en ander verteld over deze
[IMMUNOLOGIE PORTFOLIO]
2014 Immunologie.webwetenschap.nl Jacko van de wetering [IMMUNOLOGIE PORTFOLIO] De opdrachten van immunologie bij elkaar gezet in het opdracht. Inhoud Plan van aanpak... 5 Plan van aanpak... 5 Doelgroep
Kinkhoest en zwangerschap
Kinkhoest en zwangerschap www.jijwij.nl Kinkhoest is een besmettelijke ziekte van de luchtwegen die vooral gevaarlijk is voor niet of onvolledig gevaccineerde baby s. Daarom maakt kinkhoestvaccinatie al
in de route kunnen activeren. Een groep van enzymen die ook deel uitmaken van deze cascade zijn de mitogen-activated protein kinases (MAP kinases).
Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 geeft een algemene introductie tot de immuunresponsen die worden opgewekt door helminthen; wormen, waarvan de meeste soorten parasitair zijn. Twee typen zijn te onderscheiden:
Alles over RSV (Respiratoir Syncytieel Virus)
Alles over RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) Wat is RSV Een RSV Respiratoir Syncytieel Virus -infectie is een luchtweginfectie die wordt veroorzaakt door het respiratoir syncytieel virus. Het virus veroorzaakt
CHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl
Chapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het menselijke lichaam kan zich op vele manieren goed beschermen tegen binnendringende ziekteverwekkers. Hierbij speelt het immuunsysteem een zeer belangrijke rol. Het immuunsysteem
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van
Bescherming Evenwicht
Examen Voorbereiding Bescherming Evenwicht Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 7 Bescherming en Evenwicht Begrippenlijst: Begrip Melanocyt Temperatuurregulatie Pathogenen Infectie Lichaamsvreemd
Het vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18.
Examentrainer Vragen HPV-vaccinatie Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die relatief vaak voorkomt bij vrouwen. De ziekte kan zijn veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV).
alles over rsv (respiratoir synctieel virus) een handleiding voor ouders
alles over rsv (respiratoir synctieel virus) een handleiding voor ouders 1 2 Wat is RSV? RSV staat voor Respiratoir Syncytieel Virus, de meest voorkomende oorzaak van ernstige luchtweginfecties bij baby
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40905 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ateba Ngoa, U. Title: The effect of parasitic co-infections on immune responses
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten
RS-virus. Informatie voor ouders
RS-virus Informatie voor ouders Inleiding Bij uw kind is de diagnose RS virus gesteld. Respiratoir Syncytieel virus is een verwekker van luchtweginfecties bij kinderen. Vóór het derde levensjaar hebben
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42996 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Gram., A.M. Title: Mechanisms of immune evasion in Epstein-Barr virus infection
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Klinische en experimentele studies met pneumococcen- en Haemophilus influenzae type b-conjugaatvaccins Pneumococcen (Streptococcus pneumoniae) en Haemophilus
OEFENEN EXAMENVRAGEN AFWEER VWO 2002-2006
OEFENEN EXAMENVRAGEN AFWEER VWO 2002-2006 Examen 2002-II Monoklonale antistoffen tekst 1: 1 De monoklonale antistoftechniek, waarvoor in 1984 de Nobelprijs is toegekend aan 2 Kohler en Milstein, maakte
Nederlandse samenvatting en discussie
9. Nederlandse samenvatting en discussie Chapter 9 In dit proefschrift is het onderzoek beschreven naar de hartfunctie tijdens sepsis en de invloed van beademing op het hart als de werking van het hart
Samenvatting Biologie H9 + 6.5
Samenvatting Biologie H9 + 6.5 9.1 Ziekteverwekkers Kenmerken van groepen organismen waartoe ziekteverwekkers kunnen behoren: Bacteriën: produceren giftige stoffen ziek, meestal wordt er antibiotica tegen
Nederlandse samenvatting. (voor iedereen dus )
(voor iedereen dus ) Iedere dag staan we bloot aan ontelbare schadelijke micro-organismen en stoffen. Om te overleven is het immuunsysteem constant in actie om deze factoren in ons lichaam te bestrijden.
Samenvatting 149. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting 149 Samenvatting Constitutioneel eczeem is een chronische ontstekingsziekte van de huid gekenmerkt door rode, schilferende en bovenal jeukende huidafwijkingen. Onder de microscoop
Appendix. Nederlandse Samenvatting
Appendix Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting INLEIDING Cooperia oncophora is de voornaamste dunne darm nematode bij runderen in streken met een gematigd klimaat, zoals West Europa. Dieren
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ
Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden De rol van dendritische cellen in de afweerreactie tegen infecties Het immuunsysteem is in de loop van de evolutie
Afweerstoffen 4. De functie van afweerstoffen -IgM 4 -IgG 5 -IgA 5. De gevolgen van een tekort aan IgA 6
1 2 Inhoud: blz Afweerstoffen 4 De functie van afweerstoffen -IgM 4 -IgG 5 -IgA 5 De gevolgen van een tekort aan IgA 6 Wat betekent dit in de praktijk? -Uitgebreider onderzoek naar afweer 7 -Antibiotica
Chapter 14. Samenvatting
Samenvatting Inleiding Schizofrenie is een chronische en ernstige psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door abnormale gedachten en verstoord gedrag. De eerste beschrijving van schizofrenie dateert
Samenvatting. Etiologie. samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding op dit proefschrift. Luchtweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen, die door een groot aantal verschillende virussen en bacteriën veroorzaakt kunnen