Leven met een amputatie. Chris Leegwater Vinke Psycholoog

Transcriptie

1 Leven met een amputatie Chris Leegwater Vinke Psycholoog

2 Amputatie 2 Amputatie is voor de geamputeerde meestal een ernstig trauma, niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk. Naast het verlies van de functies van het orgaan of lichaamsdeel is een amputatie namelijk ook erg zichtbaar en roept sterke emoties bij anderen op. En ook bij niet-direct zichtbare amputaties is er bij de getroffene sprake van een groot en pas in een vaak jarenlang rouwproces te verwerken verlies. Bron: Wikipedia

3 Amputatie 3 Een beenamputatie is een ingrijpende gebeurtenis. Vaak zijn er al veel behandelingen achter de rug en is een amputatie het laatste redmiddel. Soms is er ook opluchting dat het meestal erg pijnlijke lichaamsdeel wordt geamputeerd. Het veranderde uiterlijk is voor veel mensen echter moeilijk te accepteren. Een amputatie kan bovendien uw toekomstbeeld en uw zelfbeeld veranderen. De acceptatie van het verlies van een lichaamsdeel wordt vaak vergeleken met een rouwproces. Letterlijk en figuurlijk is het zoeken naar een nieuwe balans. Bron: Ter Gooi (ziekenhuis)

4 Behandeling amputatie 4 Met een intensieve behandeling helpen wij u de draad van uw leven weer op te pakken. U gaat onder andere aan de slag met de revalidatiearts, ergotherapeut, fysiotherapeut en eventueel een psycholoog. Bron: Revant revalidatie

5 Behandeling amputatie 5 Aanbeveling: De werkgroep is van mening dat een (klinisch) psycholoog en/of maatschappelijk werker deel moet uitmaken van het revalidatieteam voor zowel de diagnostiek als de behandeling van patiënten die een amputatie ondergaan. Bron: Conceptrichtlijn amputatie en prothesiologie onderste extremiteit (mei 2011, Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen)

6 Behandeling amputatie 6 De werkgroep is van mening dat in de diagnostiekfase aandacht moet zijn voor het inschatten van het leervermogen, copingstijlen en vaardigheden. Tevens zal de impact van dit life event moeten worden beoordeeld. In de loop van de revalidatie zal aandacht moeten zijn voor het adaptatie proces en de psychologische aspecten die daar mee samen hangen. Bij de behandeling moet er aandacht zijn voor ondersteunen, adaptatie, aanpassen aan de nieuwe situatie, inclusief het lichaamsbeeld en het behandelen van psychische problemen.

7 Eigen ervaringen 7 Thema s ingebracht door cliënt: Veranderd lichaam en lichaamsbeeld Veranderd toekomstbeeld Verandering in relatie (intimiteit/seksualiteit) (Gebrek aan) sociale steun Veranderde zelfwaardering Stemmingsproblemen Angstklachten Pijn (fantoompijn)

8 Rouw 8 Schok/ontkenning: Alles komt wel weer goed als ik maar hard genoeg train. Verdriet/woede: Waarom vragen, depressieve gevoelens, afreageren op omgeving. Realisatie: Besef van (on)mogelijkheden, vechten en over je heen laten komen Aanvaarding/herwaardering mogelijkheden: afhankelijk van cognitief functioneren, coping voorheen, steun omgeving.

9 Depressie 9 o Depressieve stemming o Duidelijke vermindering van interesse of plezier in (bijna) alle activiteiten o Duidelijke gewichtsvermindering of toename, of afgenomen of toegenomen eetlust o Insomnia (slapeloosheid) of hypersomnia (overmatige slaap en slaperigheid) o Psychomotorische agitatie of remming

10 Depressie 10 o Moeheid of verlies van energie o Gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens o Verminderd vermogen tot nadenken of concentratie of besluiteloosheid o Terugkerende gedachten aan de dood

11 Cornell 11 Depressieschaal Observatieschaal die kan worden ingevuld door zorgverleners. Geschikt voor ouderen (met dementie). Totaal 19 items op 5 domeinen (stemmingsgerelateerde kenmerken, gedragsstoornissen, lichamelijke kenmerken, cyclische functies, stoornissen van de gedachte-inhoud).

12 Cornell 12 Depressieschaal Reageert niet op plezierige gebeurtenissen. Vertraging (trage bewegingen, langzame spraak, trage reacties) Vermindering van eetlust (eet minder dan gewoonlijk) Moeite met inslapen (later dan gewoonlijk voor deze persoon) Pessimisme (verwacht het ergste)

13 Eigen ervaringen 13 Thema s ingebracht door psycholoog: Cognitieve achteruitgang Coping

14 Cognitieve 14 achteruitgang Vaatproblemen in been hoofd vaatproblemen in Cognitieve achteruitgang: Geheugenproblemen Concentratieproblemen Traagheid Verminderde flexibiliteit Moeite met plannen en organiseren van handelen en denken

15 Coping 15 Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, cognitief als emotioneel op de aanpassing vereisende omstandigheden reageert.

16 Copingstijlen 16 Taak/probleem georiënteerd actief aanpakken van het probleem, effectief op korte en lange termijn, angst/depressie en immuunsysteem. Emotie georiënteerd piekeren/dagdromen, effectief op korte termijn (emotionele balans) en als er geen controle is over de situatie. Vermijding ontkennen/negatieve gevoelens onderdrukken, effectief op zeer korte termijn, maar op langere termijn stress.

17 Utrechtse Coping Lijst 17 Actief aanpakken, confronteren Palliatieve reactie (afleiding zoeken) Vermijden, afwachten Sociale steun zoeken Passief reactiepatroon (volledig door het probleem in beslag laten nemen) Expressie van emoties (spanning afreageren) Geruststellende en troostende gedachten hanteren

18 Tot slot 18 Een lastige amputatiepatiënt Revalidata nr. 98 (jaargang 22, december 2000)