Date de réception : 01/03/2012

Transcriptie

1 Date de réception : 01/03/2012

2 Vertaling C-44/12-1 Zaak C-44/12 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 30 januari 2012 Verwijzende rechter: Court of Session, Scotland (Verenigd Koninkrijk) Datum van de verwijzingsbeslissing: 13 december 2011 Verzoekende partij: Andrius Kulikauskas Verwerende partijen: Macduff Shellfish (Scotland) Limited Duncan Watt VERZOEK om een PREJUDICIËLE BESLISSING van het HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN ingediend door de COURT OF SESSION IN SCOTLAND (hoogste civiele rechter in Schotland) in de zaak ANDRIUS KULIKAUSKAS (omissis), appellant, NL

3 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-44/12 tegen MACDUFF SHELLFISH (SCOTLAND) LIMITED EN DUNCAN WATT (omissis), geïntimeerden Gegevens betreffende partijen 1 Appellant, Andrius Kulikauskas, is een Litouwer die als algemeen medewerker voor de eerste geïntimeerde werkte totdat hij per 14 juli 2009 werd ontslagen. De eerste geïntimeerde, Macduff Shellfish (Scotland) Limited, is een familiebedrijf dat schaal- en schelpdieren verwerkt (omissis). De tweede geïntimeerde, Duncan Watt, werkt als manager bij de eerste geïntimeerde en gaf ten tijde van de feiten leiding aan appellant. Feiten van het geding 2 Appellant stelt dat hij werd ontslagen omdat zijn partner zwanger was. Zij werkte gedurende dezelfde periode ook voor de eerste geïntimeerde en is zelf een procedure gestart op de grond dat haar ontslag het gevolg van haar zwangerschap was. 3 Appellant voert onrechtmatig ontslag en discriminatie op grond van geslacht aan en stelt dat hij werd ontslagen nadat hij aan zijn chef had verteld dat hij zijn partner had geholpen bij het tillen van zware lasten omdat zij zwanger was. Zijn vordering wegens discriminatie op grond van geslacht was gericht tegen de eerste geïntimeerde en de tweede geïntimeerde die de appellant heeft meegedeeld dat hij werd ontslagen omdat hij zijn werk niet goed deed. 4 Deze feiten worden betwist door de geïntimeerden, die betogen dat de appellant en zijn partner werden ontslagen om redenen die rechtstreeks verband hielden met slechte prestaties, dus niet om redenen die te maken hebben met zwangerschap. Voorgeschiedenis van het geding 5 Appellant stelde op 8 oktober 2009 (omissis) beroep in bij het Employment Tribunal [(hierna: ET )] en voerde aan dat sprake was van onrechtmatig ontslag en discriminatie op grond van geslacht vanwege zwangerschap. Bij brief van 13 oktober 2009 deelde het ET aan appellant mee dat zijn beroep niet ontvankelijk was voor zover het zwangerschap/moederschap betrof. 6 Bij brief van 27 oktober 2009 verzocht de vertegenwoordiger van appellant het ET om herziening van de uitspraak. Het ET wees het verzoek om herziening bij brief van 10 november 2009 af. 2

4 KULIKAUSKAS 7 Op 1 december 2009 stelde appellant bij het Employment Appeal Tribunal [(hierna: EAT )] hoger beroep in tegen de uitspraak van het ET. Bij beslissing van 2 augustus 2010 verwierp het EAT het hoger beroep van appellant. 8 Op 11 november 2010 ging appellant tegen de beslissing van het EAT in hoger beroep bij de Court of Session. Het Inner House (instantie die voornamelijk fungeert als beroepsinstantie) van de Court of Session behandelde het hoger beroep op 15 en 16 november Bij beslissing van 16 november 2011 heeft de Court of Session besloten om krachtens artikel 267 VWEU twee prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie [van de Europese Unie; hierna: het Hof )] te stellen. Door partijen aangevoerde feiten 9 In de onderhavige zaak staan de feiten tot dusver niet vast. De vermeende feiten waarop de uitspraken van het ET en het EAT zijn gebaseerd, zijn de hierna volgende. 10 Appellant en zijn partner, Alisa Mihailova, werkten allebei als algemeen medewerker in het schaal- en schelpdierenbedrijf van de eerste geïntimeerde, en dit van 27 juni 2009 totdat zij werden ontslagen per 14 juli Appellant stelt dat hij op 6 juli 2009 zijn partner hielp bij het tillen van zware lasten. Toen zijn chef hem vroeg waarom hij dat deed, gaf hij als antwoord dat hij haar hielp omdat zij onlangs had vernomen dat zij zwanger was. Later die dag kregen appellant en zijn partner allebei een brief van de tweede geïntimeerde, Watt, waarin stond dat zij per 14 juli 2009 zouden worden ontslagen. Toen de appellant vroeg waarom zij werden ontslagen, antwoordde Watt dat hun prestaties niet voldeden omdat hij zijn werk op de afdeling sint-jakobsschelpen niet snel genoeg deed. 12 Appellant stelt dat zijn ontslag te maken had met de zwangerschap van zijn partner. De geïntimeerden betwisten dit en betogen dat hij werd ontslagen vanwege zijn prestaties. 13 Appellant en zijn partner Mihailova zijn op 8 oktober 2009 allebei een procedure bij het ET gestart wegens onrechtmatig ontslag en discriminatie op grond van geslacht. De behandeling van haar zaak is geschorst in afwachting van de uitspraak in het door appellant ingestelde hoger beroep. Feiten en rechtspunten 14 De vraag die voor de nationale rechter centraal staat, is of er sprake is van onrechtmatige discriminatie in strijd met section 3A van de Sex Discrimination Act 1975 (wet van 1975 inzake discriminatie op grond van geslacht) (c 65) 3

5 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-44/12 (omissis) [(hierna: SDA )], gelezen tegen de achtergrond van richtlijn 2006/54/EG (omissis) [(hierna: herschikkingsrichtlijn )], wanneer een persoon minder gunstig wordt behandeld op grond van zwangerschap en niet de klager, maar wel een andere persoon zwanger is ( associatieve discriminatie op grond van zwangerschap ). 15 Volgens appellant moet section 3A SDA aldus worden uitgelegd dat ook associatieve discriminatie op grond van zwangerschap in het kader van een arbeidsrelatie daaronder valt, gelet op de aan de herschikkingsrichtlijn te geven uitlegging met inachtneming van de beginselen waarop het arrest van het Hof berust in de zaak Coleman, [2008] ICR 1128 [arrest van 17 juli 2008, C-303/06, Jurispr. blz. I-5603]. 16 Appellant meent dat artikel 2, lid 2, sub c, van de herschikkingsrichtlijn associatieve discriminatie op grond van zwangerschap verbiedt. Section 3A SDA moet aldus worden uitgelegd dat daarmee hetzelfde wordt beoogd, ook al luidt dat artikel duidelijk anders, aangezien het nationale recht conform het recht van de Europese Unie dient te worden uitgelegd. 17 Volgens de geïntimeerden heeft het recht van de Europese [Unie] niet de betekenis die appellant daaraan geeft. Zij stellen dat de kenmerken van discriminatie op grond van zwangerschap in arbeidsrelaties sui generis zijn, en dat de grondslag voor het wettelijke verbod berust op maatschappelijke overwegingen en alleen voor zwangere vrouwen geldt. Dit blijkt uit de bewoordingen van artikel 2, lid 2, sub c, van de herschikkingsrichtlijn, dat uitsluitend van toepassing is op de zwangere vrouw zelf. Appellant kan zich niet beroepen op de uitspraak in de zaak Coleman, aangezien in die zaak sprake is van een andere richtlijn, namelijk de kaderrichtlijn (2000/78/EG), en de omstandigheden anders zijn. Door de bijzondere grondslag en aard van de bescherming van zwangerschap is er een verschil met andere vormen van discriminatie, zodat het niet gerechtvaardigd is de in de zaak Coleman gevolgde aanpak uit te breiden naar een zaak als de onderhavige. Nationaal recht 18 Discriminatie op grond van zwangerschap en moederschap in arbeidsrelaties werd behandeld in section 3A SDA, dat bepaalde: [ ] Discriminatie op grond van zwangerschap of zwangerschaps- en bevallingsverlof 1) In alle omstandigheden die relevant zijn voor de toepassing van een bepaling waarop dit lid van toepassing is, discrimineert een persoon een vrouw, indien: 4

6 KULIKAUSKAS a) de persoon de vrouw tijdens een beschermde periode, en op grond van haar zwangerschap, minder gunstig behandelt [...], of b) de persoon de vrouw op de grond dat zij een wettelijk recht op zwangerschaps- en bevallingsverlof uitoefent of wil uitoefenen dan wel heeft uitgeoefend of wilde uitoefenen, minder gunstig behandelt [...] [...] [ ] 19 Voorts bepaalde section 1 SDA: [ ] 1) In alle omstandigheden die relevant zijn voor de toepassing van enige andere bepaling van deze wet dan een bepaling waarop lid 2 van toepassing is, discrimineert een persoon een vrouw indien: a) hij haar op grond van haar geslacht minder gunstig behandelt dan hij een man behandelt of zou behandelen [...] [...] [ ] 20 Section 2 SDA luidde: [ ] l) Section 1 en het bepaalde in deel II en deel III betreffende discriminatie van vrouwen op grond van hun geslacht zijn van overeenkomstige toepassing op de behandeling van mannen en sorteren daartoe effect met de wijzigingen die nodig zijn. 2) Voor de toepassing van lid 1 wordt geen rekening gehouden met de bijzondere behandeling van vrouwen in verband met zwangerschap en bevalling.[ ] 21 De SDA is ingetrokken en het verbod op discriminatie op grond van zwangerschap in arbeidsrelaties wordt thans geregeld in de Equality Act 2010 (wet op gelijkheid van 2010), die op 1 oktober 2010 in werking is getreden. Die Act is derhalve niet van toepassing in de onderhavige zaak. Gemeenschapsrecht 22 Met de herschikkingsrichtlijn zijn zes richtlijnen betreffende gelijkheid op de arbeidsmarkt in één tekst samengevoegd en is richtlijn 76/207/EEG ( richtlijn gelijke behandeling ) (per 15 augustus 2009) ingetrokken. Volgens artikel 2, lid 2, sub c, omvat discriminatie elke minder gunstige behandeling van een vrouw in samenhang met zwangerschap of bevallingsverlof in de zin van richtlijn 92/85/EEG. 23 Richtlijn 92/85/EEG van de Raad [van 19 oktober 1992 inzake de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid op het werk van werkneemsters tijdens de zwangerschap, na de bevalling en tijdens de lactatie] ( richtlijn zwangere 5

7 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-44/12 werkneemsters ) voorziet in specifieke bescherming van de veiligheid en de gezondheid van zwangere werkneemsters. 24 Artikel 10 van de richtlijn zwangere werkneemsters bevat met name een verbod op ontslag om redenen die te maken hebben met gezondheid en veiligheid: [ ] Teneinde werkneemsters [...] te waarborgen dat zij de in het onderhavige artikel erkende rechten inzake de bescherming van [hun] veiligheid en gezondheid kunnen doen gelden, wordt het volgende bepaald: [...] de lidstaten nemen de nodige maatregelen om ontslag van werkneemsters [...] te verbieden gedurende de periode vanaf het begin van hun zwangerschap tot het einde van het [...] zwangerschapsverlof.[ ] 25 Punt 12 van de considerans van richtlijn 2002/73/EG [van het Europees Parlement en de Raad van 23 september 2002 tot wijziging van richtlijn 76/207/EEG van de Raad betreffende de tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen ten aanzien van de toegang tot het arbeidsproces, de beroepsopleiding en de promotiekansen, en ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden] ( wijzigingsrichtlijn gelijke behandeling ) bepaalt: Het Hof van Justitie heeft ten aanzien van het beginsel van gelijke behandeling consequent de legitimiteit erkend van de bescherming van vrouwen tijdens en na de zwangerschap; het heeft voorts consequent geoordeeld dat elke ongunstige behandeling van vrouwen die verband houdt met zwangerschap of moederschap een directe discriminatie op grond van geslacht vormt. Richtlijn 92/85/EEG van de Raad van 19 oktober 1992 inzake de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid op het werk van werkneemsters tijdens de zwangerschap, na de bevalling en tijdens de lactatie [...] wordt derhalve door onderhavige richtlijn onverlet gelaten. 26 Punt 23 van de considerans van de herschikkingsrichtlijn luidt: Uit de jurisprudentie van het Hof van Justitie blijkt duidelijk dat de ongunstige behandeling van een vrouw die verband houdt met zwangerschap of moederschap een directe discriminatie op grond van geslacht vormt. Een dergelijke behandeling moet daarom uitdrukkelijk onder deze richtlijn vallen. Motivering van de verwijzing 27 Partijen verschillen van mening over de uitlegging van het recht van de Europese Unie, maar zijn het wel eens dat het verbod op associatieve discriminatie op grond van zwangerschap niet als acte clair blijkt uit de bewoordingen van de herschikkingsrichtlijn en het arrest van het Hof in de zaak Coleman. Alleen als het 6

8 KULIKAUSKAS recht van de Europese [Unie] de betekenis heeft die appellant eraan geeft, kan de nationale bepaling (section 3A SDA) aldus worden uitgelegd dat zij appellant het recht verleent om zich op discriminatie op grond van zwangerschap te beroepen. Derhalve moet krachtens artikel 267 VWEU bij het Hof een verzoek om een prejudiciële beslissing worden ingediend, zodat kan worden bepaald of een dergelijke discriminatie onder de herschikkingsrichtlijn valt. Vragen De Court of Session verzoekt het Hof om een prejudiciële beslissing over de volgende vragen: 1. Is er op grond van de herschikkingsrichtlijn (2006/54/EG) sprake van onrechtmatige discriminatie wanneer een persoon (,A ) minder gunstig wordt behandeld vanwege de zwangerschap van een vrouw (,B )? 2. Is er op grond van de herschikkingsrichtlijn (2006/54/EG) sprake van onrechtmatige discriminatie wanneer een persoon (,A ) minder gunstig wordt behandeld vanwege de zwangerschap van een vrouw (,B ) die i) zijn partner is, of ii) anderszins een band met hem heeft? (omissis) [13] december